Kleje do płytek ceramicznych – aspekty wykonawcze

Kleje do płytek ceramicznych przeznaczone są do przyklejania okładzin na ścianach i sufitach wewnątrz i na zewnątrz budynków. Produkowane są zgodnie z normą PN-EN 12004+A1:2012 "Kleje do płytek. Wymagania, ocena zgodności, klasyfikacja i oznaczenie".

Norma zawiera najważniejszą terminologię dotyczącą klejów do płytek, zasady ich klasyfikacji i oznaczania, a także określa najważniejsze właściwości użytkowe. Jest też specyfikacją techniczną dla producentów chemii budowlanej w procesie wprowadzania klejów do obrotu na rynkach Unii Europejskiej i zadeklarowania właściwości użytkowych produkowanego asortymentu.

Parametry i właściwości klejów do płytek podawane są w opisach na opakowaniach, instrukcjach wykonawczych oraz w kartach technicznych. Rodzaj umieszczonej w tych materiałach informacji ma aspekty techniczne i marketingowe.

Aspekty techniczne związane są przede wszystkich z opisem właściwości istotnych z uwagi na wymagania normy PN-EN 12004+A1:2012, natomiast aspekty marketingowe dotyczą opisowego przedstawienia parametrów istotnych dla wykonawcy prac lub użytkownika okładziny.

Wykonawcy oczekują klejów o uniwersalnych właściwościach, sprawdzających się na każdym rodzaju podłoża, a także w mniej sprzyjających warunkach zewnętrznych, np. podczas prowadzenia prac w podwyższonej temperaturze otoczenia. Szczególnie podczas remontów często okazuje się, że pierwotne założenia ulegają diametralnym zmianom po skuciu i usunięciu istniejących warstw.

Może się okazać, że konieczne jest zastosowanie tego samego kleju w warstwie o różnej grubości, do płytek różnej grubości, formatu i ciężaru. Nie ma tu zatem miejsca na eksperymentowanie i przypadkowość. Te i inne aspekty wykonawstwa prac glazurniczych stały się przyczynkiem do napisania tego tekstu. Przedstawione informacje dotyczą najchętniej stosowanych w Polsce klejów cementowych do płytek ceramicznych, czyli klejów typu C według normy PN-EN 12004+A1:2012.

Przygotowanie kleju do użycia - pylenie

Kleje cementowe sprzedawane są jako suche mieszanki wymagające przed użyciem wymieszania z określoną przez producenta ilością wody. Czynność ta polega na wsypaniu mieszanki do pojemnika z odmierzoną ilością wody, a następnie wymieszaniu całości do momentu uzyskania jednorodnej konsystencji, bez wtrąceń w postaci resztek suchej mieszanki, ale też śladów wydzielającej się wody.

Podczas wsypywania suchej mieszanki oraz podczas mieszania powstaje pył, który unosi się w powietrzu, a także osadza w otoczeniu i powoduje zabrudzenia. Narażenie na kontakt z pyłem cementowym przez krótki czas może doprowadzić do podrażnienia dróg oddechowych w okolicy nosa i gardła oraz powodować kaszel, natomiast częste wdychanie pyłu przez dłuższy czas zwiększa ryzyko rozwoju chorób płuc.

Szczególnie szkodliwy jest pył frakcji respirabilnej, który z uwagi na swą miałkość może docierać do pęcherzyków płucnych. Oczywiście, podczas przygotowywania klejów do użycia zgodnie z kartami charakterystyki zalecane są środki ochrony osobistej, np. w postaci jednorazowych półmasek przeciwpyłowych, ale zasadne stało się również ograniczenie pylenia samych klejów do płytek.

W praktyce zmniejszenie ilości pyłu można uzyskać przez trzy rozwiązania:

• pierwsze to zastosowanie aerozoli na bazie oleju w procesie produkcyjnym,
• drugie to zastosowanie specjalnych włókien celulozowych typu low dust, mających zdolność wiązania pyłów,
• natomiast trzecie rozwiązanie to zastosowanie dwóch wcześniejszych jednocześnie.

Rozwiązania te umożliwiają znaczne obniżenie ilości pyłu, jednak mogą mieć jednocześnie niekorzystny wpływ na niektóre parametry zapraw, np. na przyczepność, co może stanowić dla producentów istotne wyzwanie technologiczne.

Łatwość aplikacji

Jest to właściwość kleju chyba najtrudniejsza do zdefiniowania i zmierzenia. Każdy wykonawca może mieć indywidualne i subiektywne preferencje dotyczące konsystencji i plastyczności stosowanego kleju do płytek. Co istotne, właściwość ta może być również inaczej postrzegana w zależności od podłoża oraz rodzaju stosowanych narzędzi (pace zębate z różnym kształtem i wysokością zębów). Dlatego zasadne wydaje się tutaj skupienie na następujących aspektach:

• konsystencja zaprawy,
• plastyczność
• oraz możliwość zastosowania w warstwie o różnej grubości.

Konsystencja robocza uzależniona jest od stosunku W/C przygotowanej zaprawy oraz zastosowanych dodatków zapewniających retencję wody. Ciekawym rozwiązaniem jest tutaj stosowanie w recepturach zapraw klejących żelu krzemianowego, mającego zdolność bardzo dużego magazynowania wody w strukturze kleju i stopniowego jej oddawania w procesie hydratacji cementu.

Kleje, w których zastosowano tę technologię, są przyjazne dla wykonawcy, ponieważ zapewniają większy zakres ilości dodawanej wody, a także stabilność parametrów roboczych podczas prac np. na nagrzanych podłożach lub w wysokiej temperaturze otoczenia. Klej nie przesycha, dłużej zachowuje swoje właściwości, a jednocześnie dobrze się nim pracuje, zarówno po dodaniu maksymalnej, jak i minimalnej ilości wody z przedziału przewidzianego przez producenta.

Plastyczność kleju jest parametrem roboczym dotyczącym łatwości użycia. Klej nie powinien spadać z pacy, a po nałożeniu łatwo się profilować i nie brudzić narzędzi. Nie może się też rwać ani mazać przy rozprowadzaniu.

Właściwością pośrednio powiązaną z konsystencją jest rozpływność kleju. Parametr ten nie jest opisany normowo, ale z punktu widzenia wykonawcy jest niezwykle istotny.

Konsystencja kleju powinna umożliwiać jego łatwe wyprofilowanie, a po przyłożeniu płytki możliwie jak najpełniejsze wypełnienie przestrzeni między podłożem a spodem płytki.

Jednocześnie warstwa kleju musi być jednak stabilna i uniemożliwiać "wciąganie" płytek, czyli ich zapadanie się w kleju pod wpływem własnego ciężaru.

Czas otwarty pracy

Parametr ten określa maksymalny czas, w którym klej nałożony i wyprofilowany na podłożu zachowuje właściwości klejące, umożliwiając uzyskanie oczekiwanej przyczepności. Potocznie nazywany jest również czasem naskórkowania, gdyż nałożona zaprawa po pewnym czasie powierzchniowo przesycha i stopniowo matowieje, tworząc charakterystyczny naskórek.

Pojawienie się naskórka oznacza, że nie można już do kleju przyłożyć płytek, ponieważ nie uzyska się odpowiednio mocnej adhezji międzywarstwowej.

Praktycznym sposobem na sprawdzenie, czy płytki można jeszcze przyklejać, jest dotknięcie nałożonej zaprawy palcami - jeżeli klej pobrudzi skórę, można kontynuować prace, jeśli natomiast skóra pozostanie czysta, oznacza to, że klej trzeba usunąć i nałożyć nową warstwę.

Wykonawcy bardziej cenią kleje z wydłużonym czasem otwartym, dłużej zachowujące właściwości klejące, ponieważ umożliwia to naciągnięcie zaprawy jednorazowo na większą powierzchnię oraz swobodne ułożenie i wypoziomowanie płytek. Takim klejem pracuje się zdecydowanie wygodniej. Tym bardziej, że na czas otwarty pracy, poza składem i właściwościami kleju, mają również wpływ parametry podłoża (chłonność) i warunki zewnętrzne w trakcie prac.

Zgodnie z normą PN-EN 12004+A1:2012 kleje cementowe powinny zapewniać czas otwarty przezco najmniej 20 min (kleje zwykłe) albo 30 min (kleje o wydłużonym czasie otwartym, oznaczone literą E w kodzie). Właściwość taką uzyskuje się przede wszystkim poprzez właściwe dobranie rodzaju i ilości metylocelulozy w recepturze zaprawy klejącej. Po wymieszaniu suchej mieszanki z wodą i rozpuszczeniu się zawartej w niej metylocelulozy składnik ten pochłania pewną ilość wody, którą następnie stopniowo oddaje.

Spływ

Jest to jeden z normowych parametrów klejów do płytek i dotyczy zachowania się kleju na powierzchniach pionowych lub nachylonych. Po nałożeniu i wyprofilowaniu kleju wykonawca przykłada do niego płytkę, która pod własnym ciężarem może się obsuwać.

Istotnie utrudnia to pracę, zmusza do doświadczalnego ustalenia konsystencji zaprawy, przy której efekt spływu jest najmniej uciążliwy, a czasami nawet wymaga układania płytek od dołu ścian lub na dodatkowej listwie. Tymczasem to układanie płytek od góry ściany pozwala uzyskać najkorzystniejsze efekty wizualne - w najbardziej widocznych i eksponowanych miejscach widoczne są wówczas całe, niedocinane płytki.

Aby uniknąć tego typu trudności i ograniczeń, wykonawca może skorzystać z kleju, dla którego producent deklaruje obniżony spływ. Wielokrotnie wspominana już tutaj norma przewiduje dla klejów cementowych jako właściwość specjalną obniżony spływ określony wartościowo jako ≤ 0,5 mm, a kleje zapewniające taką właściwość użytkową oznaczone są literą T w kodzie.

Kleje cementowe charakteryzujące się zmniejszonym spływem zawierają w recepturach dodatki, które skutecznie mogą przeciwdziałać obsuwaniu się płytek. Badania i testy pozwalają stwierdzić, że na obniżenie spływu ma wpływ prawidłowo dobrana metyloceluloza charakteryzująca się dużą lepkością oraz/lub odpowiednia zawartość włókien celulozowych w suchej mieszance.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!