Charakterystyka energetyczna budynków i lokali – wybrane aspekty prawne i procedury obliczeniowe oraz planowane zmiany w przepisach prawnych
![Wartości graniczne klas energetycznych wskaźnika EP oraz ED dla budynku mieszkalnego wielorodzinnego; rys.: [10, 11]](https://www.izolacje.com.pl/media/cache/typical_view/data/202409/klasy-energetyczne-budynek-wielorodzinny.jpg)
Wartości graniczne klas energetycznych wskaźnika EP oraz ED dla budynku mieszkalnego wielorodzinnego; rys.: [10, 11]
Świadectwo charakterystyki energetycznej to dokument, który określa wielkość zapotrzebowania na energię niezbędną do zaspokojenia potrzeb energetycznych związanych z użytkowaniem budynku lub części budynku (lokalu), czyli energii na potrzeby ogrzewania i wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia, a w przypadku budynków niemieszkalnych również oświetlenia.
Zobacz także
dr inż. Jerzy Kwiatkowski Przegląd proponowanych zmian w systemie świadectw charakterystyki energetycznej budynków w Polsce

Udział zapotrzebowania na energię w budynkach jest znaczący i w Unii Europejskiej dochodzi do 40%. Ograniczenie tego zapotrzebowania to jeden z kluczowych elementów polityki środowiskowej nie tylko w poszczególnych...
Udział zapotrzebowania na energię w budynkach jest znaczący i w Unii Europejskiej dochodzi do 40%. Ograniczenie tego zapotrzebowania to jeden z kluczowych elementów polityki środowiskowej nie tylko w poszczególnych krajach, ale także na poziomie całej Europy. Wychodząc naprzeciw tym wyzwaniom, postanowiono wprowadzić system certyfikacji energetycznej budynków. Z jednej strony ma on na celu ocenę stanu zasobów budowlanych, z drugiej, jak pokazuje doświadczenie, może przyczynić się do poprawy jakości...
Materiały prasowe Konsultacje dot. zmiany metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynków

Ministerstwo Rozwoju i Technologii poinformowało o trwających konsultacjach publicznych projektu rozporządzenia w sprawie zmiany metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynków oraz świadectw...
Ministerstwo Rozwoju i Technologii poinformowało o trwających konsultacjach publicznych projektu rozporządzenia w sprawie zmiany metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynków oraz świadectw charakterystyki energetycznej. Klasy charakterystyki energetycznej budynków mają być ułatwieniem dla właścicieli, kupujących oraz najemców budynków i lokali.
Messe Monachium GmbH Światowe Targi Architektury, Materiałów i Systemów Budowlanych BAU zapraszają do Monachium

W styczniu 2025 r. czeka nas kolejna odsłona targów BAU, czyli Światowych Targów Architektury, Materiałów i Systemów Budowlanych. Największa światowa wystawa budownictwa odbędzie się w dniach 13–17 stycznia...
W styczniu 2025 r. czeka nas kolejna odsłona targów BAU, czyli Światowych Targów Architektury, Materiałów i Systemów Budowlanych. Największa światowa wystawa budownictwa odbędzie się w dniach 13–17 stycznia 2025 w Monachium. Ponad 2000 wystawców w 18 halach czeka na Państwa.
*****
W artykule przedstawiono ogólne zasady opracowywania świadectw charakterystyki energetycznej budynku. Opisano podstawowe wskaźniki w zakresie oszczędności energii w budynkach, a także planowane zmiany do rozporządzenia w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej.
Energy performance of buildings and premises – selected legal aspects and calculation procedures, as well as planned changes in legal regulations
The article presents general principles for developing building energy performance certificates. Basic indicators for energy savings in buildings are described, as well as planned changes to the regulation on the methodology for determining the energy performance of a building or parts of a building and energy performance certificates.
*****
Obowiązek posiadania w określonych sytuacjach świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku wynika z prawa europejskiego. Celem wprowadzenia obowiązku sporządzania świadectw jest promowanie budownictwa efektywnego energetycznie i zwiększanie świadomości społecznej w zakresie możliwości uzyskania oszczędności energii w budynkach. Dzięki informacjom zawartym w świadectwie właściciel, najemca lub użytkownik budynku może określić orientacyjne roczne zapotrzebowanie na energię, a tym samym koszt utrzymania związany ze zużyciem energii. Zasady sporządzania i przekazywania świadectw charakterystyki energetycznej budynków zostały określone w ustawie z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków [1].
Ogólne zasady opracowywania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku w świetle ustawy o charakterystyce energetycznej budynków
Ogólne zasady opracowywania świadectw charakterystyki energetycznej określa ustawa [1]. Poniżej przedstawiono analizę wybranych (najistotniejszych) fragmentów ustawy:
Art. 1. Ustawa określa:
1. zasady sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej,
2. zasady kontroli systemu ogrzewania i systemu klimatyzacji w budynkach,
3. zasady prowadzenia centralnego rejestru charakterystyki energetycznej budynków,
4. sposób opracowania krajowego planu działań mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii.
Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1. budynku – należy przez to rozumieć budynek w rozumieniu art. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (DzU z 2023 r., poz. 682, z późn. zm.),
2. części budynku – należy przez to rozumieć zespół pomieszczeń w budynku o jednakowym przeznaczeniu, przewidzianych do odrębnego użytkowania, w szczególności lokal mieszkalny lub lokal użytkowy w budynku,
3. charakterystyce energetycznej – należy przez to rozumieć zbiór danych i wskaźników energetycznych budynku lub części budynku, określających całkowite zapotrzebowanie na energię niezbędną do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem.
Art. 3. Obowiązek sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej.
1. Właściciel lub zarządca budynku lub części budynku lub osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, lub osoba, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, zapewnia sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej dla budynku lub części budynku:
1) zbywanego na podstawie umowy sprzedaży,
2) zbywanego na podstawie umowy sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
3) wynajmowanego.
2. Właściciel lub zarządca budynku, którego powierzchnia użytkowa zajmowana przez organy wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę oraz organy administracji publicznej przekracza 250 m2 i w których dokonywana jest obsługa interesantów, zapewnia sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej dla tego budynku.
3. Kopię świadectwa charakterystyki energetycznej, które przekazano w postaci papierowej, albo wydruk świadectwa charakterystyki energetycznej, które przekazano w postaci elektronicznej, z wyłączeniem zaleceń zawartych w tym świadectwie, umieszcza się w widocznym miejscu w zajmowanych budynkach, o których mowa w ust. 2.
4. Obowiązki, o których mowa w ust. 1 i 2, nie dotyczą budynku:
1) podlegającego ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,
2) używanego jako miejsce kultu i do działalności religijnej,
3) przemysłowego oraz gospodarczego niewyposażonych w instalacje zużywające energię, z wyłączeniem instalacji oświetlenia wbudowanego,
4) mieszkalnego, przeznaczonego do użytkowania nie dłużej niż 4 miesiące w roku,
5) wolnostojącego o powierzchni użytkowej poniżej 50 m2,
6) gospodarstw rolnych o wskaźniku EP określającym roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną nie wyższym niż 50 kWh/(m2·rok).
Art. 4. Metodologia wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku.
1. Świadectwo charakterystyki energetycznej sporządza się na podstawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku, zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 15 (Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej DzU z 2023 r., poz. 697 [2]).
2. Sporządzając świadectwo charakterystyki energetycznej, uwzględnia się parametry techniczne konstrukcji i instalacji budynku oraz parametry techniczne źródła ciepła zasilającego budynek lub część budynku.
3. Świadectwo charakterystyki energetycznej sporządza się z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego, w którym prowadzony jest centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków.
Art. 5. Postać papierowa lub elektroniczna świadectwa charakterystyki energetycznej.
Osoba uprawniona do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej przekazuje świadectwo charakterystyki energetycznej zlecającemu sporządzenie tego świadectwa w postaci:
1) papierowej, opatrzone numerem nadanym w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków oraz podpisem osobistym osoby uprawnionej, lub
2) elektronicznej, opatrzone numerem nadanym w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków oraz kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym lub podpisem osobistym osoby uprawnionej.
Art. 6. Świadectwo charakterystyki energetycznej na podstawie projektu technicznego.
W przypadku gdy dla budynku lub części budynku został sporządzony projekt techniczny, świadectwo charakterystyki energetycznej tego budynku lub tej części budynku może być opracowane w oparciu o charakterystykę energetyczną, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 34 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, przy uwzględnieniu ewentualnych odstępstw od projektu architektoniczno-budowlanego w zakresie charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku.
Art. 7. Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku należącego do grupy takich samych budynków
1. Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego jednorodzinnego, o którym mowa w art. 3 pkt 2a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, należącego do grupy budynków o jednakowych rozwiązaniach konstrukcyjno-materiałowych i instalacyjnych, o takim samym przeznaczeniu, stopniu zużycia, sposobie użytkowania oraz sposobie zaopatrzenia w energię, mających wpływ na ich charakterystykę energetyczną i stwierdzonych w szczególności na podstawie dokumentacji technicznej budynku albo inwentaryzacji techniczno-budowlanej, w przypadku braku dokumentacji technicznej budynku, może być opracowane w oparciu o wykonaną dla jednego z tych budynków charakterystykę energetyczną, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 34 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, przy uwzględnieniu ewentualnych odstępstw od projektu technicznego w zakresie charakterystyki energetycznej budynku, lub w oparciu o sporządzone dla jednego z tych budynków świadectwo charakterystyki energetycznej.
2. Świadectwo charakterystyki energetycznej części budynku o jednakowych rozwiązaniach konstrukcyjno-materiałowych i instalacyjnych, o takim samym przeznaczeniu, stopniu zużycia, sposobie użytkowania oraz sposobie zaopatrzenia w energię, mających wpływ na ich charakterystykę energetyczną i stwierdzonych w szczególności na podstawie dokumentacji technicznej budynku albo inwentaryzacji techniczno-budowlanej, w przypadku braku dokumentacji technicznej budynku, może być opracowane w oparciu o wykonaną dla jednej z tych części charakterystykę energetyczną, o której mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 34 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, przy uwzględnieniu ewentualnych odstępstw od projektu technicznego w zakresie charakterystyki energetycznej części budynku, lub w oparciu o sporządzone dla jednej z tych części świadectwo charakterystyki energetycznej.
Art. 8. Świadectwo charakterystyki energetycznej dla grupy lokali.
W przypadku gdy części budynku będące lokalami mieszkalnymi:
1) spełniają wymagania określone w art. 7 ust. 2,
2) mają jednakową powierzchnię użytkową,
3) są położone w bryle budynku w sposób pozwalający na przyjęcie jednakowych charakterystycznych parametrów technicznych w zakresie ich powierzchni użytkowej, powierzchni przegród zewnętrznych oraz kubatury
możliwe jest sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej dla grupy tych lokali, w liczbie egzemplarzy odpowiadającej liczbie tych lokali.
Art. 9. Świadectwo charakterystyki energetycznej części budynku.
1. Świadectwo charakterystyki energetycznej części budynku może być opracowane na podstawie świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, a w przypadku braku tego świadectwa, na podstawie dokumentacji technicznej budynku.
2. Właściciel lub zarządca budynku jest obowiązany do nieodpłatnego przekazania kopii świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, które przekazano w postaci papierowej, albo wydruku świadectwa charakterystyki energetycznej budynku, które przekazano w postaci elektronicznej, a w przypadku braku tego świadectwa, dokumentacji technicznej budynku, o której mowa w ust. 1, właścicielowi części budynku lub osobie, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, lub osobie, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia złożenia przez nich wniosku.
Art. 10. Treść świadectwa charakterystyki energetycznej.
1. Świadectwo charakterystyki energetycznej zawiera:
1) dane identyfikacyjne budynku lub części budynku,
2) charakterystykę energetyczną budynku lub części budynku,
3) zalecenia określające zakres i rodzaj robót budowlano-instalacyjnych, które poprawią charakterystykę energetyczną budynku lub części budynku,
4) oświadczenie osoby, która sporządziła świadectwo charakterystyki energetycznej, że dokument został wygenerowany z centralnego rejestru charakterystyki energetycznej budynków.
2. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy(a) odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.
Art. 11. Przekazanie świadectwa charakterystyki energetycznej nabywcy lub najemcy.
1. Właściciel lub zarządca budynku lub części budynku, osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, lub osoba, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, przekazują odpowiednio nabywcy albo najemcy:
1) świadectwo charakterystyki energetycznej – przy sporządzeniu aktu notarialnego umowy zbycia prawa własności albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
2) kopię świadectwa charakterystyki energetycznej, które przekazano w postaci papierowej, albo wydruk świadectwa charakterystyki energetycznej, które przekazano w postaci elektronicznej – przy zawarciu umowy najmu.
4. Nabywca albo najemca nie mogą zrzec się prawa do otrzymania zgodnie z ust. 1 odpowiednio świadectwa charakterystyki energetycznej, jego kopii albo wydruku.
5. W przypadku zawarcia umowy zbycia prawa własności części budynku albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu albo umowy najmu części budynku przekazywane świadectwo charakterystyki energetycznej dotyczy części budynku albo lokalu będących przedmiotem umowy.
6. Notariusz odnotowuje w akcie notarialnym przekazanie nabywcy świadectwa charakterystyki energetycznej zgodnie z ust. 1 pkt 1. W przypadku nieprzekazania nabywcy świadectwa charakterystyki energetycznej notariusz poucza podmiot obowiązany do jego przekazania zgodnie z ust. 1 pkt 1 o karze grzywny za niewykonanie tego obowiązku.
Art. 12. Umieszczenie świadectwa charakterystyki energetycznej w widocznym miejscu.
Właściciel lub zarządca budynku o powierzchni użytkowej przekraczającej 500 m2, w którym są świadczone usługi dla ludności, umieszcza w widocznym miejscu w tym budynku kopię świadectwa charakterystyki energetycznej, które przekazano w postaci papierowej, albo wydruk świadectwa charakterystyki energetycznej, które przekazano w postaci elektronicznej, z wyłączeniem zaleceń zawartych w tym świadectwie, o ile dla tego budynku zostało sporządzone świadectwo charakterystyki energetycznej.
Art. 14. Termin ważności świadectwa charakterystyki energetycznej.
1. Świadectwo charakterystyki energetycznej jest ważne przez 10 lat od dnia jego sporządzenia.
2. Świadectwo charakterystyki energetycznej traci ważność przed upływem terminu, o którym mowa w ust. 1, jeżeli w wyniku przeprowadzonych robót budowlano-instalacyjnych uległa zmianie charakterystyka energetyczna budynku lub części budynku.
Art. 15. Delegacja ustawowa – metodologia.
1. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa określi, w drodze rozporządzenia, metodologię wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku, sposób sporządzania oraz wzory świadectw charakterystyki energetycznej.
2. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa, wydając rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, uwzględni:
1) parametry techniczne konstrukcji budynku lub części budynku,
2) rodzaje systemów technicznych w budynku lub części budynku,
3) metodologię wyznaczania charakterystyki energetycznej opartej na standardowym sposobie użytkowania budynku lub części budynku,
4) metodologię wyznaczania charakterystyki energetycznej opartej na faktycznie zużytej ilości energii.
Art. 16. Wyłączenia podmiotowe przy sporządzaniu świadectwa charakterystyki energetycznej.
Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku nie może być sporządzane przez właściciela lub zarządcę tego budynku lub tej części budynku oraz osobę, której przysługuje w tym budynku lub w tej części budynku spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu albo spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego.
Art. 17. Wymagania przy wpisie do wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej.
Do wykazu, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1, może być wpisana, z uwzględnieniem art. 34, wyłącznie osoba, która:
1) posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
2) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe,
3) ukończyła:
a) studia wyższe zakończone uzyskaniem tytułu zawodowego inżyniera, inżyniera architekta, inżyniera architekta krajobrazu, inżyniera pożarnictwa, magistra inżyniera architekta, magistra inżyniera architekta krajobrazu, magistra inżyniera pożarnictwa albo magistra inżyniera, albo
b) studia wyższe inne niż wymienione w lit. a oraz studia podyplomowe, których program uwzględnia zagadnienia związane z charakterystyką energetyczną budynków, wykonywaniem audytów energetycznych budynków, budownictwem energooszczędnym i odnawialnymi źródłami energii,
lub
4) posiada uprawnienia budowlane, o których mowa w art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane.
Art. 18. Wpis do wykazu osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej.
1. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa wpisuje osobę spełniającą wymagania, o których mowa w art. 17, na jej wniosek, do wykazu, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1.
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, zawiera:
1) imię i nazwisko,
2) adres do korespondencji,
3) adres poczty elektronicznej, o ile osoba wnioskująca posiada taki adres, przy czym podanie adresu poczty elektronicznej jest nieobowiązkowe.
3. Do wniosku dołącza się:
1) oświadczenia o:
a) zgodności z prawdą danych zawartych we wniosku,
b) posiadaniu pełnej zdolności do czynności prawnych,
c) niekaralności za przestępstwa, o których mowa w art. 17 pkt 2,
2) kopie dokumentów potwierdzających spełnienie wymagań, o których mowa w art. 17 pkt 3 lub 4.
4. Oświadczenia, o których mowa w ust. 3 pkt 1, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenia jest obowiązany do zawarcia w nich klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
5. Po wpisaniu do wykazu, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1, osoba uprawniona otrzymuje link aktywacyjny na adres poczty elektronicznej wskazany we wniosku, o którym mowa w ust. 1, i uzyskuje dostęp do systemu teleinformatycznego, w którym jest prowadzony centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków.
6. W przypadku gdy we wniosku, o którym mowa w ust. 1, nie został wskazany adres poczty elektronicznej, organ informuje osobę wpisaną do wykazu, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1, o konieczności wskazania adresu poczty elektronicznej, na który zostanie przekazany link aktywacyjny.
Art. 31. Centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków.
1. Minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa prowadzi centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków, który obejmuje wykazy:
1) osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej,
2) osób uprawnionych do kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji,
3) świadectw charakterystyki energetycznej,
4) protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji,
5) budynków, o których mowa w art. 3 ust. 2.
2. Centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków jest prowadzony z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (DzU z 2023 r., poz. 57, 1123, 1234 i 1703).
3. Wykazy, o których mowa w ust. 1 pkt 1–3 i 5, udostępnia się za pośrednictwem Biuletynu Informacji Publicznej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa.
Art. 32. Dane w wykazach wchodzących w skład centralnego rejestru charakterystyki energetycznej budynków.
1. Wykazy, o których mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1 i 2, zwane dalej „wykazami osób uprawnionych”, zawierają:
1) imię i nazwisko,
2) w przypadku posiadania uprawnień budowlanych, ich numer,
3) numer wpisu,
4) datę wpisu.
2. Wykaz, o którym mowa w art. 31 ust. 1 pkt 3, zawiera:
1) numer świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku,
2) adres budynku lub części budynku,
3) datę wystawienia świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku,
4) termin ważności świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku,
5) wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię użytkową budynku lub części budynku,
6) wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię końcową budynku lub części budynku,
7) wskaźnik rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną budynku lub części budynku,
8) udział odnawialnych źródeł energii w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową,
9) jednostkową wielkość emisji CO2.
Ustawa o charakterystyce energetycznej budynków [1] określa podstawowe zagadnienia dotyczące m.in.:
- przekazywania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku,
- określenia grup budynków, dla których istnieje obowiązek wykonywania świadectw charakterystyki energetycznej oraz grup budynków, dla których nie istnieje obowiązek ich wykonywania,
- zakresu świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku,
- osób uprawnionych do wykonywania świadectw charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku,
- centralnego rejestru charakterystyki energetycznej budynków.
Ogólne zasady opracowywania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku w świetle rozporządzenia w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej [2]
określa:
1) metodologię wyznaczania charakterystyki energetycznej,
2) sposób sporządzania świadectwa charakterystyki energetycznej,
3) wzory świadectw charakterystyki energetycznej – budynku lub części budynku.
Wg § 3.
1. Charakterystykę energetyczną budynku lub części budynku wyznacza się metodą opartą na standardowym sposobie użytkowania budynku lub części budynku (metoda obliczeniowa) albo metodą opartą na faktycznie zużytej ilości energii (metoda zużyciowa).
2. Charakterystykę energetyczną istniejącego budynku lub części budynku można wyznaczać metodą zużyciową, jeżeli:
1) na potrzeby ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej są one zasilane z sieci ciepłowniczej lub gazowej,
2) zużycie:
a) ciepła rozlicza się na podstawie wskazań ciepłomierza,
b) gazu ziemnego rozlicza się na podstawie wskazań gazomierza,
c) ciepłej wody użytkowej rozlicza się na podstawie wskazań wodomierza,
3) istnieją dokumenty potwierdzające rzeczywiste zużycie ciepła lub gazu ziemnego z ostatnich trzech lat poprzedzających sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej,
4) w okresie, o którym mowa w pkt 3, nie przeprowadzono robót budowlanych wpływających na ich charakterystykę energetyczną,
5) nie są one wyposażone w system chłodzenia,
6) gaz ziemny jest zużywany wyłącznie na potrzeby ogrzewania lub przygotowania ciepłej wody użytkowej, a jego zużycie jest mierzone odrębnym gazomierzem,
7) jest możliwe określenie ich powierzchni o regulowanej temperaturze powietrza.
3. Metodologię wyznaczania charakterystyki energetycznej opartą na standardowym sposobie użytkowania budynku lub części budynku określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.
4. Metodologię wyznaczania charakterystyki energetycznej opartą na faktycznie zużytej ilości energii określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.

RYS. 1 Wzór pierwszej strony świadectwa charakterystyki energetycznej wg rozporządzenia dla budynku; rys.: [2]
Wg § 4.
1. Świadectwo charakterystyki energetycznej sporządza się w języku polskim.
2. Świadectwo charakterystyki energetycznej oprawia się w okładkę formatu A4, w sposób uniemożliwiający jego zdekompletowanie.
W załączniku 1 do rozporządzenia [2] przedstawiono wzory świadectw charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku. Pierwsze strony świadectw wg rozporządzenia [2] przedstawiono na RYS 1–2.
Rozporządzenie [2] stanowi podstawę do przeprowadzenia obliczeń parametrów charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz zawiera wzory świadectw charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku.

RYS. 2 Wzór pierwszej strony świadectwa charakterystyki energetycznej wg rozporządzenia dla części budynku; rys.: [2]
Procedury obliczeniowe stosowane podczas opracowywania świadectwa charakterystyki energetycznej budynku w świetle rozporządzenia w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej
Do podstawowych parametrów charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku wg rozporządzenia [2] zalicza się:
- EU [kWh/(m2·rok)] – wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię użytkową, uwzględniający cele ogrzewania i wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej i chłodzenia oraz zyski ciepła: wewnętrzne w zależności od rodzaju pomieszczeń i budynku, od promieniowania słonecznego przez powierzchnie oszklone – określany metodą bilansów miesięcznych w odniesieniu do indywidualnych parametrów powietrza wewnętrznego i zewnętrznego,
- EK [kWh/(m2·rok)] – wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię końcową dla systemu grzewczego, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia, wbudowanej instalacji oświetlenia wbudowanego (nie dotyczy budynków mieszkalnych) i technicznych (jako energia pomocnicza), uwzględniający średnią sprawność systemów – określany na podstawie składowych zapotrzebowania na energię użytkową,
- EP [kWh/(m2·rok)] – wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię pierwotną dla systemu grzewczego, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia, wbudowanej instalacji oświetlenia wbudowanego (nie dotyczy budynków mieszkalnych) z dodaniem zastosowania energii pomocniczej dla systemów, uwzględniający współczynniki nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie nośnika energii lub energii dla systemów technicznych wi – określany na postawie składowych zapotrzebowania na energię końcową,
- ECO2 [tCO2/(m2·rok)] – jednostkowa wielkość emisji CO2, pochodząca z procesu spalania paliw przez system grzewczy, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia, oświetlenia wbudowanego oraz urządzenia pomocnicze w systemach technicznych,
- UOZE [%] – udział odnawialnych źródeł energii w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową.

RYS. 3 Charakterystyka podstawowych wskaźników w zakresie oszczędności energii w budynkach; rys.: [3]
Wyznaczenie jakości energetycznej danego budynku może być uzyskane poprzez obliczenie trzech wyznaczników oraz ich korelacji: wskaźnika zapotrzebowania na energię użytkową EU, wskaźnika zapotrzebowania na energię końcową EK i wskaźnika zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP (RYS. 3).
Wartości wskaźników EU, EK, EP [kWh/(m2·rok)], charakteryzujących energochłonność budynku, zależą od wielu czynników, jak np.:
- izolacyjność cieplna (jakość cieplna) przegród zewnętrznych i złączy budowlanych,
- usytuowanie budynku względem stron świata,
- optymalizacja przegród przeźroczystych w budynku,
- optymalizacja systemu wentylacyjnego w budynku,
- zastosowanie wysokoefektywnych energetycznie systemów ogrzewania, chłodzenia, wentylacji i przygotowania c.w.u.,
- ograniczenie zużycia i zastosowania paliw kopalnych,
- zastosowanie odnawialnych źródeł energii (OZE).
Procedury obliczeniowe ww. parametrów przedstawiono w rozporządzeniu [2], a wartości graniczne wskaźnika zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EPmax [kWh/(m2·rok)] zestawiono w rozporządzeniu [4].
Maksymalne wartości wskaźnika EP [kWh/(m2·rok)], określającego roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną, wg rozporządzenia [4] wynoszą:
gdzie:
EPH+W – maksymalna wartość wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej określona zgodnie z TABELĄ 1, [kWh/(m2·rok)],
ΔEPc – wskaźnik na potrzeby chłodzenia określony zgodnie z TABELĄ 2, [kWh/(m2·rok)],
ΔEPL – wskaźnik na potrzeby oświetlenia określony zgodnie z TABELĄ 2, [kWh/(m2·rok)].
W przypadku budynku o różnych funkcjach użytkowych maksymalną wartość wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP oblicza się zgodnie z poniższym wzorem:
gdzie:
EPi – wartość wskaźnika EP określającego roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji, przygotowania ciepłej wody użytkowej, chłodzenia oraz oświetlenia wbudowanego, dla części budynku o jednolitej funkcji użytkowej o powierzchni Af,i, [kWh/(m2·rok)],
Af,i – powierzchnia użytkowa ogrzewana (chłodzona) części budynku o jednolitej funkcji użytkowej, [m2].
Na RYS. 4 przedstawiono schemat obliczeniowy w zakresie określenia parametrów charakterystyki energetycznej budynku wg rozporządzenia [2].

RYS. 4 Kolejność prowadzenia obliczeń parametrów charakterystyki energetycznej budynku; rys.: opracowanie K. Pawłowski na podstawie rozporządzenia [2]
Charakterystykę energetyczną określają wartości wskaźników rocznego zapotrzebowania na:
- nieodnawialną energię pierwotną: EP = Qp/Af [kWh/m2·rok)],
- energię końcową: EK = Qk/Af [kWh/m2·rok)],
- energię użytkową: EU = Qu/Af [kWh/m2·rok)],
gdzie:
Qp – roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną dla systemów technicznych [kWh/rok)],
Qk – roczne zapotrzebowanie na energię końcową dostarczaną do budynku lub części budynku dla systemów technicznych [kWh/rok)],
Qu – roczne zapotrzebowanie na energię użytkową [kWh/rok)],
Af – powierzchnia pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza (powierzchnia ogrzewana lub chłodzona) [m2].
Wg rozporządzenia [2] przez powierzchnię o regulowanej temperaturze powietrza – należy rozumieć ogrzewaną lub chłodzoną powierzchnię kondygnacji netto, wyznaczaną według Polskiej Normy dotyczącej właściwości użytkowych w budownictwie – określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych.
Wg rozporządzenia [2] roczne zapotrzebowanie na energię użytkową Qu [kWh/rok] jest sumą: rocznego zapotrzebowania na energię użytkową do ogrzewania i wentylacji QH,nd [kWh/rok], rocznego zapotrzebowania na energię użytkową do przygotowania ciepłej wody użytkowej QW,nd [kWh/rok] oraz rocznego zapotrzebowania na energię użytkową do chłodzenia QC,nd [kWh/rok].
Roczne zapotrzebowanie na energię końcową dostarczaną do budynku lub części budynku dla systemów technicznych Qk [kWh/rok] jest sumą:
- rocznego zapotrzebowania na energię końcową dostarczaną do budynku lub części budynku dla systemu ogrzewania Qk,H [kWh/rok],
- rocznego zapotrzebowania na energię końcową dostarczaną do budynku lub części budynku dla systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej Qk,W [kWh/rok],
- rocznego zapotrzebowania na energię końcową dostarczaną do budynku lub części budynku dla systemu chłodzenia Qk,C [kWh/rok],
- rocznego zapotrzebowania na energię końcową dostarczaną do budynku lub części budynku dla systemu wbudowanej instalacji oświetlenia (nie wyznacza się dla budynków mieszkalnych i lokali mieszkalnych) Qk,L [kWh/rok] oraz
- rocznego zapotrzebowania na energię pomocniczą końcową dostarczaną do budynku lub części budynku dla systemów technicznych Eel.pom [kWh/rok].
Poszczególne składniki: Qk,H, Qk,W, Qk,C określa sią na podstawie QH,nd, QW,nd, QC,nd, uwzględniając średnią sprawność systemów technicznych: ogrzewania, przygotowania ciepłej wody użytkowej i chłodzenia. Natomiast roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną dla systemów technicznych Qp [kWh/rok] jest sumą:
- rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną dla systemu ogrzewania Qp,H [kWh/rok],
- rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną dla systemu przygotowania ciepłej wody użytkowej Qp,W [kWh/rok],
- rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną dla systemu chłodzenia Qp,C [kWh/rok] oraz
- rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną dla systemu wbudowanej instalacji oświetlenia (nie wyznacza się dla budynków mieszkalnych i lokali mieszkalnych) Qp,L [kWh/rok].
Wartości wskaźników Qp,H, Qp,W, Qp,C, Qp,L wyznacza się zgodnie z punktem 3.1.2 rozporządzenia [2], uwzględniając:
- Qk,H, Qk,W, Qk,C, Qk,L (roczne zapotrzebowanie na energię końcową dostarczaną do budynku lub części budynku dla odpowiednich systemów),
- Eel.pom (roczne zapotrzebowanie na energię pomocniczą końcową dostarczaną do budynku lub części budynku dla odpowiednich systemów) oraz
- wi (współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie dla odpowiednich systemów).
Wg rozporządzenia [2] wartość współczynnika nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie nośnika energii lub energii dla systemów technicznych wi przyjmuje się na podstawie danych udostępnionych przez dostawcę tego nośnika energii lub energii. Dostawca ciepła sieciowego wyznacza wartość wi zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 29 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (DzU z 2021 r. poz. 2166) [5]. Jeżeli wartość wi wyznaczona w ten sposób jest mniejsza od 0, przyjmuje się wartość równą 0,00. W przypadku braku takich danych przyjmuje się wartości współczynnika wi określone w tabeli 1 rozporządzenia [2] – TABELA 3.

TABELA 3 Wartości współczynnika nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie nośnika energii dla systemów technicznych wi – źródło [2].
Szczegółowe analizy procedur obliczeniowych w tym zakresie zaprezentowano m.in. w pracach [6, 7].
Poprawne określenie parametrów charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku (lokalu) wymaga znajomości zagadnień w zakresie budownictwa ogólnego, materiałów budowlanych, fizyki budowli, instalacji budowlanych z uwzględnieniem wykorzystania OZE oraz umiejętności czytania dokumentacji projektowej. Zasadne staje się, aby do każdego analizowanego budynku lub części budynku (lokalu) podejść indywidualnie, uwzględniając jego lokalizację oraz usytuowanie względem stron świata, technologię wykonania, zastosowane rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe, technologiczne i instalacyjne.
Planowane zmiany do rozporządzenia w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej
Wg [8] Ministerstwo Rozwoju i Technologii (MRiT) pracuje nad nowelizacją przepisów, które mają na celu wprowadzenie zmian w metodologii świadectw charakterystyki energetycznej oraz klas energetycznych. Zmiany te, planowane na I kwartał 2026 r., mają za zadanie dostosować polskie prawo do dyrektyw Unii Europejskiej oraz podnieść standardy efektywności energetycznej.
Gruntowna nowelizacja w zakresie efektywności energetycznej wpisuje się w ramy europejskich dyrektyw dotyczących budownictwa, mając na celu zwiększenie świadomości i efektywności energetycznej budynków. Kluczowym elementem projektu jest wdrożenie normy PN-EN ISO 52016-1:2017, która wprowadza zaawansowane metody obliczeniowe dla zapotrzebowania na energię, uwzględniające zarówno ogrzewanie, chłodzenie, jak i regulację wilgotności w budynkach. Norma ta oferuje również możliwość stosowania alternatywnych metod obliczeniowych, takich jak miesięczne przedziały czasu, co pozwala na bardziej elastyczne dostosowanie do specyficznych potrzeb energetycznych różnych obiektów. Projektowane zmiany mają na celu nie tylko zwiększenie efektywności energetycznej, ale również dostosowanie polskiego prawa do europejskich standardów, co stanowi ważny krok w kierunku zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. Nowe regulacje przewidują wprowadzenie świadectw charakterystyki energetycznej, które będą zawierały szczegółowe informacje o zużyciu energii w budynkach.
Zmiana metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej, oparta na normie PN-EN ISO 52016-1:2017, pozwoli na dokładniejsze określenie potrzeb energetycznych budynków, uwzględniając ogrzewanie, chłodzenie oraz temperaturę wewnętrzną. Nowe świadectwa będą również zawierały informacje o emisji zanieczyszczeń, takich jak PM10, PM2,5, NOx, SO2, CO, CO2, co jest odpowiedzią na rosnącą świadomość ekologiczną.
Planowane jest także wprowadzenie nowego wzoru świadectwa charakterystyki energetycznej budynku (pierwsza strona świadectwa) – RYS. 5.
W 2023 roku wspominano o planach wprowadzenia podziału budynków na klasy energetyczne w 2024 r. Okazuje się, że na pojawienie się klas energetycznych należy poczekać do 2026 r. Klasy energetyczne mają na celu ułatwienie zrozumienia i porównywania efektywności energetycznej budynków. Będą prezentowane w formie łatwo zrozumiałych oznaczeń, co ma zachęcić właścicieli budynków do inwestowania w rozwiązania zwiększające efektywność energetyczną.
Jedną z kluczowych zmian proponowanych w ramach nowego rozporządzenia jest wprowadzenie klas energetycznych. Zostały one zaproponowane w odniesieniu do dwóch wskaźników: zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną oraz zapotrzebowania na energię dostarczoną netto. Zmiana ta jest z jednej strony odpowiedzią na pojawiające się od wielu lat postulaty środowiska audytorów energetycznych, z drugiej strony koniecznością wynikającą z postanowień dyrektywy o charakterystyce energetycznej. Wprowadzenie klas energetycznych powinno także poprawić odbiór i zrozumienie świadectw charakterystyki energetycznej przez odbiorców końcowych.
Klasy energetyczne określone zostały dla tych samych rodzajów budynków, dla jakich aktualnie ustalono wymagania w zakresie wskaźnika EP:
- budynek mieszkalny jednorodzinny,
- budynek mieszkalny wielorodzinny,
- budynek zamieszkania zbiorowego,
- budynek użyteczności publicznej opieki zdrowotnej,
- budynek użyteczności publicznej inny,
- budynek gospodarczy, magazynowy i produkcyjny.
Klasy energetyczne w odniesieniu do wskaźnika zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną podzielone zostały na osiem przedziałów: od A+ do G (RYS. główny). Klasa G odnosi się do 15% budynków o najgorszej charakterystyce energetycznej, dolna graniczna wartość klasy B określa minimalne wymagania prawa budowlanego, dolna graniczna wartość klasy A odpowiada wskaźnikowi EP o 10% niższym niż wymagania minimalne prawa budowlanego jak dla nowo wznoszonego budynku.
Zaproponowano także klasę A+, która odnosi się do budynków zero netto energetycznych lub dodatnio energetycznych. Dodatkowo klasa A+ i A odpowiadają budynkom wytwarzającym zerową emisję dwutlenku węgla na miejscu z paliw kopalnych.
W projekcie zmian rozporządzenia [2] pojawia się także nowy wskaźnik charakterystyki energetycznej ED jako wskaźnik rocznego zapotrzebowania na energię dostarczoną, czyli różnica pomiędzy energią końcową dostarczoną a wyeksportowaną – RYS. 6.
Nowe przepisy mają również na celu promowanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii (OZE) w bilansie energetycznym budynków. Planowane jest uwzględnienie wpływu instalacji OZE na standard energetyczny obiektów, co może przyczynić się do zwiększenia ich popularności oraz przyspieszenia transformacji energetycznej.
Podsumowanie i wnioski
Świadectwo charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku (lokalu) jest bardzo ważnym i istotnym dokumentem.
Od 2009 r., kiedy wprowadzono obowiązek ich opracowywania, zmieniano kilka razy metodologię określania podstawowych wskaźników charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku. Wielokrotnie już podkreślano, że miarodajne opracowanie (wykonanie) świadectwa charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku wymaga znajomości wielu zagadnień technicznych związanych z m.in.: rozwiązaniami konstrukcyjno-materiałowymi przegród zewnętrznych i złączy budowalnych, rozwiązaniami technicznymi i instalacyjnymi, procedurami obliczeniowymi w zakresie fizyki budowli oraz sprawności systemów instalacyjnych. Istotne znaczenie ma także znajomość aktualnych przepisów prawnych oraz procedur obliczeniowych wynikających z metodologii określania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku (lokalu).
W dniu 8.07.2024 r. na stronie https://legislacja.gov.pl/projekt/12386852 ukazał się nowy projekt rozporządzenia w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej. Analizy proponowanych zapisów zostaną przedstawione w następnych artykułach na ten temat.
Literatura
1. Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków (DzU z 2024 r., poz. 101).
2. Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej (DzU z 2023 r., poz. 697).
3. PN-EN ISO 13790:2009, „Energetyczne właściwości użytkowe budynków. Obliczenie zużycia energii na potrzeby ogrzewania i wentylacji”.
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 14 listopada 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2017 r., poz. 2285 z późn. zmianami; DzU z 2022 r., poz. 248).
5. Ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (DzU z 2021 r., poz. 2166).
6. K. Pawłowski, „Charakterystyka energetyczna budynku”, „IZOLACJE” 4/2023, s. 74–79.
7. M. Robakiewicz, „Świadectwa energetyczne budynków”, Wydawnictwo Polcen, Warszawa 2024.
8. https://gsenergia.pl/2024/03/04/nowe-swiadectwo-energetyczne-kiedy-zmiany-wejda-w-zycie/
9. https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia
10. https://www.gov.pl/attachment/202eaa1c-2c3f-4256-aee3-45ea46e7d8b8 (dostęp dnia 14.11.2023 r.).
11. J. Kwiatkowski, „Przegląd proponowanych zmian w systemie świadectw charakterystyki energetycznej budynków w Polsce”, „IZOLACJE” 11-12/2023, s. 35–39.
12. PN-EN ISO 52000-1:2017-10, „Energetyczne właściwości użytkowe budynków – Nadrzędna ocena EPB – Część 1: Ogólne ramy i procedury”.