Zaprawy do spoinowania – co warto wiedzieć?

Dobór zaprawy spoinującej musi być poprzedzony odpowiedzią na przynajmniej dwa następujące pytania:

• jakie obciążenia oddziałują na powierzchnię okładziny (co pozwoli na zdefiniowanie wymagań/parametrów, którymi musi się cechować zaprawa spoinująca),
• jaka powinna być szerokość spoin.

Wymagania normowe

Do spoinowania stosuje się dwa typy materiałów:

• wiążące hydraulicznie (cementowe),
• reaktywne.

Wymagania techniczne w stosunku do cementowych i reaktywnych zapraw spoinujących według normy PN-EN 13888:2004 [1] podano w tabeli. 

W odniesieniu do cementowych zapraw spoinujących norma wyróżnia dwa poziomy wymagań: podstawowy i dodatkowy, brak jest jednak informacji, dla jakich zastosowań wystarcza spełnienie wymagań podstawowych (jest ono obligatoryjne – każda zaprawa spoinująca musi je spełnić), a kiedy konieczne jest postawienie wyższych wymogów.

Już sama ich analiza sugeruje, że należy zwrócić uwagę na obciążenia mechaniczne (badane są parametry wytrzymałościowe oraz odporność na ścieranie) oraz zachowanie się przy obciążeniu wodą (absorpcja).

Identycznie jest z zaprawami reaktywnymi, przy czym jest tu podany tylko jeden poziom wymagań.

Norma PN-EN 13888:2004 w treści wymienia też jako właściwości zapraw do spoinowania także odporność chemiczną (istotna dla materiałów reaktywnych) oraz odkształcalność poprzeczną. Ten pierwszy parametr nie wymaga komentarza (zaprawy reaktywne produkowane są na bazie żywic epoksydowych), jednak badanie odkształcalności poprzecznej, zdaniem autora, nie odzwierciedla warunków pracy spoiny. Jest ono wykonywane według normy PN-EN 12002:2005 [2] (fot.).

Z podobnego założenia wychodzą prawdopodobnie producenci zapraw spoinujących – nie spotyka się zaprawy do spoinowania mającej oznaczenie S1 lub S2.

Zastosowanie zapraw a charakter obciążeń

Pomieszczenia obciążone wodą (np. natryski, łazienki, prysznice) wymagają stosowania zapraw spoinujących klasy CG 2 W, a więc o zmniejszonej absorpcji wody. Ze względu na konieczność czyszczenia powierzchni okładziny zaleca się, aby cechowały się one także podwyższoną odpornością na ścieranie (klasa CG 2 W Ar).

Identycznie wygląda sytuacja w przypadku basenów, balkonów i tarasów. W tych pierwszych ze względu na stosowane środki czyszczące oraz oddziaływanie wody basenowej bardzo często nie stosuje się zapraw spoinujących na bazie cementu, tylko epoksydowe (spoinowanie przelewu, plaży oraz strefy falowania wody musi być wykonane z zastosowaniem zapraw epoksydowych; również baseny terapeutyczne, solankowe czy z wodą morską muszą być spoinowane z zastosowaniem zapraw epoksydowych).

Balkony i tarasy ze względu na obciążenia i odkształcenia termiczne wymagają stosowania zapraw spoinujących zawierających polimerowe dodatki zwiększające odporność na czynniki atmosferyczne i nadające elastyczność, a także dodatki hydrofobizujące, znacznie zmniejszające zwilżalność powierzchni zaprawy przez wodę (nie jest to jednak w żadnym razie normowa odkształcalność poprzeczna; należy w tym przypadku polegać także na renomie producenta materiału).

Tam, gdzie występują duże obciążenia mechaniczne (posadzki przemysłowe, zakłady przetwórstwa spożywczego), oraz w miejscach narażonych na oddziaływanie wody i agresywnych mediów (pomieszczenia w zakładach spożywczych, browarach, mleczarniach, rzeźniach, zakładach przetwórstwa rybnego, ubojniach, zakładach mięsnych itp.) stosowane są przede wszystkim zaprawy epoksydowe.

Spoinowanie okładzin z kamieni naturalnych wrażliwych na przebarwienia wymaga stosowania specjalnych, szybkowiążących i szybkoschnących zapraw, zawierających dodatki redukujące ilość wody zarobowej.

Właściwa szerokość spoin

Szerokość spoin zależy od rozmiaru płytek i miejsca ich wbudowania. Na balkonach i tarasach, niezależnie od wielkości zastosowanych płytek, szerokość spoin powinna wynosić min. 5 mm, przy czym maksymalne wymiary płytek nie powinny przekraczać 33×33 cm. W przypadku tych ostatnich zaleca się, aby szerokość spoin wynosiła min. 6 mm.

Przy wykonywaniu okładzin na elewacjach przyjmuje się, że powierzchnia spoin musi wynosić przynajmniej 6% powierzchni okładziny, a ich szerokość przynajmniej 6 mm (przy wymogu maksymalnej powierzchni płytki 0,09 m2).

Szerokość spoin stosowanych w basenach określona jest zawsze w dokumentacji technicznej; w niektórych przypadkach musi być ona skorelowana z wymiarami basenu. Dla typowych wymiarów płytek (długość do 25 cm) i prostokątnych kształtów zazwyczaj wynosi ona kilka mm.

Norma DIN 18157-1 [3] w odniesieniu do okładzin z zastosowaniem cienkowarstwowego kleju cementowego zaleca następujące szerokości spoin:

• do płytek o długości boku do 150 mm – ok. 2 mm,
• do płytek o długości boku powyżej 150 mm – od 2 mm do 8 mm,
• do płytek klinkierowych i elewacyjnych – od 4 mm do 10 mm,
• do płytek elewacyjnych o długości boku powyżej 300 mm – min. 10 mm.

Także wytyczne ITB [4] uzależniają szerokość spoiny od wielkości płytek. Zalecają one następujące szerokości przy płytkach o długości boku:

• do 100 mm – ok. 2 mm,
• od 100 do 200 mm – ok. 3 mm,
• od 200 do 600 mm – ok. 4 mm,
• powyżej 600 mm – 5–20 mm.

Producent zaprawy spoinującej podaje zawsze graniczne szerokości spoin możliwych do uzyskania przy użyciu produktu. Wymagania te muszą być bezwzględnie przestrzegane.

Literatura

1. PN-EN 13888:2004, „Zaprawy do spoinowania płytek. Definicje i wymagania techniczne”.
2. PN-EN 12002:2005, „Kleje do płytek. Oznaczanie odkształcenia poprzecznego cementowych klejów i zapraw do spoinowania”.
3. DIN 18157-1, „Ausführung keramischer Bekleidungen im Dünnbettverfahren. Hydraulisch erhärtende Dünnbettmörtel”.
4. Instrukcja ITB nr 397/2004, Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Część B: Roboty wykończeniowe. Zeszyt 5: Okładziny i posadzki z płytek ceramicznych, 2006.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!