Rola ekologii w budownictwie – zrównoważone budownictwo

Zrównoważone budownictwo lub budownictwo ekologiczne to prężnie rozwijająca się gałąź budownictwa, która ma pozytywny wpływ na środowisko i gospodarkę. Obecnie można stwierdzić, że to już nie tylko trend, ale norma, a wręcz obowiązek. Wszystkie działania mające zmniejszyć emisję CO₂, takie jak redukcja zapotrzebowania na energię z zewnątrz w budynkach czy dekarbonizacja sektora energetycznego, to niemal konieczność przy planowaniu nowych inwestycji lub modernizacji. Jednak zrównoważone budownictwo ma do zaoferowania o wiele więcej, a branża budowlana jest kluczową w walce o środowisko. 

Za termin zrównoważone budownictwo uznaje się taką działalność człowieka, która polega na projektowaniu i budowaniu obiektów w sposób zgodny z równoważonym rozwojem (ekorozwojem). Chodzi przede wszystkim o dbałość o środowisko naturalne i jego dobra oraz oszczędne dysponowanie surowcami przez cały cykl budowlany. Taki cykl składa się na: projekt, prace konstrukcyjne, eksploatację budynku (w tym remont czy modernizację) i rozbiórkę. 

Poznaj: Ekologiczne rozwiązania materiałowe przegród budynku w świetle wymagań obowiązujących od 1 stycznia 2021 r.

Co bardzo ważne, zrównoważone budownictwo polega na utrzymaniu stałego efektu ekologicznego budynku przez cały czas, a nie okresowo. Aby tak było, wykonuje się takie działania jak np. zazielenianie budynków i terenów przyległych, niski pobór energii czy w końcu wykorzystanie materiałów przyjaznych dla środowiska naturalnego. 

Ważne elementy zrównoważonego budownictwa

Zrównoważone budownictwo w Polsce i na świecie kieruje się kilkoma kluczowymi zasadami, bez których nie można mówić o ekologicznym budownictwie. Są to m.in.:

1. Niestosowanie materiałów niebezpiecznych i uciążliwych dla środowiska naturalnego.
2. Zaprojektowanie domu w taki sposób, aby ograniczać zanieczyszczenia oraz zużycie energii.
3. Lokalizacja budynku, która nie zaburza krajobrazu i dobrze wpasowuje się w otoczenie. 

Rola ekologii w budownictwie jest znacząca, a budownictwa w ekologii kluczowa. Jaki jest cel ekologii w tym aspekcie? Przede wszystkim zmniejszenie negatywnego wpływu budownictwa na środowisko naturalne oraz zdrowie człowieka. 

Inne istotne założenia zrównoważonego budownictwa:

• wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii, zwłaszcza wody i słońca,
• korzystanie z materiałów budowniczych dostępnych „na miejscu”,
• redukcja opadów i zanieczyszczeń,
• minimalizacja szkodliwości budynków dla zdrowia i otoczenia,
• unikanie materiałów szkodliwych dla środowiska,
• korzystanie z tzw. „zielonej architektury”,
• wykorzystywanie zalet modernizacji – lepiej modernizować budynki niż wnosić nowe,
• jak najmniejsza powierzchnia nowopowstałego budynku,
• wykorzystanie wolnych przestrzeni w mieście lepsze niż zagospodarowywanie terenów naturalnych poza jego powierzchnią. 

Wymiary budownictwa ekologicznego

Kluczową rolę w zrównoważonym budownictwie pełnią materiały ekologiczne. Za takie uważa się np. drzewo pochodzące z lasów certyfikowanych, które prowadzą kontrolowane wycinki drzew, a ich tereny są zarządzane zgodnie z zasadami ekologii. Inne materiały uznane za ekologiczne to m.in. kamień, bambus, słoma czy metale z odzysku. 

Ważną rolę odgrywają też materiały wykorzystywane do ponownego użytku lub te nadające się do recyklingu, a do takich można zaliczyć m.in.:

• kokos,
• len,
• linoleum,
• wełnę owczą,
• papierowe panele,
• glinę,
• trawę morską,
• korek,
• wapień,
• płyty pilśniowe.

Bardzo ważną częścią zrównoważonego budownictwa jest tzw. zielone budownictwo, które traktuje przyrodę jako sprzymierzeńca i pozwala na budowanie zielonych dachów czy zielonych fasad budynków. Taki sposób znany jest już ze starożytności, czego przykładem mogą być wiszące ogrody. Jakie są zalety zielonego budownictwa? Poprawia mikroklimat oraz jakość powietrza i reguluje warunki termiczne. Co więcej, pozwala na magazynowanie wód opadowych i skutecznie zmniejsza zagrożenie spowodowane coraz niższą dostępnością wody pitnej. Zielone budownictwo pozwala także tłumić hałas miasta, podtrzymuje różnorodność biologiczną i zwiększa odporność ogniową. Może również zmniejszać uszkadzenia dachu i fasad budynku. 

W kontekście ochrony zasobów wodnych ważną kwestią jest także zrównoważone zagospodarowanie wód deszczowych. Na czym to polega? Przede wszystkich na ograniczaniu zrzutów wód deszczowych z przestrzeni urbanizacyjnych do kanalizacji, a także wód powierzchniowych. Ważne jest także oczyszczanie spływów deszczowych odprowadzanych do wód powierzchniowych. Robi się to w celu ponownego wykorzystania zasobów wodnych, poprzez np. tworzenie miejsc rekreacyjnych i wypoczynkowych, dzięki wykorzystaniu urządzeń zagospodarowujących wodę deszczową. 

Istotną i coraz częściej wykorzystywaną metodą na pozyskiwanie energii jest fotowoltaika. Dzięki panelom słonecznym energia pochodząca ze światła słonecznego przekształcana jest w energię elektryczną. To jedna z najprężniej rozwijających się metod pozyskiwania energii ze źródła odnawialnego na świecie. 

Innym obliczem ekologii w budownictwie jest naturalny sposób pozyskiwania energii, którym jest odzysk w zmodernizowanych spalarniach śmieci i RDF – pracują one dzięki piecom oscylacyjnym i rotacyjnym, w których podczas utylizacji odpadów wytwarza się energia możliwa do wykorzystania przy ogrzewaniu budynków. Innym zastosowaniem takiej energii jest także rolnictwo lub przemysł.

Przemysł cementowy to także ważna gałąź ekologicznego budownictwa. W Polsce zagospodarowuje się nawet do 15% odpadów komunalnych, dzięki zapotrzebowaniu na nośniki energii wykorzystywane do wypalania klinkieru. Także w ściekach komunalnych mamy dostępne duże zasoby naturalne, a dzięki innowacyjnym technologiom można odzyskać ogromne ilości wody, energii i surowców wtórnych. Te kwestie bada m.in. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. 

Warty uwagi w kwestii roli ekologii w budownictwie jest także transport. Współcześnie to właśnie transport: drogowy, kolejowy, lotniczy i wodny, powodują aż 25% emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Aby to zmienić, buduje się tzw. ekologiczne drogi, rozwinięte ścieżki rowerowe czy drogi ułatwiające transport publiczny. Coraz częściej na rynek wypuszcza się samochody elektryczne, a w niektórych miastach kursują już autobusy elektryczne (np. w Barcelonie, Danii, we Wiedniu). Ze wszystkich środków transportu, najlepiej prezentuje się kolej, która ma najniższą emisję CO₂ – Komisja Europejska w latach 2021–2027 będzie stawiać m.in. na modernizację tej gałęzi transportu publicznego i zwiększenie ekologii transportu w ogóle. 

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!