Świadectwa charakterystyki energetycznej w teorii i praktyce
Energy performance certificates - theory and practice
RYS. 1. Graficzna interpretacja wskaźnika rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP na świadectwie sporządzonym dla budynku
Rys. archiwum autorów
Świadectwa charakterystyki energetycznej budynków zostały wprowadzone do prawa polskiego z dniem 19 września 2007 r. Następnie regulacje te zostały doprecyzowane poprzez zmiany wprowadzone w 2008 r., które stanowiły wypełnienie postanowień dyrektywy 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków [1] za sprawą zmiany ustawy Prawo Budowlane [2] z dnia 19 stycznia 2008 r.
Zobacz także
Rockwool Polska Termomodernizacja domu – na czym polega i jak ją zaplanować?
Termomodernizacja to szereg działań mających na celu poprawę energochłonności Twojego domu. Niezależnie od zakresu inwestycji, kluczowa dla osiągnięcia spodziewanych efektów jest kolejność prac. Najpierw...
Termomodernizacja to szereg działań mających na celu poprawę energochłonności Twojego domu. Niezależnie od zakresu inwestycji, kluczowa dla osiągnięcia spodziewanych efektów jest kolejność prac. Najpierw należy docieplić ściany i dach, aby ograniczyć zużycie energii, a dopiero potem zmodernizować system grzewczy. Dzięki kompleksowej termomodernizacji domu prawidłowo wykonanej znacznie zmniejszysz koszty utrzymania budynku.
Recticel Insulation Nowoczesne technologie termoizolacyjne Recticel w renowacji budynków historycznych
W dzisiejszych czasach zachowanie dziedzictwa kulturowego i jednoczesne dostosowanie budynków do współczesnych standardów efektywności energetycznej stanowi duże wyzwanie zarówno dla inwestora, projektanta...
W dzisiejszych czasach zachowanie dziedzictwa kulturowego i jednoczesne dostosowanie budynków do współczesnych standardów efektywności energetycznej stanowi duże wyzwanie zarówno dla inwestora, projektanta jak i wykonawcy. Niejednokrotnie w ramach inwestycji, począwszy już od etapu opracowywania projektu, okazuje się, że tradycyjne materiały izolacyjne i metody ich aplikacji nie są wystarczające, aby zapewnić właściwe parametry termiczne i należytą ochronę wartości historycznych budynku.
Sievert Polska Sp. z o.o. System ociepleń quick-mix S-LINE
System ociepleń quick-mix S-LINE to rozwiązanie warte rozważenia zawsze, kiedy zachodzi potrzeba wykonania termomodernizacji ścian zewnętrznych. Umożliwia montaż nowej izolacji termicznej na istniejącym...
System ociepleń quick-mix S-LINE to rozwiązanie warte rozważenia zawsze, kiedy zachodzi potrzeba wykonania termomodernizacji ścian zewnętrznych. Umożliwia montaż nowej izolacji termicznej na istniejącym już systemie ociepleń, który nie spełnia dzisiejszych wymagań pod kątem wartości współczynnika przenikania ciepła U = 0,2 W/(m²·K).
ABSTRAKT |
---|
W artykule opisano obecnie obowiązujące przepisy prawne dotyczące świadectw charakterystyki energetycznej budynków. Określono metodologię obliczania wskaźników charakterystyki energetycznej budynku. Przedstawiono kwestie sporne w zakresie metod stosowanych do obliczeń. |
Energy performance certificates - theory and practiceThe article covers the legislation currently in force with regard to energy performance certificates for buildings. A methodology for calculating the energy performance of buildings is defined. Certain matters of dispute are presented in relation to the applied calculation methods. |
W ówcześnie obowiązujących przepisach sporządzanie świadectw możliwe było w przypadku posiadania uprawnień budowlanych do projektowania w specjalności architektonicznej, konstrukcyjno-budowlanej lub instalacyjnej lub po odbyciu szkolenia i złożenia z wynikiem pozytywnym egzaminu przed ministrem właściwym do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej [2].
Obecnie przepisy wynikające z dyrektywy, o której mowa powyżej, zawierają się w ustawie o charakterystyce energetycznej budynków [3]. Wymagania stawiane na dzień dzisiejszy osobom, które mogą sporządzać świadectwa charakterystyki energetycznej, są mniej restrykcyjne, a egzaminy oraz szkolenia nie są przeprowadzane przez Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa ani żaden inny organ administracji publicznej.
Zgodnie z art. 17 ustawy o charakterystyce energetycznej budynków [3], poza wymogami potwierdzanymi w formie oświadczenia (zdolność do czynności prawnych, brak prawomocnego wyroku za określone przestępstwa), świadectwo charakterystyki energetycznej sporządza osoba, która ukończyła:
- studia wyższe zakończone uzyskaniem tytułu zawodowego inżyniera, inżyniera architekta, inżyniera architekta krajobrazu, inżyniera pożarnictwa, magistra inżyniera architekta, magistra inżyniera architekta krajobrazu, magistra inżyniera pożarnictwa albo magistra inżyniera, albo
- studia wyższe inne niż wymienione powyżej oraz studia podyplomowe, których program uwzględnia zagadnienia związane z charakterystyką energetyczną budynków, wykonywaniem audytów energetycznych budynków, budownictwem energooszczędnym i odnawialnymi źródłami energii albo
- posiada uprawnienia budowlane, o których mowa w art. 14 ust. 1 ustawy Prawo budowlane [4].
W artykule opisano obecnie obowiązujące przepisy prawne dotyczące świadectw charakterystyki energetycznej budynków. Określono metodologię obliczania wskaźników charakterystyki energetycznej budynku. Przedstawiono kwestie sporne w zakresie metod stosowanych do obliczeń Aktualna dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (wersja przekształcona) 2010/31/UE [5] wskazuje, że świadectwo powinno zawierać właściwe informacje dotyczące charakterystyki energetycznej budynku i praktyczne rady na temat poprawy tej charakterystyki.
W praktyce świadectwo zawiera przede wszystkim (pierwsza strona, zgodnie ze wzorem zamieszczonym w rozporządzeniu [6]) wskaźniki charakterystyki energetycznej, wśród których jeden – wskaźnik rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną EP [kWh/(m2·rok)] - prezentowany jest w formie graficznej, na tzw. suwaku (RYS. 1 - patrz: zdjęcie główne).
Świadectwa charakterystyki energetycznej powinno się wykonywać zgodnie z obowiązującymi na dzień sporządzania świadectwa przepisami, w tym w szczególności z rozporządzeniem w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej [6]. Rozporządzenie to zawiera metodykę obliczeń, które należy przeprowadzić w celu wyznaczenia wskaźników charakterystyki energetycznej oraz określa wzory świadectw charakterystyki energetycznej.
Zgodnie z ustawą o charakterystyce energetycznej budynków [3] sporządzenie świadectwa zapewnia właściciel lub zarządca budynku lub części budynku lub osoba, której przysługuje spółdzielcze własnościowe (lub spółdzielcze lokatorskie) prawo do lokalu. Osoba ta przekazuje odpowiednio nabywcy albo najemcy:
- świadectwo charakterystyki energetycznej - przy zawarciu umowy sprzedaży albo zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
- kopię świadectwa charakterystyki energetycznej - przy zawarciu umowy najmu.
Świadectwo charakterystyki energetycznej trzeba przekazać nabywcy lub najemcy wtedy, kiedy budynek, część budynku lub lokal będzie:
- zbywany na podstawie umowy sprzedaży,
- zbywany na podstawie umowy sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
- wynajęty.
Można jednak stwierdzić, że powyższy obowiązek wynikający z ustawy o charakterystyce energetycznej budynków nie zawsze jest spełniany [7]. Wskazuje na to liczba mieszkań sprzedanych w roku 2016, która wynosi ok. 62 000 [8], w stosunku do liczby świadectw charakterystyki energetycznej części budynków mieszkalnych sporządzonych w 2016 r., która wynosi 47 242 (RYS. 2).
RYS. 2. Liczba mieszkań sprzedanych oraz liczba świadectw charakterystyki energetycznej części budynku mieszkalnego figurujących w Centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej budynków; rys.: według [8, 9, 10]
Należy podkreślić, że w świadectwie charakterystyki energetycznej nie jest ujęte, czy mieszkanie jest zbywane na podstawie umowy sprzedaży czy też wynajmowane, dlatego podana liczba (47 242) dotyczy łącznie obu rodzajów umów. Można zatem wnioskować, że część sprzedaży mieszkań w 2016 r. nie wiązała się ze sporządzeniem świadectwa, a więc także jego przekazaniem nabywcy lokalu mieszkaniowego.
Porównanie liczby świadectw charakterystyki energetycznej części budynku mieszkaniowego figurujących w centralnym rejestrze charakterystyki energetycznej dla lat 2015-2017 z liczbą sprzedanych mieszkań zostało przedstawione na RYS. 2.
Odnosząc się do powyższego, należy również mieć na uwadze, że świadectwa od czasu wejścia w życie (obecnie uchylonych) przepisów ustawy Prawo budowlane [2] były sporządzane poza Centralnym rejestrem charakterystyki energetycznej budynków. Rejestr ten zaczął funkcjonować od 2015 roku, a sporządzone wcześniej świadectwa pozostają ważne, zgodnie z ustawą o charakterystyce energetycznej budynków [3], przez 10 lat od dnia ich sporządzenia.
Ponadto należy mieć na uwadze, że obecnie obowiązujące przepisy dotyczące sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków [3] dopuszczają sporządzenie jednego świadectwa dla kilku mieszkań (części budynku) w przypadku, gdy charakteryzują się one jednakowymi rozwiązaniami konstrukcyjno-materiałowymi i instalacyjnymi, o takim samym przeznaczeniu, stopniu zużycia, sposobie użytkowania oraz sposobie zaopatrzenia w energię, mających wpływ na ich charakterystykę energetyczną.
Obliczanie wskaźników charakterystyki energetycznej budynków
Obowiązującym aktem prawnym, na podstawie którego wykonuje się obliczenia, których wyniki stanowią element świadectw charakterystyki energetycznej budynku jest rozporządzenie w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej [6]. Stanowi ono akt wykonawczy do ustawy o charakterystyce energetycznej budynków i określa szczegółowo metodykę (metodologię) obliczania charakterystyki energetycznej budynku oraz ustala wzory świadectw charakterystyki energetyczne.
Zgodnie z metodyką podaną w rozporządzeniu, dla ocenianego budynku należy obliczyć przede wszystkim wskaźniki charakterystyki energetycznej, czyli wartości wskaźników rocznego zapotrzebowania na:
- nieodnawialną energię pierwotną (EP),
- energię końcową (EK),
- energię użytkową (EU).
Wskaźnik EK to roczne zapotrzebowanie na energię końcową (dostarczaną do budynku), przeliczone na jednostkę powierzchni pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza i tak jak pozostałe wskaźniki wyraża się w [kWh/(m2·rok)].
Wskaźnik EP to roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną, przeliczone na jednostkę powierzchni pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza [11].
W obliczeniach wskaźnika EP uwzględnia się następujące cele użytkowania energii w budynku [11]:
- ogrzewanie i wentylację,
- chłodzenie (tylko jeśli występuje instalacja chłodzenia),
- przygotowanie ciepłej wody użytkowej,
- oświetlenie wbudowane (nie wyznacza się w przypadku budynków mieszkalnych),
- urządzenia pomocnicze (np. pompy obiegowe, napęd pomocniczy i regulacja).
Należy podkreślić, że wskaźnik EK uwzględnia energię na oświetlenia w zależności od funkcji budynku. W budynkach użyteczności publicznej, jak biura i szkoły, energia ta jest uwzględniona, natomiast nie pojawia się w budynkach mieszkalnych. W żadnym typie budynku natomiast nie uwzględnia się energii na oświetlenie we wskaźniku EU.
Wskaźnik energii użytkowej EU jest sumą rocznego zapotrzebowania na energii użytkową do ogrzewania i wentylacji, rocznego zapotrzebowanie na energię użytkową do przygotowania ciepłej wody użytkowej i rocznego zapotrzebowania na energię użytkową do chłodzenia.
Rozporządzenie dopuszcza zastosowanie "metody zużyciowej" (metoda ta opiera się na faktycznym zużyciu nośników energii i energii) oraz rozwiązań, w których brane pod uwagę są dane wejściowe oparte na stanie faktycznym (m.in. wartość współczynnika nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie nośnika energii lub energii dla systemów technicznych oraz sprawności systemów). W pozostałych przypadkach obliczenia wykonuje się, a współczynniki dobiera zgodnie z rozporządzeniem [6], co jest w praktyce rozwiązaniem najczęstszym.
Kwestie sporne w zakresie metod stosowanych do obliczeń świadectw charakterystyki energetycznej
W kwestii metodologii wartym podkreślenia jest fakt, że jej kształt od czasu wprowadzenia tego aktu prawnego ulegał zmianom. Kolejne rozporządzenia w sprawie metodologii wyznaczania (obliczania) charakterystyki energetycznej budynku zawierały kilka zmian, z których jedną z najbardziej istotnych wydaje się być wprowadzenie kilku nowych wskaźników.
- Pierwszym z nich jest wskaźnik jednostkowej emisji CO2. Jest to suma emisji dwutlenku węgla pochodzącego z procesu spalania dla poszczególnych systemów odniesiona do powierzchni pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza (powierzchnia ogrzewana lub chłodzona) Af, wyrażonej w [m2].
Sumę emisji CO2 wyznacza się z iloczynu rocznego zapotrzebowani na energię końcową dostarczaną do budynku dla danego systemu w [kWh/rok], wskaźnika emisji CO2 w tonach [CO2/TJ] oraz stałej do przeliczenia jednostek.
W tym miejscu pewne wątpliwości może wzbudzać użycie energii końcowej do wyznaczania tego wskaźnika zamiast energii pierwotnej. Uzasadnione jest wyznaczanie emisji CO2 na podstawie ilości paliwa obliczonej z energii końcowej i wskaźnika jednostkowej emisji CO2.
Przyjęcie wartości zero dla biomasy powoduje jednak pewne pomieszanie filozofii energii końcowej i energii pierwotnej.
Zastosowanie wskaźnika wi energii pierwotnej dla biomasy równego zero znajduje pewne uzasadnienie w tym, iż energia pierwotna ma pokazywać bilans wykorzystania zasobów pierwotnych środowiska.
Jednak zastosowanie takiego podejścia do emisji CO2 skutkuje otrzymywaniem wątpliwych informacji na świadectwie. Może dojść do tego, że emisja CO2 z instalacji wyposażonej w pompę ciepła dużej sprawności jest wyższa od emisji CO2 z instalacji wyposażonej w kocioł na biomasę.
Wydaje się więc, że jeśli chce się otrzymać emisję CO2 równą zero dla biomasy, to należało przyjąć do obliczeń energię pierwotną, natomiast w przypadku wyliczeń opartych o energię końcową wskaźnik ten powinien odpowiadać średniej jednostkowej emisji CO2, jaka powstaje przy spalaniu biomasy.
- Kolejnym wskaźnikiem, który pojawił się na świadectwie, jest wskaźnik obliczeniowej rocznej ilości zużywanego nośnika energii lub energii. Wyznaczany jest on z ilorazu rocznego zapotrzebowania na energię końcową dla systemu i wartości opałowej paliwa dostarczanego do systemu odniesionych do powierzchni o regulowanej temperaturze.
- Następną nowością jest wskaźnik udziału odnawialnych źródeł energii w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową w budynku lub części budynku. Liczony jest jako iloraz rocznego zapotrzebowania na energię końcową dostarczanego do budynku lub części budynku zapewnianego przez odnawialne źródła energii i całkowite roczne zapotrzebowanie na energię końcową przez systemy techniczne budynku lub części budynku stanowiącej samodzielną całość wyrażony w procentach.
Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na różnicę wyznaczania zapotrzebowania na energię końcową zapewnianą przez odnawialne źródła energii.
W przypadku pomp ciepła w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014 r. [12] energię tę wyznaczało się w oparciu o roczną energię użytkową na potrzeby ogrzewania i wentylacji, chłodzenia lub przygotowania ciepłej wody użytkowej. Skutkowało to tym, że w niektórych budynkach wyposażonych w pompę ciepłą wskaźnik udziału odnawialnych źródeł energii w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową był większy od 100%, podczas gdy określenie wskaźnik udziału sugerowało, że jego wartość nie powinna przekraczać 100%.
W aktualnie obowiązującym rozporządzeniu Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. [6] metodologia ta uległa zmianie. Zapotrzebowanie na energię końcową zapewnianą przez odnawialne źródła energii oblicza się w oparciu o roczną energię końcową na potrzeby ogrzewania i wentylacji, chłodzenia lub przygotowania ciepłej wody użytkowej. Ta zmiana spowodowała, że zgodnie z aktualną metodologią wskaźnik udziału odnawialnych źródeł energii nie jest większy od jedności.
- Następna istotna zmiana była związana z wyznaczania rocznego zapotrzebowania na energię użytkową do przygotowania ciepłej wody użytkowej.
W rozporządzeniu w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposób sporządzania i wzory świadectw ich charakterystyki energetycznej [13] (akt utracił moc dnia 3 września 2014 r.) roczne zapotrzebowanie ciepła użytkowego QW,nd wyznaczane było za pomocą wzoru, w którym jednym z czynników jest liczba jednostek odniesienia, czyli osoby (Li).
W rozporządzeniu obecnie obowiązującym [6] roczne zapotrzebowanie na energię użytkową do przygotowania ciepłej wody użytkowej QW,nd wyznacza się za pomocą wzoru, w którym nie uwzględnia się osób jako jednostek odniesienia.
Jednym z czynników jest więc obecnie powierzchnia pomieszczeń o regulowanej temperaturze powietrza (powierzchnia ogrzewana) Af, wyrażona w [m2]. Wiąże się to również ze zmianami w zakresie jednostkowego dobowego zapotrzebowanie na ciepłą wodę użytkową VWi - kolejnej składowej wzoru, z którego wyznacza się roczne zapotrzebowanie na energię użytkową do przygotowania ciepłej wody użytkowej QW,nd. VWi jest obecnie wyrażone w [dm3/(m2·doba)], podczas gdy w metodologii z 2008 roku [13] określane było za pomocą [dm3/(j.o.)·doba] i oznaczone jako VCW,a jego wielkość dobierana na podstawie innych wartości z tabel (w przypadku braku informacji na ten temat w budowlanej dokumentacji technicznej).
Zmiany w tym zakresie w swoim założeniu nie mają na celu znacznego zróżnicowania w wysokości QW,nd ze względu na zastosowaną metodę (co przekładałoby się w oczywisty sposób na wartości wskaźników charakterystyki energetycznej).
Obecnie obowiązujący sposób obliczania zapotrzebowanie na energię użytkową do przygotowania ciepłej wody użytkowej jest swoistym ujednoliceniem, które skutkuje rozszerzeniem możliwości porównywania świadectw pomiędzy sobą.
Odniesienie zużycia ciepłej wody użytkowej do powierzchni wydaje się niekoniecznie oczywiste, ale eliminuje pewne wątpliwości wynikające z możliwych wahań w liczbie osób zamieszkujących budynek lub część budynku.
Przy ocenie dwóch metod należy mieć na uwadze jedno z zadań, jakie ma wprowadzenie świadectw charakterystyki energetycznej, którym jest możliwość porównania ich pomiędzy sobą. Stąd odniesienie QW,nd do powierzchni sprawia, że ten element świadectwa jest w większym stopniu referencyjny, niż to miało miejsce w przypadku metody z rozporządzenia z 2008 r. [13].
- Kolejna istotna zmiana został wprowadzona w metodzie wyznaczania rocznego zapotrzebowania na energię końcową dla systemu wbudowanej instalacji oświetlenia.
W rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. [6] roczne zapotrzebowanie na energię końcową dla oświetlenia wyznaczane było z iloczynu rocznego jednostkowego zapotrzebowania na energię do oświetlenia w [kWh/(m2·rok)] i powierzchni ogrzewanej lub chłodzonej (o regulowanej temperaturze) w [m2].
W rozporządzeniu obecnie obowiązującym [6] roczne zapotrzebowanie na energię końcową dla oświetlenia obliczane jest z iloczynu liczbowego wskaźnik energii oświetlenia LENI i powierzchni AL przyjętej do jego wyznaczania. Wskaźnik LENI wyznaczany jest zgodnie z PN-EN 15193 [20], jako suma oszacowanej energii oświetlenia wymaganej do spełnienia funkcji celów oświetlenia w budynku w kWh oraz oszacowanej energii pasożytniczej wymaganej do dostarczanie energii ładowania dla oświetlenia awaryjnego i energii czuwania dla systemów oświetlenia w budynku w kWh podzielonej przez całkowite pole powierzchni użytkowe w budynku w m2.
- Kontrowersyjną sprawą, która nie została zmieniona w trakcie kolejnych aktualizacji metodologii, jest zastosowanie metody miesięcznej w obliczaniu rocznego zapotrzebowania na energię.
Metoda ta wykorzystuje w algorytmie obliczeń średnią miesięczną temperaturę powietrza zewnętrznego, która w sezonie chłodzenia bywa niższa od projektowej temperatury wewnętrznej. Wskutek tego podczas wyznaczania rocznego zapotrzebowania na energię użytkową do chłodzenia zamiast zysków do strefy przez przenikanie i wentylację, które zwiększają ilość potrzebnej energii, pojawiają się straty obniżające to zapotrzebowanie. Daje to czasem wyniki sprzeczne z intuicją, w których latem nie ma zapotrzebowania na energię na potrzeby chłodzenia.
Wydaje się, iż rozwiązaniem problemu mogłoby być zastosowanie metody godzinowej. Ponadto wszelkie wątpliwości dotyczące "prawidłowości" obecnie obowiązującej metodyki obliczeń [6] powinny zostać skonfrontowane z faktem, że każdego rodzaju próby odwzorowania rzeczywistej charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku bazują na szeregu uproszczeń, które zależnie od punktu widzenia mogą wydawać się bardziej lub mniej "odpowiednie", co nie oznacza jednocześnie braku pola do dyskusji.
"Dobre" świadectwo charakterystyki energetycznej
Mimo faktu, że świadectwa charakterystyki energetycznej budynków wprowadzone zostały w 2007 roku, ich status wciąż daleki jest od tego, jaki początkowo zakładano, lub tego, jaki te narzędzia mające na celu zwiększenie budynków o niskim zużyciu energii posiadają w niektórych krajach UE. Wydaje się jednak, że obecnie między innymi w Polsce świadectwom nie nadaje się zbyt wysokiej rangi, również ze względu na powszechną opinię, zgodnie z którą nie podlegają one weryfikacji [7].
W związku z powyższym świadectwa sporządzane są w niektórych przypadkach w sposób nierzetelny i niezgodny z przepisami oraz zasadami wiedzy technicznej, czego odbiorca jest często nieświadomy. Jest to zarówno problemem ze względu na kwestie związane z wartością merytoryczną samego świadectwa, jak i kosztami, które ponosi osoba zlecająca wykonanie świadectwa na rzecz nieuczciwego lub niekompetentnego sporządzającego.
Wraz z wejściem w życie przepisów dotyczących świadectw charakterystyki energetycznej w formie ustawy o charakterystyce energetycznej budynków [3] pojawiły się zapisy ustalające zasady weryfikacji świadectw charakterystyki energetycznej budynków. Zgodnie z ww. ustawą weryfikacja świadectw dokonywana jest z zachowaniem dwóch zasad:
- przy użyciu systemu teleinformatycznego (losowanie świadectw - w przypadku weryfikacji dokonywanej z urzędu),
- pod kątem prawidłowości i rzetelności ich sporządzenia oraz biorąc pod uwagę przepisy techniczno-budowlane oraz zasady wiedzy technicznej.
Weryfikacji, o której mowa, dokonuje się z urzędu (wylosowane świadectwa) lub na wniosek: "właściciela lub zarządcy budynku lub części budynku, osoby, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, osoby, której przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, podmiotu, który zlecił sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej, lub podmiotu, który je otrzymał w związku ze zbyciem lub najmem budynku lub części budynku" [3].
Bardzo istotnym zapisem z ustawy o charakterystyce energetycznej budynków [6] jest również ten określający relację pomiędzy weryfikacją świadectw a wykazem osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej (będącym częścią składową centralnego rejestru charakterystyki energetycznej budynków). Mianowicie w przypadku, gdy na podstawie weryfikacji, o której mowa powyżej, w świadectwie charakterystyki energetycznej minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa stwierdzi rażące i oczywiste błędy, wydaje decyzję o wykreśleniu osoby uprawnionej z wykazu.
Osoba, która utraciła uprawnienia do wykonywania świadectw charakterystyki energetycznej (została wykreślona z wykazu), może ubiegać się o ponowny wpis po upływie 24 miesięcy od dnia, w którym decyzja w sprawie wykreślenia z wykazu stała się ostateczna.
Warto również nadmienić, że zgodnie z rozporządzeniem w sprawie sposobu dokonywania i szczegółowego zakresu weryfikacji świadectw charakterystyki energetycznej oraz protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji [13] z weryfikacji, o której mowa powyżej, sporządza się sprawozdanie.
Weryfikacja zakłada przede wszystkim sprawdzenie zgodności wykonania świadectwa z obowiązującymi przepisami, tj. metodologią [6] oraz rozporządzeniem w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [14]. Poza tym dużą rolę odgrywają "zasady wiedzy technicznej", o których mowa w ustawie [3]. Dlatego pomimo że warunek zgodności z przepisami jest nadrzędny, o stwierdzeniu popełnienia lub niepopełnienia błędu może zadecydować (merytorycznie uzasadnione przez sporządzającego świadectwo) zastosowanie rozwiązań dostosowanych do konkretnego przypadku budynku lub części budynku.
Ocenie podlega również rzetelność i staranność sporządzenia świadectwa, przy czym o utracie możliwości wykonywania świadectw decyduje stwierdzenie popełnienia oczywistych i rażących błędów. Zatem decyzja o wykreśleniu osoby uprawnionej z rejestru dokonywana jest po stwierdzeniu błędów, które można jednocześnie zakwalifikować jako rażące i oczywiste.
W związku z powyższym świadectwo powinno być wykonywane przede wszystkim rzetelnie, co oznacza między innymi zamieszczanie pełnych opisów przegród budynku lub części budynku i systemów technicznych oraz poprawnej ilości zużywanego nośnika energii lub energii.
Istotne dla odbiorcy są również zalecenia dotyczące opłacalnej ekonomicznie i wykonalnej technicznie poprawy charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku, które powinny być zamieszczone w świadectwie, w przypadku relatywnie wysokich wskaźników charakterystyki energetycznej.
Równie ważne i bardziej oczywiste od powyższego jest sporządzanie świadectwa zgodnie przepisami techniczno-budowlanymi oraz zasadami wiedzy technicznej, co zostało ujęte w ustawie [3]. Odstępstwo od tych dwóch zasad podczas sporządzania świadectwa jest najczęściej przyczyną pojawienia się rażących i oczywistych błędów, czego dalsze skutki zostały opisane powyżej.
Podsumowanie
"Polityka energetyczna Polski do 2030 roku" [15] to dokument opracowany zgodnie z art. 13-15 ustawy Prawo energetyczne [16], stanowiący swoistą odpowiedź na najważniejsze wyzwania stojące przed polską energetyką, zarówno w perspektywie krótkoterminowej, jak i tej do 2030 roku.
Według "Polityki energetycznej Polski" [15] poprawie ma ulec efektywność energetyczna i bezpieczeństwo energetyczne. Do głównych składowych tego dokumentu strategicznego, realizowanych na szczeblu regionalnym i lokalnym, należy ograniczenie zużycia paliw i energii w sektorze publicznym między innymi poprzez poprawę efektywności energetycznej.
Natomiast w grudniu 2008 r. został przyjęty pakiet energetyczno-klimatyczny, który stanowi realizację podjętych przez Radę Europejską w 2007 r. działań, dotyczących zapobiegania zmianom klimatu, które zakładają, że do 2020 r. Unia Europejska między innymi zwiększy o 20% efektywność energetyczną, w stosunku do prognoz na rok 2020, co stanowi cel nieobligatoryjny [17].
Należy więc podkreślić, że świadectwa charakterystyki energetycznej są narzędziem służącym poprawie efektywności energetycznej budynków, w związku z czym wpisują się zarówno w założenia "Polityki energetycznej Polski" [15], jak i pakiet energetyczno-klimatyczny.
- Bardzo istotnym aspektem, na który mają wpływ świadectwa, jest ograniczenie emisji zanieczyszczeń pochodzących ze spalania paliw. Skuteczne wypełnianie zaleceń zamieszczonych w świadectwach oraz wiedza dotycząca wielkości zużycia energii przez budynek lub część budynku może wspomóc podejmowanie decyzji o jego termomodernizacji, co z kolei prowadzi do zwiększenia efektywności energetycznej budynku, a w konsekwencji mniejszej konsumpcji energii (w praktyce przede wszystkim na cele grzewcze). Ta zależność w oczywisty sposób nie powinna dotyczyć budynków nowych.
- W kontekście roli świadectw charakterystyki energetycznej należy wspomnieć o aspekcie ekonomicznym. W oczywisty sposób ograniczenie konsumpcji energii przekłada się na oszczędność finansową dla właściciela lub najemnicy budynku lub części budynku. To z kolei stanowi kolejny argument za podjęciem termomodernizacji lub też może kształtować rynek nieruchomości, skłaniając inwestorów do wybierania rozwiązań energooszczędnych.
Wszystkie wyżej wymienione aspekty zależne są przede wszystkim od jakości świadectw charakterystyki energetycznej oraz wiedzy na ich temat. Kierunkiem działań w tym przypadku jest więc zmiana "wizerunku", czyli sposobu postrzegania świadectw energetycznych, co jest w dużym stopniu kształtowane poprzez rynek nieruchomości i kryteria wyboru ich nabywców.
Dla poprawy jakości świadectw potrzebna jest z kolei ich skuteczna i szeroko zakrojona weryfikacja przez organ temu właściwy.
Literatura
- Dyrektywa 2002/91/We Parlamentu Europejskiego I Rady z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
- Ustawa z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy Prawo budowlane (DzU nr 191, poz. 1373).
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków (DzU z 2014 r. poz. 1200, z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (DzU z 2017 r. poz. 1332).
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Dz. Urz. UE L 153 z 18 czerwca 2010 r., str. 13).
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej (DzU poz. 376, z późn. zm.).
- A. Bazan-Bulanda, "Wdrażanie świadectw charakterystyki energetycznej budynków", Handel Wewnętrzny specjalny (lipiec-sierpień) tom 3/2012, s. 19-27.
- REAS - Raport: Rynek mieszkaniowy w Polsce IV kwartał 2016 r.
- REAS - Raport: Rynek mieszkaniowy w Polsce IV kwartał 2015 r.
- REAS - Raport: Rynek mieszkaniowy w Polsce II kwartał 2017 r.
- M. Strzeszewski, "Wprowadzenie do certyfikacji energetycznej budynków. Poradnik", Wyd. drugie, Warszawa 2010.
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno‑użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw charakterystyki energetycznej (DzU z 2014 r., poz. 888).
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposób sporządzania i wzory świadectw ich charakterystyki energetycznej (DzU nr 201, poz. 1240, z późn. zm.)
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2015 r., poz. 1422).
- Ministerstwo Gospodarki, "Polityka energetyczna Polski do 2030 roku", Warszawa 2009.
- Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (DzU z 2017 r., poz. 220, z późn. zm.).
- Rzeczpospolita Polska, "Szósty Raport Rządowy i Pierwszy Raport Dwuletni dla Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w Sprawie Zmian Klimatu", Warszawa 2013.
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 17 lutego 2015 r. w sprawie sposobu dokonywania i szczegółowego zakresu weryfikacji świadectw charakterystyki energetycznej oraz protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji (DzU poz. 246, z późn. zm.).
- PN-EN 15193, "Charakterystyka energetyczna budynków. Wymagania energetyczne dotyczące oświetlenia".