Wykładziny posadzkowe z płytek - dylatacje i tolerancje wymiarowe

Można wyróżnić kilka typów dylatacji:

• dylatacje konstrukcyjne obiektu (budynku), które są niezależne od konstrukcji samej podłogi i przebiegają zawsze przez wszystkie warstwy konstrukcji;
• dylatacje brzegowe (rys. 1–4), oddzielające jastrych od elementów pionowych, przecinające warstwę wierzchnią i dodatkowo, w wypadku podłogi pływającej, uniemożliwiające powstawanie tzw. mostków akustycznych; wykonuje się je najczęściej ze styropianu;
• dylatacje strefowe (rys. 5–6), które wykonuje się przy większych powierzchniach oraz w systemach ogrzewania podłogowego.

Dylatacje należy także wykonać w miejscu projektowanych otworów drzwiowych, zwłaszcza łączenia się wylewek w pomieszczeniach o różnych wymiarach, na styku podłóg o różnej grubości i/lub konstrukcji.

Rozstaw i szerokość dylatacji

W systemach z ogrzewaniem podłogowym dylatacje brzegowe nie powinny być węższe niż 10 mm. W pozostałych wypadkach jest to zalecana szerokość. Minimalna szerokość 10 mm w systemach ogrzewania podłogowego wynika z tego, że zmiany szerokości dylatacji (nie tylko obwodowych) mogą dochodzić do 5 mm. Na rys. 7 przedstawiono profil stosowany do wypełnienia dylatacji brzegowej.

W systemach ogrzewania podłogowego oraz jastrychach o różnym od prostokąta bądź nieregularnym kształcie bardzo ważną funkcję pełnią dylatacje strefowe. Jeśli ogrzewanie podłogowe występuje nie pod całą powierzchnią jastrychu, podział na strefy ogrzewane i nieogrzewane jest niezależny od kształtu pomieszczenia. Strefy te muszą być rozdzielone dylatacjami.

Dylatacje tego typu wykonuje się ponadto w wypadku znacznych różnic w temperaturze czynnika grzewczego lub rodzaju ogrzewania podłogowego (elektryczne, wodne). W pomieszczeniach o prostokątnym (regularnym) kształcie zaleca się, żeby powierzchnia niezdylatowana nie była większa od 20 m² i jednocześnie odległość między dylatacjami nie przekraczała 5 m. Zdylatowane pole powinno być możliwie zbliżone do kwadratu, a proporcje boków pola prostokątnego nie przekraczać stosunku 2:1. Układ dylatacji powierzchni w kształcie litery L lub U przedstawiają rys. 8–9.

Szerokość dylatacji pośrednich nie powinna być mniejsza niż 10 mm. Muszą one przechodzić przez całą grubość jastrychu i być odwzorowane w okładzinie. Do ich wykonania można stosować specjalne profile dylatacyjne (rys. 10–11).

Przy ogrzewaniu podłogowym, a także gdy niezdylatowane powierzchnie są relatywnie duże, dobrze jest obliczeniowo oszacować niezbędną szerokość szczeliny dylatacyjnej. Przykładowo: w odniesieniu do odcinka jastrychu anhydrytowego o dł. 10 m przy zmianie temperatury o 30°C (od +10°C do +40°C) zmiana jego długości wynosi: 10 m  ×  0,015 mm/m·°C  ×  30°C = 0,0045 m.

Jeżeli przyjmie się 50% za maksymalną dopuszczalną zmianę szerokości szczeliny (ze względu na materiał wypełniający), trzeba będzie wykonać dylatację o szerokości min. 0,0045/0,50 = 0,009 m (współczynnik rozszerzalności termicznej jastrychów anhydrytowych wynosi przeciętnie 0,015 mm/m·°C). W tym przykładzie zalecana byłaby dylatacja o szerokości 10 mm.

Zaprojektowanie i wykonanie dylatacji musi zawsze uwzględniać właściwości materiału warstwy wierzchniej. Może się okazać, że w odniesieniu do konkretnych warunków użytkowania i konkretnego materiału warstwy wierzchniej rozstaw i szerokość dylatacji ulegną zaostrzeniu. Dotyczy to np. tarasów. „Warunki techniczne wykonania i odbioru robót. Część C: Zabezpieczenia i izolacje. Zeszyt 4: Izolacje wodochronne tarasów” [1] mówią o maksymalnym rozstawie dylatacji 1,5 m  ×  1,5 m.

Natomiast niemieckie wytyczne „Außenbeläge. Belagkonstruktionen mit Fliesen Und Platten außerhalb von Gebäuden” [2] uzależniają to od rodzaju płytek, elastyczności kleju oraz lokalizacji konstrukcji i działających na nią obciążeń. Podają rozstaw szczelin dylatacyjnych 2–5 m. W praktyce za bezpieczny maksymalny rozstaw dylatacji przyjmuje się 2 m. Szerokość dylatacji na tarasach musi wynosić min. 10 mm.

Optymalnym kształtem zdylatowanej powierzchni jest kwadrat. W innych sytuacjach należy dążyć, by proporcje między bokami pola były do siebie zbliżone, ale nie większe niż 2:1. Należy także dylatować każdą zmianę kierunku pola. Do wykonania dylatacji okładziny ceramicznej stosuje się albo specjalne profile dylatacyjne, albo pozostawia się otwarte fugi wypełniane później masą elastyczną.

Masy do wypełnień dylatacji

Do wypełniania dylatacji stosuje się elastyczne masy na bazie silikonów, poliuretanów lub tiokoli. Dobór materiału zależy od zmian szerokości dylatacji oraz obciążeń (mechanicznych, chemicznych itp.). Istotne jest, by zmiana szerokości dylatacji nie przekraczała zdolności masy do przenoszenia odkształceń. Pod tym względem najlepsze parametry mają masy tiokolowe (polisiarczki). Cechują się one ponadto dobrą odpornością mechaniczną oraz na czynniki atmosferyczne. Ich wadą jest wysoka cena. W pomieszczeniach mieszkalnych i użyteczności publicznej są rzadko stosowane.

Drugą grupą materiałów są masy poliuretanowe. Podobnie jak tiokole, mogą być one dwuskładnikowe lub jednoskładnikowe. Cechują się dobrą elastycznością oraz odpornością na czynniki atmosferyczne. Niektóre masy mogą być wrażliwe na intensywne (ciągłe) obciążenie wilgocią. Są one chętnie stosowane na powierzchniach zewnętrznych.

Spotyka się także masy na bazie silikonów i akryli. Te ostatnie mogą być stosowane tylko wewnątrz pomieszczeń, w obszarach suchych. Natomiast masy silikonowe mogą być stosowane także w wypadku ciągłego obciążenia wodą. Ze względu na cenę i dobre właściwości mechaniczne są one jedną z najczęściej stosowanych mas do wypełnień dylatacji.

Wymienić należy także masy epoksydowo-poliuretanowe. Stosuje się je przy dużych obciążeniach mechanicznych i/lub chemicznych. Ich wadą jest zdolność do przenoszenia bardzo niewielkich zmian szerokości szczeliny dylatacyjnej.

Masy dylatacyjne mogą przylegać jedynie do boków szczeliny (jest to ogólna zasada dotycząca wszystkich tego typu materiałów), dlatego stosuje się sznury dylatacyjne (rys. 12) lub układa na dnie szczeliny paski folii. Bardzo często producenci mas dylatacyjnych mają w ofercie specjalne gruntowniki przeznaczone do różnego rodzaju podłoży (zazwyczaj według podziału na podłoża chłonne lub niechłonne), których zastosowanie znacznie poprawia przyczepność masy do boków szczeliny.

Warto też zaznaczyć, że okładziny z kamieni naturalnych wymagają stosowania materiałów przeznaczonych do takich zastosowań.

Tolerancje wymiarowe

Tolerancje wymiarowe dotyczące wykładzin z płytek ceramicznych podano w tabelach 1–4.

Podane w tabelach 1–4 wartości nie dotyczą okładzin ceramicznych w basenach. Jeśli chodzi o to zastosowanie, wytyczne „Schwimmbadbau. Hinweise für Planung und Ausführung keramischer Beläge im Schwimmbadbau” [7] dotyczące robót basenowych stawiają zupełnie inne (dużo ostrzejsze) wymagania dotyczące przelewów (a więc także strefy plaży bezpośrednio do nich przyległej).

W odniesieniu do płytek i/lub kształtek krawędzi przelewu maksymalna różnica poziomu według tych wytycznych wynosi ±2 mm (na całej długości krawędzi, niezależnie od wymiarów i kształtu basenu).

W niektórych publikacjach [8, 9] w odniesieniu do basenów prywatnych zaleca się tolerancję nie większą niż ±1 mm. Ich autorzy wychodzą bowiem z założenia, że ilość wody stale przepływającej przez krawędź przelewową jest niewielka (chociażby ze względu na niewielką liczbę kąpiących się, którzy nie powodują większych zafalowań powierzchni wody).

Podsumowanie

Należy pamiętać, że trwałość wykładziny z płytek ceramicznych zależy nie tylko od poprawnego rozmieszczenia i wykonania dylatacji, lecz także od innych czynników omówionych w poprzednich częściach artykułu [10, 11, 12]: podłoża, właściwego doboru kleju oraz płytek i zapraw spoinujących. Wszystkie one łącznie decydują o efekcie końcowym – bezawaryjnej eksploatacji przez długie lata.

Literatura

1. „Warunki techniczne wykonania i odbioru robót. Część C: Zabezpieczenia i izolacje zeszyt 4: Izolacje wodochronne tarasów”, ITB, Warszawa 2004.
2. ZDB, „Außenbeläge. Belagkonstruktionen mit Fliesen und Platten außerhalb von Gebäuden”, VII 2005.
3. Instrukcja nr 344/2007, „Zabezpieczenia wodochronne tarasów i balkonów”, ITB, Warszawa 2007.
4. „Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Część B: Roboty wykończeniowe. Zeszyt 3: Posadzki mineralne i żywiczne”, ITB, Warszawa 2006.
5. „Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Część B: Roboty wykończeniowe. Zeszyt 5: Okładziny i posadzki z płytek ceramicznych”, ITB, Warszawa 2006.
6. DIN 18202:2007-07, „Toleranzen im Hochbau – Bauwerke”.
7. ZDB, „Schwimmbadbau. Hinweise für Planung und Ausführung keramischer Beläge im Schwimmbadbau”, VI 2008.
8. M. Jackiewicz, „Wykonywanie niecek basenów kąpielowych”, „Materiały Budowlane”, nr 2/1998, s. 71–73.
9. M. Jackiewicz, „Żelbetowe konstrukcje niecek basenów kąpielowych”, „Materiały Budowlane”, nr 2/2000, s. 14–16.
10. M. Rokiel, Wykładziny posadzkowe z płytek (cz. 1). Podłoże pod płytki ceramiczne”, „IZOLACJE”, nr 2/2012, s. 44–49.
11. M. Rokiel, Wykładziny posadzkowe z płytek (cz. 2). Właściwy dobór kleju”, „IZOLACJE”, nr 3/2012, s. 60–65.
12. M. Rokiel, Wykładziny posadzkowe z płytek (cz. 3). Dobór płytek i zapraw spoinujących”, „IZOLACJE”, nr 4/2012, s. 36–42.
13. Materiały firmy Renoplast.
14. Materiały firmy Schlüter-Systems.
15. Materiały firmy Migua.
16. Materiały firmy Agrob Buchtal.
17. Materiały marki Weber Deitermann.
18. ZDB, „Beläge auf Zementestrich. Fliesen und Platten aus Keramik, Naturwerkstein und Betonwerkstein auf beheizten und unbeheizten Zementgebundenen Fußbodenkonstruktionen”, VI 2007.
19. ZDB, „Beläge auf Calziumsulfatestrich. Keramische Fliesen und Platten, Naturwerkstein und Betonwerkstein auf calziumsulfatgebundenen Estrichen”, X 2005.
20. „Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Okładziny ceramiczne i hydroizolacje tarasów nadziemnych”, OWEOB Promocja, Warszawa 2007.
21. „Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Okładziny ceramiczne i hydroizolacje w pomieszczeniach mokrych”, OWEOB Promocja, Warszawa 2009.
22. „Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Okładziny ceramiczne i hydroizolacja niecek basenowych”, OWEOB Promocja, Warszawa 2009.
23. M. Rokiel, „Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnienia w praktyce”, DW Medium, wyd. II, Warszawa 2009.
24. M. Rokiel, „Tarasy i balkony. Projektowanie i warunki techniczne wykonania i odbioru robót”, DW Medium, Warszawa 2012.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!