Renowacja ocieplonych ścian

W pierwszych stosowanych na rynku polskim systemach ociepleniowych tego typu z reguły materiałem termoizolacyjnym był styropian o grubości 50 lub 60 mm, co zapewniało spełnienie ówczesnych wymagań stawianych ścianom zewnętrznym w zakresie izolacyjności termicznej. Z biegiem czasu, a w zasadzie wraz ze wzrostem cen energii grzewczej, zmieniającymi się przepisami i rosnącym wpływem świadomości na temat ochrony środowiska grubość izolacji termicznej stosowanej w systemach wzrosła znacząco, bo nawet do 20 cm i więcej. W ostatnich latach wzrost przeciętnie stosowanej grubości płyt jest zdecydowanie mniej dynamiczny, ale efektywność izolacyjną zwiększa się dzięki zastosowaniu materiałów termoizolacyjnych o niższej wartości współczynnika przewodzenia ciepła. Pojawiają się jednak pytania: co zrobić z budynkami ocieplonymi warstwą klikucentymetrowej grubości termoizolacji, które nie spełniają obecnych wymogów izolacyjności cieplnej oraz wymagań związanych z oszczędzaniem energii? Czy można izolacyjność termiczną ścian połączyć z renowacją?

Stan elewacji ocieplonych w latach 90.

W latach 90. jakość wykonania ociepleń często pozostawiała wiele do życzenia. Problemem minionego czasu był również niewystarczający nadzór oraz mało efektywne kontrole robót ociepleniowych. To konsekwencja także braku wystarczającej wiedzy na temat wagi poszczególnych zaniedbań. W efekcie popełniano wiele błędów montażowych, stosowano materiały o zróżnicowanej lub niskiej jakości, co w połączeniu z destrukcyjnym działaniem czynników środowiskowych i czasu doprowadziło do usterek, które wymagają naprawy i zabezpieczenia, a w skrajnych przypadkach nawet demontażu ocieplenia. Dodatkowo na powierzchni ocieplonych elewacji w ciągu ostatnich kilku lat swoją obecność zaznaczają zielone naloty, czyli kolonie glonów i pleśni, głównie na ścianach północnych i zacienionych, w miejscach cyklicznie zawilgacanych przez wodę opadową. Takie zjawiska stają się obecnie dosyć istotnym problemem, biorąc pod uwagę skalę przeprowadzanych termomodernizacji.

Można wyróżnić kilka poziomów lub zakresów renowacji ociepleń, poczynając od prawie kosmetycznych, a polegających na myciu elewacji, powierzchniowym wzmacnianiu struktur tynkarskich i malowaniu zabezpieczającym, przez ponowne wykonanie lub wymianę warstw zewnętrznych, a kończąc na zamocowaniu dodatkowego ocieplenia na istniejącym. Ta ostania forma renowacji polegająca na zwiększeniu izolacyjności termicznej ścian znajduje w ostatnim czasie duże zainteresowanie spółdzielni mieszkaniowych i zarządców budynków wielorodzinnych, którzy zakończyli już proces termomodernizacji w swoich zasobach. W związku z tym zarówno Instytut Techniki Budowlanej, jak i organizacje zrzeszające producentów ociepleń podejmują starania w celu określenia wytycznych do realizacji ponownych ociepleń. Powstało już kilka aprobat technicznych wydanych w odniesieniu do systemów uwzględniających takie rozwiązania, także niektórzy producenci przedstawili swoje innowacyjne propozycje. Pomimo bardzo dużych doświadczeń na polu ociepleniowym, jakie mamy w naszym kraju, sprawa ponownych dociepleń podlega jednak ciągłej dyskusji, a problem jest złożony.

Powstają wątpliwości: czy zawsze ocieplenie istniejące może stanowić podłoże pod kolejne ocieplenie? Czy wymaga wzmocnienia? W jaki sposób poprawnie mocować nową termoizolację? A może bardziej opłaca się demontaż starego ocieplenia i wykonanie ponowne nowego? Co będzie trwalsze?

Sposoby wykonania nowego ocieplenia na istniejącym

Na rynku pojawiło się kilka propozycji sposobu postępowania w przypadku wykonania ponownego ocieplenia na istniejącym. Zaprezentowano również gotowe systemy różniące się od siebie szczególnie sposobem mocowania. Poniżej jedno z rozwiązań.

Jeśli ocieplone ściany wymagają zwiększenia izolacyjności cieplnej, to zależnie od stanu istniejącego ocieplenia można:

• usunąć ze ścian ocieplenie, zutylizować odpady, a na odpowiednio przygotowanych, odkrytych ścianach wykonać nowy system ociepleniowy, spełniający obecne standardy,
• zainstalować nowy system ociepleniowy na istniejącym ociepleniu i w efekcie pogrubić warstwę termoizolacji, co poprawi izolacyjność termiczną ścian.

Dotychczasowe obserwacje dowodzą, że istniejące ocieplenia zakwalifikowane do renowacji znajdują się w różnym stanie. Najczęściej obserwuje się takie usterki, jak uszkodzenia warstw zewnętrznych (tynków i warstwy zbrojonej) – łuszczenia, spękania (fot. 1–2) – a także odspojenia ocieplenia od podłoża (fot. 3). Problemem jest również brak termoizolacji w obszarze ościeży okiennych i drzwiowych, logii, płyt balkonowych, cokołów itp. Uwagi mogą też wymagać miejsca mocowania łączników mechanicznych i z tym związanych mostków termicznych oraz parowych, które są widoczne w formie jaśniejszych punktów na elewacjach.

Przed podjęciem decyzji o renowacji istniejącego ocieplenia koniecznie trzeba więc sprawdzić jego stan. Uprawniony rzeczoznawca budowlany lub projektant powinien przygotować opinię techniczną lub ekspertyzę, która dostarczy informacji na temat ścian, istniejącego ocieplenia oraz będzie źródłem wytycznych do wykonania koniecznych prac oraz projektu ocieplenia. Wspomniany operat powinien obejmować ustalenie:

• technologii wykonywania ścian nośnych i tego, czy wymagają wzmocnienia (dotyczy to szczególnie trójwarstwowych ścian prefabrykowanych – instrukcja ITB 447/2009),
• klasyfikacji ogniowej ocieplenia istniejącego,
• rodzaju warstw nienośnych znajdujących się na powierzchni ścian (tynków, farb),
• sposobu zamocowania do podłoża (czy jest prawidłowe, jaka jest efektywna powierzchnia sklejenia, jakie jest rozmieszczenie i liczba łączników mechanicznych),
• stanu warstw zewnętrznych ocieplenia (czy rozpatrywane będzie ich przygotowanie lub usunięcie),
• stanu przyczepności międzywarstwowej ocieplenia (przyczepność poszczególnych warstw do siebie),
• grubości warstw podłoża i ocieplenia,
• powierzchni nieocieplonych,
• rodzaju i stanu termoizolacji.

Jeśli stan istniejącego ocieplenia jest zły, a zwłaszcza gdy nastąpiło odspojenie ocieplenia od ściany (co najczęściej objawia się charakterystycznym wybrzuszeniem jego powierzchni lub pęknięciem z szeroką rysą), istnieje zagrożenie przemieszczenia ocieplenia względem ściany. Wykonanie ponownego ocieplenia na takim podłożu zazwyczaj nie jest możliwe tą metodą. Mocowanie odspojonego ocieplenia łącznikami mechanicznymi staje się dość kosztowne oraz może powodować podczas mocowania właściwego nowego ocieplenia uszkodzenie wcześniej osadzonych łączników lub podłoża. W takich sytuacjach sensowniejszy będzie demontaż istniejącego ocieplenia. Może za nim przemawiać również brak możliwości zwiększenia grubości izolacji termicznej, np. w ościeżach. Wówczas nowe ocieplenie powinno być wykonane z użyciem materiału termoizolacyjnego o niższej wartości współczynnika przewodzenia ciepła, co zwiększy dostęp światła do okien.

W większości wypadków, kiedy istniejące ocieplenie jest w dobrym stanie technicznym, jednak nie zapewnia wystarczającej izolacyjności termicznej ścian zewnętrznych, warto zamiast prowadzić inne roboty renowacyjne (np. malowanie), od razu rozważyć ponowne ocieplenie. To rozwiązanie będzie wówczas najbardziej ekonomiczne i optymalne, ponieważ większość prac i materiałów renowacyjnych można zamienić na prace i materiały ociepleniowe. Uniknie się w ten sposób demontażu i utylizacji lub składowania starego ocieplenia.

Mocowanie ocieplenia na ociepleniu istniejącym

Ocieplenia przeznaczone do stosowania na ociepleniach istniejących nie różnią się zasadniczo pod względem układu i rodzaju warstw oraz technologii stosowania od tych wykorzystywanych powszechnie. Podstawowa odmienność polega na sposobie mocowania. Oprócz warstwy kleju do mocowania nowego ocieplenia, która w dużej mierze pełni raczej funkcję montażową, konieczne jest zawsze wykonanie połączenia łącznikami mechanicznymi z trzpieniem stalowym, najlepiej wkręcanym. W tej technice wykonywania ponownych ociepleń mocowanie mechaniczne jest kluczowe dla trwałości układów i łączniki powinny przechodzić przez wszystkie warstwy ociepleń (starego i nowego), aż do podłoża nośnego. Liczba, długość, rodzaj i rozmieszczenie łączników mechanicznych powinny być określone w projekcie. Należy pamiętać, że stan ocieplenia istniejącego może się zmieniać zależnie od ekspozycji ściany i wysokości. Szczególnie dokładnie trzeba sprawdzić skuteczność mocowania łączników – próby skuteczności mocowania powinny być prowadzone wraz z postępem robót i protokołowane.

Podsumowanie

Nowe ocieplenie wykonane na już istniejącym powinno być fachowo zaprojektowane. Projekt powinien być poprzedzony opinią techniczną lub ekspertyzą, która określi stan ocieplenia istniejącego i podłoża oraz wskaże prace przygotowawcze i wytyczne do projektowania. Do ocieplenia trzeba stosować system posiadający aprobatę techniczną, w której zawarto możliwość wykorzystania go jako drugiego układu termoizolacyjnego. Należy podkreślić, że jeśli ocieplenie istniejące jest w złym stanie technicznym, nie spełnia wymagań formalnych zawartych w aprobatach technicznych i wytycznych producenta lub uniemożliwia prawidłowe docieplenie wszystkich części elewacji, należy rozważyć jego demontaż i ponowne wykonanie nowego ocieplenia w sposób prawidłowy. Zaleca się, aby w każdym przypadku, kiedy rozpatruje się usunięcie ocieplenia istniejącego lub wykonanie na nim nowego, oprócz ocen technicznych wykonać analizę ekonomiczną przyjętych rozwiązań w celu uzasadnienia ich wyboru.

Renowacja przez ponowne ocieplenie w przypadku budynków wzniesionych w technologii wielkopłytowej daje możliwość wzmocnienia trójwarstwowej płyty żelbetowej, czyli zastosowania dodatkowego połączenia płyt osłonowych (fakturowych) z płytami nośnymi za pomocą odpowiednich kotew. Należy jednak brać pod uwagę, że wykonanie ocieplenia zamyka dostęp do konstrukcji ścian z zewnątrz na kilkadziesiąt lat, co jest istotne przy szacowaniu skutków zastosowania łączników o nieodpowiednim stanie.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!