Technologia wznoszenia budynków z bloczków słomianych i gliny

Dom wybudowany w tej technologii jest zdrowy dla ludzi i zwierząt. Występuje w nim specyficzny mikroklimat związany z porowatością ścian i szybkością wysychania w czasie produkcji i budowy. Jest ciepły zimą i chłodny latem, ponieważ bezwładność cieplna jego ścian sprzyja stabilizacji temperatury w pomieszczeniach.

Słoma i glina jako materiały budowlane – zalety i wady

Słoma jest dobrze znanym, lecz raczej niespotykanym obecnie na placu budowy materiałem. Inwestor, który chce budować ze słomy, natrafia na wiele przeszkód i krytykę środowiska. Istnieje jednak wiele powodów, dla których warto zastosować ten materiał budowlany.

W budownictwie od dawna używano słomy – wykonywano z niej strzechy, maty słomiane, sieczki z wapnem do ocieplania stropów itp. Słoma sprasowana w kostkę (bloczki prostopadłościenne) jest najbardziej praktycznym i prostym w użyciu materiałem.

Jest to wspaniały, naturalny i całkowicie zdrowy budulec. Budując ze słomy, korzysta się z ekologicznych i niewyczerpanych zasobów natury. Słoma ma szczególnie niską wartość współczynnika energii pochłoniętej w procesie powstawania, co stanowi obecnie jedno z najważniejszych kryteriów ekologicznych w budownictwie. Bloczki produkuje się ze słomy żytniej, pszennej, pszenżyta, owsa, jęczmienia i mieszanek zbóż. Do budowy nadają się wszystkie z wyjątkiem wyprodukowanych ze słomy jęczmiennej, ponieważ jest zbyt miękka.

W Polsce dostępne są bloczki o następujących wymiarach: 28×40×45–120 cm, 35×45×40–120 cm, 40×40×40–120 cm, 40×45×40–120 cm. Prasowana słoma charakteryzuje się bardzo dobrą wartością współczynnika przewodzenia ciepła λ od 0,045 do 0,035 W/(m·K) oraz bardzo dobrą wartością współczynnika przenikania ciepła – przy grubości 40 cm bloczka Uk wynosi od 0,14 do 0,12 W/(m2·K). Obok bardzo dobrej izolacyjności cieplnej budynku inne pozytywne cechy stosowania słomy to: 

• żywotność wykonanego z niej budynku (jeżeli tylko ściany są odpowiednio zabezpieczone przed działaniem ognia),
• bardzo niskie koszty budulca,
• szybkość budowania,
• przy rozbiórce materiał w pełni przetwarzalny [11].

Słoma jako budulec ścian połączona z glinianym tynkiem i dobrze zaprojektowanym ogrzewaniem tworzy przyjemny, zdrowy, odpowiadający nawet alergikom klimat wnętrza. Wadą stosowania słomy jest ograniczona wielkość i wysokość budynku. Nierówny rozkład sił w ścianach może powodować osłabienie konstrukcji w miejscach otworów drzwiowych i okiennych.

Obecnie najczęstszym sposobem budowania z gliny jest wykorzystywanie bloczków słomianych jako wypełnienia ścian w konstrukcji drewnianej. Są one układane w konstrukcji szkieletu. Przed przystąpieniem do prac należy sprawdzić wilgotność słomy, która powinna wynosić od 8 do 14%. Wskazane jest układanie ścian na wysokość 7 lub 8 warstw bloków słomy, co daje ok. 4 m wysokości.

Należy także zwrócić uwagę na dobrą izolację poziomą w kontakcie z fundamentami. Ściana zewnętrzna wymaga dobrego zabezpieczenia przed deszczem, tzn. odpowiedniego tynku oraz szerokiego okapu dachowego.

Drugim materiałem budowlanym zastosowanym w tej technologii jest glina, również znana ludzkości od bardzo dawna. Glina używana jest nadal tam, gdzie trudno o inne materiały budowlane, np. w Afryce Centralnej, na Mali, na Bliskim Wschodzie, w Meksyku czy w krajach azjatyckich.

W Europie w latach 80. rozpoczął się powrót do stosowania gliny jako materiału budowlanego. Właściwości gliny jako materiału budowlanego są bardzo są ciekawe.

1. Niewypaloną, surową glinę można ponownie zastosować do budowy po rozdrobnieniu i zmoczeniu wodą. W odróżnieniu od innych materiałów nie zaśmieca środowiska.

2. Konserwuje drewno i inne materiały organiczne przez nią otoczone. Dzięki równowadze jej wilgotności zostają albo osuszone, albo pozostają suche, co chroni je przed zagrzybieniem i zaatakowaniem przez insekty (owady potrzebują co najmniej 14%, a grzyby więcej niż 20% wilgotności).

3. Glina reguluje wilgotność powietrza – ma zdolność szybkiego wchłaniania i oddawania wilgoci, nie pozwala, by w pomieszczeniu było zbyt sucho ani zbyt wilgotno.

Niewypalane gliniane cegły potrafią wchłonąć ok. 30 razy więcej wody niż wypalane. Gliniane ściany zapewniają 50% wilgotność względną i tworzą zdrowy, odpowiedni mikroklimat. Glina przeciwdziała spadkowi wilgotności powietrza poniżej 40%, co mogłoby prowadzić do wyschnięcia błony śluzowej, a tym samym do zwiększonego ryzyka zachorowań w wyniku przeziębienia.

4. Magazynuje ciepło i w ten sposób przyczynia się do poprawy klimatu mieszkania. Przy pasywnym korzystaniu z energii słonecznej staje się doskonałą masą termiczną gromadzącą ciepło.

5. Oszczędza energię i zmniejsza zanieczyszczenie środowiska. W przeciwieństwie do innych materiałów budowlanych potrzebuje do przygotowania i przerobienia niewiele energii, dzięki czemu proces ten nie przyczynia się do zanieczyszczenia środowiska. Dzięki oszczędności na transporcie i braku konieczności przetwarzania w wysokich temperaturach do produkcji gliny zużywa się niewielkie ilości energii potrzebnej do wyprodukowania tej samej ilości cegły wypalanej albo betonu.

Przykładowy całkowity nakład energii na zbudowanie 100 m2 domu jednorodzinnego wynosi:

• w technologii wielkopłytowej – 180 tys. kWh,
• w technologii tradycyjnej (cegła) – 80 tys. kWh,
• w technologii ekologicznej (glina + drewno) – 25 tys. kWh [7].

6. Glina zatrzymuje promieniowanie o wysokiej częstotliwości (występujące np. przy telefonii komórkowej, UMTS i GPS) skuteczniej niż inne, lite materiały ścienne. Podczas gdy typowe dachówki ceramiczne albo cementowe minimalnie izolują promieniowanie, sklepienia gliniane o grubości 24 cm zatrzymują je do 99,9%.

7. Ma właściwości lecznicze, antyalergiczne, antybakteryjne, zwiększa odporność skóry na mikroorganizmy, zmniejsza żywotność wielu bakterii i wirusów itd. Redukuje powstawanie kurzu, eliminuje przykre zapachy oraz zapobiega naładowaniu elektrostatycznemu przedmiotów w pokoju.

8. Jest materiałem plastycznym i rzeźbiarskim, pozwala się kształtować łatwiej niż jakikolwiek inny materiał. W zależności od gustu i potrzeb można z niej wykonać albo gładką twardą powierzchnię, albo plastyczną płaskorzeźbę. W czasie budowy, dopóki glina nie wyschnie, można ją łatwo modelować, wycinać i wstawiać fragmenty, a zmiany będą niewidoczne.

9. Technologia budownictwa z gliny sprzyja rozwojowi lokalnej produkcji i zachowaniu niezależności kulturowej regionu i kraju. Wadą gliny jest kurczenie się podczas schnięcia. Przez odparowanie wody koniecznej do zaktywizowania lepkości gliny zmniejsza się jej objętość i mogą powstać pęknięcia.

Skurcz można znacznie zredukować przez zmniejszenie ilości dodawanej wody albo iłu oraz przez optymalizację uziarnienia. Glina nie jest wodoodporna. Należy chronić ją przed deszczem za pomocą różnych rozwiązań architektonicznych (okap, cokół chroniący przed wodą odpryskową, izolację poziomą odcinającą nasiąkanie), a także zabezpieczenia powierzchni – powłokami malarskimi, impregnacją lub tynkami wodoodpornymi.

Wydobywana w różnych miejscach ma różne właściwości i dlatego czasem konieczne jest dodanie składników, które zwykle są bardzo łatwo dostępne (np. piasku, mąki, słomy, makulatury).

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!