Balkony oszklone jako systemy szklarniowe

Zgodnie z Dyrektywą Parlamentu Europejskiego nr 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynku [1] państwa członkowskie Unii Europejskiej zobowiązane są do zapewnienia, by wszystkie nowe budynki do 31 grudnia 2020 r. wznoszone były w standardzie budynku o niemal zerowym zużyciu energii.

Ten wymóg związany jest z rosnącymi kosztami energii, wyczerpywaniem się surowców odnawialnych oraz rosnącym zanieczyszczeniem środowiska produktami ich przetwarzania.

Nowe regulacje prawne ograniczają zapotrzebowanie na energię pierwotną do ogrzewania, chłodzenia i przygotowania ciepłej wody użytkowej w budynkach nowo powstających, przy jednoczesnym obowiązku utrzymania izolacyjności cieplnej obudowy na określonym poziomie.

Aby obniżyć zapotrzebowanie na energię, wykorzystuje się m.in. niekonwencjonalne źródła energii, przede wszystkim energię promieniowania słonecznego.

Systemy pasywne pozyskiwania energii słonecznej

Pasywną zamianę promieniowania słonecznego na energię cieplną, tzw. konwersję fototermiczną, uzyskuje się dzięki efektowi szklarniowemu. Słoneczne promieniowanie krótkofalowe przepuszczane jest przez przegrody przezroczyste stanowiące część obudowy pomieszczeń, a następnie pochłaniane na powierzchni elementów budowlanych.

Pochłonięte promieniowanie krótkofalowe powoduje wzrost temperatury – element nagrzewa się i zaczyna emitować długofalowe promieniowanie podczerwone (cieplne). Ze względu na właściwości osłon przezroczystych promieniowanie cieplne częściowo odbijane jest wstecz, co skutkuje dalszym wzrostem temperatury w pomieszczeniu lub w przegrodach budowlanych.

Podstawowymi elementami każdego systemu pasywnego są (RYS. 1):

• przezroczysta osłona – ze szkła lub tworzyw sztucznych,
• absorber pochłaniający promieniowanie krótkofalowe, najczęściej ciemnej barwy,
• element magazynujący pozyskaną energię, mający jak największą pojemność cieplną.

Do grupy systemów pasywnych zalicza się systemy zysków bezpośrednich oraz pośrednich obejmujących systemy szklarniowe i przegrody kolektorowo-akumulacyjne (RYS. 2).

Ich cechą wspólną jest takie zaprojektowanie oszklonych i nieprzezroczystych przegród budowlanych, aby pełniły one funkcję kolektorów promieniowania, elementów pochłaniających i magazynujących energię cieplną oraz przekazujących ją do wnętrza budynku.

Systemy pasywne wykorzystywane są od lat i funkcjonują w każdym budynku, np. w pomieszczeniach z oknami, świetlikami lub dobudowanymi szklarniami czy ogrodami zimowymi. Niestety, w przypadku większości obiektów trudno mówić o świadomym ich projektowaniu.

Podstawowe parametry decydujące o efektywności systemu, jak zdolność transmisji energii słonecznej lub pojemność cieplna obudowy obiektu, na ogół dobierane są intuicyjnie przez projektantów, bez przeprowadzania szczegółowej oceny skuteczności proponowanych rozwiązań.

Taki stan rzeczy może prowadzić do wielu błędów, niepozwalających na pełne wykorzystanie możliwości systemów pasywnych lub powodujących przegrzewanie pomieszczeń.

Wykorzystanie potencjału systemów pasywnych jest bardzo istotne z perspektywy budownictwa niskoenergetycznego. W ostatnich latach znacznie wzrosła liczba publikacji dotyczących tego tematu. W literaturze krajowej i zagranicznej dogłębnie analizowany jest system zysków bezpośrednich, wykorzystujących okna jako kolektory promieniowania słonecznego.

Pierwsze prace z tej dziedziny dotyczyły właściwości izolacyjnych okien oraz ich zdolności przepuszczania promieniowania słonecznego. Badania koncentrujące się na opracowaniu modeli matematycznych opisujących straty i zyski ciepła przez oszklenia prowadziła International Energy Agency [2, 3] w ramach programu „Energy Conservation in Buildings and Community Systems Programme” (task 12).

Dalsze prace dotyczyły kształtowania efektywności systemu przez dobór wielkości oszkleń oraz ich właściwości spektralnych i izolacyjnych [4−7]. W Polsce zagadnienia związane z wpływem okien na bilans energetyczny pomieszczeń oraz projektowaniem systemów zysków bezpośrednich prezentowane są m.in. w pracach D. Chwieduk [8, 9], T. Kisilewicza [10], L. Laskowskiego [11] oraz H. i Ł. Nowaków [12].

Uwarunkowania związane ze stosowaniem przegród kolektorowo-akumulacyjnych z wykorzystaniem tzw. izolacji transparentnych były przedmiotem prac badawczych prowadzonych m.in. przez Politechnikę Łódzką, Śląską i Lubelską [13−15].

Autorzy badań koncentrowali się na opracowaniu modeli matematycznych transmisji promieniowania słonecznego przez przezroczyste izolacje komórkowe oraz ustaleniu właściwości fizycznych przegród i czynników środowiskowych decydujących o skuteczności rozwiązań.

Badania dotyczące funkcjonowania systemów szklarniowych do tej pory prowadzono w nieco węższym zakresie. Na temat modelowania matematycznego i eksperymentalnej oceny efektywności systemów pisali m.in.: J.M. Mottard, A. Fissore [16], A. Fernandez-Gonzalez [17] czy J.J. Roux, C. Teodosiu, D. Covalet, R. Chareille [18].

W Polsce zagadnienia te były przedmiotem analiz prowadzonych na Politechnice Białostockiej [19], Rzeszowskiej [20] oraz Warszawskiej [21], podczas których opracowano i zweryfikowano doświadczalnie modele matematyczne zjawisk zachodzących w przegrodach sąsiadujących z przestrzenią słoneczną. Z kolei T. Kisilewicz i K. Nowak [22] skupili się na analizie optymalnego rozwiązania przegrody między szklarnią a pomieszczeniem mieszkalnym.

Ogólne zasady funkcjonowania systemów szklarniowych

System szklarniowy to na ogół pojedynczo lub podwójnie przeszklona przestrzeń, przylegająca do ściany budynku i oddzielona od jego wnętrza masywną przegrodą akumulującą ciepło. Zamknięta, oszklona i nieogrzewana przestrzeń stanowi rodzaj kolektora słonecznego, modyfikującego bilans energetyczny przyległych pomieszczeń (RYS. 3) przez:

• zmniejszenie strat ciepła przez przegrodę między pomieszczeniem ogrzewanym a szklarnią, związane ze wzrostem temperatury we wnętrzu szklarni na skutek efektu szklarniowego;
• przekazywanie ciepła pochłanianego przez przegrodę akumulacyjną do sąsiednich pomieszczeń wskutek promieniowania i konwekcji;
• wstępne ogrzanie powietrza wentylacyjnego przepływającego ze szklarni do wnętrza sąsiednich pomieszczeń.

Źródła literaturowe informują o dość dużych możliwościach uzyskania oszczędności energetycznych dzięki przestrzeniom słonecznym [19, 21]. Według badań doświadczalnych prowadzonych w latach 80. i 90. zużycie energii w pomieszczeniu mieszkalnym sąsiadującym z zabudowaną loggią można zmniejszyć od ok. 20% do ok. 50% w zależności od zastosowanych rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych obudowy. Z punktu widzenia oszczędności energii celowe jest więc kontynuowanie badań i dokładniejsza analiza potencjału systemów szklarniowych.

Ogólne zalecenia projektowe dotyczące budynków ze szklarniami przedstawione są m.in. w publikacjach R.W. Jonesa, R.D. McFarlanda [23], K. i Z. Kotarskich [24] oraz M.A. Wołoszyna [25].

Przestrzeń słoneczna powinna być zwrócona w stronę południową i oszklona na znacznej powierzchni. Ilość energii przepuszczanej do wnętrza szklarni zależy od kąta padania promieni słonecznych i jest największa, gdy kąt wynosi 0° (tzn. gdy promienie padają prostopadle do powierzchni przeszklenia).

Nachylenie połaci oszklenia wynosi na ogół od 45° do 65° i zależy od wielu czynników, m.in. od klimatu, szerokości geograficznej oraz od ilości ciepła, jaka ma być dostarczona do budynku.

Duże kąty nachylenia (55°–65°) są zalecane w chłodnym, słonecznym klimacie, północnych szerokościach geograficznych oraz kiedy konieczne jest pozyskanie dużej ilości ciepła. Kąty nachylenia w granicach 45°–55° są najkorzystniejsze w łagodnym, pochmurnym klimacie oraz kiedy wystarczające są mniejsze zyski słoneczne.

Konstrukcja oszkleń nachylonych, mimo że korzystna z punktu widzenia zysków energetycznych, ma pewne wady. Największym problemem mogą okazać się przecieki wody deszczowej i topniejącego śniegu oraz zaleganie pokrywy śnieżnej zmniejszające ilość pozyskiwanej energii. Jest to też rozwiązanie wymagające większej powierzchni zabudowy.

Oszklenie pionowe może być mniej wydajne (o 10–20%), ale prostsze w wykonaniu, mniej kosztowne i zajmujące mniej miejsca. Z tych względów często stosowane jest rozwiązanie kompromisowe – oszklenie pionowe do ok. 2/3 wysokości i pochyłe na pozostałej wysokości.

Elementem biorącym główny udział w przekazywaniu ciepła jest przegroda między szklarnią a pomieszczeniem ogrzewanym. Materiały stosowane do jej wykonania powinny charakteryzować się dużą przewodnością i pojemnością cieplną. W tym celu mogą być użyte cegły ceramiczne, klinkierowe, silikatowe lub żelbet.

W klimatach łagodnych ściana ta może być nieocieplona, jednak w polskich warunkach klimatycznych nie jest to rozwiązanie zalecane ze względu na duże straty ciepła zimą i nocą. Izolacja termiczna znacznie ogranicza efektywność przekazywania energii do pomieszczeń – materiał izolacyjny zastosowany od strony szklarni ogranicza wzrost temperatury w przegrodzie pod wpływem promieniowania słonecznego, a od strony pomieszczeń mieszkalnych utrudnia przekazywanie energii cieplnej.

W takim systemie rozprowadzanie ciepła można uzyskać dzięki wykonaniu w przegrodzie między szklarnią a pomieszczeniem mieszkalnym otworów drzwiowych i okiennych oraz otworów wentylacyjnych. Rozwiązanie to pozwala na cyrkulację ciepłego powietrza ogrzewanego w objętości szklarni.

Regulacja ilości ciepła w systemach szklarniowych odbywa się dzięki ograniczeniu transmisji promieniowania przez oszklenie (zastosowaniu okiennic, żaluzji, rolet lub innego rodzaju zasłon) lub kontrolę wentylacji przestrzeni buforowej (zamykanie i otwieranie otworów wentylacyjnych lub oszklenia).

Zalety systemów szklarniowych to połączenie funkcji biernego wykorzystania energii słonecznej z ochroną cieplną budynku – zapewniają dodatkowe zyski cieplne, zmniejszają straty i skracają długość sezonu grzewczego. Przestrzeń buforowa może być traktowana jako atrakcyjna architektonicznie dodatkowa powierzchnia użytkowa, wykorzystywana głównie w okresie wiosennym i jesiennym.

Rozwiązania tego rodzaju stosunkowo łatwo jest wprowadzić do istniejących obiektów w ramach ich termomodernizacji, np. w postaci obudowy balkonu, loggii lub dobudowy szklarni do budynku jednorodzinnego, a ich koszt nie jest na ogół wysoki.

Główne problemy związane z eksploatacją szklarni to znaczne wahania temperatury w przestrzeni buforowej, utrudniające jej użytkowanie w okresie letnim i zimowym. W sezonie letnim, czyli w okresie znacznego natężenia promieniowania słonecznego, okresowo może występować przegrzewanie pomieszczeń przyległych, wymagające intensywnego wietrzenia lub nawet klimatyzacji.

Balkony oszklone jako systemy szklarniowe

Zabudowane balkony coraz częściej można zobaczyć w budynkach nowo powstających i istniejących, szczególnie na obszarach miejskich o dużym natężeniu ruchu. Spełniają one nie tylko funkcje związane z oszczędnością energii, lecz także chronią przed hałasem. Balkony można zabudować na różne sposoby. Wśród systemów dostępnych na rynku można wyróżnić zabudowę ramową lub bezramową.

W zabudowie ramowej pojedyncze szyby gr. 4 mm, 5 mm lub 6 mm osadzane są w obwodowych profilach aluminiowych. Elementy oszklone mogą być przesuwane lub otwierane przez obrót skrzydła względem krawędzi pionowej. W systemach bezramowych stosuje się szyby hartowane o większej grubości – na ogół od 6 mm do 12 mm. Osadzane są one jedynie w profilach dolnych i górnych, bez widocznych połączeń pionowych między szybami.

Jest to rozwiązanie o dużych walorach estetycznych, ale mające również wyższą cenę. W obu systemach wentylacja przestrzeni balkonu odbywa się dzięki kilkumilimetrowym szczelinom między szybami. W niektórych systemach oferowane są także dodatkowe zabezpieczenia, np. przed otwarciem z zewnątrz lub otwarciem przez wiatr.

W zabudowie balkonów można też wykorzystać profile okienne, o większej izolacyjności termicznej niż profile aluminiowe, w połączeniu z zestawami dwu- lub trzyszybowymi. W tej wersji elementy oszklone otwierane są w sposób tradycyjny, podobnie jak okna – przez otwarcie lub uchylenie skrzydła.

W porównaniu z systemami ramowymi lub bezramowymi rozwiązania te charakteryzują się większym udziałem powierzchni ram w obudowie, ale też wyższą izolacyjnością cieplną i szczelnością (FOT. 1–2).

Ocena efektywności energetycznej

Zwiększenie zysków słonecznych i zmniejszenie strat ciepła w sezonie grzewczym jest niewątpliwie korzystne z punktu widzenia oszczędności energii. Konsekwencją przystosowania budynków do pasywnego pozyskiwania energii słonecznej może być jednak przegrzewanie pomieszczeń latem lub znaczne straty ciepła w okresach o mniejszym nasłonecznieniu.

W związku z tym proponowana ocena efektywności energetycznej oszklonych balkonów będzie obejmować zapotrzebowanie na ciepło w sezonie grzewczym oraz zapotrzebowanie na chłód latem.

Taki sposób analizy stosowany jest m.in. w publikacjach H. Bülow-Hübe [4], M.C. Dubois [5] czy T. Kisilewicza [10]. Celem badań jest poszukiwanie rozwiązań korzystnych z punktu widzenia oszczędności energii, ale także ograniczających potrzebę chłodzenia.

Obliczenia przeprowadzono z wykorzystaniem symulacji komputerowych opartych na metodzie objętości kontrolnych. W tej metodzie elementy konstrukcji budynku i zamknięte strefy powietrza reprezentowane są przez punkty węzłowe o określonych właściwościach fizycznych, takich jak gęstość, przewodność czy pojemność cieplna.

Procesy ciągłe w czasie modelowane są przez podział na kroki czasowe o skończonej długości, wynoszącej najczęściej od kilku do kilkunastu minut. Pozwala to uwzględnić procesy wymiany ciepła uzależnione od zmian temperatury powietrza i działania promieniowania słonecznego jako dynamiczne procesy dyskretne.

W odniesieniu do każdej ze stref powietrza formułowany jest bilans uwzględniający strumień ciepła przepływającego przez obudowę, transmisję promieniowania słonecznego przez elementy przezroczyste, strumienie ciepła wytwarzanego przez systemy instalacyjne oraz przenoszonego przez wentylację, infiltrację lub międzystrefowe mieszanie powietrza.

Ogólne równanie bilansu energetycznego pojedynczej strefy (przy założeniu braku akumulacji ciepła w objętości powietrza) ma postać [26]:

gdzie:
i – liczba przegród ograniczających strefę,
j – liczba otworów okiennych, świetlików, drzwi balkonowych lub innych elementów oszklonych w obudowie strefy,
k – liczba mostków termicznych w obudowie strefy,
m – liczba stref,
A – powierzchnia przegród ograniczających strefę [m²],
A_w – powierzchnia przegród oszklonych [m²],
R – opór przejmowania ciepła na powierzchniach przegród ograniczających strefę [(m²·K)/W],
U_w – współczynnik przenikania ciepła elementów oszklonych w obudowie strefy [W/(m²·K)],
c_p – ciepło właściwe powietrza [J/kg·K],
l – długość mostków termicznych [m],
n_e – liczba wymian powietrza między strefą a powietrzem zewnętrznym [1/s],
n_z – liczba wymian powietrza między strefą a strefami sąsiednimi [1/s],
v – objętość powietrza w danej strefie [m³],
Φ_z,sol – strumień ciepła dostarczony do strefy przez promieniowanie słoneczne [W],
Φ_z,syst – strumień ciepła dostarczony do strefy przez instalacje grzewcze lub chłodnicze [W],
θ_e – temperatura powietrza zewnętrznego [K],
θ_s – temperatura powierzchni wewnętrznych przegród ograniczających strefę [K],
θ_z – temperatura powietrza w strefie [K],
ρ – gęstość powietrza [kg/m³],
Ψ – liniowy współczynnik przenikania ciepła mostków termicznych [W/(m·K)].

Przenoszenie ciepła w elementach konstrukcji przyjmowane jest jako niestacjonarne, z uwzględnieniem pojemności cieplnej każdej warstwy materiału. W odniesieniu do każdego elementu kontrolnego wyznacza się ilość ciepła dostarczanego i usuwanego do elementów sąsiednich.

Bilans energetyczny pozwala na ocenę zmiany entalpii elementu w kolejnych krokach obliczeniowych, co pozwala określić zmianę temperatury dzięki znajomości ciepła właściwego materiału.

Obliczenia całego zdefiniowanego układu w każdym kroku czasowym są przeprowadzane w następujący sposób:

• w pierwszym kroku obliczeniowym temperatura powietrza obliczana jest z uwzględnieniem ciepła doprowadzonego do strefy w danym kroku i traconego w kroku poprzednim;
• na podstawie tak obliczonej temperatury powietrza wyznacza się temperaturę w elementach obudowy z uwzględnieniem niestacjonarnego przepływu ciepła;
• obliczenia temperatury powietrza w danej strefie przeprowadzane są ponownie z uwzględnieniem aktualnych strat ciepła.

Jako dane klimatyczne do programu mogą być wprowadzane dane użytkownika (np. z własnych pomiarów) lub dane reprezentujące typowe lata klimatyczne przygotowane zgodnie z procedurami obowiązującymi w danym kraju. Zakres niezbędnych parametrów wejściowych obejmuje temperaturę powietrza, natężenie promieniowania słonecznego kierunkowego i rozproszonego oraz wilgotność względną powietrza.

Pożądane mogą być także dane dotyczące kierunku i prędkości wiatru, szczególnie jeśli planowane jest bardziej dokładne modelowanie naturalnej wymiany powietrza. W prowadzonych badaniach wykorzystano typowy rok meteorologiczny opracowany według procedur opisanych w normie PN-EN ISO 15927-4:2007 [27], dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju (www.mir.gov.pl).

Analizowany układ to mieszkanie o powierzchni użytkowej netto 75 m² z balkonem zewnętrznym o powierzchni ok. 5 m². Mieszkanie zlokalizowane jest w części środkowej kondygnacji i ma dwie przeciwległe przegrody zewnętrzne z oknami oraz dwie wewnętrzne oddzielające je od pomieszczeń o podobnej funkcji. Wartość współczynnika przenikania ciepła ścian zewnętrznych wynosi 0,30 W/(m²·K), a współczynnika przenikania ciepła okien – 1,7/(m²·K).

W mieszkaniu wyróżniono trzy strefy termiczne (RYS. 4): balkon, sąsiadujące z nim pomieszczenie i pozostałe pomieszczenia mieszkalne. W różny sposób zdefiniowano warunki wewnętrzne. Balkon jest strefą nieogrzewaną. Latem przewidziano możliwość wietrzenia przez otwarcie oszklenia, jeżeli temperatura powietrza wewnętrznego przekroczy 23ºC. Strefa mieszkalna jest klimatyzowana.

Założone temperatury wewnętrzne wynoszą 20ºC w sezonie grzewczym oraz 26ºC latem. Ponadto przyjęto bytowe zyski wewnętrzne na poziomie 4 W/m² oraz wymianę powietrza wynoszącą 0,5 1/h, co według krajowych danych zawartych w normie PN-EN ISO 13789:2008 [28] można uznać za typowe warunki w tradycyjnych wielorodzinnych budynkach mieszkalnych.

W analizach pominięto sprawność systemów ogrzewania i chłodzenia. W pobliżu budynku oraz na samej elewacji brak jest elementów zacieniających. Pominięto również zachowania użytkowników mogące mieć wpływ na potrzeby energetyczne, np. zasłanianie okien czy wietrzenie pomieszczeń. Powyższe założenia pozwalają na ustalenie zapotrzebowania na energię w zależności od parametrów samej obudowy pomieszczenia oraz warunków klimatu zewnętrznego.

Wyniki prac były finansowane w ramach środków statutowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr S/14/2014

Literatura

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków (DzUrz L 153 z 18.6.2010, s. 13–35).
2. H.A.L. van Dijk, „Calculation of Seasonal Heat Loss and Gain through Windows; a comparison of some simplified models”, „Energy Conservation in Buildings and Community Systems Programme”, annex XII „Windows and Fenestration”, International Energy Agency 1986.
3. H.A.L. van Dijk, K.T. Knorr, „Thermal and Solar Properties of Windows”, „Energy Conservation in Buildings and Community Systems Programme”, annex XII „Windows and Fenestration”, International Energy Agency 1987.
4. H. Bülow-Hübe, „Energy-Efficient Window Systems. Effects on Energy Use and Daylight in Buildings” [doctoral dissertation], Lund University, Lund 2001.
5. M.C. Dubois, „Solar-protective glazing for cold climates. A parametric study of energy use in offices”, Lund University, Lund 1998.
6. M.L. Persson, A. Roos, M. Wall, „Influence of window size on the energy balance of low energy houses”, „Energy and Buildings”, 38/2006, s. 181–188.
7. H. Poirazis, A. Blomsterberg, M. Wall, „Energy simulations for glazed office buildings in Sweden”, „Energy and Buildings”, nr 40/2008, s. 1161–1170.
8. D. Chwieduk, „Energetyka słoneczna budynku”, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 2011.
9. D. Chwieduk, „Modelowanie i analiza pozyskiwania oraz konwersji termicznej promieniowania słonecznego w budynku”, Prace IPPT, Warszawa 2006.
10. T. Kisilewicz, „Wpływ izolacyjnych, dynamicznych i spektralnych właściwości cieplnych przegród na bilans cieplny budynków energooszczędnych”, Politechnika Krakowska, Kraków 2008.
11. L. Laskowski, „Systemy biernego ogrzewania słonecznego. Zagadnienia funkcjonowania i efektywności energetycznej”, Polska Akademia Nauk, Studia z Zakresu Inżynierii, Warszawa 1993.
12. H. Nowak, Ł. Nowak, „Możliwości wykorzystania szyb spektralnie selektywnych w pasywnych systemach słonecznych w budynkach”, „Budownictwo o zoptymalizowanym potencjale energetycznym”, Wydawnictwa Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2005, s. 250256.
13. D. Heim, P. Puchała, „Analiza własności optycznych izolacji transparentnych i ich wpływ na efektywność energetyczną przegrody”, Fizyka Budowli w Teorii i Praktyce, t. II, 2007, s. 97100.
14. M. Grudzińska, „Warstwa powierzchniowa przegrody budowlanej o szczególnych właściwościach transmisji promieniowania słonecznego”, Monografie Wydziału Budownictwa i Architektury, vol. 2, Politechnika Lubelska, Wydawnictwa Uczelniane, Lublin 2009.
15. J. Ślusarek, B. Wilk-Słomka, „Procesy termiczne w przegrodach budowlanych o złożonej strukturze”, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2010.
16. J.M. Mottard, A. Fissore, „Thermal simulation of an attached sunspace and its experimental validation”, „Solar Energy”, nr 81/2007, s. 305–315.
17. A. Fernandez-Gonzalez, „Analysis of the thermal performance and comfort conditions produced by five different passive solar heating strategies in the United States midwest”, „Solar Energy”, nr 81/2007, s. 581–593.
18. J.J. Roux, C. Teodosiu, D. Covalet, R. Chareille, „Validation of a glazed space simulation model using full-scale experimental data”, „Energy and Buildings”, 36/2004, s. 557565.
19. C. Dawdo, W. Sarosiek, E. Rudczyk-Malijewska, „Badania nad zmniejszeniem energochłonności eksploatacyjnej budynku poprzez zabudowę i termorenowację loggii”, Wydawnictwa Politechniki Białostockiej, Białystok 1991.
20. L. Lichołaj, „Analiza funkcjonowania pasywnych systemów ogrzewania słonecznego i prognozowanie ich efektywności energetycznej”, Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2000.
21. L. Laskowski, „Badania zużycia ciepła i efektywności biernego wykorzystania energii słonecznej do ogrzewania eksperymentalnego budynku jednorodzinnego”, Praca naukowo­‑badawcza NF-71, ITB, Warszawa 1985.
22. T. Kisilewicz, K. Nowak, „Wpływ oszklonej strefy buforowej na bilans cieplny budynku”, „Czasopismo Techniczne”, 5-B/2006, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Kraków 2006, s. 277–286.
23. R.W. Jones, R.D. McFarland, „The sunspace primer. A guide for passive solar heating”, Van Nostrand Reinhold Company, New York 1984.
24. K. Kotarska, Z. Kotarski, „Ogrzewanie energią słoneczną. Systemy pasywne”. Sigma Not, Warszawa 1989.
25. M.A. Wołoszyn, „Wykorzystanie energii słonecznej w budownictwie jednorodzinnym”, COIB, Warszawa 1991.
26. K.B. Wittchen, K. Johnsen, K. Grau, „BSim user’s guide”, Danish Building Research Institute 2004.
27. PN-EN ISO 15927-4:2007, „Cieplno-wilgotnościowe właściwości użytkowe budynków. Obliczanie i prezentacja danych klimatycznych. Część 4: Dane godzinowe do oceny rocznego zużycia energii na potrzeby ogrzewania i chłodzenia”.
28. PN-EN ISO 13789:2008, „Cieplne właściwości użytkowe budynków. Współczynnik przenoszenia ciepła przez wentylację. Metoda obliczania”.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!