Drenażowe odprowadzenie wody z połaci tarasów i balkonów – wybrane zagadnienia

Spotyka się opinie, że materiały firm X i Y są do niczego, bo już na wiosnę pojawiły się przecieki, że płytki na tarasie absolutnie się nie sprawdzają, bo maksymalnie po dwóch latach i tak odpadną lub się uszkodzą. Inni z kolei twierdzą, że ta sama firma X produkuje doskonałe materiały, bo uprzednia trzykrotna naprawa materiałami firm A, B i C była nieskuteczna, a dopiero ta ostatnia zdała egzamin.

Oczywiście takie opinie, niepoparte rzeczywistą analizą przyczyn uszkodzenia oraz parametrów zastosowanych materiałów, trudno uznać za miarodajne. Dalszą konsekwencją jest uogólnianie w stylu: „płytki się nie sprawdzają, najlepiej jest na izolacji ułożyć żwir i płyty” lub „układ drenażowy się nie sprawdza, bo ta mata się zamula”. Dlatego warto porównać wady i zalety obu rozwiązań.

Punktem wyjścia dla prawidłowego zaprojektowania nowego balkonu, tarasu czy loggii zawsze jest:

• precyzyjne określenie funkcji, jaką ma pełnić w przyszłości,
• analiza schematu konstrukcyjnego,
• określenie obciążeń i czynników destrukcyjnych (chodzi o jednoznaczne zdefiniowanie i określenie intensywności czynników destrukcyjnych),a następnie na tej podstawie przyjęcie poprawnych technicznie rozwiązań materiałowo-konstrukcyjnych (będą to systemowe izolacje wodochronne, izolacje termiczne, urządzenia odwadniające, wreszcie systemowe rozwiązania materiałowe ochrony strukturalnej i powierzchniowej).

Drugim, równie ważnym etapem jest zgodne ze sztuką budowlaną wykonawstwo. Te dwa procesy muszą ze sobą współgrać. Występujące obecnie tendencje preferują jednak „minimalizm”, zaczynający się od braku kompleksowej analizy zjawisk zachodzących w projektowanych elementach, a kończący na pominięciu rozrysowania w projekcie detali i szczegółów konstrukcyjnych.

Czytaj też: Tarasy nadziemne – projektowanie i warunki techniczne wykonania

Ze strony wykonawców nagminne jest samowolne modyfikowanie systemów, tzn. wprowadzanie tańszych materiałów spoza systemu. W najgorszym razie może to spowodować konieczność ponownego wykonania robót naprawczych (nierzadko wymagających usunięcia wszystkich warstw do płyty konstrukcyjnej) już po najbliższej zimie.

Inne skutki mogą się ujawnić dużo później, nie znaczy to jednak, że będą łatwe do usunięcia. Wręcz przeciwnie. Istotą powierzchniowego odprowadzenia wody jest wykonanie takiej warstwy użytkowej (okładziny z płytek), po której cała woda opadowa jest odprowadzana na zewnątrz. Wymusza to wykonanie uszczelnienia podpłytkowego (zwanego także zespolonym), niedopuszczającego do penetracji wilgoci w warstwy tarasu/balkonu.

Z kolei drenażowe odprowadzenie wody zakłada wnikanie części wody opadowej w specjalną wodoprzepuszczalną warstwę (FOT. 1) i odprowadzenie jej poza połać przez systemowe profile z otworami lub wpusty odwodnieniowe.

Odpowiedź na pytanie, które rozwiązanie jest lepsze, jest źle postawione. Oba systemy, przy poprawnym zaprojektowaniu i wykonaniu, stanowią skuteczne i trwałe wykończenie połaci, które zabezpiecza znajdujące się poniżej pomieszczenie przed przeciekami wody oraz zawilgoceniem. Występują natomiast zasadnicze różnice między budową obu rozwiązań oraz możliwością wyboru warstwy użytkowej, co  powoduje, że niektóre uwarunkowania zewnętrzne narzucają wybór konkretnego rozwiązania technologiczno-materiałowego.

Kwestią do rozważenia jest też wrażliwość na ewentualne usterki wykonawcze oraz łatwość możliwej naprawy. Można też mówić o różnicy kosztów w wykonaniu konstrukcji oraz łatwości wykonania. Aby świadomie wybrać wariant, należy znać różnice konstrukcyjne i wynikające stąd konsekwencje.

Dla tarasów nie ma dużego zróżnicowania układu statycznego płyty, jednak liczba wariantów związanych z budową połaci jest spora: balustrada ażurowa (barierka), balustrada pełna, ściana docieplana systemem ETICS, ściana jednowarstwowa, ściana trójwarstwowa czy wreszcie taras przechodzący w balkon.

Sama warstwa użytkowa może być wykonana z płyt kamiennych czy betonowych, jak również z płytek ceramicznych czy wręcz kruszywa kamiennego. Jednak dobór materiału na warstwę użytkową nie może być bezkrytyczny i jest determinowany zarówno przez warstwę drenującą, jak i rozwiązanie okapu.

Jeżeli warstwą użytkową będą płyty betonowe czy kamienne, to mogą one być ułożone na warstwie drenującej z płukanego kruszywa lub na podkładkach dystansowych. Znacznie rzadziej stosuje się wariant z płytkami ceramicznymi klejonymi na cementowym jastrychu wodoprzepuszczalnym. Do tego wariant z drenażowym odprowadzeniem wody może być wykonany zarówno w układzie tradycyjnym (RYS. 1), jak i w tzw. układzie odwróconym, gdzie hydroizolacja jest chroniona przez termoizolację (RYS. 2).

Dla każdego ze wspomnianych wariantów rozwiązanie projektowe powinno zapewnić użytkownikom pomieszczeń odpowiedni komfort cieplny pod tarasem oraz nie dopuszczać do rozwoju grzybów pleśniowych na stropie i przyległych fragmentach ścian.

Do tego dochodzą także wymogi zapewnienia odpowiedniej izolacyjności akustycznej i bezpieczeństwa użytkowania – warstwa użytkowa powinna być odpowiednio antypoślizgowa.

Zaletą układu z powierzchniowym odprowadzeniem wody jest prostota konstrukcji i łatwość wykonania (nie oznacza to, że można w sposób lekkomyślny podchodzić do zagadnień technicznych). Wadą jest natomiast praktycznie jeden rodzaj warstwy użytkowej oraz, w przypadku uszkodzenia, trudność w wykonaniu punktowej naprawy.

Jeżeli chodzi o układ drenażowy, to jego zwiększająca się popularność jest konsekwencją często pojawiających się mankamentów układu z płytkami – przede wszystkim destrukcją strefy okapowej i brakiem robót „mokrych” (klejenie, fugowanie) przy wykonywaniu warstwy użytkowej. Można tu mówić o:

• relatywnie prostym montażu warstwy użytkowej i drenażowej – odseparowanie tej warstwy od powłoki hydroizolacyjnej powoduje, że połać jest mniej podatna na destrukcyjne oddziaływanie warunków atmosferycznych,
• konsekwencją powyższego jest możliwość zdjęcia warstwy użytkowej bez uszkodzenia powłoki hydroizolacyjnej; ułatwia to wykonanie naprawy hydroizolacji w razie przecieków,
• możliwości uzyskania poziomej warstwy posadzki,
• możliwości ułożenia pod płytami różnego typu instalacji, m.in. elektrycznej i świetlnej (dotyczy tarasów z płytami na podstawkach).

Należy jednak wspomnieć także o mankamentach takiego układu:

• układ drenażowy pozwala wprawdzie na większe zróżnicowanie sposobu wykończenia powierzchni, jednak, w przypadku warstwy użytkowej z płyt betonowych czy kamiennych, wymaga znacznie większego zapasu wysokości (większa grubość warstw konstrukcji, większe obciążenie płyty nośnej),
• zdecydowanie większa wrażliwość na tolerancje wymiarowe,
• zapadanie się i pękanie płyt,
• przy błędach w projektowaniu i wykonaniu niebezpieczeństwo zamulenia warstwy drenującej, powstawanie zastoisk wody pod posadzką i zapchanie otworów przelewowych (zbyt mała zdolność odprowadzenia wody przy intensywnych opadach/burzach, możliwość przedostania się pod płyty liści, igieł, ziemi, zanieczyszczeń itp.).

Jeżeli chodzi o mocowanie barierki, to o ile dla układu z powierzchniowym odprowadzeniem wody zdecydowanie zalecane jest mocowanie słupków do boku lub spodu płyty, to dla wariantu drenażowego jest to jedyny dopuszczalny sposób.

Pierwszym etapem prac będzie wybór koncepcji uszczelnienia (układ tradycyjny/odwrócony), rodzaju warstwy użytkowej i takie zaprojektowanie konstrukcji (wzajemny poziom płyty konstrukcyjnej stropu w pomieszczeniu i płyty tarasu oraz posadzki w pomieszczeniu i warstwy użytkowej tarasu), aby możliwe było bezproblemowe wykonanie warstw konstrukcji i odprowadzenie wody.

Trzeba tu także uwzględnić konieczność wykonania i uszczelnienia progu drzwiowego (o tym w dalszej części tekstu). Szczególnej uwagi wymaga próg bezbarierowy oraz niski próg.

Grubość warstw połaci jest determinowana przez przyjęte rozwiązanie konstrukcyjno-materiałowe, przede wszystkim przez spadek, termoizolację, warstwę drenażową oraz użytkową.

Zacznijmy od wymagań cieplno-wilgotnościowych. Układ tradycyjny, czyli taki, gdzie termoizolacja jest chroniona przez hydroizolację, zawsze wymaga wykonania obliczeń cieplno-wilgotnościowych pozwalających na wyeliminowanie kondensacji międzywarstwowej.

Z kolei dla układu odwróconego zasadniczy wpływ ma zarówno poprawka na obecność termoizolacji nad hydroizolacją, jak i sam współczynnik przewodności cieplnej termoizolacji.

Proszę popatrzeć na FOT. 2. Pokazuje ona widok połaci tarasu w układzie odwróconym z charakterystycznymi miejscami mostków termicznych.

Pierwotny wariant z płytkami ceramicznymi, ze względu na przecieki, został zamieniony na układ drenażowy odwrócony. Na hydroizolacji znajdującej się na warstwie spadkowej ułożono drewniany ruszt, a przestrzenie pomiędzy legarami wypełniono płytami z XPS-a.

Pierwotna (dla układu z płytkami) grubość termoizolacji wynosiła 15 cm EPS o λ = 0,043 W/(m∙K), współczynnik U_Cmax (obliczony jak dla przegrody jednorodnej) wynosił 0,26 W/(m²∙K).

Po zamianie układu konstrukcyjnego (FOT. 3) grubość termoizolacji (XPS) także wynosiła 15 cm, ale była to już przegroda niejednorodna, gdyż w obliczeniach trzeba uwzględnić wpływ legarów (krzyżowy układ legarów – dołem legary 10×10 cm, górą legary 5×5 cm). Dla takiej przegrody współczynnik U_Cmax wynosił już 0,374 W/(m²∙K), co stanowi wzrost o ponad 43%.

O wpływie układu odwróconego świadczy fakt, że jeżeli dla układu tradycyjnego: 15 cm płyta konstrukcyjna, paroizolacja, 20 cm termoizolacja – XPS – λ = 0,035 W/(m∙K), hydroizolacja, warstwa balastowa – 5 cm żwiru współczynnik U_Cmax wynosi 0,17 W/(m²∙K) (wpływ paroizolacji i hydroizoalcji w obliczeniach pominięto), to aby uzyskać ten sam U_Cmax, potrzeba o 14 cm XPS-a więcej.

W takiej sytuacji często popełnia się dwa błędy: bezkrytycznie stosuje na termoizolację polistyren ekspandowany oraz przyjmuje do obliczeń l termoizolacji identycznie jak dla układu tradycyjnego.

Z punktu widzenia właściwości ciepłochronnych i kontaktu termoizolacji z wodą można wyróżnić kilka bardzo istotnych wymagań [1–5]:

• nasiąkliwość wodą przy krótkotrwałym zawilgoceniu części powierzchni,
• nasiąkliwość wodą przy całkowitym i długotrwałym zanurzeniu,
• nasiąkliwość na skutek dyfuzji pary wodnej,
• odporność na cykle zamrażania – rozmrażania (poprzez określenie nasiąkliwości przy całkowitym zanurzeniu i/lub na skutek dyfuzji pary wodnej), których spełnienie ma zasadniczy wpływ na zapewnienie wymaganej i trwałej w czasie ochrony termicznej.

Nie bez znaczenia jest zapewnienie stabilności wymiarów termoizolacji.
Wg normy DIN 4108-10 [1] minimalne wymagania stawiane materiałom do termoizolacji dachów w układzie odwróconym to m.in.:

• wytrzymałość na ściskanie lub naprężenia ściskające przy odkształceniu 10% – min. 300 kPa,
• odkształcenie przy obciążeniu 40 kPa i temperaturze 70°C – maks. 5%,
• nasiąkliwość wody po trzystu cyklach zamarzania i odmarzania – maks. 2%. Redukcja wytrzymałości mechanicznej nie może być przy tym większa niż 10% w porównaniu z próbkami suchymi,
• nasiąkliwość na skutek dyfuzji pary wodnej – dla płyt o grubości 50 mm maks. 5%, dla płyt o grubości 100 mm maks. 3%, dla płyt o grubości 200 mm maks. 1,5%,
• nasiąkliwość przy długotrwałym zanurzeniu w wodzie – maks. 0,7%.

Bardzo podobne zalecenia co do XPS-a znaleźć można w zaleceniach ITB [2], przy czym ww. wytyczne za punkt wyjścia stawiają absorpcję wody po cyklach zamrażania–rozmarzania, definiując maksymalną wartość na poziomie 1% dla termoizolacji z XPS. Wg [6] do obliczeń dla XPS-a należy przyjmować wartość obliczeniową λ = 0,041 W/(m·K).

Do grubości termoizolacji należy dodać grubość pozostałych warstw połaci. Na układane luzem warstwy użytkowe najczęściej stosuje się:

• płyty chodnikowe,
• dekoracyjne (barwione) płyty betonowe,
• płyty kamienne,
• mrozoodporne, płukane kruszywo (żwir) o uziarnieniu np. 8–16 mm lub 16–32 mm.

Płyty chodnikowe, dekoracyjne i kamienne mogą być układane na warstwie drenującej z następujących materiałów:

• płukanego, mrozoodpornego kruszywa (żwiru) o uziarnieniu np. 8–16 mm lub 16–32 mm, lub 2–8 mm (zależy od rodzaju maty drenującej i warstwy użytkowej – wielkość i grubość płyt – jak również systemowych profili brzegowych),
• systemowych podstawkach ustawianych bezpośrednio na warstwie hydroizolacji lub termoizolacji.

Rozwiązania te pozwalają na uzyskanie poziomej powierzchni tarasu, konieczne jest wtedy zwiększenie spadku powłoki wodochronnej.

Drewniane, prefabrykowane elementy tarasowe mogą być układane na podkładkach dystansowych lub konstrukcji wsporczej, ale są także układane bezpośrednio na hydroizolacji (ewentualnie można stosować np. przekładki/warstwy ochronne z papy, gumy lub geowłókniny).

Odprowadzenie wody jest dwupłaszczyznowe (FOT. 1, RYS. 1–2): część wody wnika w warstwę użytkową i poprzez warstwę drenującą po hydroizolacji jest odprowadzana na zewnątrz specjalnymi profilami z otworami lub do wpustów wewnętrznych w przypadku balustrad pełnych, pozostała część wody spływa po powierzchni warstwy użytkowej (w skrajnych przypadkach cała woda opadowa może być odprowadzana przez warstwę drenującą) albo na zewnątrz, w kierunku okapów (systemowe profile okapowe), albo do odwodnień wpustowych (np. wpusty wewnętrzne, rzygacze).

Rozwiązanie okapu musi przede wszystkim zapewniać zarówno skuteczność, jak i wymaganą szybkość odprowadzania wody. Wykluczone jest cofanie się wody w warstwy konstrukcji. To można zapewnić poprzez wykonanie okapnika (uwaga na wymiary – wysunięcie i różnicę wysokości) albo poprzez odprowadzenie wody np. do rynny.

Okapnik musi być zamocowany w warstwie hydroizolacji (w przypadku dwuwarstwowej powłoki w pierwszej warstwie) w taki sposób, aby nie tworzył się „karb” utrudniający odpływ wody. Z drugiej strony krawędź warstwy użytkowej okapu musi być chroniona mechanicznie.

Te wszystkie warunki powodują, że zastosowanie zwykłych obróbek blacharskich jest w zasadzie mało wykonalne, dlatego stosuje się systemowe profile okapowe.

Bezwzględnie wymagane jest takie zamocowanie profili, aby hydroizolacja lub możliwe do pojawienia się w trakcie eksploatacji zanieczyszczenia nie zatkały otworów odprowadzających wodę (FOT. 4). Oznacza to, że rodzaj profilu należy dobrać do materiału wodochronnego, warstwy użytkowej oraz wysokości tych warstw, a układ warstw – użytkowa, drenująca i filtrująca/ochronna – musi być ze sobą kompatybilny i skorelowany z profilami brzegowymi.

Przykładowy profil przeznaczony dla takiego układu pokazano na RYS. 3–4. Nie da się tu zastosować zwykłej obróbki blacharskiej. Proszę zwrócić uwagę na kształt profilu dostosowany do projektowanego układu warstw i ich wysokości. Wariant drenażowy w połączeniu z odpowiednim profilem pozwala także na relatywnie łatwe wykonanie okapu po łuku (FOT. główne).

Nie zawsze jednak stosuje się profile okapowe. Układ odwrócony najczęściej stosuje się w połączeniu z balustradami pełnymi, co wymusza wcześniejsze staranne przemyślenie koncepcji odwodnienia. Nie chodzi tu o wspomniane wcześniej dwupłaszczyznowe powierzchnie odwodnienia, lecz o usunięcie wody z połaci. Jest to realizowane zwykle przez wpusty wewnętrzne oraz rzygacze.

Jeżeli stosuje się wpusty i rzygacze, to muszą one odprowadzać wodę zarówno z powierzchni połaci, jak i warstwy drenującej. Bardzo pomocne są tu liniowe odwodnienia obsadzane w warstwie drenującej, pozwalające na zaplanowanie optymalnych spadków połaci.

Proszę pamiętać, że układ drenażowy, zwłaszcza gdy warstwą użytkową są płyty ułożone na warstwie kruszywa albo podstawkach dystansowych, jest całkowicie niezależny od hydroizolacji. Oznacza to, że spadki na powłoce wodochronnej nie muszą (w niektórych sytuacjach wręcz nie mogą) być identyczne jak na warstwie użytkowej.

Oczywiście konieczne jest wcześniejsze odpowiednie nadanie spadków poszczególnym częściom połaci. Dobrym rozwiązaniem mogą być wpusty attykowe. Jest to połączenie tradycyjnego wpustu z rzygaczem.

Na dobór koncepcji odwodnienia mają wpływ:

• lokalne uwarunkowania meteorologiczne (wielkość opadów deszczu i śniegu),
• oddziaływanie wiatru w połączeniu z opadami (kierunki wiatru w odniesieniu do lokalizacji połaci),
• kształt połaci, z uwzględnieniem rodzaju i grubości warstw drenujących, poziomu progu drzwiowego, obecności zadaszenia itp.

Kolejnym detalem, notorycznie pomijanym na etapie dokumentacji projektowej, a bardzo istotnym z punktu widzenia zarówno komfortu użytkowania połaci, jak i bezproblemowej eksploatacji, jest próg drzwiowy.
Generalnie można wyodrębnić trzy koncepcje wykonania i uszczelnienia progu drzwiowego:

• próg o wysokości 150 mm (izolacja wywinięta na próg przynajmniej na 150 mm [7],
• próg obniżony o wysokości 50 mm (izolacja wywinięta na próg przynajmniej na 50 mm) [3–5, 8–11],
• przejście bezbarierowe [3–5, 8–11].

Z punktu widzenia dostosowania obiektu do potrzeb osób niepełnosprawnych spotyka się także klasyfikację typu:

• przejście bezbarierowe (za takie uważa się próg o wysokości ≤  2 cm),
• niski próg (próg nie wyższy niż 5 cm).

Najłatwiejszy do wykonania jest pierwszy wariant, jednak powoduje powstanie stopnia, który jest w zasadzie nieakceptowalny.

Drugi wariant (wysokość progu 5 cm) to w zasadzie typowy próg drzwiowy do wykonania w pomieszczeniach normalnie użytkowanych przez osoby bez ograniczeń ruchowych. Stawia on jednak wyższe wymagania projektowe – należy przewidzieć odwodnienie bezpośrednio przy progu drzwiowym (alternatywą może być przynajmniej częściowe zadaszenie połaci).

Dla osób niepełnosprawnych optymalne byłoby przejście bezbarierowe (za takie uważa się próg o wysokości ≤  2 cm, za tzw. niski próg przyjmuje się próg nie wyższy niż 5 cm), jednak stawia ono najwyższe wymagania projektowe, gdyż umożliwia płynne „przejście” pomiędzy posadzką w pomieszczeniu a posadzką połaci, nawet dla drzwi przesuwnych.

Ten ostatni wariant wymaga jednak zaprojektowania całego rozwiązania konstrukcyjno-materiałowego – począwszy od wyboru rodzaju drzwi, a skończywszy na szczegółowym rysunku tego detalu.

Należy mieć świadomość, że obciążenie wodą zależy od kilku czynników:

• intensywności obciążenia opadami atmosferycznymi,
• kierunku najczęściej występujących wiatrów w stosunku do drzwi,
• umiejscowienia drzwi tarasowych/balkonowych,
• innych czynników typu zadaszenie itp.

Szczególnie niebezpieczne są silne opady atmosferyczne w połączeniu z porywistym wiatrem (zacinający deszcz) oraz ulewy. Inne jest także oddziaływanie wiatru na stronę nawietrzną i zawietrzną, tworzy się tam odpowiednio parcie i ssanie wiatru.

Na zmniejszenie wpływu obciążenia opadami ma też wpływ obecność podcieni, wysuniętego poza lico muru dachu, zadaszeń, balkonów/loggii powyżej itp. Warunek konieczny (jednak niewystarczający), aby uznać zadaszenie powyżej za wystarczającą ochronę: kąt padania deszczu musi być nie większy niż 60° (RYS. 5).

Istotne jednak są także inne kryteria, chociażby niebezpieczeństwo zacinania deszczu z boku, dlatego wymagana jest tu zawsze indywidualna ocena. Na obciążenie opadami atmosferycznymi zwykle mniej narażone są także drzwi usytuowane w wewnętrznych narożnikach obiektów, w zamkniętych (otoczonych z obu stron budynkami) podwórkach, cofniętych częściach fasad. Wpływ mogą mieć także bardzo szerokie ościeża [11] (FOT. 6–7).

Reasumując, mamy tu do rozwiązania dwa problemy związane z obecnością wody rozbryzgowej (co samo w sobie nie jest ani zaskoczeniem, ani jakimś szczególnym wyzwaniem) oraz spiętrzającej się wody opadowej – przy intensywnych opadach i zbyt małej szybkości odprowadzania wody może się okazać, że przy progu drzwiowym dojdzie do powstania spiętrzenia.

Dodatkowym niebezpieczeństwem jest to, że krawędź powłoki wodochronnej może znajdować się poniżej poziomu warstwy użytkowej, a zatem przy powstaniu zatoru znajdzie się wręcz w wodzie. Dlatego przy przejściach z niskim progiem czy bezbarierowych bezwzględnym wymogiem jest zapewnienie szybkiego i skutecznego odprowadzenia wody opadowej, co w praktyce wymusza zastosowanie przy drzwiach kratki odprowadzającej wodę. Musi ona być zabezpieczona przed zapchaniem na skutek np. opadłych liści czy innych zanieczyszczeń.

Dodatkowo samo odprowadzenie wody spod drzwi musi być bardzo skuteczne, aby przy intensywnych opadach nie doszło do tworzenia się zastoin wody. Dobrym rozwiązaniem może być zastosowanie niewielkiej modyfikacji strefy przy kratce RYS. 6. Pozwala ono odprowadzić wodę z kratki bezpośrednio do maty drenującej.

Pochylenie kratki w kierunku połaci redukuje oddziaływanie wody rozbryzgowej, dodatkowo pozwala na wykonanie izolacji do poziomu nie niższego niż poziom warstwy użytkowej, co zmniejsza ryzyko penetracji wody pod powłokę hydroizolacyjną (tego typu rozwiązanie jest mniej wrażliwe na ewentualne błędy wykonawcze). Przykładowy detal pokazano na RYS. 7.

Wariant drenażowy pozwala nie tylko na wykonanie wręcz poziomego przejścia do pomieszczeń, ale i na zastosowanie drzwi przesuwnych. To jednak wymaga zastosowania specjalnego profilu. Przykład takiego rozwiązania pokazano na RYS. 8. Jego istotą jest umożliwienie odpływu wody, która dostanie się do poziomych prowadnic drzwi, jak również zastosowanie podwójnych, magnetycznych profili uszczelniających.

Jednak najskuteczniejsze odprowadzenie wody opadowej zapewnia rynna odpływowa (najlepiej w postaci rusztu, bo najbardziej redukuje ona oddziaływanie wody rozbryzgowej na drzwi), która odprowadza wodę opadową nie w warstwy drenażowe połaci, ale od razu usuwa wodę opadową poza połać. Musi ona być zamontowana bezpośrednio przed drzwiami, na całej ich długości, tuż przy hydroizolacji [11]. Wynika to także z funkcji ochronnej samego odpływu – odsunięcie go od progu ogranicza funkcję ochronną.

Chętnie wykonywanym wariantem tarasów z drenażowym odprowadzeniem wody jest układ z balustradą pełną. Odprowadzanie wody zapewniają w tym przypadku wpusty wewnętrzne i/lub rzygacze. Zarówno wpusty, jak i rzygacze muszą ją odprowadzać i z powierzchni połaci, i z warstwy drenującej.

Bardzo pomocne są tu liniowe odwodnienia obsadzane w warstwie drenującej, pozwalające na zaplanowanie optymalnych spadków połaci. Warto jednak pamiętać, że układ drenażowy, zwłaszcza gdy warstwą użytkową są płyty ułożone na warstwie kruszywa albo podstawkach dystansowych, jest całkowicie niezależny od hydroizolacji. Oznacza to, że spadki na powłoce wodochronnej nie muszą (w niektórych sytuacjach wręcz nie mogą) być identyczne jak warstwy użytkowej. Oczywiście konieczne jest wcześniejsze nadanie odpowiednich spadków poszczególnym częściom połaci.

Czasem pojawia się pytanie: Co jest lepsze, wpusty czy rzygacze?
Pytanie to jest niewłaściwie postawione, bo każdy z tych systemów, poprawnie zaprojektowany i wykonany, gwarantuje skuteczne odprowadzanie wody.

Dobrym rozwiązaniem mogą być wpusty attykowe. Jest to połączenie tradycyjnego wpustu z rzygaczem. Dla tarasów o powierzchni nieprzekraczającej 10 m² (zwykle są to tarasy/balkony) w domach jedno- lub wielorodzinnych z reguły wystarczający jest wpust lub odwodnienie liniowe [11].

W przypadku tarasów o większej powierzchni lub skomplikowanych kształtach, zwłaszcza przy bezbarierowych progach, konieczne może być wykonanie obliczeń sprawdzających [12–15].

Jeżeli taras jest otoczony balustradą pełną, powinno się zapewniać przynajmniej dwa odpływy (albo jeden odpływ i przelew awaryjny). Wpusty awaryjne montowane są zazwyczaj 30–35 mm powyżej poziomu odwodnienia głównego, jednak nie jest to regułą – wpływ na to ma chociażby rozwiązanie technologiczne progu drzwiowego, sposób zaprojektowania zlewni (pojedyncza czy kaskadowa).

Niemieckie zalecenia mówią o dwukrotnie większej zdolności do odprowadzenia wody przez odwodnienie awaryjne w porównaniu do odwodnienia głównego. Jest to o tyle uzasadnione, że w jakimś stopniu uwzględnia możliwość nałożenia się niedrożności przelewu głównego na opad deszczu nawalnego czy wręcz stuletniego. Przekrój przelewu awaryjnego wg wytycznych niemieckich nie powinien być mniejszy niż 12,5 cm² (∅ = 4 cm), z kolei zalecenia szwajcarskie wymagają przekroju 5×5 cm, czyli dwa razy większego.

Przykładowo: przelew o szerokości 10 cm i wysokości 5 cm jest w stanie odprowadzić 1,5 dm³/s wody opadowej, co odpowiada mniej więcej odwodnieniu 25 m² połaci tarasu [8, 11].

W tym miejscu trzeba wrócić do koncepcji odprowadzenia wody. Wzajemne poziomy przelewu awaryjnego, odpływu i progu drzwiowego muszą być skoordynowane (RYS. 9). Do tego wybór sposobu odwodnienia ma wpływ na sumaryczną grubość warstw (RYS. 10–12).

Odwodnienie awaryjne musi usuwać wodę opadową bezpośrednio na teren poza budynkiem, z pominięciem orynnowania czy kanalizacji deszczowej.

Literatura

 1. DIN 4108-10:2015-12, „Wärmeschutz und Energie-Einsparung in Gebäuden. Teil 10: Anwendungsbezogene Anforderungen an Wärmedämmstoffe. Werkmäßig hergestellte Wärmedämmstoffe”.
 2. K. Firkowicz-Pogorzelska, B. Francke, „Projektowanie i wykonywanie stropodachów o odwróconym układzie warstw. Poradnik”, ITB, 2012.
 3. M. Rokiel, „ABC balkonów i tarasów. Poradnik eksperta”, Grupa MEDIUM, Warszawa 2015.
 4. M. Rokiel, „Poradnik. Hydroizolacje w budownictwie. Projektowanie. Wykonawstwo”, wyd. III, Grupa MEDIUM, Warszawa 2019.
 5. M. Rokiel, „Tarasy i balkony. Projektowanie i warunki techniczne wykonania i odbioru robót”, Grupa MEDIUM, Warszawa 2021.
 6. P. Klemm (red.), „Budownictwo ogólne”, t. 2 „Fizyka budowli”, Arkady, Warszawa 2005.
 7. „Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlanych. Część B: Roboty wykończeniowe. Zeszyt 6. Montaż okien i drzwi balkonowych”, ITB, 2016.
 8. „Merkblatt Abdichtungsanschlüsse an Tür und Fensterelementen. Gebäudehülle Schweiz, Verband Schweizer Gebäudehüllen­‑Unternehmungen”, Technische Kommission Flachdach, Uzwil 2011.
 9. „Außenbeläge. Belagskonstruktionen mit Fliesen und Platten außerhalb von Gebäuden”, ZDB 2019.
10. „Außenbeläge. Belagkonstruktionen mit Fliesen und Platten außerhalb von Gebäuden”, ZDB, 2005.
11. A. Einemann, W. Herre, M. Siegwart, M. Silberhorn, W. Storch, „Balkone, Loggien und Terrassen. Planung, Konstruktion, Ausfuehrung”, Rudolf Mueller Verlag, 2016.
12. PN-EN 12056-3, „Systemy kanalizacji grawitacyjnej wewnątrz budynków. Część 3: Przewody deszczowe. Projektowanie układu i obliczenia”.
13. PN-EN 1253-2, „Wpusty ściekowe w budynkach. Część 2: Wpusty dachowe i podłogowe bez klap zwrotnych”.
14. PN-92/B-01707:1992, „Instalacje kanalizacyjne. Wymagania w projektowaniu”.
15. DIN 1986-100:2016-12, „Entwässerungsanlagen für Gebäude und Grundstücke. Teil 100: Bestimmungen in Verbindung mit DIN EN 752 und DIN EN 12056”.
16. PN-EN ISO 6946:2017-10, „Komponenty budowlane i elementy budynku – Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła – Metoda obliczania”.
17. PN-EN ISO 13788:2013-05, „Cieplno-wilgotnościowe właściwości komponentów budowlanych i elementów budynku – Temperatura powierzchni wewnętrznej konieczna do uniknięcia krytycznej wilgotności powierzchni i kondensacja międzywarstwowa – Metody obliczania”.
18. Obwieszczenie Ministra Inwestycji i Rozwoju z dnia 8 kwietnia 2019 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, DzU z 2019 r., poz. 1065).
19. PN-EN 13164+A1:2015-03, „Wyroby do izolacji cieplnej w budownictwie. Wyroby z polistyrenu ekstrudowanego (XPS) produkowane fabrycznie. Specyfikacja”.
20. J. Karyś (red.), „Ochrona przed wilgocią i korozją biologiczną w budownictwie”, Grupa MEDIUM, Warszawa 2014.
21. Wytyczne do projektowania i wykonywania dachów z izolacją wodochronną – wytyczne dachów płaskich, Dafa, 2011.
22. Dirlam A – ACO – Barrierefreie Ausgänge.
23. Materiały firmy Alumat.
24. Materiały firmy Schlueter.
25. Materiały firmy Gutjahr.
26. Materiały firmy Alwitra.
27. Materiały firmy Renoplast.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!