Tarasy – wybrane zagadnienia dotyczące warunków technicznych wykonania robót

Analizując wymagania techniczne związane z projektowaniem i wykonaniem tarasów oraz odnosząc je do najczęściej spotykanych błędów, można zauważyć pewne prawidłowości. Część błędów jest skutkiem wręcz indolencji projektanta i/lub wykonawcy, jednak pewna grupa wad jest pochodną lekceważenia niektórych wymagań technicznych wynikających wprost z Ustawy Prawo budowlane [1], Ustawy o wyrobach budowlanych [2], Rozporządzenia CPR [3], rozporządzenia w sprawie warunków technicznych [4], jak i warunków technicznych wykonania i odbioru robót [5–11].

Pewna grupa błędów jest dość nietypowa, choć ich analiza nie jest specjalnie skomplikowana, można by powiedzieć, banalna. Jednak są one relatywnie często popełniane, a ich skutki mogą ujawnić się zarówno po pierwszej zimie (ewentualnie już w lecie, gdy prace wykonywano wiosną), jak i po kilku latach.

Można tu wyróżnić błędy związane z projektowaniem połaci ze względu na obciążenia termiczne, obciążenia mechaniczne i bezpieczeństwo użytkowania.

Najbardziej narażona na oddziaływania termiczne jest warstwa użytkowa, w układzie z uszczelnieniem zespolonym – okładzina ceramiczna lub z kamieni naturalnych, elastyczny szlam uszczelniający, klej do okładzin oraz warstwa jastrychu (elementy te należy rozpatrywać łącznie), w układzie z drenażowym odprowadzeniem wody – warstwa pod posadzką (hydroizolacja i jastrych na termoizolacji, ewentualnie okładzina ceramiczna lub z kamieni naturalnych, gdy mamy do czynienia z tzw. jastrychem drenażowym). Dobowy gradient temperatury (latem) dochodzi do 50°C, roczny do 100°C, co wymaga odpowiedniego zdylatowania powierzchni.

Należy rozróżnić następujące rodzaje dylatacji:

• konstrukcyjne: są niezależne od konstrukcji samej podłogi, przebiegają zawsze przez wszystkie warstwy konstrukcji,
• brzegowe (obwodowe, skrajne): oddzielają jastrych dociskowy i posadzkę od elementów pionowych (ścian, słupów itp.); przecinają warstwę użytkową,
• strefowe (pośrednie): dzielą połać na mniejsze obszary; muszą przechodzić przez całą grubość jastrychu i być odwzorowane w okładzinie; dylatacje strefowe wykonuje się także w przypadku połaci w kształcie liter L lub U,
• montażowe: oddzielają wykładzinę ceramiczną od kratek, wpustów, słupków balustrad itp.

Ich układ nie może być przypadkowy, jednak należy go poprzedzić krótką analizą. Jej brak jest główną przyczyną późniejszych problemów, spękań czy wręcz przecieków. Należy podkreślić, że najgroźniejsza jest szokowa zmiana temperatury – rozgrzane płytki i gwałtowna burza potrafiąca schłodzić posadzkę w ciągu niecałej minuty nawet o kilkadziesiąt stopni.

Zalecenia dotyczące rozstawu dylatacji różnią się od siebie. Według instrukcji ITB [10] maksymalny rozstaw dylatacji wynosi 2×2 m.

Przy określaniu szerokości i układu dylatacji należy jednak uwzględnić rodzaj podłoża (jastrych, beton), geometrię powierzchni, wielkość płytek oraz obciążenia termiczne (np. częściowe zadaszenie chroniące przed opadami atmosferycznymi, ekspozycję na słońce itp.). Dlatego niemieckie wytyczne ZDB [7] uzależniają to od rodzaju płytek, odkształcalności kleju oraz lokalizacji konstrukcji i obciążeń na nią działających i podają rozstaw szczelin dylatacyjnych wielkości 2–5 m.

Dylatacje brzegowe i strefowe powinny mieć szerokość przynajmniej 8 mm (zalecane 10 mm), a w niektórych sytuacjach (obligatoryjnie przy rozstawie szczelin dylatacyjnych powyżej 3 m) trzeba to wyliczyć. Z czego to wynika?

Współczynniki rozszerzalności liniowej przedstawiają się następująco:

• płytki ceramiczne: 0,4·10–5–0,8·10–5 [1/K],
• beton/zaprawa cementowa: 1·10–5–1,3·10–5 [1/K].

Przykładowo, dla odcinka jastrychu cementowego o długości l = 2,5 m i przy zmianie temperatury o Δt = 50°C (od +20°C do +70°C) zmiana jego długości ΔL wynosi:

gdzie:

Skoro zmiana długości ΔL wynosi 1,37 mm, to przy założeniu, że maksymalna dopuszczalna odkształcalność masy dylatacyjnej D wynosi 12,5% (typowa wartość dla mas silikonowych), szerokość szczeliny dylatacyjnej bd może być wyznaczona ze wzoru:

Dodatkowo, traktując okładzinę ceramiczną i fugi jako sztywną tarczę, ze względu na inny niż dla podkładu cementowego współczynnik rozszerzalności liniowej, zmiana długości takiego odcinka wynosi 0,75 mm. Nakładają się na siebie zatem odkształcenia (i naprężenia) wynikające z różnicy zmian długości odcinka.

W przypadku okładzin na tarasach i balkonach grubość warstwy kleju wynosi zazwyczaj 4–5 mm (stosuje się tu kleje cienkowarstwowe) i ta grubość warstwy musi przenieść wszystkie naprężenia pomiędzy płytką a podłożem. Tylko odpowiednio modyfikowana i odkształcalna (elastyczna) zaprawa klejowa jest w stanie przenieść odkształcenia wynikające z obciążeń termicznych. Stąd wymóg stosowania klejów klasy przynajmniej S1. Rezultat braku odpowiednio wykonanych dylatacji pokazano na FOT. 1–4.

Zdylatowana powierzchnia powinna mieć kształt kwadratu lub prostokąta o proporcjach długości boków nie większych niż 2:1 (zalecane 1,5:1). Należy dylatować także każdą zmianę kierunku pola.

Do wypełnień dylatacji stosuje się odporne na czynniki atmosferyczne masy na bazie silikonów, poliuretanów lub wielosiarczków (tiokoli). Powinny one być zgodne z PN-EN 15651-4 [12].

Ostateczny rozkład pól dylatacyjnych zależy od konstrukcji i kształtu tarasu, jego lokalizacji i położenia względem stron świata, zastosowanej okładziny ceramicznej (zwłaszcza jej koloru), jednak miarodajna jest zawsze dokładna analiza, określająca zakres swobodnych odkształceń termicznych materiału. Dlatego możliwe jest wykonanie dylatacji o mniejszej szerokości lub większym rozstawie, ale wymaga to obliczeniowego sprawdzenia, czy zastosowana masa przeniesie zmiany szerokości szczeliny dylatacyjnej. Same dylatacje uszczelnia się systemowymi taśmami i kształtkami (np. narożnymi) wklejanymi w uszczelnienie podpłytkowe (elastyczna masa dylatacyjna jest jedynie wypełnieniem dylatacji, nigdy uszczelnieniem).

Projektowanie tarasu ze względu na obciążenia mechaniczne wymaga przeanalizowania przede wszystkim dwóch warstw: termoizolacji oraz jastrychu dociskowego. Dla układu z drenażowym odprowadzeniem wody dochodzi jeszcze hydroizolacja.

Do wykonania termoizolacji w układzie z płytkami stosuje się najczęściej:

• polistyren ekspandowany (EPS) (styropian) zgodny z normą PN-EN 13163 [13], jego zastosowanie musi wynikać z normy PN­‑B‑20132 [14] (np. klasa EPS 200 lub wyższa) lub obliczeń,
• polistyren ekstrudowany (XPS) (styrodur) zgodny z normą PN-EN 13164 [15].

Dla płyt termoizolacyjnych (EPS, XPS, pianki PIR/PUR) nie zmierzy się typowej wytrzymałości na ściskanie. Wszystko przez to, że jest to materiał podatny, po przyłożeniu obciążenia odkształci się (ściśnie). Przy czym to odkształcenie jest proporcjonalne nie tylko do obciążenia, lecz także do pierwotnej grubości. Po pierwsze, szczególnie niebezpieczne jest stosowanie np. złej jakości styropianu, nieodpornego na długotrwały nacisk i o niewielkiej wytrzymałości mechanicznej.

Z najistotniejszych parametrów mechanicznych zastosowanego materiału termoizolacyjnego należy wymienić ściśliwość, tj. odkształcalność przy obciążeniu. Dlatego w przypadku wysokich obciążeń mechanicznych i/lub w razie wątpliwości należy wykonać obliczenia sprawdzające odkształcenie materiału termoizolacyjnego. Można to wykonać (w sposób uproszczony i przybliżony) na dwa sposoby:

1. Klasa styropianu wg normy PN-EN 13163 [13] oznacza wartość naprężenia ściskającego w [kPa] przy 10% odkształceniu (dla klasy EPS 100 oznacza to, że przy obciążeniu 100 kPa następuje zmniejszenie grubości płyty o maks. 10%). Jeśli założyć, że odkształcenia mają charakter sprężysty (w obszarze obowiązywania prawa Hooke’a), można przyjąć, że odkształcenie jest proporcjonalne do obciążenia.

2. Wielkości odkształcenia przy ściskaniu można wyliczyć także bezpośrednio z prawa Hooke’a: Zmiana grubości jest wprost proporcjonalna do długości początkowej i przyłożonej siły oraz odwrotnie proporcjonalna do przekroju i modułu sprężystości.

gdzie:

ΔL – zmiana grubości,
F – przyłożone obciążenie (siła),
L₀ – grubość początkowa (bez obciążenia),
E – moduł sprężystości,
S – pole przekroju.

Jeśli przyjąć S = 1 m² i wyznaczyć obciążenie oddziaływujące na tę powierzchnię, dla projektowanej grubości termoizolacji L₀ można wyliczyć zmianę grubości termoizolacji pod konkretnym obciążeniem.

Na RYS. 1 podano moduł sprężystości dla styropianu, a na RYS. 2 naprężenia ściskające przy 2% i 10% odkształceniu względnym [16].

Konieczne jest jeszcze sprawdzenie trzeciego warunku (może on być krytyczny). Wytyczne [7] wymagają zastosowania termoizolacji o maksymalnej ściśliwości wynoszącej 2 mm. Przy czym nie chodzi tylko tu o policzone wyżej odkształcenie.

Norma [13] w p. 4.3.15.4 i 4.3.15.5 podaje poziomy ściśliwości CP dla obciążeń użytkowych. Np. przy obciążeniu użytkowym ≥  5 kPa norma ta wymaga stosowania materiałów o ściśliwości CP2 przy jednoczesnym określeniu długotrwałej redukcji grubości. Należy także uwzględnić ekstrapolację związaną z czasem użytkowania (patrz także załącznik F do normy 13]. Poziomy ściśliwości styropianu wg normy [13] podano w TABELI 1.

W przypadku oceny istniejących połaci istotne może być przyjęcie odpowiedniej normy na obciążenia. Normy PN-82/B-02003 [28] oraz PN-EN 1991-1-1 [29] różnią się od siebie, co oznacza, że spełnienie warunku normowego może zależeć od normy na obciążenia. Na FOT. głównym pokazano rezultat zastosowania zbyt miękkiego styropianu.

Co jednak z układem drenażowym (płyty lub deski tarasowe na podstawkach dystansowych)?

Wariantów budowy połaci jest kilka. Podstawka dystansowa może być ustawiona bezpośrednio na termoizolacji (układ odwrócony), na hydroizolacji położonej bezpośrednio na termoizolacji oraz na hydroizolacji położonej na jastrychu dociskowym.

Obciążenie użytkowe tarasów nadziemnych czy balkonów może dochodzić do 5 kN/m² połaci. Jest to oczywiście obciążenie równomiernie rozłożone, natomiast rzeczywiste punktowe obciążenie przekazywane na warstwy połaci przez podstawki dystansowe jest zupełnie inne.

Na rynku znaleźć można różne rodzaje podstawek dystansowych. Od prostych do zaawansowanych, umożliwiających nie tylko płynną regulację poziomu, lecz także poziomowanie warstwy użytkowej czy wręcz wykonanie posadzki podniesionej nawet o kilkanaście centymetrów w porównaniu do poziomu hydroizolacji.

Obciążenia przekazywane na powłokę wodochronną zależą od układu płyt warstwy użytkowej, dlatego układ podstawek musi być dobrany do wymiarów i kształtu płyt oraz przewidywanego obciążenia połaci.

Najbardziej niebezpieczne są podstawki niewiadomego pochodzenia, o małej i nierównej powierzchni stopki. Przykładowo dla podstawki o powierzchni 314 cm² (promień 10 cm) obciążonej ciężarem 0,98 kN (założenie, że pojedynczy człowiek stanie dokładnie na podstawce) naprężenia pod stopką wynoszą 31 kPa. Zastosowanie podstawki o promieniu 5 cm spowoduje wzrost naprężeń do 124 kPa. Dlatego tak istotny jest dobór odpowiedniej hydroizolacji oraz podstawki dystansowej.

Jeżeli termoizolacja znajduje się pod jastrychem dociskowym, należy stosować termoizolację klasy minimum CS(10)200 (np. styropian EPS 200, choć zdecydowanie zalecany jest np. XPS).

W przypadku, gdy podstawki ułożone są na termoizolacji, należy stosować wyłącznie XPS (lub inny materiał) o ściśliwości nie niższej niż CS(10)300).

Dla konkretnego przypadku (zwłaszcza przy zróżnicowanych obciążeniach i/lub przy różnej grubości płyt termoizolacyjnych) może się okazać, że konieczne będzie zastosowanie np. XPS-a o mniejszej ściśliwości (np. XPS 500) oraz obliczeniowe oszacowanie wielkości ściśnięcia termoizolacji (TABELA 2).

Na izolację podpłytkową [17] stosuje się elastyczne szlamy lub hybrydowe masy uszczelniające. Natomiast na izolację pod podstawkami dystansowymi) można stosować materiały rolowe: papy polimerowo-bitumiczne, samoprzylepne membrany bitumiczne albo folie (membrany) z tworzywa sztucznego lub kauczuku, jak również elastyczne szlamy lub hybrydowe masy uszczelniające. Jednak nie bezkrytycznie.

Dobór rodzaju materiału zależy od koncepcji konstrukcji oraz analizy obciążeń (układu podstawek dystansowych, średnicy ich stopki oraz sposobu użytkowania połaci – ze względu na obciążenie punktowe i niebezpieczeństwo uszkodzenia/przebicia hydroizolacji).

Elastyczne szlamy uszczelniające oraz hybrydowe masy uszczelniające to cienkowarstwowe (2–4 mm) powłoki. Doświadczenie pokazuje, że są stosowane w tego typu układach, jednak nie wolno tego robić bezkrytycznie. Przede wszystkim nie wolno stosować materiałów, które są deklarowane do zastosowania tylko jako izolacja podpłytkowa [17]. Tu nie ma żadnej warstwy ochronnej, wręcz przeciwnie, występuje ciągłe oddziaływanie zmiennych warunków atmosferycznych oraz obciążenia mechaniczne i punktowy nacisk. Zatem szlam pracuje jak powłoka ochronna, musi być odporny na UV, szokowe obciążenia oraz cykle zamarzania i rozmrażania. Odporność na te czynniki zwykle określa się przyczepnością, szczelnością oraz wyglądem powierzchni.

Równie istotna jest zdolność mostkowania rys. Nie wolno zakładać, że podłoże się nie zarysuje i że nie dojdzie do mechanicznego uszkodzenia. Zatem szlam/masa hybrydowa powinna być także zbadana na tzw. odporność na przebicie statyczne (dla masy hybrydowej może to być tzw. obciążalność). Wartość uzyskaną w badaniach należy odnieść do rzeczywistych obciążeń (inne będą w przypadku małych, przydomowych tarasów, a inne w przypadku budynków użyteczności publicznej). Te tzw. czynniki niepewności powinny decydować o możliwości zastosowania, podkreślam, w konkretnym przypadku, konkretnego materiału.

Dobrą praktyką jest zastosowanie ochronnych przekładek, np. z grubej geowłókniny bezpośrednio pod stopkami podstawek dystansowych (nie tylko dla izolacji ze szlamu). Niezależnie od tego grubość warstwy szlamu czy masy hybrydowej nie może być mniejsza niż 3 mm.

Folie z tworzywa sztucznego lub kauczuku, oprócz wymaganej odporności mechanicznej (grubość) muszą umożliwić wykonanie szczelnej powłoki. Czyli muszą dać się na krawędziach zgrzać, skleić czy zwulkanizować.

Punktem wyjścia było zdefiniowanie minimalnych wymagań, jakie musi spełniać sam materiał. Charakter obciążeń sprawia, że taką membranę należy traktować jako dachową (obciążenie czynnikami atmosferycznymi) z dodatkowym obciążeniem mechanicznym (podstawki dystansowe). Dlatego należy bezwzględnie zdefiniować minimalne wymagania dla powłoki hydroizolacyjnej [6, 18–24].

Powierzchnia tarasu ze względu na narażenie na oddziaływanie wody (opady atmosferyczne) powinna być antypoślizgowa (dotyczy to szczególnie płytek ceramicznych). Wobec braku szczegółowych polskich zaleceń można korzystać z niemieckich wytycznych BGR 181 [25].

Antypoślizgowość pomieszczeń narażonych na zawilgocenie w budownictwie mieszkaniowym i użyteczności publicznej (niezwiązanych z basenami), w których chodzi się w obuwiu, definiowana jest według ww. wytycznych [25] strukturą wierzchniej warstwy, przy której, przy nachyleniu pod odpowiednim kątem, noga w typowym obuwiu roboczym się nie poślizgnie.

Klasy antypoślizgowości oznacza się symbolami:

• R9 (kąt zsuwania 6–10°),
• R10 (kąt zsuwania 10–19°),
• R11 (kąt zsuwania 19–27°),
• R12 (kąt zsuwania 27–35°),
• R13 (kąt zsuwania większy od 35°).

Dodatkowym parametrem, istotnym dla posadzek na tarasach (a więc w obszarach narażonych na zawilgocenie), jest zdolność do gromadzenia zanieczyszczeń, zarówno ciekłych, jak i stałych, w sposób niepowodujący niebezpieczeństwa poślizgu. Jest to realizowane przez uzyskanie wolnej przestrzeni między najniższym a najwyższym punktem warstwy użytkowej posadzki.

Rozróżnia się cztery klasy tzw. przestrzeni wypełnienia: V4, V6, V8 i V10 (cyfra mówi o objętości dostępnej przestrzeni w cm³ na 1 dm² powierzchni posadzki).

Wytyczne BGR [25] wymagają na tarasach klasy antypoślizgowości R11 albo klasy antypoślizgowości R10 i przestrzeni wypełnienia V4.

Ze względu na to, że antypoślizgowość, czyli zdolność powierzchni do przeciwdziałania poślizgowi, zależy bezpośrednio od rodzaju i struktury powierzchni płytki, może być także określona na podstawie pomiarów współczynnika tarcia.

W normie PN-EN 14411 [26] jako deklarowany parametr pojawia się współczynnik tarcia, jednak norma ta nie podaje wymagań dotyczących poślizgu, ale wymaga podania deklaracji wartości. Podstawą jest jednoznaczne zdefiniowanie niebezpiecznych obszarów i określenie odpowiednich wymagań bezpieczeństwa, co bez określenia granicznych wartości definiujących obszary zastosowania jest niemożliwe.

Można rozróżnić [27]:

• statyczny współczynnik tarcia na powierzchni suchej i mokrej, określany przez pomiar dynamometrem siły wywołującej ruch na badanej powierzchni (TABELA 3),
• kinetyczny współczynnik tarcia mierzony z zastosowaniem wahadła symulującego ruch stopy na posadzce ceramicznej,
• dynamiczny współczynnik tarcia na powierzchni suchej i mokrej wyznaczany przez pomiar siły wprowadzającej w ruch specjalny element imitujący obcas buta (TABELA 4).

Dynamiczny współczynnik tarcia na suchej powierzchni płytek szkliwionych wynosi przeciętnie 0,53–0,79, na powierzchni mokrej 0,4–0,72. Dla płytek nieszkliwionych odpowiednio 0,62–0,75 oraz 0,42–0,64.

Wg [27] dla strefy wejściowej zewnętrznej czy schodów zewnętrznych dynamiczny współczynnik tarcia na powierzchni suchej i mokrej powinien wynosić odpowiednio 0,62  ≤ μ ≤  0,74 oraz 0,5  ≤ μ ≤  0,65.

Niezależnie od powyższego, podstawową rzeczą w kwestii bezpieczeństwa użytkowania jest możliwość usunięcia wody z powierzchni tarasu przez nadanie jej odpowiedniego spadku o wielkości 1,5–2% (minimalny spadek, wyłącznie dla połaci remontowanych wynosi 1%). Spadek połaci powinien być nadany przez odpowiednie zaprojektowanie płyty nośnej lub wykonanie warstwy spadkowej.

Definiując warunki techniczne dla tarasów, obligatoryjnie należy spełnić wymogi podane w:

• Ustawie Prawo budowlane [1],
• Ustawie o wyrobach budowlanych [2] i rozporządzeniu CPR [3],
• Rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [4].

Fakultatywne są natomiast wszelkiego rodzaju warunki techniczne wykonania i odbioru robót oraz wytyczne i zalecenia [5–11, 18–21]. Nie znaczy to jednak, że są one nieistotne, ich przestrzeganie ma zasadnicze znaczenie dla bezawaryjnej eksploatacji (brak procesów destrukcyjnych, przecieków, itp.) połaci. Rozwiązanie konstrukcyjne tarasu nad pomieszczeniem ogrzewanym musi uwzględniać wszystkie czynniki oddziaływujące na połać (a nie tylko wymogi ujęte w warunkach technicznych [4]).

Literatura

1. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 lipca 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo budowlane (DzU 2020, poz. 1333).
2. Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 stycznia 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o wyrobach budowlanych (DzU 2020, poz. 215).
3. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG.
4. Obwieszczenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 8 kwietnia 2019 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU 2019, poz. 1065).
5. M. Rokiel, „Tarasy i balkony. Projektowanie i warunki techniczne wykonania i odbioru robót”, Dom Wydawniczy MEDIUM, Warszawa 2013.
6. M. Rokiel, „Poradnik Hydroizolacje w budownictwie. Projektowanie. Wykonawstwo”, wyd. III, Grupa MEDIUM, Warszawa 2019.
7. Außenbeläge. Belagskonstruktionen mit Fliesen und Platten außerhalb von Gebäuden, ZDB, 2019.
8. Hinweise zum Einsatz alternativer Abdichtung unter Estrichen. – BEB Merkblatt – II 1997.
9. Hinweise für Estriche im Freien, Zement-Estriche auf Balkonen und Terrassen. – BEB Merkblatt – VII 1999.
10. „Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Część C. Zabezpieczenia i izolacje. Zeszyt 4. Izolacje wodochronne tarasów”, ITB, Warszawa 2016.
11. M. Rokiel, „Projektowanie i wykonywanie okładzin ceramicznych. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót”, Grupa MEDIUM, Warszawa 2016.
12. PN-EN 15651-4:2017-03, „Kity niestrukturalne stosowane w złączach budynków i przejściach dla pieszych. Część 4: Kity stosowane do przejść dla pieszych”.
13. PN-EN 13163 +A2:2016-12, „Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie – Specyfikacja”.
14. PN-B-20132:2005, „Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie – Wyroby ze styropianu (EPS) produkowane fabrycznie – Zastosowania”.
15. PN-EN 13164 +A1:2015‑03, „Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby z polistyrenu ekstrudowanego (XPS) produkowane fabrycznie. Specyfikacja”.
16. „ABC izolacji ze styropianu”, Polskie Stowarzyszenie Producentów Styropianu.
17. PN-EN 14891:2017-03, „Wyroby nieprzepuszczające wody stosowane w postaci ciekłej pod płytki ceramiczne mocowane klejami. Wymagania, metody badań, ocena i weryfikacja stałości właściwości użytkowych, klasyfikacja i znakowanie”.
18. DIN 18531-2:2017-07, „Abdichtung von Dächern sowie von Balkonen, Loggien und Laubengängen –Teil 2: Nicht genutzte und genutzte Dächer–Stoffe”.
19. DIN 18533-2:2015-12, „Abdichtung von erdberührten Bauteilen – Teil 2: Abdichtung mit bahnenförmigen Abdichtungsstoffen”.
20. DIN SPEC 20000-201 2018-08, „Anwendung von Bauprodukten in Bauwerken – Teil 201: Anwendungsnorm für Abdichtungsbahnen nach Europäischen Produktnormen zur Verwendung in Dachabdichtungen”.
21. DIN SPEC 20000-202 2016-08, „Anwendung von Bauprodukten in Bauwerken – Teil 202: Anwendungsnorm für Abdichtungsbahnen nach Europäischen Produktnormen zur Verwendung als Abdichtung von erdberührten Bauteilen, von Innenräumen und von Behältern und Becken”.
22. „Wyroby hydroizolacyjne z tworzyw sztucznych i kauczuku stosowane w częściach podziemnych budynków i budowli ujęte w normie PN-EN 13967:2012. Wymagania i warunki stosowania. Poradnik”, ITB, 2015.
23. „Komentarz do normy PN-EN 14909, Elastyczne wyroby wodochronne. Wyroby z tworzyw sztucznych i kauczuku do poziomej izolacji przeciwwilgociowej. Definicje i właściwości wraz z zaleceniami ITB dla wyrobów objętych normą”, ITB, 2011.
24. „Komentarz do normy PN-EN 13956:2006 Elastyczne wyroby wodochronne – Wyroby z tworzyw sztucznych i kauczuku do pokryć dachowych – Definicje i właściwości wraz z zaleceniami ITB dla wyrobów objętych normą”, ITB, 2009.
25. BGR 181: Fußböden in Arbeitsräumen und Arbeitsbereichen mit Rutschgefahr. Hauptverband der gewerblichen Berufsgenossenschaften, X 2003.
26. PN-EN 14411:2016-09, „Płytki ceramiczne – Definicja, klasyfikacja, właściwości, ocena i weryfikacja stałości właściwości użytkowych i znakowanie”.
27. M. Biernat, A. Papier, „Wymagania dotyczące dynamicznego współczynnika tarcia podłogowych płytek ceramicznych”, „Wokół Płytek Ceramicznych” 1/2014.
28. PN-82/B-02003, „Obciążenia budowli. Obciążenia zmienne technologiczne. Podstawowe obciążenia technologiczne i montażowe”.
29. PN-EN 1991-1-1: 2004/NA:2010 – Eurokod 1, „Oddziaływania na konstrukcje. Część 1-1: Oddziaływania ogólne. Ciężar objętościowy, ciężar własny, obciążenia użytkowe w budynkach”.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!