Wytyczne Dekarskie Polskiego Stowarzyszenia Dekarzy

Po połączeniu Zeszytów 1 i 2 czytelnicy otrzymali w Zeszycie nr 4 komplet potrzebnych informacji dotyczących wszystkich typów warstw wstępnego krycia stosowanych pod pokryciami dachów pochyłych leżących na łatach. Jest to przydatne wydawnictwo, ponieważ każdy nowoczesny dach pochyły zawiera materiały, które powinny być dobierane i stosowane według zawartych tam zaleceń. Jednocześnie te nowoczesne materiały, mimo wieloletniego stosowania, są źle rozumiane i montowane, będąc powodem wielu konfliktów i problemów na dachach pochyłych. W związku z tym trzeba zauważyć, że Zeszyt nr 4 może być źródłem ważnej wiedzy oraz może służyć jako wzorzec do umów dotyczących wykonania dachów pochyłych.

Podane w Zeszycie nr 4 szczegóły wykonawcze, wymienione w umowach o dzieło, mogą znakomicie uzupełnić projekty architektoniczne.Z tego powodu warto wymienić zalety tego wydawnictwa.

Zacznę od tego, że hasła zawarte w rozdziale 2 „Słownik” i opisane w rozdziałach 11–14 „Zasady układania warstw wstępnego krycia” określają podstawową wiedzę potrzebną przy doborze tych materiałów. Jest to bardzo ważne i potrzebne, gdyż mimo wieloletniego ich stosowania zbyt często mylone są ich nazwy i nie są znane zasady ich stosowania.

To, na co warto zwrócić uwagę, to jednoznaczne połączenie nazw i definicji poszczególnych materiałów. I tak na przykład:

„12.2. Wymagania materiałowe. 12.2.2.

Mianem membrany wstępnego krycia (MWK) można określać tylko te materiały, których własności dyfuzyjne (paroprzepuszczalność) określone za pomocą współczynnika Sd (równoważnej dyfuzyjnie grubości powietrza) są takie, że wartość tego współczynnika nie jest większa niż 0,3 m. Takie membrany można i powinno układać się na styk z termoizolacjami. MWK może być również montowana nad poddaszami nieużytkowymi (strychami), gdzie termoizolacja jest ułożona na stropie. W obu tych sytuacjach sposób zamontowania jest taki sam.”

oraz

„13.2. Wymagania materiałowe. 13.2.2.

Mianem folii wstępnego krycia (w skrócie FWK) można określać tylko te materiały, których własności dyfuzyjne (paroprzepuszczalność) określone za pomocą współczynnika Sd (równoważnej dyfuzyjnie grubości powietrza) są takie, że wartość tego współczynnika jest większa niż 0,3 m. W tej funkcji można więc stosować również folie stosowane jako paroizolacje (o różnej paroprzepuszczalności), które mają od dolnej strony przeznaczonej do stykania się z drewnem, warstwę antykondensacyjną, umożliwiającą przechowywanie i przemieszczanie się wilgoci na niewielkie odległości. Takich folii nie można układać na styk z termoizolacjami.”

Zwracam uwagę na to, że odpowiada to na wiele pytań wciąż zadawanych przez projektantów, inwestorów kupujących MWK lub FWK (coraz rzadziej stosowane) oraz inspektorów nadzoru budowlanego, a nawet kierowników budów. Dodatkowo zbyt często MWK niesłusznie są posądzane o małą odporność na temperatury występujące pod pokryciami. Jednocześnie zbyt wielu „fachowców” nie orientuje się, jakie są mechanizmy powstawania uszkodzeń tworzyw sztucznych wywoływanych przez promieniowanie ultrafioletowe (UV).

Uszkodzenia wywołane przez UV są przypisywane właśnie temperaturom, co jest już całkowitym nieporozumieniem dyskwalifikującym tych „fachowców”. Wynika to z braku podstawowej wiedzy dotyczącej samych dachów i tworzyw sztucznych. Ten temat też jest omówiony w Zeszycie nr 4. Mianowicie:

„12.1. Uwagi ogólne. 12.1.2.

MWK nie mogą być pokryciem tymczasowym. Czas pozostawienia ich na dachu bez pokrycia zasadniczego powinien być ograniczony do niezbędnego minimum z powodu działania promieniowania ultrafioletowego (UV), które jest groźne dla MWK ze względu na przenikanie przez nie promieniowania słonecznego. Odporność MWK na działanie promieniowania UV zależy od materiału, z jakiego są zbudowane, ich grubości (ciężaru powierzchniowego) oraz od ilości tego promieniowania, jaką pochłoną w czasie układania i eksploatacji dachu.”

Zwracam szczególną uwagę na pojęcie „pokrycia tymczasowego”, które wiadomo co oznacza, a szczególnie w Polsce, gdzie często zatrzymuje się budowy.

Dla tych, którzy uważają, że lepiej jest budować po staremu, czyli wykonywać warstwę uszczelniającą pokrycia z pap, też jest wiele pouczających informacji i zaleceń.

Ważny przykład:

„11. Zasady układania warstw wstępnego krycia z pap i membran z tworzyw sztucznych.

11.1. Uwagi ogólne.

Papy i membrany z tworzyw sztucznych stosowane jako warstwy wstępnego krycia są najczęściej uszczelnieniem pokryć dachów o niskich kątach nachylenia (poniżej NZP), stosowanymi w celu osiągnięcia pierwszej lub drugiej klasy szczelności. Jednak nie tylko, ponieważ są one również stosowane na połaciach o wyższym kącie nachylenia (szczególnie papy) z powodu istnienia innych dodatkowych wymagań, w tym na żądanie inwestorów. W obu sytuacjach ich stosowanie podlega podobnym zasadom.

Specyfika metod wbudowywania tych materiałów wynika z ich podstawowych cech: są to materiały hydroizolacyjne o bardzo wysokim oporze dyfuzyjnym. Z tego powodu dachy uszczelnione przy ich pomocy muszą mieć odpowiednią wentylację przestrzeni dachowych znajdujących się pod nimi.

W efekcie dachy kryte pokryciami układanymi na łatach muszą mieć dwie przestrzenie wentylacyjne: szczelinę utworzoną przez kontrłaty, wentylującą pokrycie oraz przestrzeń (lub szczelinę) wentylującą konstrukcję i termoizolację dachu. To komplikuje wykonanie wlotów i wylotów dla powietrza w okapach i w kalenicach lub narożach oraz na połączeniach pokryć z szerokimi instalacjami przechodzącymi przez dach.”

Polecam ten fragment wszystkim wykonawcom, projektantom i kierownikom budów, którzy polecają papy jako warstwy wstępnego krycia, zapominając, że są takie wymogi. Nie uważam, że papy są gorsze w tej funkcji, ale wiem, że warstwy wstępnego krycia z nich wykonane są bardzo drogie oraz że są zbyt często powodem powstawania pleśni w dachach, z powodu braku wykonania odpowiedniej wentylacji poszycia niezbędnego do ułożenia papy.

W Zeszycie nr 4 też można się sporo dowiedzieć o podstawowych zasadach dotyczących wentylowania dachów lub ich pokryć. W rozdziale 9 jest wystarczająca, podstawowa wiedza na ten temat. Oprócz tego są liczne rysunki pokazujące prawidłową konstrukcję ważnych detali dachu, uwzględniające zasady budowy dachów wentylowanych (rozdział 15).

Z oczywistych powodów, rysunki nie pokazują wszystkich detali i elementów występujących na dachach, ale prezentują te najważniejsze dla ich prawidłowego funkcjonowania. Warto zwrócić uwagę na okap, któremu poświęcono odrębny, najobszerniejszy podrozdział (nr 15.1). Omówiono w nim podstawowe wersje (8 schematów) i zaprezentowano 4 rysunki wykonawcze. Określono również 4 podstawowe cele, jakie musi spełniać dobrze wykonany okap. Ma to duże znaczenie, ponieważ w Polsce okapy są najczęściej wadliwie wykonywanym fragmentem nowych dachów.

Warto zwrócić uwagę na ciekawe zestawienie rysunków.

RYS. 1 i RYS. 2 pokazują mało popularne, ale najprostsze wersje wykonawcze, które mają zrealizowany wlot do szczeliny wentylacyjnej na końcu kontrłaty, a rynna znajduje się pod tym wlotem. Najprostsze, bo szczelinę wentylacyjną w takich dachach stanowi kontrłata i wtedy wykonanie wlotu na jej końcu oznacza najmniejszy wysiłek wykonawczy.

Na obu rysunkach są rynny nisko wiszące z rynajzami, czyli hakami mocowanymi na poziomie krokwi. Pierwszy rysunek pokazuje dach z dwoma szczelinami wentylacyjnymi koniecznymi, gdy warstwą uszczelniającą jest FWK, czyli nisko paroprzepuszczalna folia wstępnego krycia lub papa na deskowaniu (w miejscu folii).

RYS. 3 i RYS. 4 też są celowo zestawione. Oba pokazują dachy pokryte blachodachówką. RYS. 3 ma rynnę wysoką zawieszoną na rynajzach mocowanych do podwójnej łaty, a RYS. 4 na rynnę dolną mocowaną hakami doczołowymi (bardzo popularnymi w Polsce).

Wszystkie te wersje są sprawdzonymi europejskimi rozwiązaniami o prostych, klarownych zasadach budowy, uwzględniającymi prawidłowe i skuteczne działanie wentylacji wzdłuż kontrłat. Dobrze się stało, że zostały pokazane w tej publikacji, ponieważ mimo ich ewidentnych zalet w Polsce są niezwykle rzadko stosowane.

Trzeba zauważyć, że znakomitym uzupełnieniem tematu są rysunki zawarte w Zeszycie nr 3 [1] pokazujące wykonanie okapów w dachach pokrytych dachówkami. Tam pokazane okapy prezentują jeszcze inne dobre rozwiązania.

Równie interesujące są rysunki obrazujące kalenice dachów. Tam ważne są szczegóły pokazujące prawidłową realizację wylotów ze szczelin wentylacyjnych. W Zeszycie nr 4 [2] pierwszym rysunkiem obrazującym taki wylot na kalenicy jest RYS. 5, pokazujący rozwiązanie nazywane „wysoką kalenicą”. Stosuje się je przeważnie do pokryć blaszanych leżących na dachach o nachyleniu poniżej 25°. Ciekawe i warte podkreślenia jest to, że znajduje się on w rozdziale 12.6 omawiającym sposób układania MWK na dachach o pochyleniu od 5° do 20°. Chodzi o to, że normalne układanie MWK pokazywane w zaleceniach producentów ma zastosowanie w dachach o nachyleniu powyżej 20°, a poniżej wymaga dodatkowych prac uwzględniających to, że membrany są materiałem elastycznym i na niskich kątach mogą się tworzyć zastoiny wody oraz to, że konieczna dla MWK wentylacja pokrycia wymusza na niskich kątach zwiększenie wysokości kontr łat.

W tym rozdziale są jeszcze inne zalecenia dotyczące takich dachów i dlatego zachęcam do zapoznania się z Zeszytem nr 4 [2].

Równie ciekawe rozwiązania budowy osłon pokryć na kalenicach pokazują rysunki zawarte w rozdziale 15.2 omawianego wydawnictwa.

Warto wspomnieć o RYS. 6 dedykowanym dachom z uszczelnieniem wykonanym z papy i deskowania (lub innego poszycia). Widać na nim osłonę szczeliny będącej wylotem dla powietrza z drugiej, dolnej przestrzeni wentylacyjnej znajdującej się pod poszyciem, koniecznej dla prawidłowego funkcjonowania wentylacji dachu w przypadku użycia papy omówione w cytowanym wyżej rozdziale 11.1.

Podobną osłonę należy wbudowywać nad szczeliną wykonaną w dachach z FWK. Pokazuje to RYS. 7. Osłona jest bardzo ważnym elementem przy zastosowaniu warstw wstępnych wymagających zbudowania dwóch szczelin wentylacyjnych czyli pap i FWK. Trzeba dodać, że mimo tej konieczności, jest to niezwykle rzadko stosowany element w Polsce.

W dalszej części prezentującej detale wykonawcze dotyczące wykonania warstw wstępnego krycia w Zeszycie są jeszcze takie fragmenty dachu, jak: naroże, szczyty dachu, ściany szczytowe oraz kominy i kominki. Na zakończenie trzeba jeszcze przypomnieć, że pierwsza obszerniejsza część wydawnictwa omawia klasy szczelności wprowadzone w celu prawidłowego doboru warstw wstępnego krycia.

W tej części też jest bardzo interesujący rozdział 8.2 poświęcony pokryciom z blach profilowanych. Zaproponowano w nim wprowadzenie analogicznych do pokryć dachówkowych zasad użycia klas szczelności dla pokryć z blach profilowanych. Warto z tego skorzystać.

Literatura

1. Polskie Stowarzyszenie Dekarzy, „Wytyczne dekarskie. Zeszyt 3. Fachowe zasady krycia dachów dachówkami ceramicznymi i betonowymi”, 2020.
2. Polskie Stowarzyszenie Dekarzy, „Wytyczne dekarskie. Zeszyt 4. Zasady doboru warstw wstępnego krycia dla pokryć dachów pochyłych z detalami wykonawczymi”, 2020.
3. K. Patoka, S. Wiluś, „Zasady krycia dachu dachówkami ceramicznymi i betonowymi”, „IZOLACJE” 2/2020.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!