Dachy zielone jako sposób na zwiększenie atrakcyjności i walorów ekologicznych budynków komercyjnych

*****
W artykule wymienione zostały najważniejsze korzyści płynące ze stosowania dachów zielonych na budynkach komercyjnych. Wymieniono przykładowe realizacje dachów zielonych oraz zwrócono uwagę nie tylko na ekologiczne aspekty ich stosowania, ale także możliwości rekreacyjne.

Green roofs as a way to increase the attractiveness and ecological values of commercial buildings

The article lists the most important benefits of setting up green roofs on commercial buildings. The authors present a list of exemplary green roofs implementations and point out not only the ecological aspects of their use, but also recreational opportunities they offer.
*****

Opisane w artykule przykłady pokazują, że dachy zielone na obiektach komercyjnych to nie tylko „zielone oazy” w mieście, ale także miejsca, którą łączą w sobie ekologię, rozrywkę, relaks i rekreację. To przestrzenie, które przyciągają turystów i integrują mieszkańców lokalnej społeczności. Takie obiekty mają też potencjał trendotwórczy, ponieważ w mieście, w którym powstaje spektakularna inwestycja z dachem zielonym, technologia ta staje się popularna i coraz częściej wykorzystywana.

Centrum Nauki Kopernik

Ogród na dachu Centrum Nauki Kopernik (FOT. 1) to ogólnodostępna przestrzeń spacerowa z widokiem na Wisłę, Stadion Narodowy, centrum i dachy Starego Miasta. Dach intensywny swoją koncepcją ma przypominać ogród geologiczny, który odzwierciedla naturalny krajobraz i surowe formy skalne. Zgodnie z koncepcją projektanta dach zielony na Centrum Nauki Kopernik przypomina krajobraz ulegający erozji. Ścieżki spacerowe podobnie jak strumienie żłobiące glebę wiją się między kraterami, które pełnią funkcję świetlików i między donicami z roślinnością. Powierzchnia dachu to ok. 8000 m², obiekt powstał w 2011 r.

Zielone ogrody w Galerii Północnej

Ogród na dachu Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego czy opisane powyżej Centrum Nauki Kopernik to miejsca, które od lat przyciągają warszawiaków i turystów odwiedzających stolicę. Niewiele osób jednak wie, że w Warszawie jest jeszcze jedna podobna przestrzeń pełna roślin i alejek spacerowych, która została stworzona prawie 17 m nad ziemią na olbrzymim dachu Galerii Północnej na Białołęce (FOT. 2). Mające powierzchnię aż 12 boisk do koszykówki, zielone ogrody na dachu stały się ciekawą atrakcją. Co roku odwiedza je już ponad pół miliona osób, w tym coraz więcej przyjezdnych.

Spragnionych zieleni i relaksu przyciąga działająca tu tężnia solankowa (FOT. 3). W relaksie pomaga także stworzona w centralnym punkcie ogrodów, otoczona zielenią, przestrzeń kawiarniana z lokalami gastronomicznymi i stolikami. Jak przystało na ogrody, odwiedzających otacza bujna i ciekawa zieleń, nad którą przez cały rok czuwa sztab ogrodników. Twórcy miejsca posadzili tu niemal 60 różnych gatunków roślin, w tym wiele miododajnych, przyjaznych ptakom, a także będących naturalnymi barierami przed zanieczyszczeniami powietrza.

Dla najmłodszych przeznaczone są dwa place zabaw, dla starszych dzieci przygotowano plac z huśtawkami, drabinkami i linami. Ponadto w ogrodach znajduje się poziomy mural czy koło wodne. Ogrody na dachu czynne są od poniedziałku do niedzieli w godzinach otwarcia galerii. Wstęp jest bezpłatny.

W 2023 r. do ogrodów przyciągały także wydarzenia, dzięki którym ta pełna roślin przestrzeń stała się miejscem, które integrowało i bawiło lokalną społeczność, zapewniając jej różne formy relaksu (FOT. 4). Zielone ogrody na dachu Galerii Północnej przyciągnęły w 2023 r. rekordową liczbę odwiedzających. Tylko w sezonie od kwietnia do października to miejsce odwiedziło ponad 514 tys. osób – najwięcej od otwarcia tej przestrzeni w 2017 r.

Lublin – podniebne ogrody na Centrum Spotkania Kultur (CSK)

W Lublinie powstały m.in. dwa warte zobaczenia obiekty, na których znajdują się atrakcyjne dla odwiedzających, ogólnodostępne dachy zielone o dużych powierzchniach. Oba obiekty są autorstwa Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne z Lublina.

Centrum Spotkania Kultur w Lublinie to największa w historii województwa lubelskiego inwestycja w dziedzinie kultury (FOT. 5). Obiekt ma najnowocześniejszą mechanikę sceniczną, salę kinową, baletową, operową i kameralną. Z zewnątrz na obiekt składają się multimedialne elewacje oraz ogrody na dachach. Atrakcyjnie zagospodarowany Plac Teatralny przed CSK stał się miejscem oficjalnych imprez, a także swego rodzaju lokalnym centrum spotkań towarzyskich i zabaw.

Na czwartym piętrze znajduje się dach intensywny, gdzie zostały posadzone rośliny endemiczne: kwiaty, krzewy i drzewa owocowe. Na 5. piętrze budynku rozpościera się łąka kwietna, z nasadzeniami drzew. Na ostatniej kondygnacji budynku znajduje się dach ekstensywny, rozchodnikowy.

Podniebne ogrody na Centrum Spotkania Kultur są otwarte dla mieszkańców Lublina i gości. Na dachu zielonym Centrum Spotkania Kultur znajdują się ule, działa Miejska Pasieka Artystyczna, która realizuje bogaty program wydarzeń. Dach stanowi atrakcyjny punkt widokowy, można z niego podziwiać m.in. widok na sąsiadujący Ogród Saski i zielone osiedla północnego Lublina.

Dach zielony na Galerii Handlowej VIVO! Lublin

Dach na galerii handlowej VIVO! Lublin (poprzednia nazwa „Tarasy Zamkowe”) składa się z dwóch wyraźnie oddzielonych części (FOT. 6). Większą część stanowi dach w formie przenikających się trójkątnych ramp i tarasów – część dachu została pokryta kwietną łąką, która nie jest ogólnodostępna.

Mniejsza część dachu z ogrodem, roślinnością endemiczną udostępniona jest dla odwiedzających i wyposażona w infrastrukturę (ławeczki, poidełko, kosze na śmieci, oświetlenie).

Cały dach najlepiej widać ze znajdującej się po drugiej stronie ulicy, górującej nad miastem wieży Zamku. Dach jest tak skonstruowany, że stojąc na nim, ma się wrażenie, że znajduje się na przestronnej łące lub w dużym ogrodzie w centrum miasta, a przestrzeń dachu przenika się z zielenią na terenach sąsiadujących. Stanowi bardzo atrakcyjny punkt widokowy – rozpościera się z niego widok na znajdujący się naprzeciw Zamek i starówkę Lublina. Dach ten stał się miejscem spotkań mieszkańców miasta i turystów. Wejść można z poziomu chodnika, z tarasu na zewnątrz galerii oraz ze środka.

Dach widokowy na Galerii VIVO! Lublin jest ogólnodostępny. Obiekt ten otrzymał kilka nagród, między innymi wyróżnienie w kategorii Obiekt Użyteczności Publicznej w konkursie Nagroda Roku SARP 2015.

Terma Bania

Terma Bania w Białce Tatrzańskiej to park wodny z kompleksem basenów termalnych. Podstawowym założeniem projektowym było wkomponowanie obiektu w krajobraz Podhala. Bryły obiektu uformowano na wzór naturalnego ukształtowania terenu podgórskiego, a dużą powierzchnię hal pokryto dachem zielonym ekstensywnym (FOT. 7). Towarzysząca obiektowi mniejsza infrastruktura, czyli np. małe budynki handlowe z dachami skośnymi, również jest wyposażona w dachy zielone.

Obiekt Bania znajduje się koło Hotelu Bania i Ośrodka Narciarskiego Bania ski. Tegoroczną nowością pod stokiem jest wielofunkcyjny budynek, w którym mieszczą się m.in.: narciarnia, kasy sprzedaży karnetów na wyciągi, ski serwis, wypożyczalnia sprzętu zimowego, sklepy ze sprzętem i odzieżą narciarską, a także alpejska Karczma Bania. Budynek ten również jest częściowo przykryty dachem zielonym ekstensywnym.

Małopolskie Centrum Nauki Cogiteon

Na 2024 r. jest zapowiedziane otwarcie w Krakowie Małopolskiego Centrum Nauki Cogiteon, na którym znajdzie się spacerowy dach zielony. Struktura ogólnodostępnego ogrodu na dachu będzie pełniła rolę plenerowego eksponatu. Deszczówka spływająca z dachu będzie retencjonowana w podziemnym zbiorniku i ponownie wykorzystywana do podlewania zieleni. Obiekt będzie otaczał park.

Powyżej zostały opisane tylko wybrane inwestycje. Inne przykłady obiektów komercyjnych z zielonymi dachami, jakie można wymienić, to:

• Hotel Narvil Conference & Spa w Serocku,
• Biurowiec GPP Business Park w Katowicach,
• Supermarket ALDI we Wrocławiu,
• Centrum Handlowo-Usługowe PKS,
• Galeria Wroclavia we Wrocławiu,
• stropodachy garażu podziemnego Plac na Groblach w Krakowie,
• kompleks Sky Tower we Wrocławiu,
• Centrum handlowe Arkadia w Warszawie,
• Galeria Sfera w Bielsku-Białej,
• Centrum Handlowe Plaza w Sosnowcu,
• Baza wioślarska w Iławie,
• Termy maltańskie w Poznaniu,
• Międzynarodowe Centrum Kongresowe w Katowicach,
• budynek zwierząt Sahary w ZOO we Wrocławiu.

Argumentów za stosowaniem na dużą skalę dachów, tarasów i ścian zielonych jest wiele:

• przyczyniają się do adaptacji do zmian klimatu na terenach miejskich,
• zmniejszają emisję CO₂ do atmosfery,
• niwelują negatywne skutki urbanizacji,
• redukują zjawisko „miejskiej wyspy ciepła”,
• retencjonują wody opadowe,
• tworzą przyjazną przestrzeń do życia i wypoczynku,
• poprawiają estetykę i podnoszą wartość budynków.

Dla inwestorów ważnym argumentem jest również to, że dachy i tarasy zielone łączące wegetację roślin i retencję wód opadowych są traktowane jako „powierzchnia biologicznie czynna” (pojęcie występujące w nowym Prawie wodnym) i „teren biologicznie czynny”. Warto stosować te rozwiązania na większą skalę na obiektach komercyjnych, a także w sektorze publicznym, na dużych inwestycjach i stymulować budowę dachów zielonych o dużej powierzchni.

Dachy i tarasy zielone są częścią zielonej infrastruktury i elementem budownictwa ekologicznego. Jednym z najsilniejszych trendów dla budynków i miast przyszłości według Natalii Hatalskiej, cenionej analityczki trendów, autorki raportu „Living buildings. Przyszłość biurowców” jest scenariusz „W symbiozie z naturą”. Zakłada on, że w przyszłości wszystkie budynki i miasta obligatoryjnie będą musiały korzystać z rozwiązań bazujących na tzw. zielonej infrastrukturze. Wiązać się to będzie z całkowitą zmianą myślenia i głęboką potrzebą powrotu do natury. Jak możemy przeczytać w raporcie: „Ludzie będą świadomi, że zielona infrastruktura oraz ekologiczne standardy w miastach są nie tylko ważne, ale wręcz niezbędne dla ich zdrowia i samopoczucia.”