Izolacje.com.pl

Zaawansowane wyszukiwanie

Nieinwazyjne metody przywracania równowagi wilgotnościowej budynków zabytkowych

Non-invasive methods of restoring the humidity balance of historic buildings

Poznaj nieinwazyjne metody przywracania równowagi wilgotnościowej budynków zabytkowych, fot. B. Monczyński

Poznaj nieinwazyjne metody przywracania równowagi wilgotnościowej budynków zabytkowych, fot. B. Monczyński

Problem zabezpieczenia budynków lub ich części narażonych na działanie wody i wilgoci zawartych w gruncie sprowadza się z reguły do dwóch czynności technicznych: odseparowania od elementów budynku źródeł powodujących dopływ wilgoci, względnie stworzenie w murach odpowiedniej bariery przeciwwilgociowej – po czym do regeneracji uszkodzonych lub zagrożonych elementów [1].

Zobacz także

Małgorzata Kośla Termoizolacja budynków narażonych na dużą wilgotność

Termoizolacja budynków narażonych na dużą wilgotność Termoizolacja budynków narażonych na dużą wilgotność

Niektóre materiały termoizolacyjne, używane do budowy obiektów narażonych na kondensację, mogą nieść ryzyko zawilgocenia w przegrodzie, przecieków, korozji czy uszkodzeń. Wszystkie te zjawiska z pewnością...

Niektóre materiały termoizolacyjne, używane do budowy obiektów narażonych na kondensację, mogą nieść ryzyko zawilgocenia w przegrodzie, przecieków, korozji czy uszkodzeń. Wszystkie te zjawiska z pewnością wpłyną negatywnie na właściwości termoizolacyjne budynku. Wobec tego, inwestor planujący skuteczne zaizolowanie obiektu, powinien zdawać sobie sprawę, że wybrany materiał musi dobrze spełniać funkcje termomodernizacyjne budynków narażonych na dużą wilgotność i wysokie ciśnienie pary wodnej.

KREISEL Technika Budowlana Sp. z o.o. Innowacyjne rozwiązania do renowacji budynków zabytkowych

Innowacyjne rozwiązania do renowacji budynków zabytkowych Innowacyjne rozwiązania do renowacji budynków zabytkowych

Budynki zabytkowe mają duży potencjał w zakresie termomodernizacji, jednak ich możliwości przeprowadzenia działań są ograniczone, ponieważ mogą podlegać ochronie konserwatorskiej. Dlatego przywrócenie...

Budynki zabytkowe mają duży potencjał w zakresie termomodernizacji, jednak ich możliwości przeprowadzenia działań są ograniczone, ponieważ mogą podlegać ochronie konserwatorskiej. Dlatego przywrócenie obiektu zabytkowego do stanu z czasów jego świetności to zadanie dla profesjonalnych firm specjalizujących się w renowacji budynków. Eksperci dobiorą najlepsze technologie i produkty odpowiednie dla konkretnego budynku oraz warunków, z poszanowaniem walorów architektonicznych i historycznych.

LERG SA Poliole poliestrowe Rigidol®

Poliole poliestrowe Rigidol® Poliole poliestrowe Rigidol®

Od lat obserwujemy dynamicznie rozwijający się trend eko, który stopniowo z mody konsumenckiej zaczął wsiąkać w coraz głębsze dziedziny życia społecznego, by w końcu dotrzeć do korzeni funkcjonowania wielu...

Od lat obserwujemy dynamicznie rozwijający się trend eko, który stopniowo z mody konsumenckiej zaczął wsiąkać w coraz głębsze dziedziny życia społecznego, by w końcu dotrzeć do korzeni funkcjonowania wielu biznesów. Obecnie marki, które chcą odnieść sukces, powinny oferować swoim odbiorcom zdecydowanie więcej niż tylko produkt czy usługę wysokiej jakości.

*****
Artykuł porusza kwestie nieinwazyjnych metod przywracania równowagi wilgotnościowej budynków zabytkowych. Przedstawiono w nim wykaz metod stosowanych w celu ograniczenia zawilgocenia wynikającego z kapilarnego podciągania wilgoci z gruntu.

Non-invasive methods of restoring the humidity balance of historic buildings

The article discusses non-invasive methods of restoring the humidity balance of historic buildings. It presents a list of methods used to reduce moisture resulting from capillary rise of moisture from the ground.
*****

Przy renowacji zawilgoconych budynków zabytkowych należy – zgodnie z zasadami minimalnej niezbędnej ingerencji, poszanowania integralności technicznej zabytku (zachowania rozwiązań technicznych i estetycznych typowych dla czasu, w którym budynek powstał) oraz powrotu do bezpiecznego stanu początkowego – unikać metod inwazyjnych [2]. Przez bezpieczny stan początkowy należy rozumieć stan równowagi wilgotnościowej (ani nadmierne zawilgocenie, ani nadmierne przesuszenie), wynikający z szybkiego i sprawnego odprowadzania wody oraz ograniczania jej szkodliwego oddziaływania na budowlę [2, 3].

Czytaj też o: Stanach awaryjnych zabytkowych więźb dachowych

rys1 nieinw

RYS. 1 Dynamika podciągania kapilarnego wilgoci w murze oraz schematyczne przedstawienie trzech czynników determinujących maksymalną wysokość zawilgocenia. Objaśnienia: 1 – zaopatrzenie w wodę, 2 – parowanie, 3 – właściwości materiałów oraz struktura muru; rys.: [5]

W przypadku muru zawilgacanego na skutek kapilarnego transportu wody można wprowadzić umowny podział na trzy strefy: poboru wody, zawilgacania oraz odparowywania [4]. Jeśli mur znajduje się w stanie równowagi (zawilgocenie nie ulega zmianie), wydajność pochłaniania wody (tj. ilość dostarczanej wody) równoważona jest przez wydajność dyfuzyjnego parowania (ilość wody odparowującej). Maksymalna wysokość podciągania wilgoci w murze jest zatem wypadkową trzech czynników: zaopatrzenia w wodę, zdolności odparowania oraz właściwości muru (jego struktury) i materiałów, z których został wykonany (ilości i wielkości porów, ich krętości, wzajemnych połączeń itp.) (RYS. 1) [5]. Modyfikacja nawet jednego z tych czynników może mieć zatem wpływ na ograniczenie negatywnych skutków omawianego zjawiska.

rys2 nieinw

RYS. 2 Metody ochrony budowli przed podciąganiem wilgoci z gruntu; rys.: oprac. B. Monczyński na podstawie [1, 6, 7, 9–14]

Na RYS. 2 przedstawiono wykaz metod stosowanych w celu ograniczenia zawilgocenia (jak również związanych z nim szkód) wynikającego z kapilarnego podciągania wilgoci z gruntu. Obok metod odtwarzania poziomej hydroizolacji przeciwwilgociowej sensu stricto, na schemacie znaleźć można metody pośredniego ograniczania podciągania kapilarnego. Choć z jednej z strony postrzegane są one jako „techniki zastępcze”, które nie mogą zagwarantować trwałego i w pełni skutecznego zabezpieczenia przegród budowlanych [6], z drugiej – szczególnie w przypadku budynków zabytkowych – metody mechaniczne oraz iniekcyjne postrzegane są jako nurt „ciężkiej chirurgii”, które należy traktować nie jako standard, ale jako rozwiązanie dopuszczalne w sytuacjach wyjątkowych i rezerwować jedynie dla przypadków, kiedy mimo podjętych działań przegrody nie powracają do stanu równowagi wilgotnościowej [2, 7, 8].

rys3 nieinw

RYS. 3 Zewnętrzna szczelina wentylacyjna; rys.: [11]

rys4 nieinw

RYS. 4 Wewnętrzna szczelina wentylacyjna; rys.: [11]

rys5 nieinw

RYS. 5 Zewnętrzna szczelina wentylacyjna z odprowadzeniem skroplin; rys.: [11]

Jednym ze stosowanym w przeszłości rozwiązań, mającym na celu utrzymanie muru w stanie równowagi wilgotnościowej, było osuszanie zawilgoconych ścian za pomocą pionowych szczelin wentylacyjnych. W murze, zarówno w pionie, jak i w poziomie, wykonywano szczeliny lub osadzano gliniane rurki (RYS. 3–5, FOT. 1). Wentylacja była zwykle skierowana ku górze.

Aby zapobiec przedostawaniu się liści, błota oraz owadów, otwory wyposażane były niekiedy w kratkę wentylacyjną [15].

fot1 nieinw 2

FOT. 1 Otwory szczelin wentylacyjnych; fot.: B. Monczyński

Oprócz tego stosowane były warstwy i rowy wentylacyjne (oraz ściany zabezpieczone hydroizolacją). Nie należy mylić obu rozwiązań – o ile warstwy wentylacyjne powstawały poprzez rozdzielenie dwóch warstw muru warstwą powietrza – zwykle o szerokości od 5 do 25 cm (RYS. 6) połączonych żelaznymi klamrami lub elementami murowymi zabezpieczonymi smołą, o tyle tzw. galerie wychodziły poza obrys budynku – wznoszono dodatkową ścianę, która nie miała połączenia z murem piwnicy. Mur taki sięgał do podstawy fundamentu i dopiero w tym miejscu łączony był z „właściwym” budynkiem, względnie wykonywany był w formie schodkowej ściany oporowej (RYS. 7). Rowy izolacyjne miały zwykle szerokość od 0,5 do 1 metra [15].

rys6 nieinw

RYS. 6 Warstwa wentylacyjna o szerokości 5 oraz 25 cm; rys.: [11]

rys7 nieinw

RYS. 7 Otwarty rów przewietrzający z murem oporowym związanym z budynkiem wzgl. „wolnostojącym”; rys.: [11]

Rozwiązania takie zapewniało skuteczną ochronę przed przenikaniem wilgoci pochodzącej z gruntu (działającej na pionowe powierzchnie elementów budynku). Nie rozwiązywało jednak całkowicie problemy zawilgocenia budynku, o ile nie zapewniono prawidłowego odprowadzenia wód opadowych (deszczu i śniegu). Aby temu zaradzić, opracowano różne metody zapobiegania przedostawaniu się wilgoci działającej od góry. Warstwy i rowy przewietrzające przykrywano panelami drewnianymi lub też płytami kamiennymi lub betonowymi (RYS. 8).

W niektórych przypadkach panele przeplatano kratkami, aby umożliwić wentylację. To powodowało, że deszcz i śnieg na powrót mogły przedostać się do środka i musiały być usuwane. W tym celu na dnie montowano kanał odprowadzający wodę. Niekiedy zamiast stosowania przykrycia z płyt betonowych nad rowami izolującymi wykonywano sklepienia (RYS. 8). Rozwiązanie takie skutecznie sprawiało, że rzeczywisty mur piwnicy nie miał kontaktu z gruntem, a tym samym zapewniało ochronę przed zawilgoceniem.

rys8 nieinw

RYS. 8 Zamknięty rów przewietrzający z przykryciem w formie płyt kamiennych oraz sklepienia; rys.: [11]

Z drugiej jednak strony wzrastała wilgotność powierza w tak zamkniętej przestrzeni, co z kolei powodowało intensyfikację kapilarnego podciągania wilgoci. W związku z tym konieczna okazała się odpowiednia wymiana powietrza. Istniały różne podejścia do odprowadzania wilgotnego i zimnego powietrza. Jednym z pomysłów (stosunkowo szybko porzuconych) było podłączenie rowów izolacyjnych do kominami i odprowadzenie wilgotnego powietrza poprzez dach [15].

rys9 nieinw

RYS. 9 Kanał dystansujący i przewietrzający przy budynku niepodpiwniczonym; rys.: [7]

Również współcześnie, w przypadku gdy przyczyną zawilgocenia muru jest otaczający teren, zawilgocony na skutek wnikania w niego wody pochodzącej z opadów atmosferycznych lub wód powierzchniowych, stosuje się niekiedy osuszanie za pomocą czasowych i stałych rowów przewietrzających i dystansujących ściany od ziemi, względnie głębszego drenażu opaskowego. Rowy przewietrzające najczęściej stosowane są w miastach, w przypadku gdy teren na zewnątrz budynków zabytkowych uległ w czasie ich istnienia znacznemu podniesieniu, np. wyniku narastania warstw kulturowych, a skutkiem tego posadzka parteru znalazła się poniżej terenu. Gdy usunięcie nawarstwień ziemi nie jest możliwe, aby zabezpieczyć partie murów znajdujące się poniżej poziomu gruntu nasypowego, a otoczone nimi pomieszczenia od szkód związanych z zawilgoceniem, stosuje się rozwiązanie polegające na wykonaniu wokół zewnętrznych murów budynku rowu o głębokości sięgającej co najmniej, a najlepiej 10–20 cm poniżej poziomu posadzki wnętrza lub tak zwanego punktu zero (miejsce styku dwóch struktur o różnych właściwościach fizycznych: nienasiąkliwych – zwykle kamiennych – fundamentów oraz nasiąkliwych murów ceglanych), zgodnego zwykle z poziomem pierwszej posadzki (RYS. 9) [1, 7].

fot2 nieinw

FOT. 2 Odsłonięta galeria (rów odpowietrzający) – widoczny komin wentylacyjny; fot.: B. Monczyński

Osuszanie murów tą metodą jest bardzo czasochłonne i niekiedy może trwać nawet kilka lat. Dlatego też rowy osuszające z reguły pozostawia się na stałe, nadając im odpowiednią oprawę architektoniczną poprzez wykonanie tzw. galerii. Grunt należy w takim wypadku zabezpieczyć przed osuwaniem, poprzez wykonanie ścianki oporowej o odpowiedniej konstrukcji oraz zabezpieczonej warstwą hydroizolacji. Galerie mogą mieć formę otwartą, z przykryciem kratką na całej długości, lub zamkniętą. W przypadku galerii otwartych konieczne jest odprowadzenie do instalacji burzowej wody, która się do niej dostanie podczas opadów atmosferycznych. Galerie zamknięte natomiast muszą mieć zapewnioną cyrkulację powietrza – skuteczny nawiew i wywiew. Osiąga się ją bądź przez budowę specjalnego komina (FOT. 2) bądź też poprzez przyłączenie do kominów już istniejących [1, 7, 16].

Na początku XX w. opracowano inną metodę, która stosowana była do przełomu lat 70. i 80. minionego stulecia – tak zwane rurki ścienne lub wentylacyjne, określane również drenami wentylacyjnymi, a najbardziej znane (od nazwiska wynalazcy, belgijskiego inżyniera A. Knapena) jako „otwory Knapena” (FOT. 3RYS. 10).

fot3 nieinw

FOT. 3 Dreny wentylujące – otwory Knapena; fot.: B. Monczyński

rys10nieinw

RYS. 10 Schemat osuszania murów za pomocą otworów Knapena. Objaśnienia: 1 – zawilgocony grunt, 2 – zawilgocony mur, 3 – dren, 4 – siatka, 5 – osuszona część muru; rys.: [1]

Według założeń tej metody kapilarne podciąganie wilgoci w murze jest ograniczane za pomocą porowatych rurek glinianych, najczęściej trójkątnych lub okrągłych, umieszczonych w nawierconych wcześniej szeregowo otworach, na wysokości kilkunastu centymetrów nad ziemią (RYS. 9). Metoda stawiana jest niekiedy na równi z izolacjami poziomymi.

Rurki umieszczano w otworach nawierconych, przy zachowaniu niewielkich odstępów, pod kątem około 25–30° (oś nawiertów skierowana była na zewnątrz), na głębokość połowy grubości muru. Do osadzania rurek stosowano porowatą zaprawę wapienną z dodatkiem grubego piasku. Taki skład zaprawy miał ułatwiać przedostawanie się wody z muru. Otwory mogły być wykonywane jednorzędowo, zazwyczaj jednak w dwóch lub trzech rzędach, umieszczonych jeden nad drugim w odległości od 20 do 50 cm.

Założeniem metody było zwiększenie powierzchni odparowania wilgoci – do wnętrza rurek przedostawało się suche powietrze, które przepływając przez ich górne partie pochłaniało wilgoć przenikającą z muru. Nasycone parą wodną, a więc cięższe powietrze opadało w niższe partie otworu oraz wydostawało do powietrza zewnętrznego (choć odnotowano również zastosowania z otworami od strony pomieszczeń wewnątrz budynku). W ten sposób następować miała stała wymiana powietrza, tak aby w dłuższym okresie mur został trwale osuszony.

Metoda ta wzbudzała sporo kontrowersji. Według niektórych autorów obniża nieco zawilgocenie w strefie otworów, lecz nie zapobiega procesom wznoszenia się wody z gruntu. W początkowym okresie po wykonaniu otworów obserwowano zazwyczaj efekt osuszenia muru, jednakże wraz z upływem czasu dochodziło do gromadzenia się oraz krystalizacji w glinianych rurkach szkodliwych soli budowlanych, co (z uwagi na ich higroskopijność) powodowało silną penetrację wilgoci i/lub powstawanie wykwitów solnych oraz złuszczenia w obszarze otworów. W drugiej połowie XX wieku gliniane rurki zastępowano elementami szkliwionymi, a pod koniec lat 70. nawet plastikowymi [1, 13, 15, 17].

fot4 nieinw

FOT. 4 Destrukcja cegły będąca następstwem spoinowania muru nienasiąkliwą zaprawą cementową; fot.: B. Monczyński

Jedną z metod ochrony zabytkowych budynków przed zawilgoceniem oraz przywracania ich do równowagi wilgotnościowej jest spoinowanie murów porowatymi zaprawami. W przeszłości do wnoszenia murów ceglanych oraz kamiennych używano niemal wyłącznie porowatych zapraw wapiennych z dodatkiem grubego kruszywa. Zaprawa taka zapewniała odprowadzenie wody z elementów murowych, to jest mniej porowatych kamieni lub cegieł. Powszechnie występującym obecnie błędem jest uzupełnianie uszkodzonych spoin zabytkowych murach szczelną, mniej porowatą zaprawą cementową. Następstwem takich zabiegów jest destrukcja elementów murowych – uszkodzeniu ulega zatem element, który trudniej wymienić lub uzupełnić (FOT. 4) [13].

Aby zapewnić równowagę wilgotnościową muru, zaprawy stosowane do uzupełniania spoin powinny posiadać nie tylko odpowiednie właściwości mechaniczne, ale przede wszystkim charakteryzować się odpowiednią nasiąkliwością, a tym samym zapewniać kapilarny transport wilgoci. Wytrzymałość na ściskanie takiej zaprawy nie powinna być wyższa niż 6 MPa, nasiąkliwość powinna wynosić około 15%, a czas kapilarnego podciągania wody nie niższy niż 50 mm w ciągu godziny. Zaprawa powinna spełniać również takie wymogi jak:

  • odpowiednia plastyczność,
  • przyczepność,
  • niski skurcz,
  • minimalna zawartość soli rozpuszczalnych w wodzie.

Powinna być ponadto odporna na działanie mrozu oraz krystalizacji soli rozpuszczalnych w wodzie. W TABELI przedstawiono właściwości kilku zapraw odpowiednich do spoinowania zabytkowych murów ceglanych [13].

tab nieinw

TABELA Właściwości zapraw cementowych oraz wapiennych przeznaczonych do spoinowania zabytkowych murów ceglanych. Objaśnienia: C – cement 45, Ca – wapno hydratyzowane, P – piasek 0,25/0,50 mm, H – woda, K – metakaolinit, Ceg – kruszywo ceglane 0,25/0,50 mm [13]

Jednym z najnowszych rozwiązań, mających na celu zapewnienie równowagi wilgotnościowej murów obiektów zabytkowych, bez nadmiernej ingerencji w ich strukturę jest metoda drenażu dwufunkcyjnego, stosowanego w celu obniżenia potencjału wilgoci ośrodka przyległego do muru fundamentowego, tak aby osiągnąć „efekt ssania” względem ośrodka murowego (RYS. 11) [18].

rys11nieinw

RYS. 11 Zabezpieczenia fundamentu metodą drenażu dwufunkcyjnego. Objaśnienia: 1 – mur mieszany ze spoinami uzupełnionymi zaprawą otwartą dyfuzyjnie, 2 – wykop, 3 – żwir płukany frakcji 8/16, 4 – rura drenażowa bez oplotu, 5 – ściana odwadniająca wykonana z płyt XPS, 6 – otoczak granitowy (przeciwrozbryzgowy) frakcji 32/65, 7 – tłuczeń granitowy lub bazaltowy 30/60 mm, 8 – drenażowa płyta XPS grubości 5 cm lub granulat spienionego polistyrenu XPS, 9 – półprzepuszczalna mata separująca wody opadowe, 10 – obrzeże chodnikowe stabilizowane w podsypce betonowej, 11 – geowłóknina polipropylenowa separacyjna (min. 300 g/m2), 12 – folia PE separująca obsypkę żwirową od wewnętrznego gruntu, 13 – strumień wody kapilarnej, 14 – strumień pary wodnej, 15 – 3 cm EPS po stwardnieniu podkładu do usunięcia w celu uzyskania szczeliny, 16 – strumień pary wodnej emitowany przez grunt wewnętrzny, 17 – prognozowany przebieg frontu podciągania wód kapilarnych po wykonaniu zabezpieczeń; rys.: [18]

Metoda ta jest modyfikacją stosowanego dotychczas sposobu drenażu [19] poprzez wprowadzenie rozdzielenia przyściennego komina filtracyjnego w drenażu opaskowym na część osuszającą i część zbierającą wodę infiltracyjną. Podstawowym elementem rozwiązania jest zabezpieczenie od góry – przez ułożenie wodoszczelnej, a zarazem paroprzepuszczalnej membrany – przyściennej strefy osuszającej przed infiltracją wody pochodzącej z opadów atmosferycznych. Ułożona na warstwie żwiru, względnie perforowanej kształtce z polistyrenu, geowłóknina odprowadza wody opadowe do odseparowanego i pełniącego wyłącznie funkcję odwadniającą złoża. Górna paroprzepuszczalna osłona ma za zadanie zabezpieczać przed nawadnianiem w okresie opadów atmosferycznych, a zarazem odprowadzać wodę parującą z pobocznicy. Efektem działania drenażu jest obniżenie górnego poziomu strefy saturacji w gruncie poniżej poziomu posadowienia budynku, tak aby mur fundamentowy w całości znajdował się w strefie aeracji, a woda infiltracyjna była na bieżąco odprowadzana do szczeliny odwadniającej (stan układu drenażowego należy regularnie kontrolować za pośrednictwem studni kontrolno-wyczystnych).

Literatura

1. Borusiewicz W., „Konserwacja zabytków budownictwa murowanego”, Arkady, Warszawa 1985.
2. Rouba B. J., „Zawilgocenie – problem opiekuna kościoła”, „Renowacje i Zabytki” 1/2021, s. 122–137.
3. Eckert, W., Filipowicz, P., Młynarczyk, G., Pedrycz, W., Rouba, B.J., „Optymalizacja metod konserwacji. Zagadnienie nierównowagi wilgotnościowej w obiektach zabytkowych”, Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2022.
4. Trochonowicz M., „Analiza skuteczności przepon wykonanych metodami iniekcji chemicznej w murach z opoki wapnistej”, Politechnika Lubelska, Lublin 2011.
5. Franzoni E., „State-of-the-art on methods for reducing rising damp in masonry”, „Journal of Cultural Heritage”, vol. 31, 2018, S3–S9.
6. Wójcik R., „Ochrona budynków przed wilgocią i wodą gruntową” (w:) Klemm P. (red.), „Budownictwo ogólne t. 2. Fizyka budowli”, Arkady, Warszawa 2005, s. 913–981.
7. Rouba B.J., „Pielęgnacja świątyni i innych zabytków. Książka nie tylko dla księży”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2014.
8. Nowogońska B., „Diagnostyka w rewitalizacji terenów poprzemysłowych – przykład budynku pofabrycznego w Zielonej Górze”, „Przegląd Budowlany” 11/12/2021, s. 61–64.
9. Karyś J., „Sposoby osuszania budynków” (w:) Ważny J., Karyś J. (red.), „Ochrona budynków przed korozją biologiczną”, Arkady, Warszawa 2001, s. 256–279.
10. Weber J., „Horizontalsperren im Injektionsverfahren” (w:) Weber J., Hafkesbrink V. (red.), „Bauwerksabdichtung in der Altbausanierung. Verfahren und juristische Betrachtungsweise”, Springer Vieweg, Wiesbaden 2018, 257–304.
11. Balak M., Pech A., „Mauerwerkstrockenlegung: Von den Grundlagen zur praktischen Anwendung”, Birkhäuser Verlag GmbH, Basel 2017.
12. Magott C., Rokiel M., „Sposoby wykonywania izolacji wtórnych i osuszanie budynków” (w:) Karyś J. (red.), „Ochrona przed wilgocią i korozją biologiczna w budownictwie”, Grupa MEDIUM, Warszawa 2014, s. 248–293.
13. Domasłowski W., „Zabytki kamienne i metalowe, ich niszczenie i konserwacja profilaktyczna”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2011.
14. EMERISDA, „Summary report on existing methods against rising damp D2.1 FINAL version 31-07-2014”, 2014.
15. Frössel F., „Mauerwerkstrockenlegung und Kellersanierung. Wenn das Haus nasse Füße hat”, Fraunhofer IRB Verlag, Stuttgart, 2012.
16. Kisilewicz B., Fedorczak-Cisak M., „Metody renowacji hydroizolacji części podziemnych budynków”, „Materiały Budowlane” 11/2003, s. 26–27.
17. Adamowski J., Hoła J., Matkowski Z., „Metody osuszania przegród budowlanych”, „Materiały Budowlane” 1/2007, s. 110–114.
18. Wójcik R., „Osuszanie zabytkowych murów fundamentowych metodą drenażu dwufunkcyjnego”, „Materiały Budowlane” 3/2022, s. 20–24.
19. Monczyński B., „Odwadnianie budynków za pomocą drenażu opaskowego”, „IZOLACJE” 3/2023, s. 144–149.

Komentarze

Powiązane

Jarosław Guzal Izolacje w konserwacji zabytków

Izolacje w konserwacji zabytków Izolacje w konserwacji zabytków

O tym, czy branża izolacyjna sprostała wyzwaniom związanym z renowacją zabytków, oraz o trendach w sztuce konserwatorskiej, mówi Łukasz Konarzewski, Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

O tym, czy branża izolacyjna sprostała wyzwaniom związanym z renowacją zabytków, oraz o trendach w sztuce konserwatorskiej, mówi Łukasz Konarzewski, Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

dr Artur Miros Izolacje techniczne w obiektach rewitalizowanych

Izolacje techniczne w obiektach rewitalizowanych Izolacje techniczne w obiektach rewitalizowanych

W artykule omówiono kwestie prawne i przesłanki techniczne doboru i montażu izolacji technicznych w obiektach rewitalizowanych.

W artykule omówiono kwestie prawne i przesłanki techniczne doboru i montażu izolacji technicznych w obiektach rewitalizowanych.

dr inż. Anna Lis Podniesienie termoizolacyjności stolarki budowlanej w budynkach zabytkowych

Podniesienie termoizolacyjności stolarki budowlanej w budynkach zabytkowych Podniesienie termoizolacyjności stolarki budowlanej w budynkach zabytkowych

W Polsce mamy ok. 6 mln budynków, w których realizowane są funkcje mieszkalne. Budynki wzniesione przed 1918 r. stanowią nieco ponad 7% ogółu obecnie użytkowanych budynków mieszkalnych. Jakie problemy...

W Polsce mamy ok. 6 mln budynków, w których realizowane są funkcje mieszkalne. Budynki wzniesione przed 1918 r. stanowią nieco ponad 7% ogółu obecnie użytkowanych budynków mieszkalnych. Jakie problemy wiążą się z funkcjonowaniem stolarki budowlanej w budynku? Jak można poprawić izolacyjność termiczną stolarki?

mgr inż. Maciej Rokiel Specyfika tynków ciepłochronnych

Specyfika tynków ciepłochronnych Specyfika tynków ciepłochronnych

Termomodernizacja obiektów zabytkowych stanowi wyzwanie, zarówno dla projektanta, jak i wykonawcy. Jakie są właściwości i przeznaczenie tynków ciepłochronnych? Jakie zjawiska wilgotnościowe zachodzą w...

Termomodernizacja obiektów zabytkowych stanowi wyzwanie, zarówno dla projektanta, jak i wykonawcy. Jakie są właściwości i przeznaczenie tynków ciepłochronnych? Jakie zjawiska wilgotnościowe zachodzą w przegrodach?

dr inż. Marzena Najduchowska Tynki renowacyjne - właściwości i zastosowanie

Tynki renowacyjne - właściwości i zastosowanie Tynki renowacyjne - właściwości i zastosowanie

W publikacji podano zharmonizowane normy europejskie dla tynków renowacyjnych, omówiono ich właściwości i przywołano najważniejsze materiały stosowane w tynkach renowacyjnych.

W publikacji podano zharmonizowane normy europejskie dla tynków renowacyjnych, omówiono ich właściwości i przywołano najważniejsze materiały stosowane w tynkach renowacyjnych.

dr hab. inż. Maria Wesołowska Rola zaprawy murarskiej w kształtowaniu integralności muru licowego

Rola zaprawy murarskiej w kształtowaniu integralności muru licowego Rola zaprawy murarskiej w kształtowaniu integralności muru licowego

Podstawowym warunkiem integralności muru jest zachowanie spójności w obrębie połączenia elementu ceramicznego i zaprawy, zapewniającej właściwą ochronę przed wilgocią. Zaprawa powinna zabezpieczać przed...

Podstawowym warunkiem integralności muru jest zachowanie spójności w obrębie połączenia elementu ceramicznego i zaprawy, zapewniającej właściwą ochronę przed wilgocią. Zaprawa powinna zabezpieczać przed wnikaniem wody do wnętrza muru i umożliwiać jej wyprowadzenie poza obręb muru (np. po intensywnych długotrwałych deszczach).

dr inż. arch. Karolina Kurtz-Orecka, dr inż. Piotr Cierzniewski Poprawa standardu energetycznego budynków historycznych

Poprawa standardu energetycznego budynków historycznych Poprawa standardu energetycznego budynków historycznych

Od wielu lat prowadzone są działania na rzecz poprawy jakości środowiska naturalnego, dzięki czemu rośnie świadomość społeczna w tym temacie.

Od wielu lat prowadzone są działania na rzecz poprawy jakości środowiska naturalnego, dzięki czemu rośnie świadomość społeczna w tym temacie.

Redakcja miesięcznika IZOLACJE Ocieplanie od wewnątrz - łatwe i skuteczne

Ocieplanie od wewnątrz - łatwe i skuteczne Ocieplanie od wewnątrz - łatwe i skuteczne

Termomodernizacja to inwestycja w komfort życia codziennego - szansa, by oprócz energii zaoszczędzić również pieniądze przeznaczone na ogrzewanie pomieszczeń. Ocieplanie od wewnątrz dotyczy nie tylko mieszkań,...

Termomodernizacja to inwestycja w komfort życia codziennego - szansa, by oprócz energii zaoszczędzić również pieniądze przeznaczone na ogrzewanie pomieszczeń. Ocieplanie od wewnątrz dotyczy nie tylko mieszkań, ale także całych budynków, w tym zabytkowych, gdzie nie jest możliwa ingerencja w fasadę. Zatem po tę metodę powinni sięgnąć nie tylko właściciele czy użytkownicy mieszkań, ale także zarządcy budynków. Warto przy tym zastosować mineralne płyty izolacyjne.

mgr inż. Maciej Rokiel Tynki ofiarne - klasyfikacja i właściwości

Tynki ofiarne - klasyfikacja i właściwości Tynki ofiarne - klasyfikacja i właściwości

Przy wyborze tynku należy brać pod uwagę jego kompatybilność z podłożem (wytrzymałość, przyczepność), trwałość (odporność na czynniki atmosferyczne) oraz estetykę (równość/gładkość powierzchni, strukturę)....

Przy wyborze tynku należy brać pod uwagę jego kompatybilność z podłożem (wytrzymałość, przyczepność), trwałość (odporność na czynniki atmosferyczne) oraz estetykę (równość/gładkość powierzchni, strukturę). Odpowiedni dobór parametrów jest ważny zwłaszcza w wypadku tynków mających pełnić specjalne funkcje.

mgr inż. Cezariusz Magott Renowacja obiektów zabytkowych - izolacja pozioma i pionowa

Renowacja obiektów zabytkowych - izolacja pozioma i pionowa Renowacja obiektów zabytkowych - izolacja pozioma i pionowa

Odtwarzanie izolacji hydrofobowych w przyziemiach budynków istniejących wykonuje się wówczas, gdy dotychczasowe zabezpieczenia uległy degradacji lub nie wykonano ich podczas wznoszenia obiektu. Izolacje...

Odtwarzanie izolacji hydrofobowych w przyziemiach budynków istniejących wykonuje się wówczas, gdy dotychczasowe zabezpieczenia uległy degradacji lub nie wykonano ich podczas wznoszenia obiektu. Izolacje poziome i pionowe mają ponownie zabezpieczyć przegrody budynku lub budowli poddawanych renowacji przed wilgocią podciąganą z gruntu, wodą opadową lub naporową.

Radosław Nawara news Nowoczesne technologie w zabytkowych obiektach na przykładzie domu jednorodzinnego w Czeladzi

Nowoczesne technologie w zabytkowych obiektach na przykładzie domu jednorodzinnego w Czeladzi Nowoczesne technologie w zabytkowych obiektach na przykładzie domu jednorodzinnego w Czeladzi

Nowoczesne technologie coraz częściej pojawiają się w naszym codziennym życiu, w tym także w obszarze renowacji i modernizacji budynków zabytkowych.

Nowoczesne technologie coraz częściej pojawiają się w naszym codziennym życiu, w tym także w obszarze renowacji i modernizacji budynków zabytkowych.

Jacek Sawicki news Rozporządzenie ws. dotacji celowych na prace renowacyjne zabytków

Rozporządzenie ws. dotacji celowych na prace renowacyjne zabytków Rozporządzenie ws. dotacji celowych na prace renowacyjne zabytków

Ogłoszono jednolity tekst rozporządzenia w sprawie dotacji celowej na prace konserwatorskie lub restauratorskie przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz prace konserwatorskie, restauratorskie...

Ogłoszono jednolity tekst rozporządzenia w sprawie dotacji celowej na prace konserwatorskie lub restauratorskie przy zabytku wpisanym na Listę Skarbów Dziedzictwa oraz prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków.

Radosław Nawara Renowacja tynków zewnętrznych i wewnętrznych w zabytkach

Renowacja tynków zewnętrznych i wewnętrznych w zabytkach Renowacja tynków zewnętrznych i wewnętrznych w zabytkach

Wiele budynków może być docieplanych wyłącznie od środka ze względu na cenny charakter elewacji, dlatego w zabytkach izolacje wewnętrzne zyskują często przewagę nad izolacjami zewnętrznymi. Dotyczy to...

Wiele budynków może być docieplanych wyłącznie od środka ze względu na cenny charakter elewacji, dlatego w zabytkach izolacje wewnętrzne zyskują często przewagę nad izolacjami zewnętrznymi. Dotyczy to budynków z charakterystyczną ornamentyką (np. okres grynderski, styl secesyjny), budynków z murem oblicowanym, budynków z muru pruskiego, a przede wszystkim tych objętych formami ochrony zabytków. Izolacja wewnętrzna często jest jedynym skutecznym sposobem przeprowadzenia termomodernizacji ścian.

dr inż. Bartłomiej Monczyński Hydroizolacje wtórne w budynkach zabytkowych

Hydroizolacje wtórne w budynkach zabytkowych Hydroizolacje wtórne w budynkach zabytkowych

Problem nadmiernego zawilgocenia budynków zabytkowych, stanowiących część kulturowego dziedzictwa lub środowiska kulturowego kraju i regionu, jest jedną z najczęstszych przyczyn ich destrukcji [1]. Prowadzone...

Problem nadmiernego zawilgocenia budynków zabytkowych, stanowiących część kulturowego dziedzictwa lub środowiska kulturowego kraju i regionu, jest jedną z najczęstszych przyczyn ich destrukcji [1]. Prowadzone w zabytkach architektury prace remontowe mają na celu przywrócenie tym obiektom nie tylko walorów artystycznych, ale również wymaganego docelowo stanu nośności oraz przydatności do użytkowania. Często zmianie ulega funkcja obiektu (sposób, w jaki jest wykorzystywany), w związku z czym wymagana...

Redakcja news Pierwszy nabór w programie FEnIKS

Pierwszy nabór w programie FEnIKS Pierwszy nabór w programie FEnIKS

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej ogłosiło pierwszy nabór wniosków o dofinansowanie projektów w sektorze kultury, a także w ramach programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko....

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej ogłosiło pierwszy nabór wniosków o dofinansowanie projektów w sektorze kultury, a także w ramach programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko. Środki zostaną przeznaczone na dalszy rozwój instytucji kultury i ochronę dziedzictwa kulturowego.

Radosław Nawara Wymiana instalacji przy adaptacji zabytkowych budynków

Wymiana instalacji przy adaptacji zabytkowych budynków Wymiana instalacji przy adaptacji zabytkowych budynków

Instalacje elektryczne i energetyczne to istotne kwestie w procesie dostosowywania starego, zabytkowego budynku do nowych funkcji. Już sama zmiana funkcji generuje wiele zmian i wyzwań, bo np. budynki...

Instalacje elektryczne i energetyczne to istotne kwestie w procesie dostosowywania starego, zabytkowego budynku do nowych funkcji. Już sama zmiana funkcji generuje wiele zmian i wyzwań, bo np. budynki i lokale handlowe wymagają szerszych klatek schodowych, wyższych kondygnacji niż jest to wymagane w budynkach mieszkalnych.

mgr inż. Jerzy Żurawski, dr inż. Małgorzata Fedorczak-Cisak Strategia renowacji w obiektach zabytkowych (cz. 1)

Strategia renowacji w obiektach zabytkowych (cz. 1) Strategia renowacji w obiektach zabytkowych (cz. 1)

Zmiany jakości powietrza oraz zmiany klimatyczne są efektem m.in. niskiej emisji oraz emisji gazów cieplarnianych. Postępujące zanieczyszczenie powietrza ma realny wpływ zarówno na codzienne życie obywateli,...

Zmiany jakości powietrza oraz zmiany klimatyczne są efektem m.in. niskiej emisji oraz emisji gazów cieplarnianych. Postępujące zanieczyszczenie powietrza ma realny wpływ zarówno na codzienne życie obywateli, jak i funkcjonowanie gospodarki. Zjawiska takie jak susze, nawalne deszcze i porywiste wiatry zaczęły przybierać coraz bardziej ekstremalne wartości. W listopadzie 2016 r. został ogłoszony przez Komisję Europejską dokument – „Czyste powietrze dla Europejczyków”, który można uznać za formalny...

dr inż. Bartłomiej Monczyński Wtórna hydroizolacja budynków – mineralne zaprawy uszczelniające

Wtórna hydroizolacja budynków – mineralne zaprawy uszczelniające Wtórna hydroizolacja budynków – mineralne zaprawy uszczelniające

Cienkowarstwowe zaprawy uszczelniające – potocznie określane szlamami lub skrótem MDS (niem. mineralische Dichtungsschlämmen), względnie mikrozaprawami uszczelniającymi – to jedno- lub wieloskładnikowe...

Cienkowarstwowe zaprawy uszczelniające – potocznie określane szlamami lub skrótem MDS (niem. mineralische Dichtungsschlämmen), względnie mikrozaprawami uszczelniającymi – to jedno- lub wieloskładnikowe suche zaprawy, najczęściej przygotowywane fabrycznie, od ponad 50 lat stosowane do uszczelniania elementów stykających się z gruntem. W praktyce stosowana jest szeroka gama szlamów uszczelniających o zróżnicowanych właściwościach, spośród których najprawdopodobniej najistotniejszą jest zdolność kompensacji...

mgr inż. Maciej Rokiel Farby elewacyjne w pracach naprawczo-renowacyjnych – wymalowania

Farby elewacyjne w pracach naprawczo-renowacyjnych – wymalowania Farby elewacyjne w pracach naprawczo-renowacyjnych – wymalowania

Podobnie jak tynk, farba również może pełnić dwojaką rolę: dekoracyjną i ochronną. Te dwie funkcje są ze sobą ściśle związane. Odpowiedni wygląd (czyli odporność na czynniki atmosferyczne) może zapewnić...

Podobnie jak tynk, farba również może pełnić dwojaką rolę: dekoracyjną i ochronną. Te dwie funkcje są ze sobą ściśle związane. Odpowiedni wygląd (czyli odporność na czynniki atmosferyczne) może zapewnić przede wszystkim dobranie rodzaju farby (co za tym idzie właściwości i parametrów) do rodzaju i intensywności obciążeń (klasy ekspozycji), rodzaju podłoża, warunków cieplno-wilgotnościowych itp. Oczywiście trzeba uwzględnić ewentualne specyficzne wymagania dla danego obiektu/miejsca zastosowania jak...

dr inż. arch. Karolina Kurtz-Orecka Termomodernizacja budynków historycznych

Termomodernizacja budynków historycznych Termomodernizacja budynków historycznych

Artykuł zaprezentowany na Konferencji IZOLACJE 2015 dotyczy zagadnień oceny poprawności warunków cieplno-wilgotnościowych proponowanych w budynkach i obiektach historycznych (zabytkowych) poprzez usprawnienia...

Artykuł zaprezentowany na Konferencji IZOLACJE 2015 dotyczy zagadnień oceny poprawności warunków cieplno-wilgotnościowych proponowanych w budynkach i obiektach historycznych (zabytkowych) poprzez usprawnienia termomodernizacyjne dotyczące ich ścian zewnętrznych izolowanych od wewnątrz.

prof. dr hab. eur. inż. Tomasz Z. Błaszczyński, mgr inż. Błażej Gwozdowski Nanotechnologie w budownictwie – naśladowanie natury

Nanotechnologie w budownictwie – naśladowanie natury Nanotechnologie w budownictwie – naśladowanie natury

Wnikliwa obserwacja otaczającego nas świata pozwala dojść do wniosku, że z wieloma nękającymi nas problemami natura doskonale poradziła sobie sama. Trudno zatem oprzeć się pokusie naśladownictwa, a pole...

Wnikliwa obserwacja otaczającego nas świata pozwala dojść do wniosku, że z wieloma nękającymi nas problemami natura doskonale poradziła sobie sama. Trudno zatem oprzeć się pokusie naśladownictwa, a pole do popisu dla współczesnych naukowców jest ogromne. Jednym z podstawowych wyzwań stojących przed naukowcami jest więc dokładne poznanie sekretów, jakie wciąż przed nami kryje świat przyrody ożywionej.

mgr inż. Cezariusz Magott, mgr inż. Maciej Rokiel Dokumentacja techniczna prac renowacyjnych – podstawowe zasady (cz. 1)

Dokumentacja techniczna prac renowacyjnych – podstawowe zasady (cz. 1) Dokumentacja techniczna prac renowacyjnych – podstawowe zasady (cz. 1)

Kontynuując zagadnienia związane z analizą dokumentacji technicznej skupiamy się tym razem na omówieniu dokumentacji robót renowacyjnych.

Kontynuując zagadnienia związane z analizą dokumentacji technicznej skupiamy się tym razem na omówieniu dokumentacji robót renowacyjnych.

dr inż. Bartłomiej Monczyński Podstawowe kryterium powodzenia w osuszaniu zawilgoconych budynków

Podstawowe kryterium powodzenia w osuszaniu zawilgoconych budynków Podstawowe kryterium powodzenia w osuszaniu zawilgoconych budynków

Jednym z głównych celów prac renowacyjnych prowadzonych w budynkach, które uległy nadmiernemu zawilgoceniu, jest ich osuszenie. W tym wypadku pojęcie to nie może być jednak rozumiane dosłownie.

Jednym z głównych celów prac renowacyjnych prowadzonych w budynkach, które uległy nadmiernemu zawilgoceniu, jest ich osuszenie. W tym wypadku pojęcie to nie może być jednak rozumiane dosłownie.

mgr inż. Cezariusz Magott, mgr inż. Maciej Rokiel Jak powódź wpływa na budynek oraz stan jego przyziemi?

Jak powódź wpływa na budynek oraz stan jego przyziemi? Jak powódź wpływa na budynek oraz stan jego przyziemi?

Odra zaczyna swój bieg na terenie Czech w Górach Odrzańskich. O rozmiarach fal powodziowych na jej górnym odcinku, tzn. w Raciborzu, Opolu i we Wrocławiu, decydują wielkości opadów w zlewniach jej czeskich...

Odra zaczyna swój bieg na terenie Czech w Górach Odrzańskich. O rozmiarach fal powodziowych na jej górnym odcinku, tzn. w Raciborzu, Opolu i we Wrocławiu, decydują wielkości opadów w zlewniach jej czeskich górnych dopływów: największej Opawy i mniejszych Ostrawicy i Olzy. Opawa i Odra prowadzą wodę z Sudetów Wschodnich, a Ostrawica i Olza z Beskidu Zachodniego. W dalszym biegu rzeki decydujący wpływ na przebieg wezbrań już poniżej Wrocławia mają jej lewobrzeżne dopływy: Osobłoga i Nysa Kłodzka.

Wybrane dla Ciebie

Pokrycia ceramiczne na każdy dach »

Pokrycia ceramiczne na każdy dach » Pokrycia ceramiczne na każdy dach »

Jak zrobić szczelną hydroizolację? »

Jak zrobić szczelną hydroizolację? » Jak zrobić szczelną hydroizolację? »

Styropian na wiele sposobów »

Styropian na wiele sposobów » Styropian na wiele sposobów »

Wełna kamienna – izolacja bezpieczna od ognia »

Wełna kamienna – izolacja bezpieczna od ognia » Wełna kamienna – izolacja bezpieczna od ognia »

Profile do montażu metodą „lekką-mokrą »

Profile do montażu metodą „lekką-mokrą » Profile do montażu metodą „lekką-mokrą »

Zanim zaczniesz budowę, zrób ekspertyzę »

Zanim zaczniesz budowę, zrób ekspertyzę » Zanim zaczniesz budowę, zrób ekspertyzę »

Panele grzewcze do ścian i sufitów »

Panele grzewcze do ścian i sufitów » Panele grzewcze do ścian i sufitów »

Skuteczna walka z wilgocią w ścianach »

Skuteczna walka z wilgocią w ścianach » Skuteczna walka z wilgocią w ścianach »

Termomodernizacja na krokwiach dachowych »

Termomodernizacja na krokwiach dachowych » Termomodernizacja na krokwiach dachowych »

Podpowiadamy, jak wybrać system ociepleń

Podpowiadamy, jak wybrać system ociepleń Podpowiadamy, jak wybrać system ociepleń

Uszczelnianie fundamentów »

Uszczelnianie fundamentów » Uszczelnianie fundamentów »

Prawidłowe wykonanie elewacji w systemie ETICS to jakość, żywotność i estetyka »

Prawidłowe wykonanie elewacji w systemie ETICS to jakość, żywotność i estetyka » Prawidłowe wykonanie elewacji w systemie ETICS to jakość, żywotność i estetyka »

Copyright © 2004-2019 Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa, nr KRS: 0000537655. Wszelkie prawa, w tym Autora, Wydawcy i Producenta bazy danych zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów zabronione. Korzystanie z serwisu i zamieszczonych w nim utworów i danych wyłącznie na zasadach określonych w Zasadach korzystania z serwisu.
Portal Budowlany - Izolacje.com.pl

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień przeglądarki dotyczących cookies. Nim Państwo zaczną korzystać z naszego serwisu prosimy o zapoznanie się z naszą polityką prywatności oraz Informacją o Cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności oraz Informacji o Cookies. Administratorem Państwa danych osobowych jest Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.K., nr KRS: 0000537655, z siedzibą w 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. +48 22 810-21-24, właściciel strony www.izolacje.com.pl. Twoje Dane Osobowe będą chronione zgodnie z wytycznymi polityki prywatności www.izolacje.com.pl oraz zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r i z Ustawą o ochronie danych osobowych Dz.U. 2018 poz. 1000 z dnia 10 maja 2018r.