Zastosowanie folii niskoparoprzepuszczalnych (FWK)

FWK są powszechnie stosowane w dwóch rodzajach konstrukcji:

• w dachach z poddaszem nieużytkowym, w którym przestrzeń nad ocieplonym stropem jest wentylowana (rys. 1),
• w nieocieplanych dachach budynków magazynowych, przemysłowych itp.

Folie wstępnego krycia znajdują więc zastosowanie wszędzie tam, gdzie funkcje i kształty dachu nie wymagają stosowania membran dachowych o wysokiej paroprzepuszczalności, a jednocześnie ważne są dwie cechy: wysoka wytrzymałość i niskie koszty materiału.

Zastosowanie FWK a wentylacja dachu

Poprawne zastosowanie FWK w dachach z poddaszem mieszkalnym ilustruje rys. 2. Jeżeli dach ma prosty kształt, to wykonanie dwóch szczelin wentylacyjnych według tego schematu nie jest tak trudne, choć na pewno podnosi cenę wykonania dachu. W związku z tym produkowane obecnie FWK są montowane dużo częściej w dachach z poddaszem nieużytkowym (rys. 1). W takich konstrukcjach całe poddasze bez względu na rodzaj więźby stanowi przestrzeń wentylacyjną, która, by działała prawidłowo, musi mieć otwory zapewniające przepływ powietrza atmosferycznego. Na rys. 1 otwory te symbolizowane są przez prostokątne okienka w szczytach budynku. Przepływ powietrza może się również odbywać w kierunku od murłaty do kalenicy lub od murłaty do szczytu budynku. Wybór zależy od rodzaju i kształtu dachu.

Im dach jest mniej nachylony (10°–30°), tym bardziej opłaca się wentylować go za pomocą okienek w szczytach. Przy niskich kątach ruch powietrza wentylującego jest w większym stopniu wywoływany przez wiatr niż przez ciąg termiczny. Wentylacja dachu jest napędzana tymi dwiema siłami działającymi w różnym stopniu w zależności od wielu czynników: głównie od nachylenia dachu i miejsca usytuowania budynku. Natomiast przy większych pochyleniach bardziej efektywne jest wentylowanie od okapu do kalenicy, ponieważ wówczas łatwo powstaje efekt ciągu termicznego. Wiatr jest bardziej zmienny i nieprzewidywalny, a ruch ogrzanego powietrza ku górze jest dużo pewniejszy. Powietrze rozgrzewane jest albo przez słońce, albo przez ciepło uciekające z wnętrza budynku.

Zastosowanie folii i membran jest ściśle związane z teorią wentylowania dachów. Bez sprawnie działającej wentylacji oba te materiały nie funkcjonują właściwie. Warto w tym miejscu przypomnieć, że działanie wentylacji wymaga przepływu powietrza atmosferycznego i dlatego przestrzenie (rys. 1) lub szczeliny wentylacyjne (rys. 2) muszą mieć wlot i wylot umożliwiający wymianę i ruch tego powietrza.

FWK w dachach pokrytych blachodachówką

Niestety, nie wszyscy pamiętają o konieczności zapewnienia dobrej wentylacji. Jest to szczególnie widoczne w pokrytych blachodachówkami dachach, których gąsiory są bardzo często uszczelniane profilowanymi wkładkami o kształtach dostosowanych do wygięć blachy. Uszczelki te są również wkładane pod blachy w okapie dachu. Tak wykonany dach ma zamknięte wyloty pod gąsiorem lub wloty w okapie (fot. 1) do szczelin wentylacyjnych.

Ten często powtarzany błąd wynika z nieporozumienia mającego swoje uzasadnienie w historii blachodachówek. Pokrycie to dotarło do Polski ze Skandynawii, gdzie było początkowo stosowane wyłącznie na dachach o bardzo prostej konstrukcji wykonanych z prefabrykowanych wiązarów kratownicowych. Poddasze było oczywiście nieużytkowe i stanowiło przestrzeń wentylacyjną. Na takich konstrukcjach układano jako warstwę wstępną (uszczelniającą) specjale folie nieprzepuszczające pary wodnej, ale z warstwą antykondensacyjną od strony poddasza. Otóż jest kilka przyczyn, z powodu których takie folie preferowane są do stosowania pod blachami profilowanymi.

Po pierwsze: paroszczelne FWK zapewniają większą trwałość blach, które uszczelnione pod gąsiorem i w okapie mają ograniczoną do minimum styczność z wilgocią (rys. 3). W przypadku zastosowania folii paroprzepuszczalnych (zarówno nisko-, jak i wysokoparoprzepuszczalnych) należy umożliwić przepływ powietrza wentylującego szczelinę utworzoną przez kontrłaty i nie można zastosować uszczelek pod gąsiorem oraz w okapie. W takim układzie powietrze atmosferyczne przewietrzające przestrzeń pod blachą, a nad folią w dachach w naszym klimacie stale dostarcza wilgoci, która bardzo łatwo skrapla się pod blachą i spływa na łaty. W miejscach styku łat z blachą znajdują się śruby montażowe oraz zachodzi tarcie blachy z szorstką powierzchnią drewna. Trwałość blach ulega skróceniu, gdy powietrze nasycone jest wilgocią (co się w Polsce często zdarza). Natomiast przy użyciu szczelnej folii i uszczelek ani powietrze nie będzie dostarczało wilgoci, ani folia nie będzie jej przekazywała.

Po drugie: warstwa antykondensacyjna znajdująca się od strony wewnętrznej (fot. 6) równoważy brak paroprzepuszczalności folii w miejscach styku z drewnem więźby dachowej (krokwie). Włóknina zapewnia nie tylko magazynowanie, lecz także transport pary wodnej, dzięki czemu miejsca styku mogą wyschnąć. Warstwa antykondensacyjna podczas przepływu powietrza wilgotnego w szczelinie zatrzymuje nadmiar wilgoci, co zapobiega powstawaniu jej skupisk. Następnie, gdy napłynie suche powietrze, tę zmagazynowaną wilgoć warstwa antykondensacyjna oddaje do atmosfery. Dlatego ważne jest skuteczne działanie wentylacji, czyli dobrze działających otworów wlotowych i wylotowych umożliwiających sprawną wymianę powietrza na całym poddaszu.

Wynika z tego, że najlepszą warstwą wstępną dla blachodachówek ułożonych na dachu o poddaszu nieużytkowym jest folia paroizolacyjna niedopuszczająca pary wodnej do przestrzeni pod blachą. Taka folia powinna mieć jednak warstwę antykondensacyjną zapobiegającą powstawaniu skroplin pod folią i gromadzeniu się jej na drewnianych elementach konstrukcji dachu. Takie rozwiązanie jest prawidłowe tylko wtedy, gdy wilgoć pochodząca ze skroplin nie będzie zbyt długo przebywała w warstwie antykondensacyjnej, co jest możliwe pod warunkiem dobrego wentylowania poddasza.

Natomiast na poddaszu mieszkalnym (rys. 4) między taką antykondensacyjną folią a termoizolacją musi być zachowana szczelina wentylacyjna o dość dużej wysokości gwarantującej dobrą wymianę powietrza. Wysokość minimalna dla kątów nachylenia od 30° wynosi 3 cm – trochę więcej niż się zwyczajowo stosuje (2–2,5 cm). Wynika to z konieczności uwzględnienia różnych nierówności wykonawczych. Oprócz tego jest jeszcze jeden ważny warunek prawidłowego działania wentylacji: wyloty powietrza wentylującego muszą być wykonane jak najbliżej kalenicy jako otwory w szczytach budynku lub jako kominki wentylacyjne (np. w dachach kopertowych) przechodzące przez blachodachówkę. Jest to skutek braku możliwości realizacji wylotu pod gąsiorem: folia jest paroszczelna, a gąsior uszczelniony. Podobnie trzeba wykonać dach, gdy jest w nim użyta FWK zbrojona siatką lub tkaniną. Jednak wtedy przestrzeń pod blachodachówką musi być wentylowana i dach będzie musiał mieć dwie szczeliny wentylacyjne (rys. 2).

Blachodachówki są w Polsce bardzo popularne i bywają stosowane na dachach z poddaszami i mieszkalnymi, i nieużytkowymi. Dlatego warto pamiętać, że dla takich pokryć dachów z poddaszami nieużytkowymi optymalną FWK jest folia z warstwą antykondensacyjną (fot. 6).

Rodzaje FWK

Na rynku polskim króluje folia zbrojona o gramaturach od 90 do 140 g/m² (fot. 1 i 3) oraz folia wzmacniana tkaniną o gramaturze ok. 100 g/m² (fot. 3). Te zbrojone wykonane są z polietylenu oblanego na siatce polipropylenowej (najczęściej), a te z tkaniną wykonane są z uszczelnionej folią polietylenową tkaniny polipropylenowej. Taka budowa zapewnia im dużą wytrzymałość, przy czym, z oczywistych powodów, folie z tkaniną są mocniejsze od tych zbrojonych (przy podobnej gramaturze).

W obu typach paroprzepuszczalność jest efektem nakłuwania powierzchni folii w trakcie procesu produkcji. Odbywa się to na specjalnych walcach z małymi igłami w kształcie stożka. W ten sposób powstaje w FWK dużo małych otworów o zmiennej średnicy. Po tej stronie folii, która ma znajdować się na zewnątrz (od pokrycia dachu), otworek powinien mieć bardzo wąski czubek, a od strony wewnętrznej FWK powinna być szersza średnica. Podstawa stożkowatego otworu znajduje się od wewnątrz, czubek natomiast od zewnątrz. W ten sposób para wodna łapana jest od środka dachu i wydostaje się cienkim czubkiem (fot. 4), przez który nie może przejść woda z przecieków pochodzących spod pokrycia dachu.

Trzeba jednak pamiętać, że dzięki tym otworkom przez FWK przechodzi bardzo mała ilość pary wodnej i dlatego pod tymi foliami powinny znajdować się przestrzenie lub szczeliny wentylacyjne, w których powietrze zbiera parę w ilościach zapewniających suchość konstrukcji i termoizolacji (rys. 1 i 2). Mikroperforacje w tych rodzajach FWK są wykonywane po to, by w miejscach styku folii z drewnem nie gromadziły się skropliny. Nakłuwanie folii jest niezbędne, ponieważ w dachach materiały te w bardzo wielu miejscach stykają się z drewnem.

Z powodu popularności drewna w konstrukcjach dachowych wymaga się od FWK, aby miały cechy uniemożliwiające powstawanie skroplin na styku tych dwóch materiałów. Dlatego jeszcze inny rodzaj produkowanych FWK (mniej popularny w Polsce) charakteryzuje się tym, że wyposażony jest w warstwę antykondensacyjną, która zapobiega gromadzeniu się skroplin. Jej działanie polega na równomiernym rozłożeniu i pochłonięciu wilgoci na spodniej stronie FWK. Warstwę tę stanowią różnego typu włókniny połączone technologicznie z nośnikiem (tkaniną lub siatką). Dzięki niej skroplona para wodna nie spływa na podłoże (na drewno), lecz gromadzi się we włókninie i w odpowiednich warunkach łatwo się z niej wydostaje. Tego typu FWK pochłaniają wilgoć, gdy jest jej dużo, a oddają do powietrza wentylującego, kiedy jest sucho. Warunkiem właściwego funkcjonowania tych folii jest ich wentylowanie bezpośrednie lub wentylowanie deskowania, na którym mogą one leżeć.

Trzeba przy tym zaznaczyć, że powiększanie objętości warstwy pochłaniającej skropliny nie ma uzasadnienia, gdyż może mieć negatywne skutki dla konstrukcji dachu. Częste są bowiem sytuacje, gdy skroplin jest dużo – gruba warstwa pochłaniająca grozi wtedy ciągłym zawilgoceniem drewna na styku z FWK (lub MWK).

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!