Ubezpieczenia pracowników pracujących na wysokościach

Praca na wysokości niesie ze sobą przede wszystkim ryzyko upadku, a co za tym idzie ryzyko kalectwa, a nawet śmierci. Pracodawca zatrudniający pracowników do pracy na wysokościach powinien bezwzględnie takich pracowników objąć umową o pracę, której elementami składowymi są: składka zdrowotna, ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe. Dodatkowo pracodawca może zastosować względem swoich pracowników ubezpieczenie grupowe.

Zakres pracy na wysokościach jako podstawa do objęcia pracowników umową ubezpieczenia grupowego

Zgodnie z § 105 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracą na wysokości w rozumieniu rozporządzenia jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi.

Czy wiesz, że: Powołano zespół ds. badania zagrożeń w budownictwie?

Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta:

• osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi,
• wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.

Na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy lub służących jako przejścia, powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m. Pomiędzy poręczą a krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób.

Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy.

Przykład praktyczny 1

Pytanie:

Pracodawca zobowiązał swoich pracowników do wykonania montażu instalacji umieszczonej poza rusztowaniem. Pracownicy, aby wykonać taką pracę, muszą się wychylić z rusztowania. Czy ubezpieczyciel może nie objąć ubezpieczeniem wypadku przy pracy pracownika, który uległ poślizgnięciu i upadł w sytuacji wychylania się z rusztowania?

Odpowiedź:

Tak. Zgodnie z § 107 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, prace na wysokości powinny być organizowane i wykonywane w sposób niezmuszający pracownika do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoi. Przy pracach na: drabinach, klamrach, rusztowaniach i innych podwyższeniach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2 m nad poziomem podłogi lub ziemi niewymagających od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy zapewnić, aby:

1) drabiny, klamry, rusztowania, pomosty i inne urządzenia były stabilne i zabezpieczone przed nieprzewidywaną zmianą położenia oraz posiadały odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenie,

2) pomost roboczy spełniał następujące wymagania:
    a) powierzchnia pomostu powinna być wystarczająca dla pracowników, narzędzi i niezbędnych materiałów,
    b) podłoga powinna być pozioma i równa, trwale umocowana do elementów konstrukcyjnych pomostu,
    c) w widocznym miejscu pomostu powinny być umieszczone czytelne informacje o wielkości dopuszczalnego obciążenia.

Przykład praktyczny 2

Pytanie:

Pracodawca zalecił postawienie rusztowań mających ułatwić prace na wysokościach w taki sposób, że rusztowania te nie zapewniają komunikacji pionowej pracowników. Czy ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania w sytuacji, w której zdarzy się wypadek przy pracy?

Odpowiedź:

Tak. Zgodnie z § 109 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przy pracach wykonywanych na rusztowaniach na wysokości powyżej 2 m od otaczającego poziomu podłogi lub terenu zewnętrznego oraz na podestach ruchomych wiszących należy w szczególności:

1) zapewnić bezpieczeństwo przy komunikacji pionowej i dojścia do stanowiska pracy,
2) zapewnić stabilność rusztowań i odpowiednią ich wytrzymałość na przewidywane obciążenia,
3) przed rozpoczęciem użytkowania rusztowania należy dokonać odbioru technicznego.

Rusztowania i podesty ruchome wiszące powinny spełniać wymagania określone odpowiednio w odrębnych przepisach oraz w Polskich Normach.

Umowa ubezpieczenia grupowego pracowników pracujących na wysokościach

Zgodnie z art. 805 § 1 Kodeksu cywilnego przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku pracownika pracującego na wysokości, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę.

Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie:

• przy ubezpieczeniu majątkowym – określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku,
• przy ubezpieczeniu osobowym – umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej.

Umowa ubezpieczenia powinna zostać skonstruowana przez strony umowy w taki sposób, aby skutecznie opisywała wszelkie możliwe przypadki wypadków pracownika podczas wykonywania pracy na rusztowaniu.

Zatem umowa taka powinna stanowić, iż przedmiotem ubezpieczenia jest droga wejścia na rusztowanie, samo rusztowanie, jak również droga zejścia pracownika z rusztowania. Umowa ubezpieczenia powinna zawierać wszelkiego rodzaju następstwa wpływów czynników środowiskowych, takich jak deszcz, wiatr, grad czy podtopienie. Pracownik wykonujący prace na rusztowaniu powinien zostać objęty dodatkową umową ubezpieczenia grupowego, w której towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaci pracownikowi odszkodowanie, jeżeli ten poślizgnie się podczas opadów deszczu czy też ulegnie wypadkowi na skutek silnego wiatru.

Pracownicy powinni także posiadać w umowie ubezpieczeniowej zapisy co do ubezpieczenia w sytuacji, gdy rusztowanie, na którym pracują, zawali się pod ich ciężarem lub też w wyniku wad konstrukcyjnych dojdzie do wypadku. Ubezpieczenie powinno zatem określać wszelkie możliwe sytuacje, które pracodawca powinien przewidzieć, a w których pracownicy mogą się znaleźć.

Przykład praktyczny 3

Pytanie:

Pracodawca zatrudniający pracowników podpisał umowę ubezpieczenia grupowego z jednym z towarzystw ubezpieczeniowych. Jednakże po dwóch dniach od podpisania umowy stwierdził, iż umowa ta nie spełnia jego oczekiwań. Czy pracodawca może z umowy ubezpieczenia się wycofać?

Odpowiedź:

Tak. Zgodnie z art. 812 § 4 Kodeksu cywilnego, jeżeli umowa ubezpieczenia jest zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy, ubezpieczający ma prawo odstąpienia od umowy ubezpieczenia w terminie 30 dni, a w przypadku, gdy ubezpieczający jest przedsiębiorcą, w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy. Jeżeli najpóźniej w chwili zawarcia umowy ubezpieczyciel nie poinformował ubezpieczającego będącego konsumentem o prawie odstąpienia od umowy, termin 30 dni biegnie od dnia, w którym ubezpieczający będący konsumentem dowiedział się o tym prawie.

Odstąpienie od umowy ubezpieczenia nie zwalnia ubezpieczającego z obowiązku zapłacenia składki za okres, w jakim ubezpieczyciel udzielał ochrony ubezpieczeniowej. Jeżeli umowa zawarta jest na czas określony, ubezpieczyciel może ją wypowiedzieć jedynie w przypadkach wskazanych w ustawie, a także z ważnych powodów określonych w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia.

Różnicę między treścią umowy a ogólnymi warunkami ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązany jest przedstawić ubezpieczającemu w formie pisemnej przed zawarciem umowy. W razie niedopełnienia tego obowiązku ubezpieczyciel nie może powoływać się na różnicę niekorzystną dla ubezpieczającego. Przepisu nie stosuje się do umów ubezpieczenia zawieranych w drodze negocjacji.

Zgodnie z art. 814 § 1–3 Kodeksu cywilnego, jeżeli nie umówiono się inaczej, odpowiedzialność ubezpieczyciela rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy, nie wcześniej jednak niż od dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty. Jeżeli ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność jeszcze przed zapłaceniem składki lub jej pierwszej raty, a składka lub jej pierwsza rata nie została zapłacona w terminie, ubezpieczyciel może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym i żądać zapłaty składki za okres, przez który ponosił odpowiedzialność. W przypadku braku wypowiedzenia umowy wygasa ona z końcem okresu, za który przypadała niezapłacona składka. W razie opłacania składki w ratach niezapłacenie w terminie kolejnej raty składki może powodować ustanie odpowiedzialności ubezpieczyciela, tylko wtedy, gdy skutek taki przewidywała umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia, a ubezpieczyciel po upływie terminu wezwał ubezpieczającego do zapłaty z zagrożeniem, że brak zapłaty w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania spowoduje ustanie odpowiedzialności.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. DzU z 2022 r., poz. 1360 ze zm.).
2. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. DzU z 2003 r., nr 168, poz. 1650 ze zm.).

Zobacz przykładową umowę ubezpieczenia pracownika wykonującego pracę na wysokościach