Charakterystyka energetyczna po nowemu

W styczniu tego roku zaczęły obowiązywać przepisy znowelizowanego rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [1], tymczasem dopiero w lipcu wprowadzono nowe wymagania w zakresie izolacyjności termicznej przegród budowlanych, tzn. wymagania szczegółowe, dotyczące głównie U_maks.,oraz wymogi ogólne, w zakresie EP.

Legislacja na opak

Logika tworzenia prawa wymaga, aby najpierw uchwalić akty nadrzędne – ustawy, a następnie na ich podstawie akty wykonawcze, czyli rozporządzenia. Tymczasem jest odwrotnie.

Najpierw weszło w życie rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych (WT 2013) [1] – nowelizacja została uchwalona w lipcu 2013 r., a przepisy zaczęły obowiązywać od stycznia tego roku.

Prace legislacyjne nad ustawą w sprawie charakterystyki energetycznej budynku właśnie się zakończyły. Z kolei rozporządzenie w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego [2] zostało podpisane 3 czerwca tego roku, a opublikowane 2 lipca i zacznie obowiązywać od 3 października.

Oznacza to, że do października tego roku należy spełniać wprowadzone od stycznia zaostrzone wymagania według metodologii z 2008 r. [3]. To zadanie jest trudne, a czasami niemożliwe, gdyż w istotny sposób w nowych przepisach zmieniły się poszczególne parametry mające wpływ na charakterystykę energetyczną budynku.

W związku z tym projektanci borykają się z wieloma trudnościami: mają problemy ze spełnieniem wymagań prawnych i z zakończeniem procesów projektowych w terminie, tracą czas na poszukiwanie rozwiązań pozwalających spełnić wymagania w zakresie EP, które są niespełnialne, posądzani są przez inwestorów o brak niezbędnych umiejętności projektowych, co skutkuje niepotrzebnymi między nimi napięciami, zmuszeni są zgłaszać do ministerstwa wnioski o odstępstwo, co znacznie wydłuża proces projektowy i nie gwarantuje pozytywnej opinii, ze względu na wydłużony proces projektowy mogą być pociągnięci przez inwestora do odpowiedzialności finansowej (płacić kary umowne).

Z drugiej strony inwestorzy: zmuszeni są do wydłużenia procesu projektowego, obciążeni są dodatkowymi kosztami wynikającymi z przedłużającego się procesu inwestycyjnego, z powodu przedłużającego się procesu inwestycyjnego narażeni są na utratę dotacji, zmuszeni są do wycofywania się z realizacji zaplanowanych inwestycji.

Negatywne oceny nowych wymagań

Konsekwencje błędnie przyjętych wymagań są powszechnie komentowane przez uczestników procesu inwestycyjnego. Efektem tych dyskusji jest wspólne stanowisko Izby Architektów RP oraz Polskiej Izby Inżynierów Budownictwa w sprawie ponownego przeanalizowania przyjętych w lipcu 2013 r. zapisów prawnych oraz ich korektę.

Jakie będą tego wyniki, trudno powiedzieć. Szybkie zmiany raczej nie nastąpią, co wynika z doświadczeń w pracach nad projektem zmian w rozporządzeniu WT 2013 [1] – wszelkie próby dyskusji skończyły się niepowodzeniem.

Należy dodać, że Izba Architektów RP zauważyła błędy w projekcie zmian do WT 2013 [1], wykonała na własny koszty niezbędne analizy i przedstawiła ministerstwu wyniki, by poinformować o błędnie przyjętych wartościach granicznych EP.

Niestety, działania te były bezskuteczne. Autorzy znowelizowanego rozporządzenia w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego [2] wyjaśniają, że wymagania prawne obowiązujące od stycznia [1] w powiązaniu z nowymi zasadami sporządzania charakterystyk energetycznych budynku, które będą obowiązywać do października, wyeliminują występujące trudności w projektowaniu. Czy rzeczywiście tak będzie? Przeanalizujmy zapisy tego aktu prawnego.

Wartości EP według starych i nowych przepisów

w znowelizowanym rozporządzeniu w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego [2] można zauważyć, że jest bardzo dużo istotnych zmian dotyczących zasad projektowania budynku oraz opracowania jego charakterystyki energetycznej.

Po wnikliwszym przeanalizowaniu dokumentu można stwierdzić, że zapisy te nie są spójne z całym procesem projektowym, a nawet sprzeczne z aktualnie obowiązującymi innymi aktami prawnymi, normami oraz ogólnie przyjętymi zasadami.

Duże wątpliwości budzą mianowicie: definicja podziału na strefy ogrzewane i chłodzone, definicja powierzchni występujących w budynku i ich wpływ na ocenę końcową budynku, braku działu poświęconego wyznaczaniu sprawności instalacji chłodniczych, pominięcie wpływu automatyki na zużycie energii na ogrzewanie i chłodzenie, przyjęcie zaniżonych lub zawyżonych wskaźników zużycia ciepłej wody użytkowej, przyjęcie zaniżonych, tj. znacznie poniżej minimalnych dopuszczalnych prawem wymagań higienicznych, wartości wymiany powierza w pomieszczeniach, wprowadzenie do charakterystyk nowych przestrzeni tzw. tymczasowo ogrzewanych. 

Dokonajmy analizy wartości przyjętych w rozporządzenia w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego [2]. Ocenie zostaną poddane dwa budynki: wielorodzinny, projektowany obecnie we Wrocławiu, oraz jednorodzinny, projektowany w Krakowie.

Są to obiekty o stosunkowo zwartej zabudowie, co oznacza mały wpływ kształtu budynku na jego charakterystykę energetyczną. Charakterystykę geometryczną analizowanych budynków przestawiono w TABELI 1.

Projektowany budynek wielorodzinny charakteryzuje się dużą zwartością: A/Ve = 0,36 m–1. Dla tak zaprojektowanego obiektu maksymalna dopuszczalna wartość EP według wymagań z 2008 r. (WT 2008) [4] jest bardziej rygorystyczna niż obowiązująca od stycznia 2014 r. (WT 2013) [1].

W odniesieniu do analizowanego budynku jednorodzinnego, gdzie A/Ve = 0,65 m–1, nowe graniczne wymagania prawne dotyczące EP są bardziej rygorystyczne. Szczegóły analizy wartości granicznych zamieszczono w TABELI 2.

Budynki zwarte wielorodzinne zaprojektowane według wymagań prawnych z 2008 r. powinny zużywać mniej energii, zatem powinny charakteryzować się niższą wartością EP od nowo projektowanych.

Pojawia się pytanie: dlaczego projektanci nie zgłaszali uwag do tak rygorystycznych wymagań? Obowiązujące w latach 2009–2013 przepisy pozwalały opracowywać charakterystykę energetyczną budynku w odniesieniu do wskaźnika EP lub w odniesieniu do parametrów szczegółowych – głównie izolacji termicznej przegród budowlanych.

Projektanci wykorzystywali prostszą i mniej pracochłonną metodę oceny energetycznej budynku, co było uzasadnione również ze względu na ogólnie obowiązujące zasady przetargowe oparte na wyborze najtańszej oferty. Powstałe w ten sposób budynki są energochłonne, choć użytkownicy nie są tego świadomi, i już w 2017 r. będą nadawały się do termomodernizacji.

Przykłady charakterystyki energetycznej budynków sporządzonej w oparciu o minimalne wymagania izolacyjności termicznej przegród oraz izolacyjności instalacji c.o. i c.w.u. zamieszczono w TABELI 3.

Należy jednak podkreślić, że minimalne wymagania prawne w zakresie EP były w WT 2008 [4] tak sformułowane, że w odniesieniu do budynków zwartych nawet znacząca poprawa parametrów izolacyjnych przegród i instalacji grzewczych nie pozwalała spełnić wymagań granicznych dotyczących EP.

Dla przypomnienia: wymagania określone w WT 2008 [4] w zakresie EP zależne były od współczynnika kształtu budynków mieszkalnych i przedstawiały się następująco: w budynkach mieszkalnych do ogrzewania i wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej (EPH + W) w ciągu roku:

• dla A/V_e ≤ 0,2; EP_{H + W} = 73 + ΔEP;
• dla 0,2 ≤ A/V_e ≤ 1,05; EP_{H + W} = 55 + 90·(A/V_e + ΔEP);
• dla A/V_e ≥ 1,05; EP_{H + W} = 149,5 + ΔEP.

Porównanie wymagań rozporządzenia w sprawie metodologii z 2008 r. oraz z 2014 r.

Do analiz zapisów przyjętych w rozporządzeniu w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego z 2008 r. [3] oraz z 2014 r. [2] przyjęto parametry graniczne izolacyjności termicznej przegród, tak aby spełniały minimalne wymagania prawne.

Parametry izolacyjne przegród zamieszczono w TABELI 4.

Do obliczenia charakterystyki przyjęto następujące założenia:

• budynki zlokalizowane są we Wrocławiu;
• projektowana liczba użytkowników w budynku wielorodzinnym to 275 osób, określona zgodnie z zasadami obowiązującymi przy projektowaniu;
• w budynku jednorodzinnym liczba użytkowników, zgodnie z ustaleniami z inwestorem, to 4 osoby;
• obliczeniowe zużycie ciepłej wody użytkowej w budynku wielorodzinnym według WT 2008 [4] – 38,5 l/osobę;
• obliczeniowe zużycie ciepłej wody w budynku jednorodzinnym według WT 2008 [4] – 35 l/osobę;
• w budynku wielorodzinnym wentylacja mechaniczna wyciągowa realizowana przez nawiewniki o całkowitej wymianie zgodnie z minimalnymi wymaganiami higienicznymi – 100 m3/h z nocnym ograniczeniem do 60% projektowanej wymiany;
• cztery mieszkania z garderobą o całkowitej wymianie 115 m3/h z nocnym ograniczeniem j.w.;
• w budynku jednorodzinnym wentylacja mechaniczna wyciągowa, łączna wymiana zgodnie z projektem wentylacji określono na poziomie 287,01 m3/h;
• szczelność powietrzna obu budynków n50 = 2,9 1/h;
• ogrzewanie na potrzeby instalacji c.o. i c.w.u. realizowane za pomocą kotła gazowego kondensacyjnego o optymalnej sprawności systemu.

Wyniki analiz charakterystyki energetycznej według wartości zawartych w rozporządzeniu z 2008 r. [3] oraz z 2014 r. [2] zamieszczono w TABELI 5. Na podstawie tych analiz zaobserwowano istotne zmiany mające wpływ na wyniki końcowe, a dotyczące ciepłej wody użytkowej, wentylacji oraz wewnętrznych zysków ciepła. Temat ten zostanie rozwinięty w 2. części artykułu.

Literatura

1. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunkow technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2013 r., poz. 926).
2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 3 czerwca 2014 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorow świadectw charakterystyki energetycznej (DzU z 2014 r., poz. 888).
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku stanowiącej samodzielną całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorow świadectw ich charakterystyki energetycznej (DzU z 2008 r. nr 201, poz. 1240).
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunkow technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2008 r. nr 201, poz. 1238).

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!