Ile kosztują prace hydroizolacyjne i okładzinowe w basenach?

Podjęcie decyzji o budowie pływalni zawsze musi być poprzedzone rzetelną analizą kosztów, a to z kolei wymaga znajomości specjalistycznych technologii. Problem jednak polega na czym innym. Oczywiście, kryterium kosztów jest jednym z istotnych, lecz nie najistotniejszym. Może ono być wiodące, jeżeli przeanalizuje się je pod kątem funkcjonalności i odpowiedniego standardu jakościowego. Oznacza to, że już na etapie projektowania należy wybierać materiały o określonych parametrach, gwarantujące jakość i długotrwałą eksploatację obiektu. To projektant przyjmuje określone systemowe rozwiązania, które powinny być później bez żadnych zmian stosowane. Dlatego też inwestor powinien aktywnie uczestniczyć w doborze technologii basenowych, mając na uwadze z jednej strony kryterium ceny, a z drugiej strony jakość, funkcjonalność i trwałość rozwiązań konstrukcyjnych, a wybrana technologia powinna być wpisana w specyfikacje istotnych warunków zamówienia.

Żelbetowe niecki basenowe mogą być wyłożone wykładzinami PVC, wykładzinami zbrojonymi poliestrem z podwójną folią PVC, płytkami basenowymi, mozaiką szklaną, wreszcie mogą być malowane specjalnymi farbami basenowymi. Spotyka się także barwione mikrozaprawy uszczelniające, będące jednocześnie warstwą wierzchnią. Jednak najwyższy standard estetyczny dają jedynie albo basenowa ceramika, albo mozaika szklana. Zarówno okładzina ceramiczna, jak i materiały wchodzące w skład systemu uszczelnienia niecki i klejenia okładzin ceramicznych muszą być najwyższej jakości. Wynika to zarówno z wymogów estetycznych, jak i wymogów odpowiedniej trwałości (mycie, dezynfekcja).

Kalkulację robót związanych z hydroizolacjami i okładzinami ceramicznymi można przeprowadzić na dwa sposoby: albo na podstawie Katalogów Nakładów Rzeczowych (KNR-ów), albo na podstawie tzw. kalkulacji indywidualnej. Obie metody pozwalają na poprawne skalkulowanie robót, o ile kosztorysant zna tę technologię. Ta wiedza jest niezbędna, niezależnie od przyjętej metody kalkulacji czy też użytych KNR-ów. Można tu wyróżnić trzy etapy robót:

• przygotowanie/naprawę podłoża,
• wykonanie hydroizolacji (niecka, przelewy, dylatacje, wpusty itp.),
• wykonanie okładzin ceramicznych (niecka, przelewy, plaża).

W przypadku niecek z betonów wodonieprzepuszczalnych wykonanie uszczelnienia samej niecki nie jest konieczne, jednakże nie dotyczy to dylatacji głównej czy plaży. Katalogów merytorycznych (tzn. nieopracowywanych na zlecenie konkretnego producenta) poświęconych basenom jest niewiele. W praktyce jest to jedynie KNR AT-24 „Okładziny ceramiczne basenów” (Athenasoft, 2007) dotyczący jedynie okładzin ceramicznych oraz KNR AT-27 „Hydroizolacje” (Athenasoft, 2008), który zawiera nakłady na wykonanie powłok hydroizolacyjnych z elastycznych szlamów oraz reaktywnych żywic uszczelniających, co pozwala na skalkulowanie uszczelnienia podpłytkowego.

Przygotowanie/naprawa podłoża

Do przygotowania podłoża betonowego mogą być stosowane metody:

• mechaniczne – czyszczenie mechaniczne, frezowanie, śrutowanie, szlifowanie, piaskowanie, metody hydrodynamiczne (woda pod ciśnieniem – lanca wodna, hydropiaskowanie), oczyszczanie płomieniowe (wypalanie),
• ręczne – odkurzanie, czyszczenie, zmywanie, szorowanie.

Braki, wykruszenia i inne ubytki, w zależności od ich wielkości, należy uzupełniać zaprawami reprofilacyjnymi (np. typu PCC) lub innymi zaprawami służącymi do reprofilacji (np. zaprawą cementowo-epoksydową), a także szpachlami i zaprawami epoksydowymi. Należy się tu kierować charakterem pracy uszczelnianego elementu konstrukcji, parametrami wytrzymałościowymi podłoża i materiału reprofilacyjnego oraz wytycznymi producenta. Ewentualne rysy i spękania niecki należy skleić siłowo przez iniekcję żywicami epoksydowymi.

Katalogów zawierających nakłady na przygotowanie i reprofilację konstrukcji żelbetowych jest niewiele. Są to:

• KNR K-01 – „Naprawa konstrukcji betonowych i żelbetowych – System Ombran” (Korin, 2002),
• KNR K-11 – „Naprawa i ochrona konstrukcji betonowych i żelbetowych – system MC-Bauchemie” (Koprin, 2004),
• KNR K-12 – „Naprawa i ochrona żelbetowych konstrukcji mostowych – system MC-Bauchemie” (Koprin, 2004),
• KNR K-21 – „Naprawa konstrukcji betonowych i żelbetowych w systemie Deitermann” (Koprin, 2005),
• KNR K-36 – „Renowacja zabytków, hydroizolacje i uszczelnienia w systemie MC- -Bauchemie” (Koprin, 2008),
• KNR BC-02 – „Roboty budowlane w systemie Schomburg (Bistyp-Consulting, 2004),
• ZKNR C-2 – „Roboty budowlane wykonywane w technologiach i materiałach marek Ceresit, Thomsit, Pattex, Methylan” (Henkel Polska, 2008).

Nakłady na wybrane czynności związane z przygotowaniem podłoża i jego reprofilacją można znaleźć także w następujących katalogach:

• KNR K-13 – „Posadzki przemysłowe – system MC-Bauchemie” (Koprin, 2004),
• KNR SEK 03-01 – „Systemy wzmacniania konstrukcji murowych, betonowych i żelbetowych siatkami z włókna kompozytowego na zaprawie mineralnej” 1) (Promocja, 2009),
• KNR AT-03 – „Nawierzchnie na drogach i ulicach wykonywane mechanicznie” (Athenasoft, 2000), KNR AT 04 – „Nawierzchnie na drogach i ulicach – wzmacnianie i oznakowanie poziome” (Athenasoft, 2002),
• KNR AT-17 – „Wiercenie i cięcie techniką diamentową” (Athenasoft, 2004), KNR 7-12 – „Roboty malarskie antykorozyjne i chemoodporne” (Wacetob – PZiTB, 1992). 

Jak widać, zdecydowana większość katalogów opracowana została na zlecenie konkretnych firm. Może to być ułatwieniem, ale nie musi. Zaprawy naprawcze PCC (bo takie są lub przynajmniej powinny być stosowane w zdecydowanej większości wypadków) są materiałami specjalistycznymi przeznaczonymi do stosowania w systemach. Niedopuszczalne jest zatem oszczędzanie polegające na stosowaniu np. warstwy sczepnej i zaprawy naprawczej od różnych producentów. Przy zbyt dużych różnicach np. w szybkości wiązania i twardnienia mogą pojawić się problemy z przyczepnością.

Zaprawy naprawcze różnią się nie tylko właściwościami technicznymi (parametrami wytrzymałościowymi) oraz aplikacyjnymi (może się zdarzyć, że pracochłonność tej samej pracy w różnych katalogach jest różnie oceniana), lecz także zużyciem oraz różnicami w minimalnej i maksymalnej grubości nakładanej warstwy. Dlatego katalog powinien prowadzić kosztorysanta za rękę, nie pozwalając mu na wyjście poza ograniczenia nałożone przez producenta.

Taki podział wynika z uziarnienia kruszywa zaprawy. Do wypełniania głębokich ubytków (od 3–4 cm do nawet 10 cm) służą zaprawy o grubym kruszywie. Wymagają one zawsze warstwy sczepnej i, ze względu na grube kruszywo, szpachli wygładzającej.

Te ostatnie służą do wykonywania warstw o grubości do 5–8 mm i ze względu na stos okruchowy pozwalają na uzyskanie gładszej powierzchni. W ich przypadku wykonanie warstwy sczepnej zazwyczaj wygląda nieco inaczej. Nie stosuje się do tego celu osobnej zaprawy, lecz pierwszą warstwę szpachli wciera się w podłoże twardym pędzlem lub szczotką i natychmiast, metodą mokre na mokre, pacą nakłada się na żądaną grubość warstwę szpachli.

Zaprawy naprawcze mogą się różnić także gęstością, a co za tym idzie – zużyciem. Waha się ono od 1,7 kg/dm³ (17 kg/m²/cm grubości warstwy) do nawet 2,2 kg/dm³ (22 kg/m²/cm grubości warstwy) – przeciętnie 2 kg/dm³ (20 kg/m²/cm grubości warstwy). Także właściwości aplikacyjne mogą się różnić, stąd różnice w nakładach w poszczególnych katalogach (pomijając, oczywiście, ewidentne błędy). Korzystając z KNR-ów przez analogię, należy przeanalizować i porównać wszystkie wcześniej wymienione różnice w materiałach.

Oprócz zapraw PCC wytyczne „Schwimmbadbau. Hinweise für Planung und Ausführung keramischer Beläge im Schwimmbadbau”, ZDB, VI 2008 [1] dopuszczają stosowanie jako warstwy wyrównujące na dnie niecki jastrychów zespolonych klasy przynajmniej CT C25 F4, zgodnych z PN-EN 13813:2003 „Podkłady podłogowe oraz materiały do ich wykonania. Materiały. Właściwości i wymagania” [2] o min. grubości wynoszącej 20 mm i maks. grubości 50 mm, wykonywane na systemowej warstwie sczepnej. Na ścianach niecek wymienione wytyczne dopuszczają stosowanie cementowych (bez dodatku wapna) zapraw zgodnych z PN-EN 998-1:2004 „Wymagania dotyczące zapraw do murów. Część 1. Zaprawa tynkarska” [3] i klasyfikowanych jako CS IV, o wytrzymałości na ściskanie wynoszącej przynajmniej 6 MPa. W celu zapewnienia odpowiedniej przyczepności konieczne jest wykonanie warstwy sczepnej lub dodanie do wody zarobowej polimerowych modyfikatorów (szczegóły podane są w dokumentacji oraz kartach technicznych zastosowanych materiałów).

Hydroizolacja niecki

Szczelność niecki można zapewnić przez wykonanie konstrukcji z betonu wodonieprzepuszczalnego (głębokość penetracji wody jest ograniczona do 3–5 cm, a szczelność niecki zapewniana jest przez zastosowanie odpowiedniego betonu), albo przez wykonanie podpłytkowej (zwanej także zespoloną) hydroizolacji z polimerowo-mineralnej lub żywicznej (z żywic reaktywnych) powłoki uszczelniającej. Hydroizolacja zespolona nie wymaga stosowania betonu wodoszczelnego, jednak reżim technologiczny nie może być złagodzony. Do jej wykonania stosuje się na następujące materiały:

• elastyczne szlamy (mikrozaprawy) uszczelniające, których głównymi składnikami są cement i polimery. Szczelność zapewniona jest przez odpowiednio dobrany stos okruchowy zaprawy oraz dodatki, polimery wpływają na elastyczność (zdolność mostkowania rys) oraz przyczepność do podłoża;
• elastyczne powłoki uszczelniające na bazie żywic reaktywnych (zwykle poliuretanowych). Stosowane są zwykle w basenach solankowych oraz w basenach w zakładach leczniczych, uzdrowiskach itp.

Samo wykonywanie powłok uszczelniających z elastycznych zapraw uszczelniających opisane jest m.in. w następujących katalogach:

• KNR K-01 – „Naprawa konstrukcji betonowych i żelbetowych – System Ombran” (Koprin, 2002),
• KNR K-04 – „Roboty budowlane w technologii Kreisel” (Koprin, 2002),
• KNR K-17 – „System renowacji wilgotnych i zasolonych murów w technologii Schomburg” (Koprin, 2004),
• KNR K-24 – „Roboty wykończeniowe, murarskie i izolacje w technologii Kreisel” (Koprin, 2006),
• KNR K-32 – „Okładziny z płytek ceramicznych, gresowych i z kamienia naturalnego w technologii Atlas” (Koprin, 2008),
• KNR K-35 – „Hydroizolacje i uszczelnienia – system Remmers” (Koprin, 2008),
• KNR K-36 – „Renowacja zabytków, hydroizolacje i uszczelnienia w systemie MC-Bauchemie” (Koprin, 2008),
• KNR 0-39 – „Izolacje przeciwwodne i uszczelnienia konstrukcji budowlanych wg technologii firmy Deitermann” (IGM, 2002),
• KNR 0-40 – „Hydroizolacje i uszczelnienia – system Remmers” (IRM, 2004),
• KNR BC-02 – „Roboty budowlane w systemie Schomburg” (Bistyp-Consulting, 2004),
• ZKNR C-2 – „Roboty budowlane wykonywane w technologiach i materiałach marek Ceresit, Thomsit, Pattex, Methylan” (Henkel Polska, 2008),
• KNR AT-27 – „Hydroizolacje” (Athenasoft, 2008).

Katalogi te obejmują różne zakresy robót, niektóre dotyczą wykonywania izolacji wtórnych. Należy jednak pamiętać, że ze względu na swoje właściwości i parametry elastyczne szlamy mogą służyć zarówno do wykonywania hydroizolacji niecek, jak i wtórnych izolacji fundamentów, a technologia nakładania tego typu materiałów przy wykonywaniu izolacji pierwotnych i wtórnych będzie się różnić jedynie sposobem przygotowania podłoża. Wykonanie skutecznej hydroizolacji to nie tylko nałożenie materiału. Istotnym czynnikiem jest odpowiednie obsadzenie napływów, reflektorów, słupków itp., uszczelnienie dylatacji (zwłaszcza dylatacji pomiędzy niecką a plażą oraz dylatacji obwodowych), przelewów itp. Te wszystkie czynności mają wpływ na poprawność wykonanych robót oraz ich koszty. Warto przeanalizować, co zawierają poszczególne katalogi (dotyczy tylko prac występujących przy hydroizolacji niecek lub plaż):

• KNR K-01 – izolowanie obiektów elastyczną powłoką cementowo-polimerową,
• KNR K-04 – wykonanie izolacji z zaprawy uszczelniającej, wykonanie izolacji z folii w płynie, wklejanie taśm uszczelniających,
• KNR K-17 – wykonanie izolacji z zaprawy uszczelniającej, wklejanie taśm uszczelniających,
• KNR K-24 – wykonanie izolacji z zaprawy uszczelniającej, wklejanie taśm uszczelniających,
• KNR K-32 – wykonanie izolacji z zaprawy uszczelniającej, wykonanie izolacji z folii w płynie, wklejanie taśm uszczelniających,
• KNR K-35 – wykonanie izolacji z zaprawy uszczelniającej, wklejanie taśm uszczelniających,
• KNR K-36 – wykonanie izolacji z zaprawy uszczelniającej, wklejanie taśm uszczelniających,
• KNR 0-39 – wykonanie izolacji z zaprawy uszczelniającej, wykonanie izolacji z elastycznej, reaktywnej żywicy,
• KNR 0-40 – wykonanie izolacji z zaprawy uszczelniającej, wklejanie taśm uszczelniających,
• KNR BC-02 – wykonanie izolacji z zaprawy uszczelniającej, wykonanie izolacji z elastycznej, reaktywnej żywicy, wykonanie izolacji z folii w płynie, wklejanie taśm uszczelniających, wklejanie kształtek i manszet uszczelniających,
• ZKNR C-2 – wykonanie izolacji z zaprawy uszczelniającej, wykonanie izolacji z folii w płynie, wklejanie taśm uszczelniających.

Wymienione katalogi dotyczą w zdecydowanej większości rozwiązań konkretnego producenta. Nie znaczy to, że nie mogą być stosowane przez tzw. analogię, gdy dla konkretnego systemu takiego katalogu nie ma. Oczywiście – obie technologie muszą być identyczne, tzn. obejmować ten sam zakres i rodzaj czynności, jedyna różnica może dotyczyć zużycia materiału. Katalogiem merytorycznym jest KNR AT -27. Nie jest on poświęcony żadnemu z producentów chemii budowlanej, dlatego część opisowa precyzyjnie definiuje założenia kalkulacyjne (min. grubość i ilość nakładanych warstw) i przed jego zastosowaniem koniecznie należy zapoznać się z częścią opisową. Katalog obejmuje:

• wykonanie izolacji z zaprawy uszczelniającej,
• wykonanie izolacji z elastycznej, reaktywnej żywicy,
• wykonanie izolacji z folii w płynie,
• wklejanie taśm uszczelniających,
• wklejanie kształtek i manszet uszczelniających.

Okładziny ceramiczne

Jeżeli chodzi o klejenie i spoinowanie ceramiki, to podstawową zasadą jest stosowanie zaprawy klejącej, spoinującej (dotyczy to także hydroizolacji z elastycznego szlamu lub reaktywnej żywicy) od jednego producenta. Kleje cienkowarstwowe powinny być oznaczone jako kleje klasy C2 (zalecane) lub klasy C1 według normy PN-EN 12004:2007 „Kleje do płytek. Definicje i wymagania techniczne” [4]. W basenach odkrytych należy stosować kleje klasy C2, których odkształcalność poprzeczną sklasyfikowano według normy PN-EN 12002:2005 „Kleje do płytek. Oznaczanie odkształcenia poprzecznego cementowych klejów i zapraw do spoinowania” [5] jako S2 (kleje o wysokiej odkształcalności) lub S1 (kleje odkształcalne), ewentualnie innymi metodami odzwierciedlającymi sposób pracy elementu. Rodzaj zapraw grubowarstwowych określony jest w dokumentacji projektowej. Kleje reaktywne muszą być klasyfikowane jako R1 lub R2 według normy PN-EN 12004:2007 [4].

W przypadku basenów terapeutycznych (np. solankowych, z wodą mineralną) lub z wodą morską do klejenia i spoinowania ceramiki stosuje się zaprawy reaktywne (epoksydowe). Kleje reaktywne mogą być stosowane także w innych sytuacjach, o ile przewiduje to dokumentacja techniczna.

Jeżeli chodzi o płytki ceramiczne, to spotyka się ich trzy typy. Płytki ciągnione (zazwyczaj klasy AI według normy PN-EN 14411:2007 „Płytki i płyty ceramiczne. Definicje, klasyfikacja, charakterystyki i znakowanie” [6] układa się metodą grubowarstwową (grubość zaprawy wynosi 1,5–3 cm) na podłożu z betonu wodonieprzepuszczalnego, na specjalną zaprawę (są to zazwyczaj specjalne zaprawy z dodatkiem modyfikatorów, o obniżonej chłonności kapilarnej, zarabiane na budowie czystą wodą). Ten typ okładziny ceramicznej wymaga stosowania specjalnych kształtek i elementów (rys. 1). Metoda ta umożliwia wykonanie wyłożenia niecki bez jakiegokolwiek cięcia płytek. W zasadzie kosztorysant dostaje szczegółową specyfikację zastosowanych płytek i kształtek. Rodzaj zaprawy klejącej zawsze podany jest w dokumentacji projektowej. W zależności od producenta jej gęstość (a więc i zużycie) może się różnić. Aby zapewnić odpowiednie zespolenie (podają to zawsze zalecenia producenta), może być konieczne zagruntowanie podłoża, wykonanie warstwy sczepnej lub obrzutki poprawiającej przyczepność. Zalecane jest także, aby na powierzchnię płytek (lub grubowarstwowej zaprawy) nanieść dodatkową warstwę sczepną.

Płytki prasowane (klasy BIa oraz BIb według normy PN-EN 14111:2007 [6]) układa się z zastosowaniem cienkowarstwowych (3–5 mm grubości) zapraw klejowych – 3 mm to min. grubość warstwy kleju cienkowarstwowego (chociażby ze względu na ryflowany spód płytki). Ten sposób układania płytek spotykany jest przy wykonywaniu hydroizolacji niecki z elastycznych mikrozapraw (szlamów) uszczelniających. Płytki prasowane można, oczywiście, przycinać. Do klejenia stosuje się cienkowarstwowe zaprawy klejące. Klej nanoszony jest i na podłoże, i na płytkę, co uniemożliwia powstawanie pustych, niewypełnionych klejem przestrzeni. Na dnie niecki można także układać płytki z zastosowaniem zapraw klejących przeznaczonych do płytek podłogowych.

Trzecim typem okładzin w basenach jest mozaika szklana lub ceramiczna, pozwalająca na wykonanie dowolnych, często bardzo efektownych i skomplikowanych wzorów kolorystycznych. Wymiary płytki 2 × 2 cm pozwalają na wyłożenie nią powierzchni kulistych lub o nietypowych krzywiznach. Dla mozaiki szklanej zalecany jest klej reaktywny lub cementowa biała zaprawa klejąca. Można stosować tylko mozaikę nakładaną metodą licową (papier lub siatka jest usuwana z powierzchni licowej przed spoinowaniem).

Spoinowanie okładzin w basenach zaleca się wykonywać z zapraw reaktywnych (epoksydowych), natomiast obszar plaż, przelewów i niecek do poziomu 30-40 cm poniżej poziomu lustra należy spoinować zaprawami reaktywnymi (epoksydowymi). Podobnie postępuje się w przypadku spoinowania okładzin w obszarach falowania wody. Jeżeli do spoinowania stosuje się cementowe zaprawy spoinujące, muszą one cechować się zmniejszoną absorpcją wody i wysoką odpornością na ścieranie (klasa CG 2 W Ar lub przynajmniej CG 2 W według normy PN-EN 13888:2004 „Zaprawy do spoinowania płytek. Definicje i wymagania techniczne” [7].

Płytki i kształtki należy układać na pełne podparcie. Uwaga: ich parametry fizyczne i chemiczne określone są w dokumentacji technicznej. Nie wolno przyjmować ceny jak dla zwykłych płytek. Płytki obowiązkowo muszą być odporne na oddziaływanie wody basenowej (jest to szczególnie ważne w przypadku basenów solankowych i leczniczych) oraz stosowane środki czystości, muszą też być odpowiednio antypoślizgowe. Klasa antypoślizgowości zależy od miejsca zastosowania płytek. Mimo że informacje te powinny się znajdować w dokumentacji technicznej oraz szczegółowych specyfikacjach, warto w tym miejscu wymagania te przytoczyć.

Podstawowe informacje można znaleźć w normie PN-EN 13541-1:2002 „Wyposażenie basenów pływackich. Część 1. Ogólne wymagania bezpieczeństwa i metody badań” [8], jednak szczegółowo zagadnienia te podane są dopiero w wytycznych „Bodenbeläge fur nassbelastete Barfussbereiche. Bundesverband der Unfallkasten”, VII 1999 [9] oraz normie DIN 51097 1992-11 „Prüfung von Bodenbelägen. Bestimmung der rutschhemmenden Eigenschaft. Naßbelastete Barfußbereiche. Begehungsverfahren. Schiefe Ebene” [10] (oba dokumenty są dokumentami niemieckimi).

Zgodnie z ich zapisami w basenach płytki z grupy antypoślizgowości A (zsuwanie się następuje przy kącie nachylenia ≥ 12°) powinny być stosowane w korytarzach, szatniach i przebieralniach oraz strefach niecek nieprzeznaczonych do pływania, gdy głębokość wody wynosi 80–135 cm. Płytki z grupy antypoślizgowości B (zsuwanie się następuje przy kącie nachylenia ≥ 18°) stosowane są przede wszystkim na plażach basenowych, w nieckach płytkich (głębokość mniejsza niż 80 cm) oraz na pochyłych płytkich dnach basenów, w brodzikach, na schodach prowadzących do wody, o ile ich szerokość nie jest większa niż 1 m i są wyposażone w poręcze, oraz na podwodnych ławkach i leżankach. Płytki klasy C (zsuwanie się następuje przy kącie nachylenia ≥ 24°) stosuje się na obrzeżach przelewowych, schodach do basenów (z wyjątkiem sklasyfikowanych jako B), brodzikach do płukania nóg oraz na nachylonych powierzchniach plaż basenowych. Katalogi poświęcone okładzinom ceramicznym w basenach to:

• KNR AT-24 – „Okładziny ceramiczne basenów” (Athenasoft, 2007),
• KNR BC-02 – „Roboty budowlane w systemie Schomburg” (Bistyp-Consulting, 2004),
• ZKNR C-2 – „Roboty budowlane wykonywane w technologiach i materiałach marek Ceresit, Thomsit, Pattex, Methylan” (Henkel Polska, 2008).

Najszerzej zagadnienie to zostało ujęte w KNR AT-24. Należy podkreślić, że katalog ten pozwala na kalkulację prac okładzinowych wykonywanych na przygotowanym podłożu oraz robót uzupełniających związanych z wykonywaniem okładzin. Co bardzo istotne, obejmuje on inne, niezbędne z technologicznego punktu widzenia czynności związane z wykonywaniem okładzin ceramicznych, a jednocześnie uwzględnia specyfikę robót w basenach.

Podłożem pod okładziny w basenach jest albo niecka z betonu wodonieprzepuszczalnego, albo izolacja zespolona z elastycznego szlamu cementowego lub elastycznej reaktywnej żywicy na bazie poliuretanów i/lub (rzadziej) epoksydów. Przy układaniu płytek na powłoce hydroizolacyjnej specjalne zabiegi przygotowujące podłoże wykonywane są przed położeniem szlamu lub żywicy. KNR AT-24 w rozdziale 1 uwzględnia podstawowe czynności polegające na zmyciu oraz gruntowaniu podłoża i jego naprawie przez szpachlowanie (tablice 0101 oraz 0102). Prace reprofilacyjne i naprawcze polegające np. na iniekcji rys, uzupełnianiu ubytków i braków, niwelowaniu zbyt dużych odchyłek wymiarowych nie wchodzą w zakres prac płytkarskich, dlatego katalog ich nie obejmuje (gdy okładzina wykonywana jest na powłoce hydroizolacyjnej, prace dotyczące napraw i reprofilacji niecki muszą być wykonane przed wykonaniem hydroizolacji).

Rozdziały 2 i 3 podają nakłady na okładziny ścian i dna niecki z zastosowaniem płytek ciągnionych, prasowanych oraz mozaiki na reaktywnej zaprawie klejącej, cienkowarstwowym cementowym kleju oraz zaprawie grubowarstwowej.

Autorzy katalogu uwzględnili wykonywanie okładzin z zastosowaniem cementowych oraz reaktywnych zapraw spoinujących. Katalog w rozdziałach tych uwzględnia wykonanie narożników z wypukłych i wklęsłych kształtek oraz dekoracyjnych pasów z kształtek ceramicznych. W nakładach uwzględniono także mozaikę.

Rozdział 4 dotyczy okładzin schodów, i to nie tylko w wariancie najprostszym (prostokątne lub kwadratowe płytki), lecz także zastosowaniem mozaiki oraz gotowych kształtek.

Prace uzupełniające związane z wykonaniem oraz wypełnieniem dylatacji można znaleźć w tablicy 0103. Natomiast tablica 0104 zawiera nakłady na takie prace, jak: zastosowanie grubych płytek (gr. > 2 cm), spoinowanie wąską kielnią, naniesienie dodatkowej warstwy sczepnej, przycięcie płytek, spoinowanie we wzory itp. Dokładniejszego omówienia wymaga rozdział 5, związany z przelewami oraz pasem plaży (do dylatacji głównej między niecką a plażą). I to z kilku powodów.

Rynna przelewowa stanowi zewnętrzne zamknięcie niecki basenowej i łączy nieckę basenu z otoczeniem (plażą) oraz umożliwia odprowadzenie (uregulowany odpływ) wypartej ilości wody. Pełni także różnorakie funkcje ochronne. Z typowych rozwiązań rynien przelewowych należy wyróżnić:

• system „Wiesbaden” – wymiary rynny (i jej zdolność do odprowadzania wody) muszą być określone dla konkretnego basenu. Krawędź niecki stanowią tu kształtki rynnowe z kratką zamykającą (rys. 2). System z nisko położonym zwierciadłem wody (rys. 3) wymaga wykonania rynny przelewowej znajdującej się ok. 30 cm poniżej poziomu plaży basenowej;
• system fiński – krawędź niecki przypomina plażę (rys. 4). Odprowadzenie wody przelewowej następuje zazwyczaj poprzez dodatkową rynnę przykrytą kratką zamykającą,
• system „Zürich” – umożliwia podniesienie poziomu zwierciadła wody o ok. 3 cm w stosunku do poziomu plaży basenowej (rys. 5);
• system „St. Moritz” – obrzeże niecki jest wykonane w postaci ścianki sięgającej 50–70 cm powyżej poziomu posadzki plaży. Górna powierzchnia ścianki musi być wyoblona (rys. 6);
• system „Berlin” – składa się ze specjalnych kształtek brzegowych i kratki przekrywającej rynnę przelewową (rys. 7). Nie jest wykonywany z gotowych kształtek przelewowych;
• systemy w basenach leczniczo- terapeutycznych – wymagają stosowania indywidualnych rozwiązań technicznych (rys. 8 – jedno z wielu możliwych rozwiązań);
• system z zastosowaniem skimmerów – nie jest to w zasadzie system rynien przelewowych (rys. 9), jest natomiast tańszą alternatywą, zwłaszcza dla basenów rodzinnych. Ideą tego rozwiązania jest zastosowanie punktowego (lub punktowych) odprowadzenia wody (skimmera).

Autorzy katalogu zadali sobie trud uwzględnienia najważniejszych rodzajów przelewów basenowych. Katalog ten w rozdziale 5 pozwala na kalkulację zarówno wykonania rynien z gotowych kształtek, jak i obłożenia samej rynny systemowymi kształtkami ceramicznymi.

Tablica 0501 uwzględnia jeden z najpopularniejszych rodzajów przelewów – wiesbadeński z wysokim zwierciadłem wody (rys. 2) – dla trzech różnych typów kształtek układanych na zaprawie epoksydowej i cementowej. Tablica te obejmują ponadto nakłady na wykonanie bariery przerywającej podciąganie kapilarne oraz dodatki za montaż kształtek z odpływem, narożnych itp.

Tablica 0502 pozwala na kalkulację wykonania rynny przelewowej typu „Wiesbaden” z niskim lustrem wody (rys. 3). Tablica 0503 uwzględnia dość specyficzną sytuację: montaż kształtek krawędziowych, gdy krawędź basenu nie jest krawędzią przelewu. Występuje ona w przelewie typu fińskiego (rys. 4) oraz przelewie typu „Zürich” (rys. 5) oraz dla krawędzi basenu z przelewem wiesbadeńskim przy niskim zwierciadle wody (rys. 3).

Tablica 0505 poświęcona jest przelewowi typu „Berlin”, gdzie kształtka krawędziowa przelewu jest jednocześnie krawędzią basenu (rys. 7).

W tablicy 0504 znajdują się nakłady na prace uzupełniające w obszarze rynien, tj. ułożenie płytek/kształtek między kształtką brzegową (będącą krawędzią basenu) a rynną dotyczy to przelewów typu fińskiego (rys. 4), typu „Zürich” (rys. 5) i typu „Wiesbaden” z niskim lustrem wody (rys. 3) oraz dla wszystkich typów przelewów między rynną a dylatacją oddzielającą nieckę od plaży.

Nie wszystkie rynny muszą mieć typowe rozmiary i/lub być wykonywane z kształtek. Tę sytuację uwzględnia tablica 0506, która podaje nakłady robocizny na okładziny ceramiczne rynien o nieznormalizowanych rozmiarach i kształtach. Tablice 103 i 507 podają normatywy na wypełnienie elastycznymi masami dylatacji oraz uszczelnienie elastyczną reaktywną masą napływów, reflektorów, obsadzeń drabinek itp.

Na uwagę zasługuje część opisowa. Jednoznacznie podaje ona przyjęte założenia dotyczące przygotowania pod podłoża, niezależnie od typu zaprawy klejącej, a sposób kalkulacji zużycia kleju i zaprawy fugującej pozwala na bezproblemowe przyjęcie zużycia dla różnych wymiarów płytek i różnych przekrojów spoin. Muszą być jednak jednoznacznie określone: początkowa grubość kleju i jego zużycie na 1 mm grubości, gęstość zaprawy spoinującej i wymiary spoin.

Można tam znaleźć również najważniejsze zalecenia dotyczące doboru klejów i zapraw spoinujących i płytek oraz wykaz norm i wytycznych, w których osoby zainteresowane mogą znaleźć znacznie więcej informacji, nierzadko bardzo istotnych z punktu widzenia poprawności robót okładzinowych i hydroizolacyjnych związanych z basenami. KNR BC-02 – „Roboty budowlane w systemie Schomburg” w tablicy 0526 zawiera nakłady na montaż rynien i kształtek przelewowych na klej epoksydowy i cienkowarstwowy mineralny, z uwzględnieniem wklejania:

• rynien przelewowych o wymiarach 24,5×22,5×16,0, 24,5×31,5×21,0, 24,5×13,5×15,0, 24,5×22,0×15,0 cm,
• kształtek przelewowych: 
  - płytka brzegowa do przelewu o wymiarach 24,5×12,0×18,0 cm,
  - krawędź przelewu o wymiarach 24,5×15,0×12,0 cm, 
  - korytko odpływowe o wymiarach 24,5×15,0×3,0 cm.

Interesująca jest tablica 0518 – Układanie płytek z kamieni sztucznych na klej epoksydowy na dnie basenów ze spadkiem > 10%. Prace związane z wykonywaniem okładzin ścian i dna niecki oraz plaży można kalkulować z wykorzystaniem pozostałych tablic z rozdziału 5, uwzględniających płytki o kształtach prostokątnych oraz nieregularnych, układanych z zastosowaniem klejów cienkowarstwowych i epoksydowych. Znaleźć tam można także nakłady na obłożenie schodów.

Katalog w części opisowej zaleca przyjmowanie min. grubości warstwy kleju 4 mm. Prace uzupełniające, np. dylatacje, wykonanie warstwy przerywającej podciąganie kapilarne, należy kalkulować według tablic 0310–0315. KNR BC-02 pozwala także na kalkulację robót związanych z naprawą i reprofilacją podłoża (rozdział 2) oraz wykonaniem robót hydroizolacyjnych (rozdział 3).

Robotom basenowym w ZKNR C-2 – „Roboty budowlane wykonywane w technologiach i materiałach marek Ceresit, Thomsit, Pattex, Methylan” poświęcona jest tablica 0516 – Wykładziny i okładziny z kamieni sztucznych. Układanie płytek z kamieni sztucznych na gotowym podłożu w basenach. Nie podaje on konkretnych wymiarów płytek – na podstawie wielkości nakładów należy przypuszczać, że są to typowe, prostokątne wymiary. Tablica ta uwzględnia zastosowanie zarówno cementowych, jak i reaktywnych zapraw i klejów. Analogicznie nie podano wymiarów przyjętych do kalkulacji kształtek i rynien przelewowych. W tablicy obligatoryjnie założono grubość warstwy kleju wynoszącą 5 mm.

W rozdziale 3 katalogu znajdują się nakłady na wykonanie powłok hydroizolacyjnych, rozdział 8 oraz początkowe tablice rozdziału 6 – nakłady na przygotowanie i reprofilację konstrukcji niecki. Warto zauważyć, że katalogi KNR BC -02 oraz ZKNR-C2 obejmują znaczącą większość robót związanych z wykonaniem hydroizolacji i okładzin ceramicznych basenów w rozwiązaniu systemowym, tj. jednego producenta. Oczywiście, nie są to jedyne katalogi pozwalające na kalkulację okładzin ceramicznych na ścianach i dnie niecki oraz na plaży. Poza wyżej wymienionymi będą to:

• KNR 2-02 – „Konstrukcje budowlane” (Wacetob),
• KNR 2-02 – „Konstrukcje budowlane” (Orgbud),
• NNRNKB – uzupełnienie do KNR 2 -02 (Orgbud),
• KNR 0-12 – „Układanie płytek z kamieni sztucznych na klej” (IGM, wydania z r. 1996 i 2000),
• KNNR 2 – „Konstrukcje budowlane budownictwa ogólnego” (Kancelaria Prezesa Rady Ministrów),
• KSNR 2 – „Konstrukcje budowlane budownictwa ogólnego” (Wacetob),
• KNR K-32 – „Okładziny z płytek ceramicznych, gresowych i z kamienia naturalnego w technologii Atlas” (Koprin, 2008),
• KNR AT-22 – „Okładziny ceramiczne – ściany” (Athenasoft),
• KNR AT 23 – „Okładziny ceramiczne – podłogi i schody” (Athenasoft).

Podsumowanie

W artykule zasygnalizowane zostały jedynie podstawowe zagadnienia związane z kosztorysowaniem robót hydroizolacyjnych i okładzinowych niecek basenowych. Przywołane zostały wydawnictwa relatywnie nowe, celowo pominięto te, które opisują technologie dość już przestarzałe. Osobną kwestią, nieporuszoną w artykule, jest zawartość merytoryczna cytowanych katalogów oraz jakość ich opracowania.

Należy pamiętać, że podstawowym wymogiem jest znajomość przez kosztorysanta zarówno technologii wykonywanych robót, jak i katalogów, z których korzysta. Nawet jeżeli ma do dyspozycji kosztorys „ślepy”, nie może bezmyślnie przenosić pozycji do kosztorysu ofertowego. Powinien dokładnie przeanalizować dokumentację, rodzaj robót do wykonania i zakres robót objęty kosztorysem. Nierzadko zdarza się bowiem, że w kosztorysie niektóre niezbędne do wykonania roboty pominięto lub za cenę wynikającą z kalkulacji kosztorysowej pewnych robót po prostu nie da się wykonać. Przykładowo według wytycznych ZDB z 2008 r. [1] dla płytek i/lub kształtek krawędzi przelewu maksymalna różnica poziomu krawędzi wynosi 2 mm na całej długości krawędzi, niezależnie od wymiarów i kształtu basenu. Nakłady na wykonanie robót z taką tolerancją wymiarową muszą być znacznie wyższe niż nakłady dotyczące wykonania zwykłych okładzin czy cokolików.

Literatura

1. „Schwimmbadbau. Hinweise für Planung und Ausführung keramischer Beläge im Schwimmbadbau”, ZDB, VI 2008.
2. PN-EN 13813:2003 „Podkłady podłogowe oraz materiały do ich wykonania. Materiały. Właściwości i wymagania”.
3. PN-EN 998-1:2004 „Wymagania dotyczące zapraw do murów. Część 1. Zaprawa tynkarska”.
4. PN-EN 12004:2007 „Kleje do płytek. Definicje i wymagania techniczne”.
5. PN-EN 12002:2005 „Kleje do płytek. Oznaczanie odkształcenia poprzecznego cementowych klejów i zapraw do spoinowania”.
6. PN-EN 14411:2007 „Płytki i płyty ceramiczne. Definicje, klasyfikacja, charakterystyki i znakowanie”.
7. PN-EN 13888:2004 „Zaprawy do spoinowania płytek. Definicje i wymagania techniczne”.
8. PN-EN 13541-1:2002 „Wyposażenie basenów pływackich. Część 1. Ogólne wymagania bezpieczeństwa i metody badań”.
9. „Bodenbeläge für nassbelastete Barfußbereiche. Bundesverband der Unfallkasten”, VII 1999.
10. DIN 51097 1992-11 „Prüfung von Bodenbelägen. Bestimmung der rutschhemmenden Eigenschaft. Naßbelastete Barfußbereiche. Begehungsverfahren. Schiefe Ebene”.
11. PN-EN 1504-2:2006 „Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych. Definicje, wymagania, sterowanie jakością i ocena zgodności. Część 2: Systemy ochrony powierzchniowej betonu”.
12. PN-EN 206-1:2003 „Beton. Część 1: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność”.
13. ZUAT-15/IV.13/2002 „Wyroby zawierające cement przeznaczone do wykonywania powłok hydroizolacyjnych”, ITB, 2002.
14. Przepisy Pływania FINA 2005-2009, tłumaczenie z języka angielskiego, Polski Związek Pływacki, 2005.
15. „Hinweise für die Ausführung Verbundabdichtungen mit Bekleidungen und Belägen aus Fliesen und Platten für den Innen- und Außenbereich”, ZDB Merkblatt, I 2005.
16. „Außenbeläge. Belagkonstruktionen mit Fliesen und Platten außerhalb von Gebäuden”, ZDB, VII 2005.
17. „Richtlinie für die Planung und Ausführung von Abdichtung erdberührter Bauteile mit flexiblen Dichtungsschlämmen”, Deutsche Bauchemie, e.V. 2006.
18. „Richtlinie für Flexmörtel. Definition und Einsatzbereiche”, Deutsche Bauchemie, e.V. 2001.
19. M. Rokiel, „Hydroizolacje w budownictwie. Wybrane zagadnienia w praktyce”, wyd. II, Dom Wydawniczy MEDIUM, Warszawa 2009.
20. Specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót, „Okładziny ceramiczne i hydroizolacja zespolona niecek basenowych”, Promocja, 2009.
21. Katalogi Nakładów Rzeczowych.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!