Krajowy plan mający na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii

*****
W artykule omówiono zawartość i postanowienia Krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii, który stanowi załącznik do przyjętej dnia 22 czerwca 2015 r. uchwały Rady Ministrów. Dokument stanowi wypełnienie upoważnienia zawartego w art. 39 ust. 3 ustawy o charakterystyce energetycznej budynków, a także wymogu określonego w art. 9 ust. 1 dyrektywy 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. W artykule scharakteryzowano cele związane z poprawą efektywności energetycznej budynków wraz z harmonogramem ich osiągnięcia. Przedstawiono charakterystykę działań, głównie administracji rządowej, podejmowanych w celu promowania budynków o niskim zużyciu energii.

National plan to reduce the number of low energy consumption buildings

The article discusses the contents and provisions of the National Plan to increase the number of low energy buildings, constituting an Annex to Resolution of the Council of Ministers, adopted on 22 June 2015. The document is the realization of the authority stipulated in Article 39(3) of Energy Performance of Buildings Act and the requirement prescribed by Article 9(1) of Directive 2010/31/EU concerning energy performance of buildings. The article characterizes the primary goal and the intermediate objectives related to improvement of energy efficiency of buildings, with the timing for accomplishment of such improvements. It presents the characteristics of actions taken mainly by the Government administration to promote low energy buildings, requirements for design, construction and refurbishment of buildings to ensure higher energy efficiency.
*****

Przyjęty kierunek działań może jednocześnie przynieść wzrost innowacyjności, wdrożenie nowych technologii, zmniejszenie energochłonności, generowanie nowych miejsc pracy, a w rezultacie zwiększenie konkurencyjności gospodarki, zamożności obywateli i komfortu życia.

W dokumentach strategicznych dotyczących przyszłości budownictwa jednymi z najistotniejszych zagadnień są kwestie efektywności energetycznej budynków, gdzie zauważalna jest podatność na innowacje oraz duży potencjał rozwoju [1], [2], [3].

W artykule przybliżono treść Krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii, który stanowi załącznik do Uchwały Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2015 r. wydanej na podstawie upoważnienia określonego w art. 39 ust. 3 ustawy o charakterystyce energetycznej budynków [4] i jednocześnie jest wypełnieniem zobowiązania wynikającego z art. 9 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków [5], zgodnie z którą państwa członkowskie opracowują krajowe plany mające na celu zwiększenie liczby budynków o niemal zerowym zużyciu energii.

Geneza Krajowego planu

Zgodnie z art. 39 ust. 1 ustawy o charakterystyce energetycznej budynków [4] minister właściwy do spraw budownictwa, lokalnego planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa opracowuje projekt Krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii, który następnie na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy zostaje przyjęty przez Radę Ministrów w drodze uchwały.

Krajowy plan powinien zawierać w szczególności:

• definicję budynków o niskim zużyciu energii oraz ich szczegółowe cechy,
• działania administracji rządowej podejmowane w celu promowania budynków o niskim zużyciu energii, w tym w zakresie projektowania, budowy i przebudowy budynków w sposób zapewniający ich energooszczędność, a także w celu zwiększenia pozyskania energii ze źródeł odnawialnych w nowych oraz w istniejących budynkach,
• harmonogram osiągania celów, o których mowa w pkt. 2.

Powstanie krajowego planu wiąże się z dążeniem do osiągnięcia celu głównego określonego w art. 9 ust. 1 dyrektywy 2010/31/UE [5], który stanowi, aby do 31 grudnia 2020 r. wszystkie nowe budynki były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii oraz po 31 grudnia 2018 r. nowe budynki zajmowane przez władze publiczne oraz będące ich własnością były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii.

Projekt dokumentu został przygotowany w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju przy współpracy z członkami zespołu ds. opracowania projektu Krajowego planu, a następnie przeszedł procedurę konsultacji oraz uzgodnień i ostatecznie został przyjęty przez Radę Ministrów.

Przegląd krajowych zasobów budowlanych

Oceny struktury wiekowej budynków zawartej w Krajowym planie dokonano przy wykorzystaniu danych zawartych w publikacji "Zamieszkane budynki" [6], która stanowi prezentację wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań przeprowadzonego w 2011 r., publikację "Opracowanie optymalnych energetycznie typowych rozwiązań strukturalno-materiałowych i instalacyjnych budynków" [7] oraz opracowania własne MIiR.

Na RYS. 1 i RYS. 2 przedstawiono strukturę wiekową budynków oraz mieszkań w Polsce. Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań w 2011 r. liczba budynków w Polsce wynosiła 5,54 mln, a liczba mieszkań 12,96 mln.

W przypadku budynków nowych skalę, której dotyczy zagadnienie poprawy charakterystyki energetycznej, można przedstawić na podstawie liczby budynków oddawanych do użytkowania (RYS. 3).

W 2013 r. oddano do użytkowania 99  606 nowych budynków, z czego 77  575 były to nowe budynki mieszkalne, a 22  031 budynki niemieszkalne. W porównaniu z 2012 r. zanotowano spadek o 302 nowe budynki oddane do użytkowania [8].

Gospodarstwa domowe w Polsce są jednym z największych konsumentów energii. Udział zużycia energii w gospodarstwach domowych w 2009 r. w finalnym zużyciu energii wyniósł 31%, co przekłada się na całkowite zużycie energii w sektorze budynków [9].

Szacuje się, iż na koniec 2011 r. w Polsce istniało 14,57 mln gospodarstw domowych, a w 2012 r. i na koniec 2013 r. ich liczba wzrosła odpowiednio o ok. 69,5 tys. i 56,6 tys. Jednocześnie w 2011 r. w Polsce było 13,7 mln mieszkań.

W ostatnich latach obserwowany jest spadek jednostkowego zużycia energii w mieszkaniach, co związane jest z licznymi działaniami, które przede wszystkim mają na celu redukcję strat w sieciach ciepłowniczych, poprawę sprawności instalowanych urządzeń oraz ograniczanie strat ciepła przez przegrody zewnętrzne.

W przypadku budynków nowych skalę, której dotyczy zagadnienie poprawy charakterystyki energetycznej, można przedstawić na podstawie liczby budynków oddawanych do użytkowania (RYS. 3).

W 2013 r. oddano do użytkowania 99  606 nowych budynków, z czego 77  575 były to nowe budynki mieszkalne, a 22  031 budynki niemieszkalne. W porównaniu z 2012 r. zanotowano spadek o 302 nowe budynki oddane do użytkowania [8].

Gospodarstwa domowe w Polsce są jednym z największych konsumentów energii. Udział zużycia energii w gospodarstwach domowych w 2009 r. w finalnym zużyciu energii wyniósł 31%, co przekłada się na całkowite zużycie energii w sektorze budynków [9].

Szacuje się, iż na koniec 2011 r. w Polsce istniało 14,57 mln gospodarstw domowych, a w 2012 r. i na koniec 2013 r. ich liczba wzrosła odpowiednio o ok. 69,5 tys. i 56,6 tys. Jednocześnie w 2011 r. w Polsce było 13,7 mln mieszkań.

W ostatnich latach obserwowany jest spadek jednostkowego zużycia energii w mieszkaniach, co związane jest z licznymi działaniami, które przede wszystkim mają na celu redukcję strat w sieciach ciepłowniczych, poprawę sprawności instalowanych urządzeń oraz ograniczanie strat ciepła przez przegrody zewnętrzne.

Istotne znaczenie w przypadku działań mających na celu poprawę efektywności energetycznej budynków ma struktura zużycia energii w gospodarstwach domowych. Struktura zużycia energii według potrzeb użytkowania w 2012 r. prezentowała się następująco:

• ogrzewanie pomieszczeń - 68,8%,
• przygotowanie ciepłej wody użytkowej - 14,8%,
• gotowanie posiłków - 8,3%,
• oświetlenie - 1,5%,
• urządzenia elektryczne - 6,6% [10].

Kolejnym ważnym kryterium przeglądu budynków jest sposób zasilania ich w ciepło do ogrzewania. W ogrzewaniu budynków mieszkalnych wyraźnie dominują paliwa stałe oraz ciepło sieciowe.

Prawie połowa krajowych gospodarstw domowych (49,1%) użytkowała urządzenia grzewcze wykorzystujące paliwa stałe, spośród których największe zastosowanie miały dwufunkcyjne kotły centralnego ogrzewania, służące do wytwarzania ciepła i przygotowywania ciepłej wody użytkowej. Takie kotły wykorzystywało 41,3% gospodarstw domowych ogrzewanych przy wykorzystaniu paliw stałych.

Kotły jednofunkcyjne stosowało 31,9% gospodarstw ogrzewanych paliwami stałymi. W 19,2% gospodarstw stosowano najbardziej tradycyjne urządzenia grzewcze - piece, głównie kaflowe. W 7% gospodarstw domowych wykorzystujących paliwa stałe używano kominków, przeważnie z wkładem zamkniętym. W pozostałych 0,6% gospodarstw jedynym urządzeniem grzewczym były kuchnie na paliwa stałe.

Ciepła sieciowego używało 41,5% wszystkich gospodarstw domowych. Wśród odbiorców ciepła z sieci zdecydowanie przeważali mieszkańcy budynków wielorodzinnych. Spośród konsumentów ciepła sieciowego 60% używało go również do przygotowania ciepłej wody użytkowej [3], [10].

Do ogrzewania pomieszczeń stosowano również gazowe kotły centralnego ogrzewania, które były użytkowane przez 9,8% gospodarstw domowych. Z kolei urządzenia grzewcze zasilane energią elektryczną stosowało 5,4% gospodarstw domowych, z tym że stanowiły one ogrzewanie dodatkowe (pomocnicze) obok podstawowego systemu ogrzewania.

W zależności od roku wzniesienia użytkowane budynki charakteryzuje zróżnicowanie pod względem poziomu zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną, co przedstawiono w TABELI 1. Na przestrzeni lat obserwowana jest tendencja spadkowa w zakresie wartości wskaźnika zapotrzebowania na energię.

O ograniczaniu strat ciepła z budynku przez przegrody zewnętrzne, a tym samym zmniejszeniu zużycia energii na ogrzewanie w budynkach, świadczą również zmiany zachodzące w przepisach dotyczących współczynnika przenikania ciepła ścian zewnętrznych, stropów budynków oraz okien. Zmiany te można prześledzić na podstawie TABELI 2.

Definicja budynków o niskim zużyciu energii

Zgodnie z art. 39 ust. 2 pkt 1 ustawy o charakterystyce energetycznej budynków Krajowy plan zawiera m.in. definicję budynków o niskim zużyciu energii oraz ich szczegółowe cechy.

Powołując się na art. 2 pkt 2 dyrektywy 2010/31/UE [5], w którym zawarto najważniejsze definicje, przez "budynek o niemal zerowym zużyciu energii" należy rozumieć budynek o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej określonej zgodnie z wytycznymi zawartymi w załączniku I dyrektywy 2010/31/UE [5].

Niemal zerowa lub bardzo niska ilość wymaganej energii powinna pochodzić w bardzo wysokim stopniu z energii ze źródeł odnawialnych, w tym energii ze źródeł odnawialnych wytwarzanej na miejscu lub w pobliżu.

Należy podkreślić, że w warunkach krajowych budynek o niemal zerowym zużyciu energii jest określany jako budynek o niskim zużyciu energii, o którym mowa w art. 39 ustawy o charakterystyce energetycznej budynków.

Krajowy plan zawiera rekomendowaną do stosowania w praktyce krajową definicję budynków o niskim zużyciu energii. Zgodnie z nią przez "budynek o niskim zużyciu energii" należy rozumieć budynek spełniający wymogi związane z oszczędnością energii i izolacyjnością cieplną zawarte w przepisach techniczno-budowlanych, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo budowlane [11] (w szczególności dział X oraz załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [12], obowiązujące od 1 stycznia 2021 r., a w przypadku budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz będących ich własnością - od 1 stycznia 2019 r.).

Poziom wymagań minimalnych przedstawiony w dziale X rozporządzenia oraz załączniku nr 2 do rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [12], ustalono w oparciu o rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 244/2012 uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i ustanawiające ramy metodologii porównawczej do celów obliczania optymalnego pod względem kosztów poziomu wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki energetycznej budynków i elementów budynków [13].

Aktualne poziomy wymagań oszczędności energii i izolacyjności cieplnej podlegają okresowym przeglądom oraz obowiązkom sprawozdawczym do KE, tak aby zapewnić aktualność i racjonalność ustanowionych wymagań.

Każdorazowa aktualizacja wymagań powinna uwzględniać korzyści związane z pobudzaniem innowacji poprzez tworzenie popytu na efektywne energetycznie materiały i technologie budowlane. Wymagania stawiane nowo budowanym budynkom powinny ponadto maksymalizować oszczędności związane z użytkowaniem budynku w całym cyklu jego życia w taki sposób, aby sumaryczne nakłady inwestycyjne na etapie budowy, jak i późniejsze koszty eksploatacji, były najniższe.

Działania, regulacje w zakresie energooszczędności

Krajowy plan zawiera także omówienie działań administracji rządowej podejmowanych w celu promowania budynków o niskim zużyciu energii, w tym w zakresie projektowania, budowy i przebudowy budynków w sposób zapewniający ich energooszczędność, a także zwiększenia pozyskania energii ze źródeł odnawialnych w nowych oraz istniejących budynkach oraz harmonogram osiągania celów, o których mowa w kontekście wskazanych działań.

Zawiera ponadto m.in. cele pośrednie służące poprawie charakterystyki energetycznej nowych budynków na 2015 r., z myślą o przygotowaniu realizacji założeń, aby do 31 grudnia 2020 r. (po 31 grudnia 2018 r. w odniesieniu do nowych budynków zajmowanych przez władze publiczne oraz będących ich własnością) wszystkie nowe budynki były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii. Cele pośrednie zakładają stopniową zmianę przepisów techniczno-budowlanych związanych z oszczędnością energii.

Za cel pośredni na 2015 r. należy uznać wymagania stawiane nowym budynkom obowiązujące od 1 stycznia 2014 r., zawarte w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [12], które określają zarówno poziom izolacyjności termicznej przegród budowlanych, jak i kształtowanie odpowiednio niskiej wartości wskaźnika EP.

Celem pośrednim jest też dążenie do poziomu wymagań, który zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2017 r. Stopniowa zmiana poziomu wymagań przyczyni się do płynnego dostosowania rynku budowlanego do zmieniających się przepisów. Jednocześnie w związku z ww. zmianami należy spodziewać się rozwoju innowacyjnych rozwiązań oraz stosowania nowych technologii z dziedziny budownictwa efektywnego energetycznie.

Zmiany poziomu wymagań oszczędności energii i izolacyjności cieplnej, obowiązujące od 1 stycznia 2014 r. i te, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2017 r. oraz 1 stycznia 2021 r., stanowią harmonogram osiągnięcia określonych powyżej celów.

W TABELI 3 przedstawiono schemat osiągnięcia wymaganej wartości współczynnika przenikania ciepła ściany zewnętrznej nowego oraz przebudowywanego budynku wraz z harmonogramem jego osiągnięcia (poziom współczynnika przyjmowany zgodnie z rozporządzeniem w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [12]).

Art. 9 ust. 3 lit. c dyrektywy 2010/31/UE [5] stanowi, że krajowe plany powinny zawierać informacje na temat polityki i środków finansowych lub innych środków przyjętych w celu promowania budynków o niemal zerowym zużyciu energii, w tym szczegóły na temat krajowych wymagań i środków dotyczących zużycia energii ze źródeł odnawialnych w nowych budynkach oraz istniejących budynkach poddanych ważniejszej renowacji.

Elementem strategii państwa jest promocja oraz tworzenie odpowiednich regulacji dotyczących oszczędności energii oraz ochrony środowiska.

Implementacja dyrektywy 2010/31/UE [5] objęła modyfikację istniejących oraz wprowadzenie nowych regulacji, których celem jest ekonomicznie uzasadniona poprawa charakterystyki energetycznej budynków na skutek zmniejszenia zapotrzebowania na energię wykorzystywaną na potrzeby ogrzewania, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody użytkowej i oświetlenia, a także zapewnienie odpowiedniego standardu energetycznego budynków projektowanych, wznoszonych oraz przebudowywanych.

Kwestie związane z oszczędnością energii i izolacyjnością cieplną w odniesieniu do budynków projektowanych, nowobudowanych i przebudowywanych lub przy zmianie sposobu użytkowania, reguluje dział X rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [12].

W wyniku nowelizacji tego rozporządzenia od 1 stycznia 2014 r. zmianie i uzupełnieniu uległy wymagania dotyczące wyposażenia technicznego budynku, parametrów wpływających na jego energooszczędność oraz jakość ochrony cieplnej. Wymogi, tak jak dotychczas, będą miały zastosowanie przy projektowaniu budynków, ich budowie, przebudowie oraz zmianie sposobu użytkowania.

Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami techniczno-budowlanymi budynek i jego instalacje ogrzewcze, wentylacyjne, klimatyzacyjne, ciepłej wody użytkowej, a w przypadku budynków użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, gospodarczych i magazynowych również oświetlenia wbudowanego, powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób zapewniający spełnienie wymagań minimalnych.

Przez wymagania minimalne rozumie się przede wszystkim:

• zapewnienie wartości wskaźnika EP, określającego roczne obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej, a w przypadku budynków użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, gospodarczych i magazynowych również do oświetlenia wbudowanego, obliczonej według przepisów dotyczących metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynków, mniejszej od wartości granicznych określonych w rozporządzeniu;
• spełnienie wymagań izolacyjności cieplnej w odniesieniu do przegród oraz wyposażenia technicznego budynku określonych w załączniku nr 2 do rozporządzenia.

Wymagania minimalne uznaje się za spełnione dla budynku podlegającego przebudowie, jeżeli przegrody oraz wyposażenie techniczne budynku podlegające przebudowie odpowiadają przynajmniej wymaganiom izolacyjności cieplnej określonym w rozporządzeniu. Poziom wymagań w zakresie oszczędności energii i izolacyjności cieplnej będzie stopniowo podnoszony, aż do 2021 r.

W TABELI 4 przedstawiono harmonogram zmian cząstkowych maksymalnych wartości wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej na podstawie postanowienia rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [12].

System oceny energetycznej budynków wprowadzono przepisami ustawy Prawo budowlane [11] i funkcjonował on na podstawie tych przepisów do 8 marca 2015 r., a po tej dacie - w oparciu o przepisy ustawy o charakterystyce energetycznej budynków [4].

System ten obejmuje obowiązki związane z wydawaniem i przekazywaniem świadectw charakterystyki energetycznej budynków w określonych sytuacjach prawnych oraz przeprowadzanie okresowych kontroli systemów ogrzewania i systemów klimatyzacji w budynkach.

Celem ustawy o charakterystyce energetycznej budynków jest promocja poprawy charakterystyki energetycznej budynków, a także udoskonalenie istniejącego systemu oceny charakterystyki energetycznej budynków przy uwzględnieniu dotychczasowego doświadczenia.

W ustawie rozszerzono katalog osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej, określono sposób przeprowadzania kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji, wprowadzono weryfikację sporządzanych świadectw oraz protokołów z kontroli - z urzędu lub na wniosek.

Ponadto utworzono centralny rejestr charakterystyki energetycznej budynków obejmujący wykazy:

• osób uprawnionych do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej,
• osób uprawnionych do kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji,
• świadectw charakterystyki energetycznej,
• protokołów z kontroli systemu ogrzewania lub systemu klimatyzacji,
• budynków, których powierzchnia użytkowa zajmowana przez organy wymiaru sprawiedliwości, prokuraturę oraz organy administracji publicznej przekracza 250 m² i w których dokonywana jest obsługa interesantów.

W związku z wprowadzoną nowelizacją przepisów dotyczących projektu budowlanego od 3 października 2013 r. zaczęło obowiązywać nowe brzmienie Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego [14].

Nowelizacja objęła zmiany przepisów w zakresie opisu technicznego projektu budowlanego przez rozszerzenie obowiązku przeprowadzania analizy możliwości racjonalnego wykorzystania wysokoefektywnych systemów alternatywnych dla wszystkich budynków (do tej pory obowiązek ten dotyczył budynków o powierzchni użytkowej większej niż 1000 m2) oraz zmianę zakresu analizy.

Zgodnie z nowym brzmieniem § 11 ust. 2 pkt 12 Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego [14] opis techniczny projektu architektoniczno-budowlanego powinien określać analizę możliwości racjonalnego wykorzystania wysokoefektywnych systemów alternatywnych zaopatrzenia w energię i ciepło, do których zalicza się zdecentralizowane systemy dostawy energii oparte na energii ze źródeł odnawialnych, kogenerację, ogrzewanie lub chłodzenie lokalne lub blokowe, w szczególności, gdy opiera się całkowicie lub częściowo na energii ze źródeł odnawialnych oraz pomp ciepła.

Zastosowanie tych systemów powinno być rozważane na etapie sporządzania projektu budowlanego, który jest zatwierdzany w decyzji o pozwoleniu na budowę lub decyzji o zatwierdzeniu projektu budowlanego. Analiza może zostać przeprowadzona dla wszystkich znajdujących się na tym samym obszarze budynków o tym samym przeznaczeniu i o podobnych parametrach techniczno-użytkowych. Takie rozwiązania mają na celu upowszechnienie stosowania rozwiązań alternatywnych tam, gdzie ma to ekonomiczne, techniczne i środowiskowe uzasadnienie.

Kolejny istotnym aktem prawnym jest Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej [15].

W rozporządzeniu tym uregulowano sposób wyznaczania charakterystyki energetycznej, również metodą opartą o faktycznie zużytą ilość energii, obliczenia dotyczące wielkości emisji CO₂ oraz udziału odnawialnych źródeł energii w rocznym zapotrzebowaniu na energię końcową, a także wzór świadectwa charakterystyki energetycznej.

Ponadto w karcie świadectwa charakterystyki energetycznej należy podać zalecenia w zakresie możliwych środków poprawy wykorzystania energii. Osoba sporządzająca świadectwo będzie miała obowiązek podzielenia się swoją fachową wiedzą, która w istotny sposób wpłynie na zmianę świadomości zarówno właściciela, jak i użytkownika budynku w zakresie możliwych, uzasadnionych ekonomicznie i efektywnych energetycznie termomodernizacji.

W związku z tym, mając na uwadze art. 11 ust. 5 dyrektywy 2010/31/UE [5], zaleca się, aby władze publiczne pełniące rolę wzorcową w zakresie charakterystyki energetycznej, w prowadzonych działaniach zmierzających do poprawy charakterystyki energetycznej budynków, których są właścicielami, brały pod uwagę zalecenia ujęte w świadectwie charakterystyki energetycznej.

Finansowe środki wsparcia

Wymienione w Krajowym planie działania dotyczące dofinansowania inwestycji zmierzających do poprawy efektywności energetycznej w budynkach są głównym, ale nie jedynym źródłem finansowego wsparcia inwestycji wspierających rozwój budownictwa efektywnego energetycznie oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Ważny jest odpowiedni podział dostępnych środków na poszczególne grupy beneficjentów i określone inwestycje. Wszystkie spośród wymienionych programów wspierają rozwój budynków o niskim zużyciu energii.

W załączniku nr 2 do Krajowego planu przedstawiono dostępność środków finansowych w ramach poszczególnych programów z uwzględnieniem podziału na rodzaj budynku i grupy beneficjentów.

Na rysunku głównym przedstawiono możliwe źródła dofinansowania, a w TABELI 5 przedstawiono dostępność wybranych środków finansowych w ramach poszczególnych programów omówionych w Krajowym planie dla poszczególnych grup beneficjentów.

Podsumowanie

Głównym celem Krajowego planu jest zapewnienie, aby do 31 grudnia 2020 r. wszystkie nowe budynki były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii oraz po 31 grudnia 2018 r. nowe budynki zajmowane przez władze publiczne oraz będące ich własnością były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii.

W ramach realizacji celu głównego opracowano definicję budynku o niemal zerowym zużyciu energii, która opiera się na obowiązujących przepisach techniczno-budowlanych i obejmuje liczbowy wskaźnik zużycia energii pierwotnej. Jednocześnie przez odpowiednie ukształtowanie wymagań oraz system oceny energetycznej budynku pośrednio promowane jest wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych.

Istotnym celem pośrednim na 2015 r. służącym poprawie charakterystyki energetycznej nowych budynków, z myślą o przygotowaniu realizacji celów głównych, jest zaostrzenie wymagań stawianych nowym budynkom w odniesieniu do oszczędności energii i izolacyjności cieplnej.

Od 1 stycznia 2014 r. zaczęła obowiązywać znowelizowana treść rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [12]. Ponadto za cel pośredni należy uznać wszystkie działania, dzięki którym zmiana wymagań w kolejnych latach będzie łatwiejsza do osiągnięcia. Wśród nich należy przede wszystkim wymienić politykę i środki finansowe przyjęte w kontekście realizacji postanowień pośrednich i celu głównego.

Krajowy plan zawiera wiele informacji odnoszących się do poprawy efektywności energetycznej w budynkach istniejących, tak aby możliwie najlepiej niwelować różnice standardu między zabudową nową i istniejącą.

Poruszana tematyka jest tylko zasygnalizowaniem istoty zagadnienia, jakim są budynki o niskim zużyciu energii. Dążenie do realizacji celu głównego niewątpliwie przyczyni się do poprawy jakości użytkowania budynków, komfortu cieplnego, wpłynie pozytywnie na finansowy aspekt utrzymania budynku oraz na jakość środowiska zewnętrznego. Jednocześnie jest to impuls do rozwoju rynku i techniki budowlanej. Budownictwo o niskim zużyciu energii stawia poważne wyzwanie wobec państwa w tworzeniu przepisów prawa dla ekonomicznie uzasadnionej poprawy charakterystyki energetycznej, jak również w podnoszeniu świadomości społeczeństwa.

Referat był prezentowany na 61. Konferencji Naukowej KILiW PAN i KN PZITB - Krynica 2015

Literatura

1. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady. Strategia na rzecz zrównoważonej konkurencyjności branży budowlanej i jej przedsiębiorstw. KOM(2012) 433.
2. Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów Inicjatywa Rynków Pionierskich dla Europy KOM(2007) 860.
3. Uchwała Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie przyjęcia "Krajowego planu mającego na celu zwiększenie liczby budynków o niskim zużyciu energii".
4. Ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o charakterystyce energetycznej budynków (DzU poz. 1200, z późn. zm.).
5. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (Dz. Urz. UE L 153 z 18.06.2010, str. 13).
6. "Zamieszkane budynki. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011", GUS, Warszawa 2014.
7. Opracowanie optymalnych energetycznie typowych rozwiązań strukturalno-materiałowych i instalacyjnych budynków. Strategiczny projekt badawczego pt. "Zintegrowany system zmniejszenia eksploatacyjnej energochłonności budynków". Instytut Techniki Budowlanej, Warszawa 2013.
8. "Budownictwo - wyniki działalności w 2013 r.", GUS, Warszawa 2014.
9. "Efektywność wykorzystania energii w latach 1999-2009. Informacje i opracowania statystyczne", GUS, Warszawa 2011.
10. "Zużycie energii w gospodarstwach domowych w 2012 r. Informacje i opracowania statystyczne", GUS, Warszawa 2014.
11. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (DzU 2013 r. poz. 1409, z późn. zm.).
12. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690, z późn. zm.).
13. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 244/2012 z dnia 16 stycznia 2012 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i ustanawiające ramy metodologii porównawczej do celów obliczania optymalnego pod względem kosztów poziomu wymagań minimalnych dotyczących charakterystyki energetycznej budynków i elementów budynków (Dz. Urz. L 081, z dnia 21 marca 2012 r., str. 18-36).
14. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (DzU poz. 462, z późn. zm.).
15. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej (DzU poz. 376).

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!