Najnowsze regulacje dotyczące wiatraków przydomowych

Zgodnie z założeniami programu wsparcie zakupu i montażu przydomowej siłowni wiatrowej lub wsparcie zakupu i montażu przydomowej siłowni wiatrowej wraz z magazynem energii elektrycznej powinno przyczynić się do wzrostu udziału OZE w finalnym zużyciu energii i pozwolić na wzrost autokonsumpcji wytworzonej energii elektrycznej poprzez jej magazynowanie (magazyny energii elektrycznej) oraz przyczyni się do propagowania odnawialnych źródeł energii.

Program powinien przyczynić się do osiągnięcia celów ramowych dotyczących klimatu i energetyki, określonych na poziomie krajowym, oraz celów długoterminowych, określonych w Porozumieniu Paryskim. Program jest zgodny z legislacją Unii Europejskiej, w tym z art. 10 d dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz z rozporządzeniem wykonawczym Komisji (UE) 2023/2606 z dnia 22 listopada 2023 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) 2020/1001 z dnia 9 lipca 2020 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do funkcjonowania Funduszu Modernizacyjnego wspierającego inwestycje w modernizację systemów energetycznych oraz poprawę efektywności energetycznej niektórych państw członkowskich.

Z przepisów dyrektywy

Zgodnie z art. 10 d ust. 2 powyższej dyrektywy, co najmniej 80% dochodów z uprawnień, a także co najmniej 90% dochodów z uprawnień, wykorzystuje się do wspierania inwestycji w:
a) produkcję i wykorzystywanie energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, w tym wodoru odnawialnego,
b) ogrzewanie i chłodzenie z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii,
c) zmniejszenie ogólnego zużycia energii poprzez efektywność energetyczną, m.in. w przemyśle, sektorze transportu, sektorze budowlanym, sektorze rolnictwa i sektorze gospodarki odpadami,
d) magazynowanie energii i modernizację sieci energetycznych, w tym zarządzanie popytem, rurociągi należące do systemów lokalnego ogrzewania, sieci przesyłu energii elektrycznej oraz zwiększenie połączeń międzysystemowych między państwami członkowskimi i rozbudowę infrastruktury na potrzeby mobilności bezemisyjnej,
e) wsparcie gospodarstw domowych o niskich dochodach, w tym na obszarach wiejskich i w regionach oddalonych, w celu rozwiązania problemu ubóstwa energetycznego oraz modernizacji ich systemów ogrzewania,
f) oraz sprawiedliwą transformację w regionach uzależnionych od węgla w państwach członkowskich będących beneficjentami, tak aby utrzymując dialog ze społeczeństwem obywatelskim i z partnerami społecznymi, wspierać zmianę miejsca zatrudnienia, przekwalifikowanie i podnoszenie kwalifikacji pracowników, edukację, inicjatywy na rzecz zatrudnienia oraz przedsiębiorstwa typu start-up, w sposób spójny z odpowiednimi działaniami uwzględnionymi przez państwa członkowskie w ich terytorialnych planach sprawiedliwej transformacji.

Przykład praktyczny 1

Pytanie:

Jakie są ramy kwalifikacji kosztów i okres kwalifikowalności zgodnie z programem?

Odpowiedź:

Zgodnie z pkt 6 programu „Moja elektrownia wiatrowa” okres kwalifikowalności kosztów rozpoczął się od 30.06.2023 r. i będzie trwał do 31.12.2028 r., w którym to okresie poniesione koszty związane z inwestycją mogą być uznane za kwalifikowane, jednocześnie w okresie kwalifikowalności kosztów wymagane jest:

1. rozpoczęcie inwestycji, czyli poniesienie pierwszego kosztu kwalifikowanego (data opłacenia pierwszej faktury VAT) lub też data przyłączenia mikroinstalacji wiatrowej, czyli data na zaświadczeniu OSD lub data montażu urządzenia wskazanego w ust. 6 pkt 2 ppkt. B programu „Moja elektrownia wiatrowa”, czyli data instalacji wynikająca z protokołu odbioru prac w zależności, która data jest wcześniejsza oraz
2. zakończenie inwestycji, czyli zamontowanie i uruchomienie instalacji wiatrowej, wraz z niezbędną infrastrukturą towarzyszącą oraz udokumentowanie opłacenia całości faktur VAT za zakup i montaż kompletu urządzeń wskazanych we wniosku o dofinansowanie.

Należy podkreślić, iż kwalifikowalność kosztów zgodnie z „Wytycznymi w zakresie kosztów kwalifikowanych” z zastrzeżeniem, że kwalifikowane to:

• koszty związane z nabyciem i montażem nowej instalacji wiatrowej,
• zakup i montaż towarzyszących magazynów energii dla instalacji,
• dofinansowanie w ramach programu kwalifikowane są koszty: urządzeń, materiałów i usług umieszczone w Załączniku nr 1 do programu,
• podatek od towarów i usług (VAT) jest kosztem kwalifikowanym tylko wówczas, gdy jest on faktycznie i ostatecznie ponoszony przez beneficjenta, a on nie ma prawnej możliwości odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego w jakiejkolwiek części, na podstawie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług. Podatek VAT, który podatnik może odliczyć, nie może być uznany za kwalifikowany, nawet wtedy kiedy nie został faktycznie odzyskany przez podatnika. W przypadkach, gdy podatnik może odliczyć podatek VAT, ale rezygnuje z tej możliwości, podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowanym.

Warunki dofinansowania

1. Dofinansowanie następuje w formie dotacji do 50%, nie więcej niż 30 tys. zł na jedną współfinansowaną instalację wiatrową (lecz nie więcej niż 5 tys. zł/1 kW).
2. Dofinansowanie w formie dotacji do 50%, nie więcej niż 17 tys. zł na jeden magazyn energii elektrycznej – akumulator o pojemności minimalnej 2 kWh (lecz nie więcej niż 6 tys. zł/1 kWh).

Zgodnie z pkt 7.4 programu „Moja elektrownia wiatrowa” beneficjentem jest każda osoba fizyczna, która jest właścicielem bądź współwłaścicielem budynku mieszkalnego:

1. wytwarzająca energię elektryczną na własne potrzeby, która ma zawartą umowę kompleksową (jest stroną tej umowy, a nie pełnomocnikiem) lub umowę sprzedaży energii regulującą kwestie związane z wprowadzeniem do sieci energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji, zlokalizowanej na budynkach mieszkalnych lub na terenie działki, na której zlokalizowany jest budynek mieszkalny, w przypadku instalacji on-grid lub
2. wytwarzająca energię elektryczną na własne potrzeby, w mikroinstalacji zlokalizowanej na budynkach mieszkalnych lub na terenie działki, na której zlokalizowany jest budynek mieszkalny, w przypadku instalacji off-grid.

Wnioskodawca musi być wskazany jako nabywca/odbiorca na fakturze lub równorzędnym dokumencie księgowym – w przypadku różnicy w osobie Wnioskodawcy, a nabywcy/odbiorcy należy załączyć stosowne oświadczenie (możliwość złożenia przedmiotowego oświadczenia dotyczy współmałżonków lub osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe).

Dodatkowe wytyczne

Zgodnie z wytycznymi znajdującymi się na stronach rządowych w przypadku montażu turbiny wiatrowej bezpośrednio do konstrukcji nośnej budynku, właściciel lub współwłaściciel nie musi zabiegać o dodatkowe zezwolenia.

Podobnie jest, jeżeli chodzi o sam proces produkowania energii elektrycznej, wytwarzając ją na własny użytek, właściciel lub współwłaściciel nie musi spełniać osobnych wymogów prawnych.

W przypadku, gdy planuje on postawienie masztu elektrowni wiatrowej na oddzielnym fundamencie, wówczas powinien upewnić się, że nie wystaje on trzy metry ponad dach domu.

Jeżeli wysokość konstrukcji przekroczy ten poziom, elektrownia wiatrowa traktowana jest wtedy jako obiekt budowlany. W takiej sytuacji właściciel lub współwłaściciel jest zmuszony do uzyskania stosownych pozwoleń na jej budowę oraz użytkowanie.
Warto dodać, iż przydomowe wiatraki nie podlegają pod „ustawę odległościową”.

Zgodnie z pkt 7. 3 Programu, dofinansowanie jest udzielane na inwestycje zakończone przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie. Za inwestycje zakończone uznaje się inwestycje, w których:
a. za wszystkie elementy (pozycje) wymienione na fakturach lub paragonach imiennych przedstawionych do wniosku o dofinansowanie – dokonano zapłaty w całości,
b. wszystkie urządzenia zostały trwale podłączone i uruchomione,
c. dokonano zgłoszeń lub poinformowano odpowiednie instytucje o dokonanej inwestycji.
Współfinansowane urządzenia muszą być nowe i wyprodukowane w ciągu maksymalnie 24 miesięcy przed montażem. Dofinansowaniu podlegają więc przydomowe instalacje wiatrowe zrealizowane zgodnie z obowiązującym prawem, w szczególności po uprzednim dokonaniu zgłoszenia lub uzyskaniu pozwolenia na budowę, jeśli jest to wymagane prawem. Przydomowe mikroelektrownie wiatrowe nie mogą być wyższe niż 30 m.

Przykład praktyczny 2

Pytanie:

Czy beneficjent dotacji na budowę przydomowego wiatraka w ramach programu „Moja elektrownia wiatrowa” jest zobowiązany do eksploatacji urządzenia?

Odpowiedź:

Tak. Zgodnie z pkt 7.3 ppkt 5 regulaminu beneficjent jest zobowiązany do eksploatacji instalacji oraz innych dofinansowanych urządzeń we wskazanej we wniosku lokalizacji przez okres co najmniej pięć lat od dnia wypłaty dofinansowania, czyli od daty przelewu na rachunek bankowy.

W okresie trwałości beneficjent nie może zmienić przeznaczenia budynku z mieszkalnego na inny, czy też zdemontować instalacji lub innych urządzeń zakupionych i zainstalowanych w ramach przedmiotowej inwestycji, z wyjątkiem wymiany wadliwych instalacji lub urządzeń na inne o parametrach nie gorszych od tych z instalacji urządzeń zdemontowanych.

Nie może też zmienić miejsca lokalizacji inwestycji, czy też odsprzedać/zastawić urządzeń pod rygorem wypowiedzenia umowy o dofinansowanie i zwrotu otrzymanych środków, wraz z odsetkami liczonymi jak od zaległości podatkowych.

Inwestycje realizowane w ramach programu muszą być realizowane zgodnie z programami ochrony powietrza, z poszanowaniem wymogów dyrektywy 2008/50/WE w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, oraz celem, który dotyczy zmniejszenia emisji.

Trzeba podkreślić, iż w przypadku przyłączenia do sieci dystrybucyjnej mikroinstalacji z magazynem energii elektrycznej, do mocy zainstalowanej mikroinstalacji nie wlicza się mocy zainstalowanej magazynu energii elektrycznej, o ile:

• moc zainstalowana magazynu energii elektrycznej,
• łączna moc możliwa do wprowadzenia do sieci dystrybucyjnej przez mikroinstalację, z magazynem energii elektrycznej,

jest nie większa niż moc zainstalowana elektryczna mikroinstalacji. Łączna moc instalacji nie może przekraczać 50 kW.

Uwaga!

Zgodnie z pkt 7.3 Programu:

1. w przypadku współwłasności budynku konieczne jest załączenie zgody wszystkich współwłaścicieli budynku oraz złożenie oświadczenia o braku podwójnego finansowania. Warunkiem uzyskania dofinansowania jest realizacja w ramach inwestycji kompletnego zakresu działań, o którym mowa w ust .7.5. pkt 1 programu.
2. dofinansowanie jest udzielane na elektrownię wiatrową jednokrotnie w ramach danej umowy kompleksowej/aneksu do umowy na zakup i dystrybucję energii elektrycznej lub umowy sprzedaży energii elektrycznej.
3. nie udziela się dofinansowania na inwestycje realizowane na budynkach wykorzystywanych sezonowo, budynkach rekreacji indywidualnej, budynkach letniskowych lub gospodarczych,
4. dofinansowanie nie może być udzielone na inwestycję sfinansowaną lub realizowaną z innych środków publicznych zagranicznych lub krajowych (z wyjątkiem ulgi termomodernizacyjnej – jeśli dotyczy),
5. w przypadku, gdy działalność gospodarcza jest prowadzona na powierzchni przekraczającej 20% powierzchni całkowitej budynku, inwestycja nie kwalifikuje się do dofinansowania,
6. w przypadku, gdy działalność gospodarcza jest lub będzie prowadzona w trakcie trwania okresu trwałości na powierzchni przekraczającej 20% powierzchni całkowitej budynku – beneficjent jest zobowiązany do zwrotu otrzymanego dofinansowania.

Postanowienia dodatkowe

• szczegółowy sposób naboru wniosków o dofinansowanie określa regulamin naboru,
• w sprawach nieuregulowanych, do wniosków o dofinansowanie stosuje się obowiązujące w NFOŚiGW wewnętrzne regulacje,
• do niniejszego programu priorytetowego mają zastosowanie „Zasady udzielania dofinansowania ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej”, „Kryteria wyboru przedsięwzięć finansowanych ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej” oraz „Wytyczne w zakresie kosztów kwalifikowanych”,
• w ramach programu nie udziela się pomocy publicznej,
• udzielone dofinansowanie nie podlega opodatkowaniu,
• NFOŚiGW ma możliwość kontroli/inwestycji na każdym jej etapie (w tym w okresie trwałości inwestycji),
• ilekroć w niniejszym programie priorytetowym jest mowa o inwestycji, rozumie się przez to inwestycje, o których mowa w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (DzU z 2021 r., poz. 332 z późn. zm.) oraz art. 401e ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (DzU z 2021 r., poz. 1973 z późn. zm.) oraz przedsięwzięcia, o których mowa w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, Zasadach udzielenia dofinansowania ze środków NFOŚiGW, Wytycznych w zakresie kosztów kwalifikowanych, Metodyce oceny finansowej o wniosku o dofinansowanie, Kryteriach wyboru przedsięwzięć finansowanych ze środków NFOŚiGW oraz innych dokumentach NFOŚiGW.

Dla instalatorów

Wszystkie urządzenia oraz materiały muszą być fabrycznie nowe, wyprodukowane w ciągu maksymalnie 24 miesięcy przed montażem/użyciem, dopuszczone do obrotu oraz w przypadku, gdy wynika to z obowiązujących przepisów prawa – posiadać deklaracje zgodności urządzeń z przepisami z zakresu bezpieczeństwa produktu (oznaczenia „CE” lub „B”).

Koszty kwalifikowane to koszty wykonania dokumentacji projektowej niezbędnej do wykonania instalacji wiatrowej (m.in. dokumenty wymagane do uzgodnienia instalacji z organami: mapa do celów projektowych, projekt wykonawczy, projekt budowlany elektryczny, projekt fundamentów (w zależności od mocy instalacji – fundament (pozwolenie/zgłoszenie) lub tylko odciągi na gruncie), projekt zagospodarowania terenu, opinia geotechniczna).

Podstawa prawna:

1. Art. 10 d Dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie (DzU UE.L 2023. 275.32).
2. Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2023/2606 z dnia 22 listopada 2023 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) 2020/1001 z dnia 9 lipca 2020 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do funkcjonowania Funduszu Modernizacyjnego wspierającego inwestycje w modernizację systemów energetycznych oraz poprawę efektywności energetycznej niektórych państw członkowskich (DzU UE. L.2020.221.107).