Reakcja na ogień - nowe wymagania

Producenci materiałów budowlanych przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu muszą dokonać oceny i zadeklarować właściwości użytkowe tych materiałów. Powinni przy tym wziąć pod uwagę możliwą zmienność właściwości w czasie, co może mieć wpływ na bezpieczeństwo wyrobów w późniejszym ich użytkowaniu.

Stąd też powinni kształtować paramenty użytkowe materiałów tak, aby były one możliwie stałe w całym cyklu ich funkcjonowania. Obejmuje to również parametry związane z zapewnieniem bezpieczeństwa w związku z możliwością występowania katastrof budowlanych, takich jak powodzie czy pożary.

Bezpieczeństwo pożarowe jest jednym z 7 wymagań podstawowych określonych w rozporządzeniu Komisji Europejskiej CPR 305/2011 [1]. Dokument ten podaje, że obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby w przypadku pożaru nośność konstrukcji została zachowana przez określony czas, powstanie i rozprzestrzenianie ognia i dymu w obiektach budowlanych było ograniczone oraz ograniczone było rozprzestrzenienie ognia na sąsiednie obiekty budowlane.

Wymagania w zakresie bezpieczeństwa pożarowego odnoszą się m.in. do klasyfikacji w zakresie reakcji na ogień zgodnie z wymaganiami normy PN-EN 13501-1+A1:2010 [2]. System klasyfikacji opisany w tej normie definiuje 7 tzw. euroklas, określających, w jakim stopniu dany wyrób przyczynia się do rozwoju pożaru, tzn. jak dużo i szybko wytwarza energii cieplnej.

Europejski system klasyfikacji zawarty w normie PN-EN 13501­‑1+A1:2010 [2] w zakresie reakcji na ogień dzieli wyroby na klasy od A1 (najwyższej) do F (najniższej).

Wyroby zaklasyfikowane do klasy A1 nie palą się, a więc w żaden sposób nie przyczyniają się do rozwoju pożaru. Z kolei wyroby o najniższym poziomie bezpieczeństwa pożarowego zaklasyfikowane jako F w kontakcie z ogniem mogą łatwo się zapalać, wytwarzać przy tym ogromne ilości ciepła i przyczyniać się do szybkiego rozprzestrzeniania się ognia.

Od kwietnia 2016 r. obowiązuje nowe rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2016/364 z dnia 1 lipca 2015 r. dotyczące klasyfikacji reakcji na ogień wyrobów budowlanych [3]. Rozporządzenie to odwołuje się do rozporządzenia nr 305/2011 [1].

Nowo powstały dokument przystosował definicję najniższej klasy reakcji na ogień F - do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Europy nr 305/2011 [1], która obowiązuje od 2013 r. Do momentu wejścia w życie nowego rozporządzenia najniższą klasą F oznaczano wyroby niezbadane lub takie, które podczas badania nie spełniły kryteriów klasy E [3, 4].

Aktualnie, zgodnie z nowo obowiązującym rozporządzeniem 2016/364 [3], klasą F można oznaczyć wyrób tylko wówczas, gdy nie spełni on wymagań klasy E. Nie jest więc możliwe oznaczenie wyrobu klasą F, gdy wyrób nie został poddany badaniom. W takim wypadku należy zadeklarować "właściwość użytkowa nieokreślona", czyli NPD [3, 4]. Wyroby podlegające przepisom dotyczącym reakcji na ogień muszą być więc poddane badaniom w celu określenia jednej z 7 klas zgodnie z EN 13501-1 [2].

Wejście w życie rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2016/364 z dnia 1 lipca 2015 r. stało się okazją do zebrania w jednym dokumencie wszystkich dotychczasowych decyzji dotyczących reakcji na ogień i klasyfikacji wyrobów budowlanych. Dokument ten zawiera kompletne informacje o klasach reakcji na ogień wyrobów budowlanych.

System euroklas został opracowany w odniesieniu do scenariusza pożaru wewnątrz budynku, czyli nie uwzględnia rozwoju pożaru przy działaniu ognia od zewnątrz budynku.

Wymagania dotyczące bezpieczeństwa pożarowego fasad budynków określone są w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [5] wraz z późniejszymi zmianami [6].

Zgodnie z rozporządzeniem ściany zewnętrzne powinny być zbudowane z materiałów nierozprzestrzeniających ognia. Rozprzestrzenianie ognia przy działaniu ognia od zewnątrz budynku określa się zgodne z normą dotyczącą metody badania stopnia rozprzestrzeniania się ognia przez ściany (PN-B-02867:1990 [7]) - FOT. 1. Ze względu na powołanie datowane w akcie prawnym norma ta jest stosowana do oceny NRO, mimo że została ona wycofana ze zbioru polskich norm i zastąpiona normą PN-B-02867:2013 [8].

Zgodnie z wymaganiami aktualnych przepisów prawnych ocieplenia ścian zewnętrznych budynków powinny być wykonane z materiałów nierozprzestrzeniających ognia, natomiast w budynkach, na wysokości powyżej 25 m od poziomu terenu, okładziny elewacyjne, ich zamocowanie mechaniczne, a także izolacja cieplna ściany zewnętrznej powinny być wykonane z materiałów niepalnych [5, 6].

Jednym z kluczowych aspektów wprowadzonych w 2009 r. zmian było określenie warunków równoważności europejskiej klasyfikacji reakcji na ogień i wymagań formułowanych w rozporządzeniu i realizowanych za pomocą polskich klasyfikacji.

Dodany w związku z tym w rozporządzeniu paragraf 208a. stanowi, że:

1. Określeniom użytym w rozporządzeniu: niepalny, niezapalny, trudno zapalny, łatwo zapalny, niekapiący, samogasnący, intensywnie dymiący, odpowiadają klasy reakcji na ogień zgodnie z załącznikiem 3 do rozporządzenia.

2. Elementy budynku określone w rozporządzeniu jako nierozprzestrzeniające ognia, słabo rozprzestrzeniające ogień lub silnie rozprzestrzeniające ogień, powinny spełniać, z zastrzeżeniem ust. 3, wymagania według załącznika nr 3.

3. W przypadku ścian zewnętrznych budynku, w tym z ociepleniem i okładziną zewnętrzną lub tylko z okładziną zewnętrzną, przez elementy budynku:

1) nierozprzestrzeniające ognia - rozumie się elementy budynku nierozprzestrzeniające ognia zarówno przy działaniu ognia od wewnątrz, jak i od zewnątrz budynku,

2) słabo rozprzestrzeniające ogień - rozumie się elementy budynku, które z jednej strony są słabo rozprzestrzeniające ogień, natomiast przy działaniu ognia z drugiej strony są słabo rozprzestrzeniające ogień lub nierozprzestrzeniające ognia,

3) silnie rozprzestrzeniające ogień - rozumie się elementy budynku, które przy działaniu ognia z jednej strony sklasyfikowane są jako silnie rozprzestrzeniające ogień, niezależnie od klasyfikacji uzyskanej przy działaniu ognia z drugiej strony,

- dla których wymagania przy działaniu ognia wewnątrz budynku określa się według załącznika nr 3 do rozporządzenia, a przy działaniu ognia od zewnątrz budynku określa się według polskiej normy dotyczącej metody badania stopnia rozprzestrzeniania ognia przez ściany [5, 6].

W TABELI przedstawiono przyporządkowanie klas reakcji na ogień stosowanym w rozporządzeniu określeniom: "niepalny", "niezapalny", "trudno zapalny", "łatwo zapalny", "niekapiący", "samogasnący", "intensywnie dymiący" zgodnie z załącznikiem.

Reakcja na ogień jest przy tym właściwością użytkową wymaganą dla większości wyrobów budowlanych w zastosowaniach podlegających przepisom reakcji na ogień. Aby ją zadeklarować, konieczne jest więc wykonanie badań jedną (klasa E) lub dwiema metodami (klasy A1, A2, B, C, D) i spełnienie określonych dla danej klasy kryteriów.

W badaniach - szczególnie w badaniu symulującym działanie pojedynczego płonącego przedmiotu (SBI według normy EN 13823 [9] - FOT. 2) i badaniu płytą promieniującą dla wyrobów posadzkowych (według normy EN 9239-1 [10] - FOT. 3) - konieczne jest zwrócenie uwagi na warunki końcowego zastosowania wyrobu.

Chodzi tu szczególnie o badanie próbki na podkładzie niereprezentatywnym dla końcowego zastosowania. Przykładowo zmiana podkładu w badaniu wyrobu z płyty gipsowo-kartonowej reprezentatywnej dla podłoży niepalnych klasy reakcji na ogień co najmniej A2-s1, d0 n płytę warstwową z wypełnieniem w postaci samogasnącego materiału izolacyjnego może w spowodować pogorszenie deklarowanej reakcji na ogień badanego wyrobu nawet o dwie klasy.

Doprecyzowanie warunków badania reakcji na ogień dla poszczególnych wyrobów budowlanych wymaga na pewno dużego nakładu pracy, gdyż wiele norm zharmonizowanych zawiera w tym zakresie jedynie odwołanie do normy EN 13501-1 [2].

Literatura

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG.
2. PN-EN 13501-1+A1:2010, "Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów budynków. Część 1: Klasyfikacja na podstawie wyników badań reakcji na ogień".
3. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2016/364 z dnia 1 lipca 2015 r. w sprawie klasyfikacji reakcji na ogień wyrobów budowlanych na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011.
4. http://miwo.pl/nowe-rozporzadzenie-delegowane-o-klasach-reakcji­‑ogien/.
5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. (DzU Nr 75, poz. 690).
6. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z dnia 7 kwietnia 2009 r.).
7. PN-B-02867:1990, "Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania stopnia rozprzestrzeniania ognia przez ściany"
8. PN-B-02867:2013-06, "Ochrona przeciwpożarowa budynków. Metoda badania stopnia rozprzestrzeniania ognia przez ściany zewnętrzne od strony zewnętrznej oraz zasady klasyfikacji".
9. PN-EN 13823+A1:2014-12, „Badania reakcji na ogień wyrobów budowlanych. Wyroby budowlane, z wyłączeniem posadzek, poddane oddziaływaniu termicznemu pojedynczego płonącego przedmiotu”.
10. PN-EN ISO 9239-1:2010, "Badania reakcji na ogień posadzek. Część 1: Określanie właściwości ogniowych metodą płyty promieniującej".

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!