Dokumentacja przedprojektowa zawilgoconych budynków – ekspertyza mykologiczno-budowlana
Pomiar zawilgocenia zabytkowego muru metodą nieinwazyjną, fot. B. Monczyński
Istotną częścią dokumentacji przedprojektowej wykonywanej dla budynków historycznych, w tym zabytków nieruchomych, jest opracowanie o tematyce mykologicznej: ekspertyza mykologiczna lub mykologiczno-budowlana. Dokument ten powinien zawierać rozpoznanie stanu zachowania obiektu w aspekcie uszkodzeń spowodowanych przez czynniki biotyczne (korozję biologiczną) oraz abiotyczne. Taka forma destrukcji obserwowana jest przede wszystkim w tych miejscach ustrojów budowlanych, które są narażone na długotrwałe zawilgacanie oraz wykonane są z materiałów podatnych na rozwój grzybów i atak owadów (technicznych szkodników drewna) [1].
*****
W artykule poruszono kwestię ekspertyzy mykologiczno-budowlanej przeprowadzanej na potrzeby dokumentacji przedprojektowej wykonywanej dla budynków historycznych. Wymieniono pięć zagadnień, które powinna zawierać ekspertyza budowlana. Przedstawiono przykładowy układ ekspertyzy mykologiczno-budowlanej.
Pre-design documentation of damp buildings – mycological and construction expertise
The article discusses the issue of mycological and construction expertise carried out for the purposes of pre-design documentation for historical buildings. Five issues that should be included in a construction expertise are listed. An example of a mycological and construction expertise was presented.
*****
W definicji podanej przez „Słownik ojczyzny polszczyzny” autorstwa prof. Jana Miodka [2], ekspertyza (od łac. expertus – doświadczony) to zbadanie i rozwiązanie przez biegłych jakiegoś zagadnienia, wymagającego specjalnych wiadomości, względnie orzeczenie wydane przez rzeczoznawców w określonej sprawie.
W budownictwie można wyróżnić dwie strategie opracowywania ekspertyz – najczęściej stosowaną w praktyce metodę racjonalności (dostatecznej racji), polegającą na wykorzystaniu logicznego rozumowania, przejawiającego się w kontroli i ocenie zależności przyczynowo-skutkowej (gdzie przyczyna nazywana jest racją, a skutek następstwem), oraz metodologię wielkich mistrzów, bazującą na poglądach uznanych autorytetów. Drugą ze wskazanych metod (będącą w zdecydowanym odwrocie) posługiwać się mogą wyłącznie rzeczoznawcy cieszący się powszechnym, a zarazem niezaprzeczalnym autorytetem [3, 4].
Dwa główne cele działań rzeczoznawcy budowlanego to profilaktyka i terapia inżynierska. Profilaktyka inżynierska ma na celu przeciwdziałanie zjawiskom niekorzystnym, które prowadzą do pogarszania się przydatności użytkowej budynku, co można traktować jako plan minimum. Z kolei terapia inżynierska ma na celu nie tylko eliminację występujących niekorzystnych zjawisk, ale przede wszystkim przywrócenie pierwotnych (względnie zapewnienie oczekiwanych) parametrów użytkowych obiektu budowlanego. W zakres pracy rzeczoznawcy budowlanego wchodzą badanie oraz ocena istniejącego stanu technicznego budynku oraz opracowanie koncepcji poprawy tego stanu [4].
Jakie elementy powinna zawierać ekspertyza budowlana?
Literatura
1. D. Mączyński, „Ochrona zabytków – opracowanie mykologiczne czy ekspertyza mykologiczno-budowlana?”, [w:] W. Skowroński (red.), „Ochrona budynków przed wilgocią, korozją biologiczną i ogniem”, t. XVI, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2022, 107–114.
2. J. Miodek, „Słownik ojczyzny polszczyzny”, Wydawnictwo IBIS, Poznań 2010.
3. J. Karyś, M. Zubrzycki, „Struktura ekspertyz dotyczących ochrony obiektów budowlanych przed korozją biologiczną”, [w:] J. Karyś (red.), „Ochrona przed wilgocią i korozją biologiczną w budownictwie”, Grupa MEDIUM, Warszawa 2014, 396–411.
4. K. Czapliński, „Sposób i forma opracowania ekspertyz budowlanych”, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław 2012.
5. K. Czapliński, K. Gawron, „O ekspertyzach dotyczących budowlanych obiektów zabytkowych”, „Przegląd Budowlany” 4/2011, 52–55.
6. M. Trochonowicz, „Diagnostyka hydroizolacji w pracach modernizacyjnych”, „IZOLACJE” 3/2018, 92–98.
7. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2002 r., nr 75, poz. 690).
8. Obwieszczenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 8 kwietnia 2019 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2019 r., poz. 1065).
9. D. Mączyński, „Propozycja standardu zawartości opinii/ekspertyzy mykologicznej dla obiektu zabytkowego”, [w:] W. Skowroński (red.), „Ochrona budynków przed wilgocią, korozją biologiczną i ogniem”, t. XIII, Polskie Stowarzyszenie Mykologów Budownictwa, Wrocław 2015, 158–165.
10. W. Skowroński, „Diagnostyka mykologiczna obiektów budowlanych – metodyka i wyzwania przyszłościowe”, [w:] L. Runkiewicz (red.), „Diagnostyka obiektów budowlanych. Zasady wykonywania ekspertyz”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2020, 373–400.
11. B. J. Rouba, „Zawilgocenie – problem opiekuna kościoła”, „Renowacje i Zabytki” 1/2021, 122–137.
12. B. Monczyński, „Badanie wilgotności mineralnych materiałów budowlanych”, „IZOLACJE” 2/2019, 78–84.
13. B. Monczyński, „Grzyby domowe w zawilgoconych budynkach”, „IZOLACJE” 10/2023, 60–64.
14. B. Monczyński, „Cele oraz kontrola renowacji antypleśniowej w zawilgoconych pomieszczeniach”, „IZOLACJE” 9/2021, 120–125.
