Stopnie szczelności pokrycia

Rodzaj warstwy wstępnej i sposób jej ułożenia decydują o izolacyjności oraz szczelności całego pokrycia. Zakres i sposób tak osiągniętej szczelności stopniuje się w zależności od kąta nachylenia połaci dachowej. W ramach teorii techniki dachowej od dawna funkcjonują już stopnie szczelności określone w odniesieniu do dachówek.

Szczelność pokrycia z dachówek

Wraz ze wzrostem kąta nachylenia wzrasta szczelność dachówek (RYS. 1), ponieważ woda spływa po nich szybciej i sprawniej. Z tego powodu im bardziej pochyła jest połać, tym mniejsze ilości wody penetrują połączenia między poszczególnymi dachówkami, czyli ich styki, zakłady (karpiówka) lub zamki.

W przypadku dachówek płaskich (karpiówka) im niższe jest nachylenie, tym zakłady między kolejnymi rzędami dachówek muszą być większe.

Każdy model dachówki ma wyznaczony eksperymentalnie najniższy kąt połaci, na jakim może być ułożony. Taki kąt określany jest skrótem NZP oznaczającym najniższe zalecane pochylenie, które nie jest ostatecznym najmniejszym możliwym nachyleniem.

Czyli gdy producent określa NZP, to ten kąt wcale nie oznacza najniższego możliwego nachylenia, na jakim może być ułożona dachówka, lecz jest to standardowe pochylenie, które nie wymaga specjalnych uszczelnień zwiększających deszczoszczelność warstwy leżącej pod dachówką.

W Niemczech NZP wyznacza się w ten sposób, że dachówkę mocuje się na ustawionym w tunelu aerodynamicznym metalowym ruszcie o zmiennym kącie nachylenia. W tunelu tym odpowiednio dobrana prędkość powietrza nanosi na dachówki strumienie wody. Ilość wody i prędkość przepływu powietrza są dobrane w taki sposób, aby zamodelować największe wichury z deszczem odnotowane w ciągu ostatnich 50 lat.

W takim modelu nie ma warstwy wstępnego krycia uszczelniającej dachówki. Oczywiście, ilość wody, jaka przedostanie się pod dachówki, również podlega określeniu. Jeżeli będzie to kilka kropli, nikt nie uzna ich za przeciek.

Dawniej nawet większe ilości wody przedostającej się na poddasze niemieszkalne były akceptowane, ponieważ nie zagrażały zalaniem mieszkań i były szybko usuwane przez powietrze wentylujące strych. Natomiast na współczesnym dachu domu z poddaszem mieszkalnym nikt nie odważy się ułożyć żadnego pokrycia bez warstwy uszczelniającej (wstępnej).

Dla szczelności całego pokrycia ważne jest, jak ta warstwa jest ułożona. Im kąt nachylenia połaci jest mniejszy, tym musi być ona szczelniejsza dla podwianych opadów. W związku z tym szczelność tę stopniuje się w następujący sposób:

• uszczelnieniem podstawowym (bazowym) jest folia (FWK) lub membrana wstępnego krycia (MWK) rozpięta luźno na krokwiach, a nad nią zamocowane są kontrłaty i łaty;
• wyższy stopień to folia (FWK) lub membrana wstępnego krycia (MWK) ułożone na sztywnym podłożu, np. na wełnie lub poszyciu;
• jeszcze szczelniejsza jest warstwa FWK lub MWK leżącej na sztywnym podłożu z uszczelnionymi zakładami między poszczególnymi pasmami (np. MWK na wełnie);
• wyższy stopień szczelności osiąga warstwa FWK lub MWK leżącej na sztywnym podłożu z uszczelnionymi zakładami między poszczególnymi pasmami i uszczelnioną kontrłatą (klejem lub taśmą samoprzylepną);
• za kolejny stopień szczelności uznaje się wykonanie warstwy wstępnej z materiałów bardziej odpornych na działanie wody (folii EPDM, PCW, papy itp.) leżących na sztywnym podłożu z uszczelnionymi zakładami między poszczególnymi pasmami i uszczelnioną klejem kontrłatą (ten wariant nazywany jest dachem spodnim deszczoszczelnym);
• najwyższy stopień szczelności to warstwa wykonana z folii EPDM lub papy (dwie warstwy) leżących na sztywnym podłożu z uszczelnionymi zakładami między poszczególnymi pasmami i uszczelnioną kontrłatą w ten sposób, że leży ona pod dodatkową warstwą folii lub wierzchnią warstwą papy (ten wariant nazywany jest dachem spodnim wodoszczelnym).

Oczywiście, przy zastosowaniu innych materiałów stosowanych jako podkłady uszczelniające (np. płyt dyfuzyjnych z materiałów drewnopodobnych) lub termoizolacji typu PUR/PIR możliwość stopniowania wzrasta w zależności od tego, jak te materiały są łączone i układane.

Wytyczne Niemieckiego Związku Dekarzy [1] dopuszczają układanie dachówek na połaciach o najmniejszym możliwym pochyleniu, wynoszącym tylko 10°, bez względu na rodzaj dachówki.

W takich dachach szczelność pokrycia zapewnia warstwa znajdująca się pod spodem, stanowiąca warstwę hydroizolacyjną, zbudowaną z pap lub folii stosowanych na dachach płaskich. W Polsce i w Niemczech taka warstwa wstępnego krycia nazywana jest dachem spodnim.

W takim systemie dachówka jest tylko atrapą stanowiącą kontynuację pokrycia sąsiednich, wyżej nachylonych połaci (np. dachów nad garażami stykającymi się z budynkami o normalnych, wysokich połaciach).

Warto zaznaczyć, że producenci dachówek niechętnie wspominają w swoich materiałach informacyjnych o takiej możliwości, ponieważ nawet najlepsze tak ułożone dachówki na dachach zlokalizowanych w regionach o śnieżnych zimach będą dużo krócej funkcjonować z powodu częstego zamakania i zamarzania.

W polskim, bardzo zmiennym klimacie ułożenie dachówek nawet na dobrze wykonanym dachu spodnim, na połaci nachylonej pod kątem 10°, byłoby wyjątkowo ryzykowne. Dlatego doświadczone firmy ograniczają wielkość minimalnych kątów nachylenia połaci, na których zalecają zastosowanie swoich produktów.

W pewnym okresie funkcjonowało pojęcie określane skrótem NDP – najniższe dopuszczalne pochylenie. Było to nachylenie graniczne, określane w odniesieniu do każdego typu dachówek, poniżej którego producenci nie zalecali ich układania. Był to bardzo słuszny krok świadczący o dbałości o swoich klientów.

Kąt, przy którym dachówka zaczyna przeciekać, określa NZP dla tego typu dachówki. Z oczywistych powodów kąt ten jest zależny od szczelności połączeń między poszczególnymi dachówkami. Dla najprostszych modeli bez zamków jest on wysoki, a dla dachówek z zamkami o złożonych kształtach – niski (TABELA 1).

Warto zauważyć, że NZP danej dachówki określone jest dla dachu budynku z poddaszem niewykorzystywanym do celów mieszkalnych, a jego konstrukcja nie musi spełniać żadnych dodatkowych wymagań. Dla takiego dachu, którego kąt nachylenia połaci jest nie mniejszy niż NZP, dachówka jest dostateczną osłoną, nawet bez żadnej warstwy uszczelniającej (warstwy wstępnego pokrycia).

Według instrukcji „Technika i Detale. ABC systemu dachowego” [2] oraz „Rozwiązania techniczne. Dachy spadziste – Braas” [3] przez dodatkowe wymagania dla dachu w tej teorii rozumie się następujące czynniki:

• nachylenie połaci dachu jest mniejsze niż NZP zalecanego przez producenta pokrycia;
• budynek znajduje się w strefie o trudnych warunkach klimatycznych, czyli o podwyższonej sile wiatrów lub ilości opadów;
• poddasze wykorzystywane jest do celów mieszkalnych;
• dach ma trudną konstrukcję zwiększającą wymagania: długie krokwie, dodatkowe instalacje, np. wymienniki lub kolektory słoneczne, skomplikowany kształt, np. wole oka, lub dużą ilość połaci (lukarny);
• inwestor lub lokalne prawo narzucają specjalne wymagania dla budynku.

Wymagany stopnień szczelności uzależniony jest od liczby wymienionych wymagań. Przy trzech (z pięciu) dodatkowych wymaganiach należy stosować najwyższe stopnie szczelności warstwy wstępnej dla danego kąta nachylenia połaci.

W zaleceniach producentów dachówek [2, 3] każda dachówka ma opracowaną tabelę uwzględniającą wyżej przedstawioną metodę dobierania stopni szczelności do konkretnych dachów. W TABELI 2 stopnie oznaczone cyframi rzymskimi różnią się nieznacznie od tych opisanych wyżej, ale szczelność wzrasta z liczbą jej przypisaną.

Szczelność pokrycia z blachodachówek

Bardzo podobnie do dachówek powinno być określone stopniowanie szczelności warstwy wstępnej pod innymi pokryciami, również pod blachodachówkami. Dobrym rozwiązaniem jest ustalenie, analogicznie do dachówek, najniższego zalecanego pokrycia (NZP) dla każdego modelu blach i potraktowanie go jako punktu odniesienia.

Określenie NZP dla blachodachówek powinno opierać się na założeniach, że najwięcej przecieków pod to pokrycie przedostaje się w okresie topnienia śniegów, gdy woda pośniegowa pod zalegającym śniegiem podchodzi pod górę. Oczywiście, ilość tej wody zależy od ilości połączeń arkuszy na połaci oraz od ilości ich nacięć (w koszach i narożach).

Wiadomo, że śnieg zsuwa się łatwo przy kątach nachylenia dachu większych niż 25°. Z tego powodu właśnie ten kąt powinien być podstawą do wyznaczania NZP dla blachodachówek. Poniżej tego kąta powinno się stosować zwiększoną szczelność warstwy wstępnej według tych samych zasad co dla dachówki.

Drugim podstawowym założeniem dla tych zasad jest stała konieczność uszczelniania blachodachówek na wszystkich nachyleniach ze względu na wzmożoną ilość skroplin pod wszystkimi blaszanymi pokryciami. Tak więc podstawowym stopniem szczelności dla każdego modelu powinien być układ: pokrycie blaszane + warstwa wstępna z folii lub membrany.

Natomiast kąt najmniejszego zalecanego pochylenia (NZP) powinien być określony przez nachylenie profilu danego modelu blachodachówki (RYS. 2) w ten sposób, że NZP powinno by sumą nachylenia 25° i kąta profilu (P na RYS. 2).

Natomiast warunkiem podstawowym zwiększenia stopnia szczelności pokrycia z blach powinien być skomplikowany kształt dachu (kosze, naroża, przejścia instalacji itp.), ponieważ każde nacięcie pokryć blaszanych znacząco zwiększa ryzyko podciekania.

Literatura

1. „Deutsches Dachdeckerhandwerk. Regeln für Dachdeckungen”: „Merkblatt Wärmeschutz bei Dächern”, IX 1997.
2. „Technika i Detale. ABC systemu dachowego”, RuppCeramika Monier, 2001.
3. „Rozwiązania techniczne. Dachy spadziste – Braas”, Monier 2008.
4. „Instrukcja krycia dachu dachówką ceramiczną”, Koramic 2009.
5. H.-J. Starly, H. Bottcher, H. Walter, „Ceramiczne pokrycia dachowe”, PCB Difin i Müller, Warszawa 2005.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!