Izolacyjność ogniowa drzwi przeciwpożarowych

Drzwi przeciwpożarowe stosowane są jako zamknięcia otworów w poziomych przegrodach przeciwpożarowych występujących zazwyczaj w budynkach użyteczności publicznej, takich jak szpitale, kina, szkoły czy galerie handlowe, budynkach o znaczącej wysokości [1] czy konstrukcjach o specjalnym przeznaczeniu, takich jak tunele [2].

Tego typu obiekty muszą być skonstruowane tak, aby w przypadku wystąpienia pożaru możliwe było przeprowadzenie sprawnej i bezpiecznej ewakuacji znajdujących się w nich użytkowników.

Drzwi przeciwpożarowe pełnią kluczową rolę w spełnieniu tego wymagania. W warunkach pożaru mają stanowić barierę dla ognia i dymu oraz wysokiej temperatury, dlatego elementy tego typu powinny posiadać odpowiednią klasę odporności ogniowej, związaną ze szczelnością i izolacyjnością ogniową, oraz odpowiednią klasę dymoszczelności.

Wymagania polskiego prawa

W obowiązujących w Polsce przepisach budowlanych (w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [3]) odpowiednio do klasy odporności pożarowej budynku wymagania w zakresie odporności ogniowej wobec zamknięć otworów znajdujących się w oddzieleniu przeciwpożarowym określane są poprzez wyznaczenie minimalnych klas odporności ogniowej EI i E, w zależności od funkcji pełnionych w budynku (oddzielanie wyznaczonych stref pożarowych, oddzielanie mieszkań lub pomieszczeń od poziomej drogi komunikacyjnej, pomieszczeń od drogi komunikacyjnej ogólnej, klatki schodowej od strychu lub poddasza itp.), a także rodzaju pomieszczenia, w którym są wbudowane (piwnica, kotłownia, komora zsypu, garaż itp.).

Klasy odporności pożarowej budynku (oznaczone literami A, B, C, D i E w kolejności od najwyższej do najniższej) zależą od przeznaczenia i sposobu użytkowania budynku (ZL - kategorie zagrożenia ludzi, PM - produkcyjno-magazynowe, IN - inwentarskie), wysokości budynku lub liczby kondygnacji oraz obciążenia ogniowego.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [3], drzwi przeciwpożarowe dla budynku o danej klasie odporności pożarowej powinny posiadać klasę odporności ogniowej zgodną z TABELĄ 1. Od klas tych występują odstępstwa dotyczące przypadków szczególnych.

Podana w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [3], klasa EI odporności ogniowej drzwi oznacza klasę EI1 lub EI2 ustaloną zgodnie z normą PN-EN 13501–2+A1:2010 [4]. W wielu przypadkach od drzwi występujących w pionowych oddzieleniach przeciwpożarowych oprócz klasy EI odporności ogniowej wymaga się również, by posiadały klasę dymoszczelności Sm, ustaloną według kryteriów normy PN-EN 13501–2+A1:2010 [4].

Rozwiązania techniczne

Na świecie istnieje wielu producentów drzwi przeciwpożarowych, a co za tym idzie istnieje bardzo duże zróżnicowanie w produktach tego typu. Pomimo iż każdy z producentów stosuje swoje indywidualne rozwiązania konstrukcyjne, w większości przypadków można odnaleźć cechy wspólne. Podstawa to materiał, z jakiego wykonano drzwi - można tutaj wyróżnić drzwi drewniane i metalowe (najczęściej aluminiowe lub stalowe).

Drzwi można podzielić również ze względu na sposób ich otwierania (rozwierane, przesuwne, zwijane itd.) czy liczbę skrzydeł drzwiowych (jednoskrzydłowe, dwuskrzydłowe itd.).

Szczególną grupą są zamknięcia przeszklone, wykorzystujące specjalne oszklenie o funkcji przeciwpożarowej.

W niniejszym artykule omówiono tylko budowę drzwi najczęściej spotykanych w praktyce, tj. drewnianych pełnych i przeszklonych, stalowych płaszczowych, stalowych profilowych oraz aluminiowych profilowych.

Konstrukcję skrzydła przeciwpożarowych drzwi drewnianych pełnych stanowi najczęściej rama o określonym przekroju zależnym od oczekiwanej klasy odporności ogniowej (dwa ramiaki poziome: nadprożowy i progowy, a także dwa ramiaki pionowe: zamkowy i zawiasowy), wykonana z drewna liściastego lub iglastego.

Poszczególne elementy ramy są ze sobą sklejone lub połączone przy użyciu np. zszywek stalowych.

Wypełnienie skrzydła składa się ze specjalnych warstwowych płyt wiórowych o wysokiej gęstości, wełny mineralnej lub specjalnych płyt ognioodpornych (np. krzemianowo-wapniowych).

Poszczególne warstwy mają różną gęstość i grubość w zależności od oczekiwanej klasy odporności ogniowej. Ramiaki oraz wypełnienie obłożone są obustronnie okładziną wykonaną z płyt MDF lub HDF o wysokiej gęstości.

Wszystkie elementy wypełnienia skrzydła drzwiowego połączone są z ramą i okładzinami przy użyciu specjalnego kleju.

Ważnym elementem całego zespołu drzwiowego jest ościeżnica składająca się ze stojaków i nadproża połączonych najczęściej ze sobą za pomocą stalowych wkrętów.

Ościeżnica może być wykonana z drewna, materiałów drewnopochodnych lub ze stali.

W przypadku ościeżnic drewnianych istotne jest zastosowanie przekroju o odpowiednich wymiarach oraz materiału o odpowiedniej gęstości.

W przypadku ościeżnic stalowych ważne jest wypełnienie ich odpowiednim materiałem. Najczęściej wypełniane są one płytami gipsowo-kartonowymi typu F, zaprawą cementowo-wapienną lub ognioodporną pianką montażową.

Przeciwpożarowe drzwi drewniane powinny być wyposażone również w specjalne uszczelki pęczniejące. Umieszcza się je w wyfrezowanych rowkach lub bezpośrednio przykleja wzdłuż wszystkich krawędzi skrzydeł drzwiowych i ościeżnicy. Uszczelki te pod wpływem temperatury zwiększają objętość, dzięki czemu zamykają szczeliny, przez które mógłby przedostać się ogień [6].

Konstrukcja drewnianych drzwi przeszklonych zależy od wymiarów zastosowanego przeszklenia. W przypadku gdy zastosowane przeszklenie stanowi niewielką część powierzchni całego skrzydła drzwiowego, budowa takich drzwi niewiele różni się od opisanej wcześniej.

Wypełnienie skrzydła oraz obudowa zostają w danej części zastąpione specjalnym przeszkleniem ognioodpornym. Otwór pod przeszklenie po obwodzie wzmocniony jest profilami z litego drewna lub płytami wiórowymi o wysokiej gęstości.

Przeszklenie mocowane jest w otworze przy użyciu stalowych kątowników oraz drewnianych listew przyszybowych.

Po obwodzie przeszklenia mocowane są uszczelki pęczniejące, a przestrzeń między szybą i listwami przyszybowymi uszczelniana jest np. uszczelkami ceramicznymi, uszczelkami z kauczuku syntetycznego EPDM lub silikonem ognioodpornym.

W przypadku gdy przeszklenie ma wypełniać praktycznie całą część skrzydła drzwiowego, stosowane jest zupełnie inne rozwiązanie. Konstrukcję skrzydła stanowią wtedy specjalne ramiaki wykonane z profili drewnianych o odpowiednim przekroju, które wykonane są najczęściej z warstw klejonego drewna o dużej gęstości.

Często między warstwami drewna stosowane są warstwy wykonane ze specjalnych płyt ognioodpornych. Przeszklenie mocowane jest w profilach w taki sam sposób, jak w przypadku małych przeszkleń.

Na RYS. 1 przedstawiono przykładowy przekrój przez drewniany profil z zamocowanym przeszkleniem. Ościeżnice drzwi w tym przypadku stanowią najczęściej drewniane profile o wymiarach i kształcie zbliżonych do profili skrzydła drzwiowego. Profile ościeżnicowe mocowane są do konstrukcji mocującej przy użyciu stalowych wkrętów. 

Konstrukcję stalowych drzwi płaszczowych najczęściej (podobnie jak w przypadku drzwi drewnianych) stanowi rama. Wykonana jest ona z drewnianych lub stalowych profili. Elementy te mają na celu usztywnienie konstrukcji i zminimalizowanie ugięcia następującego na skutek działania ognia na powierzchnię drzwi.

Wypełnienie w tego typu drzwiach przeciwpożarowych składa się zazwyczaj z wełny mineralnej o gęstości zależnej od oczekiwanej klasy odporności ogniowej (wyższa gęstość wełny mineralnej zapewnia lepszą izolacyjność ogniową). Czasami jako wypełnienie oprócz wełny stosowane są płyty gipsowo-kartonowe lub specjalne płyty ognioodporne.

Rama oraz wypełnienie zamykane są w obudowie wykonanej z blachy stalowej gr. ok. 1 mm.

Bardzo istotne w przypadku stalowych drzwi płaszczowych jest odpowiednie połączenie warstw składowych wypełnienia. Dobór właściwego rodzaju kleju oraz zastosowanie go w odpowiedniej ilości potrafi w znaczący sposób podnieść klasę odporności ogniowej danych drzwi. Skrzydło drzwiowe montowane jest w stalowej ościeżnicy, która wypełniana jest w taki sam sposób jak w drewnianych drzwiach pełnych.

Na wewnętrznych krawędziach ościeżnic lub sąsiadujących z nimi krawędziach skrzydła drzwiowego umieszczane są uszczelki pęczniejące.

Drzwi przeciwpożarowe tego typu mogą być wyposażone w niewielkie w stosunku do powierzchni skrzydła przeszklenia. Szyby najczęściej mocowane są przy użyciu stalowych kątowników, a po ich obwodzie umieszczane są uszczelki pęczniejące.

Metalowe drzwi profilowe wykonane są ze specjalnych profili aluminiowych lub stalowych. Ramiaki skrzydła budową zbliżone są do profili stosowanych jako konstrukcja szkieletu przeszklonych ścian działowych. Przestrzeń między profilami wypełniana jest specjalnym szkłem ognioodpornym (dobranym odpowiednio do oczekiwanej klasy odporności ogniowej) lub panelami nieprzeziernymi, wykonanymi najczęściej z płyt gipsowo-kartonowych umieszczonych w okładzinie z blachy stalowej lub aluminiowej.

Wypełnienia mocowane są podobnie jak w przypadku stalowych drzwi płaszczowych przy użyciu stalowych kątowników. Elementy te mocowane są do aluminiowego lub stalowego profilu za pomocą śrub lub nitów.

Zamocowanie ukryte jest pod listwą przyszybową wpinaną lub przykręcaną do metalowego profilu.

Przestrzeń między listwą przyszybową i szybą uszczelniana jest za pomocą uszczelek, wykonanych najczęściej z EPDM, a po obwodzie szyby umieszczana jest uszczelka pęczniejąca.

Zarówno profile aluminiowe, jak i stalowe wykonane są najczęściej z kształtowników połączonych ze sobą przekładką termiczną (np. z poliamidu zbrojonego włóknem szklanym) [7]. Na skutek takiego połączenia w profilach powstają komory, które w celu zapewnienia izolacyjności oraz ograniczenia niekorzystnego wpływu oddziaływań termicznych wypełniane są specjalnymi wkładami ogniochronnymi (np. płyty gipsowo-kartonowe, silikatowo-cementowe, krzemianowo-wapniowe).

Stosowanie profili komorowych jest dobrym rozwiązaniem z ekonomicznego punktu widzenia. Dzięki zmianie rodzaju lub stopnia wypełnienia wkładami ogniochronnymi czy też rozmiaru przekładki termicznej, przy zastosowaniu tych samych kształtowników, można osiągnąć różne klasy odporności ogniowej. Przekroje przez przykładowe profile metalowe przedstawiono na RYS. 2 (profil stalowy) i RYS. 3 (profil aluminiowy).

W przypadku wszystkich opisanych rodzajów drzwi przeciwpożarowych istotne jest również zastosowanie odpowiednich okuć. Muszą być one dobrane odpowiednio do dużego ciężaru (który zazwyczaj posiadają drzwi przeciwpożarowe) oraz nie osłabiać pod względem właściwości ogniowych konstrukcji drzwi.

Należy przede wszystkim pamiętać, że drzwi przeciwpożarowe spełniają swoją funkcję wyłącznie wtedy, gdy znajdują się w pozycji zamkniętej. Dlatego też, w przypadku gdy zamknięcia tego typu znajdują się na drodze ewakuacyjnej, muszą być wyposażone w urządzenie umożliwiające ich samoczynne zamknięcie. Może być to np. samozamykacz lub zawias sprężynowy. 

Klasyfikacja i badania w zakresie odporności ogniowej

Klasa odporności ogniowej drzwi nie może być obliczona lub oceniona na bazie porównania. Jedynym sposobem pozwalającym realnie i jednoznacznie określić klasę danego elementu jest badanie w zakresie odporności ogniowej.

Zgodnie z normą PN-EN 13501­‑2+A1:2010 [4] klasyfikacje w zakresie odporności ogniowej drzwi powinny być opracowane na podstawie wyników:

• badań przeprowadzonych zgodnie z normą PN-EN 1634­–1:2014 [8] (ocena szczelności ogniowej (E), izolacyjności ogniowej (I), i promieniowania (W)),
• badań przeprowadzonych zgodnie z normą PN-EN 14600:2009 [9] (ocena samoczynnego zamykania (C)).

Definiuje się następujące klasy odporności ogniowej (TABELA 2 według normy PN-EN 13501–2+A1:2010 [4]).

Nagrzewanie elementu badanego prowadzone jest według krzywej standardowej temperatura – czas (RYS. 4).

Zależność ta jest modelem w pełni rozwiniętego pożaru w pomieszczeniu. Określa się ją wzorem:

T = 345log₁₀(8t + 1) + 20

gdzie:

T - temperatura [°C],

t - czas badania [min].

Podczas badania w zakresie odporności ogniowej drzwi weryfikowane są następujące kryteria skuteczności działania:

• szczelność ogniowa,
• izolacyjność ogniowa
• oraz promieniowanie.

Szczelność ogniowa

Klasyfikacja szczelności ogniowej (E) określa zdolność elementu konstrukcji, który pełni funkcję oddzielającą, do wytrzymania oddziaływania ognia tylko z jednej strony, bez przeniesienia ognia na stronę nienagrzewaną w wyniku przeniknięcia płomieni lub gorących gazów. Oceny szczelności ogniowej dokonuje się na podstawie trzech aspektów:

• pęknięć lub otworów przekraczających podane wymiary, weryfikowanych na podstawie penetracji szczelinomierzem o średnicy 6 mm oraz 25 mm (przekroczenie szczelności następuje, jeżeli szczelinomierz o średnicy 6 mm wejdzie w powstałą w wyniku działania ognia szczelinę w elemencie próbnym i przesunie się na odległości 150 mm lub jeżeli szczelinomierz o średnicy 25 mm przejdzie na wylot do środka pieca),
• zapalenia się lub żarzenia tamponu bawełnianego (w trakcie 30 s, na które może być przyłożony do nienagrzewanej powierzchni elementu próbnego),
• utrzymywania się płomienia na powierzchni nienagrzewanej (ogień ciągły trwający dłużej niż 10 s).

Klasyfikacja szczelności ogniowej (E) zależy od tego, czy drzwi klasyfikowane są również w zakresie izolacyjności ogniowej. Jeśli dany element klasyfikowany jest zarówno w zakresie szczelności ogniowej, jak i izolacyjności ogniowej (I₁ lub I₂), wartość szczelności jest wyznaczana jednym z trzech wymienionych kryteriów, które jako pierwsze zostało przekroczone.

Jeżeli drzwi klasyfikowane są bez uwzględnienia izolacyjności ogniowej, wartość szczelności ogniowej wyznaczana jest jako czas przekroczenia tylko kryteriów pęknięć, otworów lub utrzymywania się płomienia - zależnie od tego, które z nich nastąpi pierwsze. W tym przypadku nie bierze się pod uwagę kryterium zapalenia się tamponu bawełnianego. Na FOT 1. i FOT. 2 przedstawiono elementy próbne drzwi w momencie utraty szczelności ogniowej.

Izolacyjność ogniowa

Kryterium izolacyjności ogniowej (oznaczane w przypadku drzwi symbolami I₁ lub I₂) to zdolność elementu konstrukcji do wytrzymania oddziaływania ognia tylko z jednej strony, bez przeniesienia ognia w wyniku znaczącego przepływu ciepła ze strony nagrzewanej na stronę nienagrzewaną.

Oceny izolacyjności ogniowej dokonuje się na podstawie:

• w przypadku izolacyjności ogniowej I₁:
  - pomiaru przyrostu średniej temperatury powierzchni nienagrzewanej skrzydła drzwi, który powinien być ograniczony do 140°C powyżej początkowej temperatury średniej;
  
  - pomiaru przy maksymalnym przyroście temperatury ograniczonym do 180°C w dowolnym punkcie nienagrzewanej powierzchni skrzydła, nie biorąc pod uwagę pomiaru temperatury na skrzydle drzwiowym w obszarze odległym mniej niż 25 mm od linii granicznej widocznej krawędzi skrzydła drzwi;
  
  - pomiaru przyrostu temperatury w dowolnym punkcie na ościeżnicy, mierzonym w odległości 100 mm od widocznej krawędzi nienagrzewanej powierzchni skrzydła, o ile ościeżnica jest szersza niż 100 mm, a w przeciwnym przypadku na granicy ościeżnica – konstrukcja mocująca, który powinien być ograniczony do 180°C.
• w przypadku izolacyjności ogniowej I₂:
  - pomiaru przyrostu średniej temperatury powierzchni nienagrzewanej skrzydła drzwi, który powinien być ograniczony do 140°C powyżej początkowej temperatury średniej;
  
  - pomiaru przy maksymalnym przyroście temperatury ograniczonym do 180°C w dowolnym punkcie nienagrzewanej powierzchni skrzydła, nie biorąc pod uwagę pomiaru temperatury na skrzydle drzwiowym w obszarze odległym mniej niż 100 mm od linii granicznej widocznej krawędzi skrzydła drzwi;
  
  - pomiaru przyrostu temperatury w dowolnym punkcie na ościeżnicy, mierzonym w odległości 100 mm od widocznej krawędzi nienagrzewanej powierzchni skrzydła, o ile ościeżnica jest szersza niż 100 mm, a w przeciwnym przypadku na granicy ościeżnica - konstrukcja mocująca, który powinien być ograniczony do 360°C.

Zgodnie z TABELĄ 2 drzwi nie mogą być klasyfikowane tylko w zakresie izolacyjności ogniowej. Klasy oznaczone symbolem EI1 i/lub EI2 dotyczą szczelności i izolacyjności ogniowej. W tym przypadku osiągnięcie któregokolwiek kryterium szczelności ogniowej oznacza również utratę izolacyjności ogniowej, niezależnie od tego, czy poszczególne granice temperaturowe izolacyjności zostały przekroczone, czy nie.

Promieniowanie

Kryterium promieniowania (W) to zdolność elementu konstrukcji do wytrzymania oddziaływania ognia tylko z jednej strony, tak aby ograniczyć możliwość przeniesienia ognia w wyniku znaczącego wypromieniowania ciepła albo przez element, albo z jego powierzchni nienagrzewanej do sąsiadujących materiałów. Elementy, dla których oceniono kryterium promieniowania, powinny być zidentyfikowane przez dodanie symbolu W do klasyfikacji (np. EW).

Klasyfikacja tych elementów powinna być podawana jako czas, przez który maksymalna wartość promieniowania, mierzonego w sposób podany w normie PN-EN 1363–2:2001 [12], nie przekraczała wartości 15 kW/m2. Uznaje się, że element, który spełnia kryteria izolacyjności ogniowej I1lub I2, spełnia również wymagania W przez ten sam czas.

Podczas badania odporności ogniowej drzwi prowadzony jest pomiar przemieszczeń, mierzony w charakterystycznych punktach zestawu drzwiowego wynikających z normy PN-EN 1634–1:2014 [8].

Badanie w zakresie odporności ogniowej powinno zostać przeprowadzone na specjalnie wybranej próbce, której określenie przez laboratorium powinno odbyć się w wyniku porównania podanego przez zleceniodawcę zakresu zastosowania z zakresem zastosowania wyników badań zdefiniowanych w normie badawczej (w przypadku drzwi - PN-EN 1634–1:2014 [8]) i w normach rozszerzających zastosowanie wyników badań (w przypadku drzwi drewnianych, rozwieranych i wahadłowych - PN-EN 15269–3:2012 [13], w przypadku drzwi stalowych, rozwieranych i wahadłowych - PN-EN 15269–2:2013–03 [14], w przypadku drzwi stalowych, przesuwnych - PN-EN 15269–7:2010 [15], w przypadku drzwi metalowych, profilowych, przeszklonych, rozwieranych i wahadłowych - PN-EN 15269–5:2014–08 [16]).

Normy te określają szczegółowo sposób, w jaki powinno być przeprowadzone odpowiednie badanie. Dają również wskazówki zleceniodawcy, dzięki którym może on osiągnąć najszerszy zakres zastosowania opisany później w klasyfikacji, a następnie w aprobacie technicznej (AT).

Zleceniodawca przed badaniem powinien ustalić zakres zastosowania elementu, który znajdzie się później w klasyfikacji. Od tego zależeć będzie konstrukcja elementów próbnych, rodzaj konstrukcji mocującej, w jakiej zostaną zamontowane drzwi, rodzaj dobranych okuć, a także liczba niezbędnych badań, które należy przeprowadzić w celu uzyskania oczekiwanego zakresu.

Próbka drzwi poddana badaniu ogniowemu musi być w pełni reprezentatywna do drzwi stosowanych w praktyce w warunkach rzeczywistych.

Zamocowanie elementu próbnego powinno być jak najbardziej reprezentatywne dla stosowanego w warunkach rzeczywistych.

Połączenia między drzwiami a konstrukcją mocującą wraz z łącznikami i materiałem stosowanym do wypełnienia szczeliny między konstrukcją mocującą a ościeżnicą drzwi stanowią część elementu próbnego i w związku z tym powinny być takie same, jak te zastosowane lub planowane do zastosowania w warunkach rzeczywistych, ponieważ również podlegają ocenie.

Ogólnie wyróżnić można dwa rodzaje konstrukcji mocujących - konstrukcje standardowe oraz konstrukcje stowarzyszone.

Standardowa konstrukcja mocująca to konstrukcja stosowana do zamknięcia pieca i do zamocowania zestawu drzwiowego, która ma możliwy do ilościowego określenia wpływ na przepływ ciepła między konstrukcją a elementem próbnym oraz znaną odporność na odkształcenie termiczne. Wyróżnia się dwa typy standardowych konstrukcji mocujących - konstrukcja sztywna i podatna.

Standardowa konstrukcja mocująca sztywna nie powinna mieć swobody odkształcenia wzdłuż pionowych krawędzi w kierunku prostopadłym do płaszczyzny konstrukcji. Oznacza to, że powinna być zamocowana do wnętrza ramy badawczej, tak jak w warunkach rzeczywistych.

Jako standardowe konstrukcje sztywne najczęściej stosowane są konstrukcje wykonane z bloczków z betonu komórkowego o gęstości ok. 600 kg/m3, ponieważ dopuszcza się rozszerzenie zakresu zastosowania o konstrukcje o większej grubości i gęstości. Zastosowanie bloczków z betonu komórkowego pozwala na rozszerzenie klasyfikacji o konstrukcje np. z cegły ceramicznej lub betonu.

Standardowa konstrukcja mocująca podatna powinna być zamontowana w sposób, który zapewni jej swobodę odkształcenia wzdłuż pionowych krawędzi w kierunku prostopadłym do płaszczyzny konstrukcji.

Oznacza to, że na każdym końcu konstrukcji powinna być krawędź swobodna (niezamocowana). Standardowe konstrukcje podatne wykonywane są jako ściany z płyt gipsowo-kartonowych typu F na ruszcie z kształtowników stalowych, których wymiary dobierane są odpowiednio do oczekiwanego zakresu zastosowania.

Stowarzyszona konstrukcja mocująca jest specjalną konstrukcją mocującą, w której zestaw drzwiowy ma być montowany w warunkach rzeczywistych.

Zapewnia ona odpowiednie zamocowania i przepływ ciepła, przyjęte w rzeczywistym użytkowaniu. Konstrukcja taka jest dosyć często spotykana w przypadku profilowych drzwi przeciwpożarowych, ponieważ elementy tego typu znajdują zastosowanie jako zamknięcia otworów w systemowych przeszklonych ścianach działowych (metalowych [17–19], drewnianych [20–21] czy też bezszprosowych [22–23]) lub osłonowych [24–26].

Konstrukcja mocująca stowarzyszona musi być zamocowana w sposób identyczny jak standardowa konstrukcja podatna - dwie wolne krawędzie boczne, umożliwiające swobodę odkształcenia.

Drzwiom stawiane są wymagania, aby były klasyfikowane w zakresie odporności ogniowej z dwóch stron. Należy badać zatem dwa elementy próbne (po jednym z każdej strony), chyba że element jest w pełni symetryczny, tj. identyczny z dwóch stron osi symetrii po grubości przekroju poprzecznego.

Drzwi drewniane rozwierane lub wahadłowe w ościeżnicy drewnianej są szczególnym rodzajem konstrukcji drzwiowej, na tyle przewidywalnym, że dla takiego zestawu drzwiowego możliwe jest określenie „gorszej” strony badania umożliwiającej również klasyfikację przy przeciwnym kierunku oddziaływania ognia.

Ze względu na to, że drewno zwęgla się, gdy się pali, strona nagrzewana próbuje się skurczyć w stosunku do strony nienagrzewanej. Powoduje to, że drewniane skrzydło ma skłonność do wyginania się w kierunku ognia przy górnej i dolnej krawędzi. Ościeżnica drzwiowa będzie próbowała zachowywać się podobnie, ale ponieważ zamocowana jest w konstrukcji mocującej i zwykle jest grubsza i/lub o większym przekroju, wskutek tego jest sztywniejsza, może nie przemieszczać się tak bardzo jak skrzydło.

Jeśli drzwi otwierają się w kierunku do ognia, górna i dolna krawędź skrzydła będą próbowały wyginać się w kierunku ognia, a więc do przymyka. To daje możliwość przejścia płomieni i ujścia gorących gazów z pieca, wspomaganą dodatnim ciśnieniem z wnętrza pieca, co powoduje utratę kryterium szczelności.

Jeśli drzwi otwierają się w kierunku na zewnątrz pieca, wówczas górna i dolna krawędź skrzydła ma skłonność do wyginania się w kierunku do ognia i do przymyka drzwi, co ma tendencję do polepszenia właściwości użytkowych drzwi. Skrzydła i ościeżnice drewniane są materiałem z natury izolującym. Mało prawdopodobne, żeby izolacyjność ogniowa zmieniła się znacznie w zależności od strony, w którą skrzydło otwiera się w stosunku do kierunku nagrzewania.

Podsumowując, pozytywne wyniki badań drzwi drewnianych w ościeżnicy drewnianej, badanych przy nagrzewaniu od strony zawiasów (otwierane w kierunku do wnętrza pieca) pozwalają na przeniesienie tych wyników bez badań na kierunek przeciwny, tzn. na stronę przeciwną do zawiasów.

Drzwi drewniane w ościeżnicy drewnianej badane przy kierunku nagrzewania od strony zawiasów są jedynym przypadkiem, w którym możliwa jest identyfikacja kierunku nagrzewania podczas badania, umożliwiająca klasyfikację przy przeciwnym kierunku oddziaływań zarówno w przypadku kryteriów szczelności, jak i izolacyjności i promieniowania.

Należy również dodać, że tylko w przypadku drewnianych skrzydeł drzwiowych w drewnianych ościeżnicach wynik badania w sztywnej konstrukcji mocującej ma zastosowanie do tegoż zestawu drzwiowego wbudowanego w podatną konstrukcję mocującą oraz wynik badania w podatnej standardowej konstrukcji mocującej ma zastosowanie do drzwi wbudowanych w konstrukcję sztywną.

Na FOT. 3 i FOT. 4 przedstawiono elementy próbne drzwi drewnianych w ościeżnicy drewnianej w trakcie badania w zakresie odporności ogniowej.

W przypadku drzwi drewnianych rozwieranych lub wahadłowych zawieszonych w ościeżnicach metalowych sytuacja się komplikuje. Drewniane skrzydło będzie się oczywiście próbowało wyginać w kierunku ognia na górnej i dolnej krawędzi, ościeżnica natomiast będzie próbowała zachować się inaczej. Metal rozszerza się w ogniu i dlatego ościeżnica zacznie się rozszerzać po stronie nagrzewanej względem strony nienagrzewanej, czego wynikiem może być wygięcie górnej i dolnej krawędzi w kierunku na zewnątrz ognia (tendencja przeciwna niż w przypadku drewnianego skrzydła).

Jeśli drzwi otwierają się w kierunku ognia, wówczas górna i dolna krawędź skrzydła będą się wyginać w kierunku ognia i od przymyka, co powoduje potencjalnie przedwczesną utratę szczelności ogniowej. Ten stan pogarsza wyginanie się metalowej ościeżnicy w przeciwnym kierunku, na zewnątrz ognia.

W przypadku gdy drzwi otwierają się w kierunku na zewnątrz ognia, górna i dolna krawędź skrzydła mają skłonność do wyginania się w kierunku ognia i do przymyka, co wspomaga zachowanie szczelności ogniowej.

W odniesieniu do kryterium izolacyjności ogniowej nie ma jasno określonego kierunku nagrzewania, który byłby bardziej uciążliwy.

Mogłoby się wydawać, że metalowa ościeżnica i drewniane skrzydło otwierające się w kierunku na zewnątrz pieca jest gorszą sytuacją, ponieważ większa powierzchnia ościeżnicy drzwi narażona jest na oddziaływanie ognia i przewodzi ciepło do powierzchni nienagrzewanej, która jest mniejsza i oddaje ciepło. Nie jest tak jednak, gdyż taki rodzaj zestawu drzwiowego często traci izolacyjność ogniową z racji utraty szczelności ogniowej.

Drzwi drewniane rozwierane lub wahadłowe w ościeżnicy metalowej są rodzajem konstrukcji drzwiowej na tyle nieprzewidywalnym, że dla takiego zestawu drzwiowego niemożliwe jest określenie "gorszej" strony badania umożliwiającej również pełną klasyfikację przy przeciwnym kierunku oddziaływania ognia.

W przypadku takiego typu zestawu drzwiowego możliwa jest identyfikacja kierunku nagrzewania podczas badania (drzwi otwierane w kierunku do pieca), który umożliwia klasyfikację przy przeciwnym kierunku oddziaływań tylko w przypadku kryteriów szczelności ogniowej i promieniowania.

W przypadku drewnianych skrzydeł drzwiowych w metalowych ościeżnicach wynik badania w podatnej standardowej konstrukcji mocującej ma zastosowanie do tegoż zestawu drzwiowego wbudowanego w sztywną konstrukcję, ale nie odwrotnie. Na FOT. 5 przedstawiono elementy próbne drzwi drewnianych w ościeżnicy stalowej w trakcie badania w zakresie odporności ogniowej.

Ostatnie omawiane wzajemne oddziaływanie skrzydło–ościeżnica dotyczy metalowego skrzydła zawieszonego w metalowej ościeżnicy.

Metal rozszerza się w ogniu, strona nagrzewana skrzydła będzie próbowała rozszerzyć się w stosunku do strony nienagrzewanej, w rezultacie czego metalowe skrzydło ma tendencję do wyginania się w kierunku na zewnątrz ognia na górnej i dolnej krawędzi.

Ościeżnica drzwiowa będzie zachowywać się analogicznie, ale z powodu zamocowania w konstrukcji mocującej może nie przemieszczać się w trakcie badania tak bardzo jak skrzydło, w zależności od rodzaju konstrukcji mocującej.

Jeśli drzwi otwierają się w kierunku na zewnątrz ognia, wówczas górna i dolna krawędź próbuje wygiąć się w kierunku na zewnątrz ognia i od przymyka. To stwarza ryzyko utraty szczelności ogniowej.

Jeśli drzwi otwierają się w kierunku do ognia, wówczas górna i dolna krawędź skrzydła będą próbowały wygiąć się w kierunku na zewnątrz ognia i do przymyka, co wspomaga zachowanie szczelności ogniowej drzwi.

W przypadku izolacyjności ogniowej można stwierdzić, że trudniejsze warunki nagrzewania są w przypadku skrzydła otwierającego się w kierunku do pieca, ponieważ skrzydło jest nagrzewane wzdłuż całej swej długości i szerokości i nie ma ochrony przez przymyk.

Można również stwierdzić, że otwieranie w kierunku na zewnątrz pieca może być najgorszą sytuacją dla ościeżnicy, ponieważ większa jej część jest narażona na działanie ognia i przewodzi ciepło do nienagrzewanej powierzchni i mniejsza jest powierzchnia ościeżnicy po stronie nienagrzewanej, z której następuje oddawanie ciepła.

Prawdopodobne jest, że różnica między zachowaniem izolacyjności ogniowej ościeżnicy a zachowaniem izolacyjności ogniowej skrzydła będzie decydującym czynnikiem w zachowaniu izolacyjności ogniowej zestawu drzwiowego jako całości.

Ponieważ można stwierdzić, że skrzydło będzie zachowywać się gorzej, gdy otwiera się w kierunku do pieca, ale ponieważ ościeżnica będzie zachowywać się gorzej ze skrzydłem otwierającym się w kierunku na zewnątrz, to w celu oceny izolacyjności ogniowej kompletnego zestawu drzwiowego należy badać element próbny otwierający się w każdym kierunku.

Określenie "gorszej" strony badania (umożliwiającej pełną klasyfikację również przy przeciwnym kierunku oddziaływania ognia) w przypadku drzwi metalowych rozwieranych lub wahadłowych w ościeżnicy metalowej jest niemożliwe.

W przypadku takiego typu zestawu drzwiowego możliwa jest identyfikacja kierunku nagrzewania podczas badania (drzwi otwierane w kierunku na zewnątrz pieca), który umożliwia klasyfikację przy przeciwnym kierunku oddziaływań tylko w przypadku kryteriów szczelności ogniowej i promieniowania.

W przypadku izolowanych metalowych skrzydeł drzwiowych w metalowych ościeżnicach wyniki badania w sztywnej standardowej konstrukcji mocującej nie mają zastosowania do podatnych konstrukcji, ani odwrotnie; badania należy przeprowadzić dla każdego rodzaju standardowej konstrukcji mocującej.

Na FOT. 6, FOT. 7 i FOT. 8 przedstawiono elementy próbne drzwi metalowych w trakcie badania w zakresie odporności ogniowej.

Zakończenie badania następuje w wyniku jednego lub kilku następujących powodów: przekroczenia kryteriów, osiągnięcia zadowalających wyników, życzenia zleceniodawcy, zagrożenia bezpieczeństwa personelu lub potencjalnego uszkodzenia wyposażenia badawczego.

Porównanie przyrostów temperatury

Porównanie sporządzono dla 5 rodzajów jednoskrzydłowych drzwi przeciwpożarowych o deklarowanej klasie odporności ogniowej EI2 30, przebadanych w ostatnich latach w Zakładzie Badań Ogniowych Instytutu Techniki Budowlanej. Porównano następujące elementy próbne:

• drzwi aluminiowe, profilowe, przeszklone - skrzydło drzwiowe o wymiarach 1400×2400×84 mm (szerokość×wysokość×grubość) wykonane z trzykomorowych profili aluminiowych, środkowa komora wypełniona specjalnym wkładem izolacyjnym; ościeżnica drzwi wykonana z takich samych profili jak skrzydło drzwiowe;
• drzwi stalowe, profilowe, przeszklone - skrzydło drzwiowe o wymiarach 1400×2400×80 mm (szerokość×wysokość×grubość), wykonane z jednokomorowego profilu stalowego wypełnionego w całości specjalnym wkładem izolacyjnym; ościeżnica drzwi wykonana z takich samych profili co skrzydło drzwiowe;
• drzwi stalowe, płaszczowe, pełne - skrzydło drzwiowe o wymiarach 950×2400×68 mm (szerokość×wysokość×grubość), wykonane z blachy stalowej gr. 0,6 mm, wypełnienie skrzydła stanowiła rama drewniana oraz wełna mineralna; ościeżnica o wymiarach 50×100 mm (szerokość×głębokość) wykonana z blachy stalowej gr. ok. 1 mm i wypełniona zaprawą cementowo-wapienną;

• drzwi drewniane pełne z ościeżnicą stalową - skrzydło drzwiowe o wymiarach 1140×2130×40 mm (szerokość×wysokość×grubość), wykonane z ramy drewnianej oklejonej płytami HDF, wypełnienie skrzydła z wełny mineralnej, ościeżnica o wymiarach 50×100 mm (szerokość×głębokość) wykonana z blachy stalowej gr. ok. 1 mm i wypełniona zaprawą cementowo-wapienną;
• drzwi drewniane pełne z ościeżnicą drewnianą - skrzydło drzwiowe o wymiarach 1200×2500×50 mm (szerokość×wysokość×grubość), wykonane ze specjalnych płyt wiórowych o wysokiej gęstości obustronnie oklejonych płytami HDF, ościeżnica o wymiarach 50×100 mm (szerokość×głębokość) wykonana z HDF gr. ok. 1 mm i wypełniona zaprawą cementowo-wapienną.

Wszystkie oprócz ostatnich wymienionych drzwi zbadane były w przypadku oddziaływania ognia od strony zawiasów i od strony przeciwnej do zawiasów. Porównano wartości średnich przyrostów temperatury na powierzchni skrzydła oraz ościeżnicy, które mierzono za pomocą termoelementów rozmieszczonych zgodnie z RYS. 5.

Na RYS. 6 przedstawiono porównanie średnich przyrostów temperatury na powierzchni skrzydeł drzwiowych (średnia z wskazań termoelementów nr 1-15).

Na RYS. 7 przedstawiono różnicę między średnimi przyrostami temperatury na powierzchni skrzydła drzwiowego otwieranego do wewnątrz pieca oraz skrzydła drzwiowego otwieranego na zewnątrz pieca.

Na RYS. 8 przedstawiono porównanie średnich przyrostów temperatury w odległości 25 mm od widocznej krawędzi skrzydła drzwiowego (średnia ze wskazań termoelementów nr 11-15) - w przypadku aluminiowych i stalowych drzwi profilowych były to jedyne termoelementy umieszczone na profilach skrzydła drzwiowego.

Na RYS. 9 przedstawiono różnicę między średnimi przyrostami temperatury w odległości 25 mm od widocznej krawędzi skrzydła drzwiowego otwieranego do wewnątrz pieca oraz skrzydła drzwiowego otwieranego na zewnątrz pieca.

Na RYS. 10 przedstawiono porównanie średnich przyrostów temperatury na powierzchni ościeżnicy (średnia z termoelementów nr 16-20).

Na RYS. 11 przedstawiono różnicę między średnimi przyrostami temperatury na ościeżnicy w przypadku skrzydła drzwiowego otwieranego do wewnątrz pieca oraz skrzydła drzwiowego otwieranego na zewnątrz pieca.

Podsumowanie

Izolacyjność ogniowa drzwi przeciwpożarowych zależy od wielu czynników związanych zarówno z ich konstrukcją, jak i ze sposobem zamocowania. Istotne są materiały składowe użyte do wytworzenia skrzydła drzwiowego i ościeżnicy.

Na podstawie analizy RYS. 6, RYS. 7, RYS. 8, RYS. 9, RYS. 10 i RYS. 11 można zauważyć, jak duży wpływ na izolacyjność ogniową ma strona, z której drzwi zostaną poddane działaniu ognia. Jedynie drzwi drewniane w ościeżnicy stalowej i dla powierzchni skrzydła, i powierzchni ościeżnicy wykazały gorszą izolacyjność w warunkach oddziaływania ognia od strony zawiasów.

W przypadku powierzchni skrzydła drzwi stalowych profilowych oraz stalowych płaszczowych zdecydowanie gorszą opcją dla izolacyjności ogniowej jest wystąpienie pożaru po stronie zawiasów drzwiowych.

W przypadku ościeżnicy drzwi stalowych profilowych oraz stalowych płaszczowych można zauważyć zjawisko odwrotne - zdecydowanie wyższe przyrosty temperatury zarejestrowano na ościeżnicach drzwi otwierających się na zewnątrz pieca.

Przyrosty temperatury na powierzchni skrzydła oraz ościeżnicy aluminiowych drzwi profilowych w przypadku otwierania do wnętrza i na zewnątrz pieca były na tyle do siebie zbliżone, że ciężko w jednoznaczny sposób określić, który kierunek oddziaływania ognia można uznać w tym przypadku za gorszy.

Nie da się ocenić klasy odporności ogniowej czy samej izolacyjności drzwi przeciwpożarowych na podstawie ich projektu lub specyfikacji materiałów składowych. Nawet niewielka zmiana w konstrukcji czy też sposobie zamocowania może znacząco wpłynąć na ich właściwości związane z odpornością ogniową, dlatego też jedynym sposobem na określenie rzeczywistej klasy odporności ogniowej jest wykonanie odpowiedniego badania.

Należy tutaj również zaznaczyć, że klasa izolacyjności ogniowej zawsze występuje w parze z klasą szczelności ogniowej. Nie jest możliwe sklasyfikowanie drzwi tylko pod względem izolacyjności ogniowej, dlatego utrata szczelności oznacza również utratę izolacyjności.

Literatura

1. P. Sulik, B. Sędłak, P. Turkowski, W. Węgrzyński, "Bezpieczeństwo pożarowe budynków wysokich i wysokościowych" [w:] A. Halicka, "Budownictwo na obszarach zurbanizowanych. Nauka, praktyka, perspektywy", Politechnika Lubelska 2014, s. 105-120.
2. W. Węgrzyński, G. Krajewski, "Wentylacja pożarowa tuneli drogowych", "Materiały Budowlane", nr 2/2015, s. 14-16.
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690).
4. PN-EN 13501-2+A1:2010, "Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków. Część 2: Klasyfikacja na podstawie badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnych".
5. D. Izydorczyk, B. Sędłak, P. Sulik, "Fire Resistance of timber doors. Part I: Test procedure and classification", "Annals of Warsaw University of Life Sciences SGGW Forestery and Wood Technology", nr 86/2014, s. 125-128.
6. B. Sędłak, "Systemy przegród aluminiowo-szklanych o określonej klasie odporności ogniowej", "Świat Szkła", nr 10/2013, s. 30-33, 41.
7. K. Kuczyński, "Kształtowniki metalowe z przekładką termiczną", "Materiały Budowlane", nr 8/2010, s. 38-39.
8. PN-EN 1634-1:2014, "Badania odporności ogniowej i dymoszczelności zespołów drzwiowych, żaluzjowych i otwieralnych okien oraz elementów okuć budowlanych. Część 1: Badania odporności ogniowej zespołów drzwiowych, żaluzjowych i otwieralnych okien".
9. PN-EN 14600:2009, "Drzwi, bramy i otwieralne okna o właściwościach odporności ogniowej i/lub dymoszczelności. Wymagania i klasyfikacja".
10. B. Sędłak, "Odporność ogniowa ścian osłonowych z dużymi przeszkleniami. Cz. 1", "Świat Szkła", nr 3/2014, s. 16-19, 25.
11. P. Sulik, D. Izydorczyk, B. Sędłak, "Elementy decydujące o awariach wybranych oddzieleń przeciwpożarowych", XXVII Konferencja Naukowo-Techniczna Awarie Budowlane, 20-23 maja 2015, Szczecin – Międzyzdroje, s. 771-778.
12. PN-EN 1363-2:2001, "Badania odporności ogniowej. Cześć 2: Procedury alternatywne i dodatkowe".
13. PN-EN 15269-3:2012, "Rozszerzone zastosowanie wyników badań odporności ogniowej i/lub dymoszczelności zespołów drzwiowych, żaluzjowych i otwieralnych okien, łącznie z ich elementami okuć budowlanych. Część 3: Drewniane, rozwierane i wahadłowe zespoły drzwiowe oraz otwieralne okna z ramami drewnianymi".
14. PN-EN 15269-2:2013–03, "Rozszerzone zastosowanie wyników badań odporności ogniowej i/lub dymoszczelności zespołów drzwiowych, żaluzjowych i otwieralnych okien, łącznie z ich elementami okuć budowlanych. Część 2: Odporność ogniowa zespołów drzwiowych stalowych, rozwieranych i wahadłowych".
15. PN-EN 15269-7:2010, "Rozszerzone zastosowanie wyników badań odporności ogniowej i/lub dymoszczelności zestawów drzwiowych i żaluzjowych oraz otwieralnych okien, łącznie z elementami okuć budowlanych. Część 7: Odporność ogniowa stalowych przesuwnych zestawów drzwiowych".
16. PN-EN 15269-5:2014–08, "Rozszerzone zastosowanie wyników badań odporności ogniowej i/lub dymoszczelności zespołów drzwiowych żaluzjowych i otwieralnych okien, łącznie z ich elementami okuć budowlanych. Część 5: Odporność ogniowa zespołów drzwiowych i otwieralnych okien, rozwieranych i wahadłowych, przeszklonych, o obramowaniu metalowym".
17. P. Roszkowski, B. Sędłak, "Metodyka badań odporności ogniowej przeszklonych ścian działowych", "Świat Szkła", nr 9/2011, s. 59-64.
18. B. Sędłak, "Badania odporności ogniowej przeszklonych ścian działowych", "Świat Szkła", nr 2/2014, s. 30-33.
19. B. Sędłak, P. Roszkowski, "Klasyfikacja w zakresie odporności ogniowej przeszklonych ścian działowych", "Świat Szkła", nr 7-8/2012, s. 54-59.
20. B. Sędłak, D. Izydorczyk, P. Sulik, "Fire Resistance of timber glazed partitions", "Annals of Warsaw University of Life Sciences. SGGW Forestery and Wood Technology", nr 85/2014, s. 221-225.
21. P. Sulik, B. Sędłak, "Odporność ogniowa drewnianych przeszklonych ścian działowych", "Świat Szkła", nr 3/2015.
22. B. Sędłak, "Bezszprosowe szklane ściany działowe o określonej klasie odporności ogniowej”, "Świat Szkła", nr 11/2014, s. 24, 26, 28, 30.
23. B. Sędłak, "Bezpieczeństwo pożarowe przeszklonych ścian działowych", "Świat Szkła", nr 5/2015, s. 34-40.
24. B. Sędłak, "Badania odporności ogniowej przeszklonych ścian osłonowych. Cz. 1", "Świat Szkła", nr 9/2012, s. 52-54.
25. B. Sędłak, "Badania odporności ogniowej przeszklonych ścian osłonowych wg nowego wydania normy PN-EN 1364-3”, "Świat Szkła", nr 7-8/2014, s. 49–53.
26. J. Kinowski, B. Sędłak, P. Sulik, "Izolacyjność ogniowa aluminiowo-szklanych ścian osłonowych w zależności od sposobu wypełnienia profili szkieletu konstrukcyjnego", "IZOLACJE", nr 2/2015, s. 48-53.
27. D. Izydorczyk, B. Sędłak, P. Sulik, "Problematyka prawidłowego odbioru wybranych oddzieleń przeciwpożarowych", "Materiały Budowlane", nr 11/2014, s. 62–64.
28. PN-EN 1363-1:2012, "Badania odporności ogniowej. Część 1: Wymagania ogólne".
29. PN-EN 16034:2014, "Drzwi, bramy i otwieralne okna. Norma wyrobu, właściwości eksploatacyjne. Właściwości dotyczące odporności ogniowej i/lub dymoszczelności".
30. PN-EN 1634-2:2009, "Badania odporności ogniowej i dymoszczelności zestawów drzwiowych i żaluzjowych, otwieralnych okien i elementów okuć budowlanych. Część 2: Badanie odporności ogniowej charakteryzujące elementy okuć budowlanych".
31. PN-EN 1634–3:2006/AC:2006, "Badania odporności ogniowej zestawów drzwiowych i żaluzjowych. Część 3: Sprawdzenie dymoszczelności drzwi i żaluzji".
32. B. Sędłak, "Metodyka badań odporności ogniowej drzwi przeszklonych. Cz. 1", "Świat Szkła", nr 3/2012, s. 50-52, 60.
33. B. Sędłak, "Metodyka badań odporności ogniowej drzwi przeszklonych. Cz. 2", "Świat Szkła", nr 4/2012, s. 55-58, 60.
34. B. Sędłak, "Przeszklone drzwi dymoszczelne - badania oraz klasyfikacja w zakresie dymoszczelności", "Świat Szkła", nr 4/2013, s. 35-38.
35. P. Sulik, B. Sędłak, "Prawidłowy odbiór przeszklonych drzwi przeciwpożarowych", "Świat Szkła", nr 2/2015.
36. P. Sulik, B. Sędłak, D. Izydorczyk, "Odporność ogniowa i dymoszczelność drzwi przeciwpożarowych na wyjściach awaryjnych z tuneli - badania i klasyfikacja", "Logistyka", nr 6/2014, s. 10104-10113.
37. P. Sulik, B. Sędłak, "Odporność ogniowa drzwi z dużymi przeszkleniami", "Świat Szkła", nr 3/2015, s. 38-42.
38. M. Walk, "Drzwi przeciwpożarowe – zmiany w metodyce badawczej", "Świat Szkła", nr 3/2015, s. 34-37.
39. Z. Laskowska, Z. Musielak, "Drzwi przeciwpożarowe – badania, klasyfikacje, wymagania", "Świat Szkła", nr 4/2008, s. 79-83.
40. D. Izydorczyk, B. Sędłak, P. Sulik, "Fire Resistance of timber doors. Part II: Technical solutions and test results", "Annals of Warsaw University of Life Sciences. SGGW Forestery and Wood Technology", nr 86/2014, s. 129-132.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!