Koncepcja dachu

Ludzie kupują mieszkania i budują domy po to, by w nich wygodnie i bezawaryjnie mieszkać. Tymczasem zbyt wiele dachów jest tak zaprojektowanych, że ich trwałość i wygoda użytkowania, czyli funkcjonalność, są trudne lub niemożliwe do osiągnięcia.

Zła koncepcja dachu skutkuje trudnościami w spełnieniu podstawowych funkcji dachu. Dla przypomnienia: dach ma osłaniać budynek i jego mieszkańców przed wpływami czynników atmosferycznych i cywilizacyjnych (hałasem), a jednocześnie spełniać wymagania obowiązujących przepisów oraz związane z innymi uwarunkowaniami: miejscem, przeznaczeniem, wymogami energetycznymi itp.). O sposobie spełnienia tych funkcji w dużej mierze decyduje klimat panujący w regionie.

Jeżeli projektant, realizując inne cele, pominie uwarunkowania klimatyczne, wykonawca dachu zawsze będzie miał kłopoty o skali zależnej od błędów projektu i ograniczeń finansowych. Tak się bowiem składa, że im bardziej skomplikowany jest kształt dachu (forma), tym koszty jego wykonania są większe.

Attyki na budynkach wielorodzinnych

Wiadomo, że dla mieszkańców budynków wielorodzinnych (bloków) stłoczonych w osiedla forma dachu jest praktycznie niezauważalna. Natomiast długość okresów między remontami wpływa znacząco na zamożność mieszkańców, szczególnie gdy spłacają długoterminowe kredyty. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że dachy z attykami będą wielokrotnie remontowane, zanim mieszkańcy takich budynków spłacą zobowiązania. Wynika to z działania czynników atmosferycznych specyficznych dla naszego klimatu.

Sposób odprowadzenia wody do zlewni znajdującej się w środku budynku jest na pewno bardziej ryzykowny od odprowadzenia wody za okap. Decydują o tym kierunki spadków: gdy cały dach jest otoczony attykami, spadek następuje do jego wnętrza (rys. 1), zaś spadki na zewnątrz powodują, że woda zbierana jest w okapie do rynny (rys. 2).

Te oczywiste i proste zasady wiążą się jednak z jeszcze jedną instalacją funkcjonującą na każdym dachu. W budynkach wielorodzinnych, ze względu na lokalizację pomieszczeń mieszkalnych, kominy wentylacyjne są usytuowane bliżej środka budynku i dachu. Wentylacja grawitacyjna musi mieć kanały usytuowane na przeciwnych do okien ścianach pomieszczeń. Z tego powodu wybór spadku dachu w stronę okapów jest dużo bardziej rozsądny niż spadek do wewnątrz. Widać to bardzo dobrze na rys. 1 i 2. 

Gdy kominy są na kalenicy, ich uszczelnienie jest dużo mniej narażone na penetrujące działanie wody deszczowej i pośniegowej. Jeżeli jeszcze projektant postara się o to, aby kominy te miały dłuższy bok równoległy do spadku, a nie na odwrót, nie będą potrzebne częste remonty.

Niestety, gdy projektant wybiera najtrudniejszą do wykonania koncepcję dachu z attykami, kominy pogarszają sytuację, bo znajdują się w strefie z często stojącą wodą i zalegającym śniegiem (fot. 1). Dodatkowo utrudniają odprowadzenie wody.

Dach z attykami (rys. 2) jest zdecydowanie trudniejszy do odwodnienia i wykonania. Usytuowanie kominów przed korytem zlewowym jest oczywistym utrudnieniem odpływu i przyczyną spiętrzania się wody oraz podtrzymywania śniegu. Ma to szczególnie negatywne skutki, gdy nad budynkiem przechodzą deszcze nawalne, które są w ostatnich latach coraz częstsze na terytorium Polski.

Gwałtowne ulewy powodują, że dla ogromnej masy wody nie wystarczają stosowane systemy jej odprowadzania ani otwory przelewowe. Spiętrzona (wysoka) i płynąca wtedy dynamicznie woda penetruje bez przeszkód wszelkie połączenia pokrycia z kominami, attykami i innymi murami oraz instalacjami.

Natomiast z prostego dachu ze spadkiem na zewnątrz taka masa wody po prostu wypadnie poza okap (rys. 1). Zastanówmy się więc, co jest ważniejsze: forma czy funkcja dachu.

Kolejny przykład: dach pochyły na budynku wielorodzinnym, również z attykami (fot. 2). Istotne jest to, że pokrycie stanowi blacha profilowana. Urozmaicenie (uatrakcyjnienie) formy architektonicznej powoduje, że powstają problemy z odprowadzeniem wód opadowych.

Zaprojektowane rury spustowe są w stanie odprowadzić wodę pochodzącą tylko z małych opadów, a ulewy i, tym bardziej, deszcze nawalne spowodują podejście wody pod pokrycie. Podobny problem pojawi się na dachu pokazanym na fot. 3.

Wspomniane deszcze nawalne powodują coraz więcej podtopień i zalań, a mimo to projektuje się również coraz więcej tarasów ze złym odprowadzeniem wody.

Tarasy na dachach budynków

Są najtrudniejszą formą dachu m.in. ze względu na zagrożenie ze strony obfitych opadów. Z tego powodu do ich wykonania należy używać bardzo dobrych materiałów, a wykonawstwo musi być doskonałe. Jednak nawet najlepsze materiały i wykonanie zawiodą, jeśli projektant nie zapewni dobrego odprowadzenia wody.

Przykładem nieprzemyślanej konstrukcji jest taras z fot. 5 i 6. Jest on umiejscowiony na dachu z attykami, jednak tak, że otwór przelewowy przechodzi z tarasu na sąsiedni dach płaski (fot. 6), także otoczony attykami (gdzie też są przelewy). W razie nawalnego deszczu (oberwania chmury) lub ulewy woda podniesie się powyżej poziomu progu okna tarasowego (fot. 5). Stanie się tak dlatego, że oberwanie chmury lub ulewa spowodują zalanie i tarasu, i sąsiedniego dachu, a połączenie tych dwóch basenów otworem przelewowym oznacza brak odpowiedniego odpływu opadów z tarasu. Przy takich deszczach suma przekrojów rur spustów dachowych i otworów przelewowych jest zbyt mała, aby mogła odprowadzić ogromne ilości wody na wszelkich dachach z attykami. W związku z tym wszelkie drzwi znajdujące się na takich dachach lub tarasach będą powodem zalania pomieszczeń pod dachem.

Tak zaprojektowane dachy muszą być również stale odśnieżanie, gdyż zalegający śnieg podnosi powstającą z niego wodę i tworzy zagrożenie dla wszystkich połączeń pokrycia z attykami, najbardziej zaś z otworami drzwiowymi.

Drzwi i wejścia na tarasy są szczególnie zagrożone z powodu niekorzystnych różnic w poziomach tarasu i pomieszczenia, ponieważ mają ten sam strop jako podstawę dla wszystkich warstw tarasu (rys. 6). Konieczność ułożenia termoizolacji i wszystkich innych niezbędnych warstw powoduje, że tarasy znajdują się wyżej niż podłoga pomieszczeń z nimi sąsiadujących. Z tego powodu każda woda zalegająca na tarasie przy drzwiach, gdy znajdzie szparę, spłynie do wnętrza budynku, ponieważ tam znajduje się spadek. W naszym klimacie dla stale obecnej w takich miejscach wody nie jest żadną trudnością znalezienie dziury, szpary lub szczeliny. Jeżeli ich nie ma, powstaną pod wpływem cykli zamarzania i rozmarzania.

Okna dachowe

Okna dachowe (połaciowe) wbudowane są w połać dachową i z tego względu znajdują zastosowanie w adaptowanych poddaszach i nie tylko. Są dostępne w różnych formatach, mają wymiary dopasowane do powszechnie stosowanych odstępów krokwi i różnych kątów nachylenia połaci. Mogą być stosunkowo łatwo wbudowywane we wszelkie popularne dachy płaskie i skośne (o nachyleniu od ok. 20º do 90º), a także dachy zielone. Co istotne, okna połaciowe przepuszczają od 30% do 50% więcej światła w porównaniu z oknami zamontowanymi pionowo.

Dobór okien to, oczywiście, kwestia gustu, przy czym warto wiedzieć, że współcześnie produkowane okna dachowe pozwalają na dostosowanie ich do formy dachu pod względem estetyki, ale także funkcjonalności. Umożliwiają tym samym dużą swobodę w formowaniu ostatecznego wyglądu połaci dachowej.

Wnioski

Koncepcja dachu powstaje przed tworzeniem projektu i w jego trakcie. Ma bardzo duże znaczenie dla przyszłych mieszkańców budynku, ponieważ wszelkie wadliwe założenia spowodują przeciekanie dachu. Jednym z najczęściej popełnianych błędów koncepcyjnych jest pomijanie warunków klimatycznych panujących w regionie, w którym znajduje się budynek.

Występujące od wielu lat ekstremalne ulewy i śnieżyce powinny być wzięte pod uwagę przez architektów, tak aby projektowane przez nich dachy były prostsze i łatwiejsze w eksploatacji. Ma to bardzo duże znaczenie również dla dekarzy, którzy bardzo często ponoszą przykre konsekwencje złych założeń projektów dachów (np. zbyt małego kąta nachylenia dachu).

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!