Izolacje.com.pl

Zaawansowane wyszukiwanie

Aspekty cieplno-wilgotnościowe przy projektowaniu, wykonywaniu oraz eksploatacji dachów i stropodachów

Jakie aspekty powinien uwzględniać projekt dachu i stropodachu?
Fot. J. Sawicki

Jakie aspekty powinien uwzględniać projekt dachu i stropodachu?


Fot. J. Sawicki

Przegrody obiektów budowlanych powinny charakteryzować się szczelnością oraz wymaganą izolacyjnością i nie powinny trwale gromadzić w sobie wilgoci. Takie warunki mogą zostać dotrzymane jedynie poprzez odpowiedni dobór rodzaju i grubości ich warstw składowych oraz umożliwienie im pozbywania się nadmiaru zgromadzonej w nich wilgoci. Skuteczność termoizolacji będzie wyższa w przypadku wyeliminowania lub ograniczenia do minimum liczby mostków termicznych. Projekt stropodachu powinien uwzględniać także dobór warstw izolacji cieplnej, również pod kątem ich późniejszego prawidłowego wykonania.

ABSTRAKT

Przedmiotem artykułu jest sytuacja cieplno-wilgotnościowa dachów i stropodachów na wszystkich etapach ich funkcjonowania: od projektowania, poprzez wykonawstwo, po eksploatację. Po omówieniu przepływu ciepła w przegrodach oraz przyczyn i skutków zawilgacania przegród autor przechodzi do charakterystyki uszkodzeń tych przegród powstających wskutek działania niskich temperatur. Przedstawia także wymagania normatywne w zakresie izolacyjności cieplnej dachów i stropodachów, a następnie przytacza przykłady związane ze stratami ciepła przez dachy i stropodachy. Wśród czynników wpływających na zachwianie izolacyjności cieplno-wilgotnościowej omawia typy korozji materiałów budowlanych w dachach i stropodachach spowodowanej przez grzyby oraz owady, wraz z charakterystyką poszczególnych gatunków najczęściej występujących na terenie Polski. Artykuł zamyka omówienie wymagań stawianych przez normy wymianie powietrza w budynkach.

Thermal and humidity issues in the design, execution and utilisation of roofs and flat roofs

The subject of the article are thermal and humidity considerations of roofs and flat roofs at all stages of their lif: from the design, through execution, all the way to operation. Following a discussion on the thermal flow within divisions as well as the causes and effects of humidification, the author moves on to a characteristic of damage of such partitions emerging due to the influence of low temperatures. He also presents norm requirements concerning thermal insulation capacity of roofs and flat roofs, and then he quotes examples related to heat losses through roofs and flat roofs. Among the factors influencing the imbalance of thermal and humidity insulation capacity, he discusses types of corrosion of construction materials in roofs and flat roofs caused by fungi and insects, including the specifics of individual species most common in Poland. The article is concluded with a discussion of requirements with respect to air replacement in buildings as set by relevant standards.

Problemem wielu budynków są nadmierne straty ciepła, a także niepożądana nadmierna ilość wilgoci, która zawsze będzie występować wewnątrz budynku, jak również we wnętrzu samych przegród.

Przepływ ciepła w przegrodach

Dachy i stropodachy są typowymi przegrodami zewnętrznymi, przez które utrata ciepła z budynku może osiągać poziom nawet 25-30%.

Ciepło jest niczym innym, jak energią przemieszczającą się w kierunku niższych temperatur. Obiekty budowlane ograniczone są przegrodami oddzielającymi środowiska różniące się m.in. temperaturą oraz wilgotnością, stąd też gradient temperatury będzie powodował przenikanie ciepła przez przegrody, jakimi są ściany, dachy, stropodachy itp. z ośrodka cieplejszego w kierunku zimniejszego. Ze względu na niejednorodność materiałów budujących przegrody rozkład temperatury także nie będzie w nich jednolity. Bardzo istotnym elementem każdego ocieplenia przegrody jest zapewnienie ciągłości termoizolacji.

Wymiana ciepła przez przegrody odbywa się na trzy sposoby, poprzez:

  • przewodzenie,
  • konwekcję (unoszenie) oraz
  • promieniowanie.

Przewodzenie ciepła jest zjawiskiem polegającym na wymianie ciepła pomiędzy bezpośrednio stykającymi się materiałami (ciałami) poprzez przekazywanie energii kinetycznej makroskopowego ruchu cząsteczek z miejsca o temperaturze wyższej do miejsca o temperaturze niższej.

Przez konwekcję (unoszenie ciepła) należy rozumieć ruch makroskopowych części gazu lub płynu o różnych temperaturach i różnych gęstościach wskutek ich mieszania się. Konwekcję można podzielić na naturalną, spowodowaną różnicą gęstości, oraz sztuczną, wywołaną przez urządzenia wymuszające ruch ww. gazów lub cieczy, takich jak pompy, dmuchawy itp.

Promieniowanie cieplne jest wynikiem wysyłania energii w postaci kwantów promieniowania elektromagnetycznego o pewnym zakresie długości fali przez ciała o temperaturze wyższej od temperatury zera bezwzględnego. Wszystkie ciała wysyłają promieniowanie elektromagnetyczne, a ilość tej energii zależy od rodzaju powierzchni i temperatury ciała. Energia fal elektromagnetycznych zostaje częściowo lub całkowicie pochłonięta i przekształcona w energię wewnętrzną ciała napotkanego.

Wymiana ciepła przez promieniowanie ma miejsce wówczas, gdy ilość energii wypromieniowanej przez ciało jest różna od ilości energii pochłoniętej. Odbywa się ponadto między ciałami rozdzielonymi ośrodkiem przenikliwym dla promieniowania termicznego, którym może być zarówno atmosfera ziemska, jak i próżnia.

Rozkład temperatury w przegrodzie opisują pola temperatur, które są zbiorami ich wartości we wszystkich punktach rozpatrywanej przegrody w konkretnym czasie. Zbiory punktów o jednakowych wartościach temperatur tworzą powierzchnie lub linie izotermiczne.

Wielkością charakteryzującą ilościowy przepływ ciepła przez przegrody jest strumień ciepła Φ lub jego gęstość q.

Strumień cieplny jest wielkością skalarną, opisującą ilość ciepła przechodzącego z jednego ośrodka do drugiego przez określoną powierzchnię w jednostce czasu. Gęstość strumienia ciepła (intensywność wymiany ciepła) jest wektorem prostopadłym do powierzchni (linii) izotermicznych (pola lub linie temperatur o tych samych wartościach) o polu elementarnym, skierowanym w stronę spadku temperatury.

Gęstość strumieni ciepła przedstawia się za pomocą adiabat, tj. wykresów linii gęstości strumieni ciepła. Ich zagęszczenie świadczy o intensywności przepływu ciepła w danych lokalizacjach.

Budowa, a następnie późniejsza eksploatacja oraz ewentualna naprawa tak istotnych przegród budowlanych, jakimi są dachy i stropodachy, powinna zostać poprzedzona wykonaniem odpowiednich obliczeń uzupełnionych dokumentacją graficzną. Takie opracowanie projektowe powinno uwzględniać:

  • warunki klimatyczne środowiska zewnętrznego,
  • warunki środowiska wewnętrznego ze szczególnym uwzględnieniem wymaganych ilości wymian powietrza w pomieszczeniach,
  • właściwości cieplno-wilgotnościowe i odporność korozyjną wbudowywanych materiałów,
  • kolejność lokalizacji warstw składowych przegród,
  • lokalizację przegrody w stosunku do kierunku ruchu słońca oraz intensywności obciążenia opadami atmosferycznymi,
  • możliwość zacienienia przegród, np. drzewostanem, innymi obiektami lub elementami obiektów,
  • rodzaj oraz kolor warstw wykończeniowych i związaną z tym zdolność pochłaniania energii, którą dla każdego materiału charakteryzuje współczynnik absorpcji lub emisyjności e.

Naprawa uszkodzeń, wymiana pokrycia, ocieplenie lub dodatkowe docieplenie dachów i stropodachów powinno zawsze uwzględniać procesy fizykalne mogące zachodzić w ich wnętrzach, jak również na ich powierzchniach. Nie może to opierać się na przypadkowości lub rutynie. Zadaniem przegród oddzielających od siebie środowiska o różniących się parametrach powinno być maksymalne ograniczenie strat ciepła przy jednoczesnym zachowaniu dopuszczalnego poziomu wilgotności w ich wnętrzu oraz na powierzchniach. Wielkość utraty ciepła przez dach lub stropodach może dochodzić nawet do 30% w stosunku do wszystkich przegród budynku [2].

Przyczyny i skutki zawilgacania przegród

Żadna przegroda budowlana nie będzie pozbawiona wilgoci w warunkach eksploatacji. Materiały wbudowywane w przegrody mają już pewien poziom wilgoci początkowej. Faza ich wbudowania pociąga za sobą dostarczenie dodatkowych ilości wilgoci, będącej efektem procesów technologicznych wykonywanych na "mokro".

Sporym dostawcą wilgoci do przegród zewnętrznych jest zarówno powietrze zewnętrzne, jak i wewnętrzne pomieszczeń w postaci opadów atmosferycznych oraz przenikania pary wodnej. Powietrze atmosferyczne jest mieszaniną suchego gazu oraz pary wodnej.

Kolejnym dostawcą pary wodnej w budynkach mieszkalnych jest człowiek, który sam wytwarza dodatkowe jej ilości wskutek procesów życiowych, jak również poprzez wykonywanie zwykłych czynności domowych, takich jak gotowanie, pranie, kąpiel. W obiektach przemysłowych takim źródłem wilgoci będą procesy technologiczne.

Powietrze ma tę właściwość, że przy określonej temperaturze potrafi wchłonąć pewną ilość wilgoci, lecz tylko do stanu pełnego nasycenia (φ = 100%). Dalszy jej przyrost będzie powodował wytrącanie się pary wodnej w postaci mgły, a następnie wykropleń.

Wilgoć występująca we wnętrzu przegród sprzyja obniżeniu ich termoizolacyjności, dlatego też jest zjawiskiem niepożądanym, wymagającym prawidłowego zaprojektowania i wykonania tych przegród, a następnie ich monitorowania w czasie eksploatacji obiektów.

Jak wspomniano powyżej, pierwszym okresem, w którym wilgoć (technologiczna) dostarczana jest do przegród (dachów i stropodachów) jest etap wytwarzania materiałów budowlanych oraz okres budowy. Wówczas wilgoć może występować w nadmiarze, który w określonym czasie powinien wyparować. Po wykonaniu obiektu następuje okres jego eksploatacji i wówczas pojawia się wilgoć eksploatacyjna, która może zmieniać swoją wielkość w zależności od:

  • sorpcyjności materiałów budujących przegrody,
  • wielkości przenikających opadów atmosferycznych,
  • kondensacji wewnętrznej będącej efektem dyfuzji pary wodnej,
  • trwałości przegród i rozwiązań technicznych (rozszczelnienie się przegród w czasie),
  • jakości przeprowadzanych napraw.

Kondensacja pary wodnej, zarówno na powierzchni wewnętrznej przegród, jak i w ich wnętrzu, jest zjawiskiem dalece niepożądanym.

  • Kondensacja pary wodnej na powierzchniach wewnętrznych przegród jest efektem ich ochłodzenia się poniżej temperatury punktu rosy, tj. temperatury, w której para wodna zawarta w powietrzu osiąga stan nasycenia. Stykające się z tymi powierzchniami powietrze również ochładza się poniżej temperatury punktu rosy, a nadmiar wilgoci skrapla się. Zjawisko to najczęściej występuje w wypukłych narożnikach budynków, w miejscach przerwania ciągłości izolacji oraz w miejscach występowania konstrukcyjnych mostków termicznych (balkony, gzymsy, nadproża).
  • Kondensację pary wodnej we wnętrzu przegród wywołuje zjawisko ruchu kapilarnego wilgoci, połączone z dyfuzją pary wodnej wywołaną różnicą jej ciśnień cząstkowych po obu stronach przegrody. O wielkości tej kondensacji decyduje budowa przegród. O ile przegroda jednorodna nie stanowi bariery dla ruchu wilgoci i jej wysychania, to już jej budowa warstwowa może ograniczać swobodny transport wilgoci. O tym decyduje ilość i kolejność warstw tworzących przegrody i ich zdolność do przepuszczania pary. W okresach zimowych wewnątrz przegród mogą się pojawić strefy będące pod wpływem niskich temperatur (poniżej ± 0ºC), dlatego też materiały narażone na takie oddziaływanie powinny charakteryzować się również odpowiednią mrozoodpornością, czyli odpornością na zamrażanie i odmrażanie [2].

Uszkodzenia przegród wskutek działania niskich temperatur

Każda przegroda zewnętrzna kumuluje w sobie pewną ilość wilgoci, od której zależy jej trwałość. Niektóre jej części są też poddawane oddziaływaniu ujemnych temperatur w okresach zimowych.

Zakres tego oddziaływania nie jest znaczący w przypadku ułożenia izolacji po jej zewnętrznej stronie. Wówczas wewnętrzne warstwy dachu lub stropodachu zawsze znajdują się w dodatniej strefie temperatur. jeśli jednak termoizolacja znajduje się wewnątrz przegrody, pomiędzy krokwiami lub np. dolnymi pasami wiązarów, lub też zostanie ułożona po jej wewnętrznej stronie, wówczas pola temperatur ujemnych będą obejmować warstwy znajdujące się ponad tą termoizolacją lub też w strefie jej wysokości. Może to mieć wpływ na obciążenie gradientem temperatury złączy oraz samych łączników, których część znajdzie się w zasięgu strefy temperatur ujemnych, a część dodatnich. Ponadto nagromadzona w porach i kapilarach materiałów woda, zwiększając swoją objętość, może doprowadzić do trwałych uszkodzeń.

Na destrukcyjny wpływ mrozu szczególnie narażone są zewnętrzne warstwy przegród, w których zazwyczaj gromadzi się najwięcej wilgoci (pary wodnej), stale uzupełnianej przez opady atmosferyczne, bardzo niekorzystnym oddziaływaniem na te przegrody będą więc częste skoki temperatury od ich wartości dodatnich do ujemnych.

O ile do budowy nowych przegród można dobrać materiały o wymaganych parametrach, o tyle w przypadku docieplania istniejących obiektów w stosunku do materiałów już wbudowanych nie będzie to możliwe. Symulacje obliczeniowe powinny uwzględniać takie sytuacje [1].

Definicje

Analiza termiczna materiałów, w tym również materiałów budowlanych, opiera się na ich trzech podstawowych właściwościach: przewodności, pojemności cieplnej oraz promieniowaniu cieplnym.

Stan wilgotnościowy materiału w przegrodzie charakteryzuje się:

  • wilgotnością masową um [%], wyrażającą stosunek masy wody w materiale do suchej masy tego materiału (kg/kg) lub
  • wilgotnością objętościową uV [%], wyrażającą stosunek objętości wody zawartej w materiale do objętości tego materiału (m3/m3).

Stan wilgotnościowy materiału często określa się zawartością wilgoci w jego jednostce objętości, mierzoną w kg/m3. Stan wilgotnościowy jest zmienny w czasie. Zależy on od pory roku, wielkości i częstotliwości nasłonecznienia powierzchni przegród, wielkości opadów atmosferycznych itp.

W wypadku drewnianych konstrukcji, które nie są zabudowane, występuje znacznie niższe ryzyko wystąpienia korozji biologicznej. Dzieje się tak głównie z trzech powodów:

  • termoizolacja znajduje się po zewnętrznej stronie dachu lub stropodachu,
  • przestrzenie otwarte są wentylowane (przeciwnie niż w wypadku nie zawsze sprawnego sposobu wentylowania lub przewietrzania części zamkniętych lub ich całkowitego braku),
  • istnieje możliwość stałego dostępu do tych elementów w celu oceny ich stanu technicznego.

Na podstawie wieloletnich obserwacji i badań prowadzonych przez autora można stwierdzić, że wilgotność drewna w przestrzeniach otwartych zazwyczaj nie przekraczała 12%, a więc drewno znajdowało się w stanie powietrznosuchym (kategoria użytkowania pomiędzy 2 a 3 według [3]). Było to możliwe dzięki przewietrzaniu tych pomieszczeń oraz szczelności pokryć dachowych [2].

Wymagania w zakresie izolacyjności cieplnej dachów i stropodachów

W Załączniku 2 do rozporządzenia [4] sprecyzowano wymagania dotyczące izolacyjności cieplnej i inne wymagania związane z oszczędnością energii:

1. Izolacyjność cieplna przegród

1.1. Wartości współczynnika przenikania ciepła UC ścian, dachów, stropów i stropodachów dla wszystkich rodzajów budynków, uwzględniające poprawki ze względu na pustki powietrzne w warstwie izolacji, łączniki mechaniczne przechodzące przez warstwę izolacyjną oraz opady na dach o odwróconym układzie warstw, obliczone zgodnie z polskimi normami dotyczącymi obliczania oporu cieplnego i współczynnika przenikania ciepła oraz przenoszenia ciepła przez grunt, nie mogą być większe niż wartości UC(max) określone w TABELI [4].

Zmianę wielkości współczynnika przenikania ciepła U(k) w latach 1982-2021 przedstawiono na RYS. 1.

TABELA. Maksymalne wartości współczynnika przenikania ciepła UC dachów i stropodachów [4]

TABELA. Maksymalne wartości współczynnika przenikania ciepła UC dachów i stropodachów [4]

RYS. 1. Historia i prognoza wymagań w stosunku do izolacyjności cieplnej dachów i stropodachów od 1982 roku, opisana współczynnikiem przenikania ciepła k lub U [W/(m2·K)]; rys.: [4]

RYS. 1. Historia i prognoza wymagań w stosunku do izolacyjności cieplnej dachów i stropodachów od 1982 roku, opisana współczynnikiem przenikania ciepła k lub U [W/(m2·K)]; rys.: [4]

Wybrane przykłady związane ze stratami ciepła przez dachy i stropodachy

Poniżej zamieszczono wyniki kilku symulacji komputerowych wariantowego ocieplenia wentylowanego stropodachu płaskiego. Problem ten pojawia się dosyć często w praktyce budowlanej i jest wynikiem zaniedbań projektowych i wykonawczych, a przede wszystkim niskiego stanu wiedzy na temat punktowych i liniowych mostków termicznych. Dotyczy on także docieplanych stropów nad piwnicą i nad ostatnimi kondygnacjami, wykonywanych w innych technologiach.

Obliczenia i analizy wykonano posługując się programem Physibel Trisco 13,0 [6] w zakresie cieplnym oraz programem WUFI 2D [7] w zakresie cieplno-wilgotnościowym według [8-9].

Nie jest bez znaczenia, po której stronie przegrody znajduje się wkładka izolująca. Podstawową zasadą powinno być lokowanie wkładek izolujących po zewnętrznej stronie przegród budowlanych, natomiast w wyjątkowych sytuacjach można je umieszczać po stronie wewnętrznej, lecz ten układ musi spełniać określone wymagania dotyczące kondensacji wilgoci wewnątrz przegród [1, 10].

Taki materiał powinien być przede wszystkim niepalny, charakteryzować się niskim współczynnikiem przewodzenia ciepła λ  ≤  0,045 W/(m·K) oraz niskim współczynnikiem oporu dyfuzyjnego μ  ≤  3 i sorpcją ≤  6%.

RYS. 2-6. Przykład dwudzielnego stropodachu

RYS. 2-6. Przykład dwudzielnego stropodachu:


- izolacja pomiędzy elementami pasa dolnego i pustka powietrzna pomiędzy pasem a skrajnym wiązarem (2),


- izolacja pomiędzy elementami pasa dolnego i pustka powietrzna pomiędzy pasem a skrajnym wiązarem z wypełnieniem pustki termoizolacją (3),


- izolacja pomiędzy elementami pasa dolnego i pustka powietrzna pomiędzy pasem a skrajnym wiązarem z dodatkową termoizolacją o grubości 10 cm poniżej pasów dolnych (4),


- izolacja pomiędzy elementami pasa dolnego i pustka powietrzna pomiędzy pasem a skrajnym wiązarem z wypełnieniem pustki termoizolacją, z dodatkowo ocieplonymi ścianami (5),


- izolacja pomiędzy elementami pasa dolnego i pustka powietrzna pomiędzy pasem a skrajnym wiązarem z wypełnieniem pustki termoizolacją, z dodatkowo ocieplonymi ścianami i z dodatkową izolacją o grubości 10 cm nad pasami dolnymi (6);


rys.: D. Bajno

Jeśli warstwy ocieplenia układa się po stronie wewnętrznej przegród, strefa niskich temperatur przemieszcza się w kierunku ocieplenia, co stwarza dogodne warunki kondensacji pary wodnej wewnątrz przegród, a tym samym dogodne warunki do rozwoju grzybów pleśniowych w miejscach dostępnych dla powietrza.

Wełna mineralna nie jest odporna na grzyby. O tych zasadach należy pamiętać również podczas prowadzenia prac dociepleniowych w późniejszych okresach eksploatacji obiektów.

Obliczenia symulacyjne przeprowadzono na przestrzennym modelu stropodachu dwudzielnego (wentylowanego, RYS. 2-6) dla wilgotności względnej powietrza wewnętrznego φ  ≤  50% (tj. takiej, jaka przeciętnie występuje w mieszkaniach) i temperatury wewnętrznej tw = +20ºC oraz zewnętrznej równej tz = –20ºC, w kilku wariantach rozmieszczenia wkładek termicznych.

RYS. 7-9. Budowa przegrody i rozkład temperatury w poziomie dolnej warstwy stropodachu płaskiego (RYS. 2) - z wolną przestrzenią pomiędzy ścianą boczną a dolnym pasem wiązara; rys.: [6]

RYS. 7-9. Budowa przegrody i rozkład temperatury w poziomie dolnej warstwy stropodachu płaskiego (RYS. 2) - z wolną przestrzenią pomiędzy ścianą boczną a dolnym pasem wiązara; rys.: [6]

RYS. 10-12. Budowa przegrody i rozkład temperatury w poziomie dolnej warstwy stropodachu płaskiego (RYS. 3) - z wypełnioną przestrzenią wełną mineralną pomiędzy ścianą boczną a dolnym pasem wiązara; rys.: [6]

RYS. 10-12. Budowa przegrody i rozkład temperatury w poziomie dolnej warstwy stropodachu płaskiego (RYS. 3) - z wypełnioną przestrzenią wełną mineralną pomiędzy ścianą boczną a dolnym pasem wiązara; rys.: [6]

RYS. 13-15. Budowa przegrody i rozkład temperatury w poziomie dolnej warstwy stropodachu płaskiego (RYS. 4) - z wolną przestrzenią pomiędzy ścianą boczną a dolnym pasem wiązara i z dodatkową warstwą termoizolacji grubości 10 cm, od strony pomieszczenia; rys.: [6]

RYS. 13-15. Budowa przegrody i rozkład temperatury w poziomie dolnej warstwy stropodachu płaskiego (RYS. 4) - z wolną przestrzenią pomiędzy ścianą boczną a dolnym pasem wiązara i z dodatkową warstwą termoizolacji grubości 10 cm, od strony pomieszczenia; rys.: [6]

RYS. 16-18. Budowa przegrody i rozkład temperatury w poziomie dolnej warstwy stropodachu płaskiego (RYS. 5) - z docieplonymi od środka stropodachu przegrodami pionowymi; rys.: [6]

RYS. 16-18. Budowa przegrody i rozkład temperatury w poziomie dolnej warstwy stropodachu płaskiego (RYS. 5) - z docieplonymi od środka stropodachu przegrodami pionowymi; rys.: [6]

RYS. 19-21. Budowa przegrody i rozkład temperatury w poziomie dolnej warstwy stropodachu płaskiego (RYS. 6) - z docieplonymi od środka stropodachu przegrodami pionowymi i pogrubieniem poziomej termoizolacji o 10 cm; rys.: [6]

RYS. 19-21. Budowa przegrody i rozkład temperatury w poziomie dolnej warstwy stropodachu płaskiego (RYS. 6) - z docieplonymi od środka stropodachu przegrodami pionowymi i pogrubieniem poziomej termoizolacji o 10 cm; rys.: [6]

Poniżej zamieszczono wyniki obliczeń dla wariantów opisanych na RYS. 2-6, uwzględniających kilka wariantów docieplenia stropu nad ostatnią kondygnacją o współczynniku przewodzenia ciepła λ  ≤  0,045 W/(m·K) i grubości 20 cm:

  • z powietrzną szczeliną pomiędzy wiązarem a ścianą (ocieploną z zewnątrz) - RYS. 2 i RYS. 7-9,
  • ze szczeliną pomiędzy wiązarem a ścianą (ocieploną z zewnątrz) wypełnioną wełną mineralną - RYS. 3 i RYS. 10-12,
  • z dodatkową warstwą termoizolacji pod izolacją zasadniczą (RYS. 4  i RYS. 13-15),
  • z termoizolacją ułożoną tylko pomiędzy dolnymi pasami wiązarów – z docieplonymi ścianami zamykającymi przestrzeń wentylowaną stropodachu (RYS. 5 i RYS. 16-18),
  • z termoizolacją ułożoną tylko pomiędzy dolnymi pasami wiązarów, pogrubioną o 10 cm - z docieplonymi ścianami zamykającymi przestrzeń wentylowaną stropodachu (RYS. 6  i RYS. 19-21).

Nie było celem tych badań ustalanie wielkości wymaganych współczynników przenikania ciepła U lub czynnika temperaturowego ƒRsi. Chodziło o wskazanie słabych miejsc przy wariantowym lokalizowaniu termoizolacji.

Jak na to jednoznacznie wskazują zamieszczone wyżej diagramy temperatury (RYS. 2-6, RYS. 7-9, RYS. 10-12, RYS. 13-15, RYS. 16-18 oraz RYS. 19-21), o prawidłowo zbudowanej przegrodzie pod kątem jej ciepłochronności stanowią nie grubość i parametry cieplne termoizolacji, lecz przede wszystkich odpowiednie skonstruowanie jej warstw składowych, umożliwiające zachowanie ciągłości tej izolacji w celu wyeliminowania lub wydłużenia drogi dla strumienia ciepła.

Równolegle do wykonanych obliczeń cieplnych najbardziej niekorzystnego wariantu przegrody (RYS. 2) przeprowadzono symulację komputerową rozkładu wilgoci w jej przekroju, w dwóch kierunkach. Wyniki tej analizy zostały pokazane na RYS. 22 oraz na diagramie zamieszczonym na RYS. 23.

RYS. 22. Diagramy rozkładu wilgoci w przekroju stropodachu, w miesiącach letnich i zimowych; rys.: [7]

RYS. 22. Diagramy rozkładu wilgoci w przekroju stropodachu, w miesiącach letnich i zimowych; rys.: [7]

RYS. 23. Zawartość wilgoci w poszczególnych warstwach stropodachu o budowie pokazanej na RYS. 2  i RYS. 22, podana w [kg/m3] i w [%]; rys.: [7]

RYS. 23. Zawartość wilgoci w poszczególnych warstwach stropodachu o budowie pokazanej na RYS. 2  i RYS. 22, podana w [kg/m3] i w [%]; rys.: [7]

Przed takim oddziaływaniem powinno być chronione przede wszystkim drewno, którego włóknista struktura jest wrażliwa na wilgoć i wysychanie, a także na cykle zamrażania i rozmrażania. Ułożenie termoizolacji na równi z belkami drewnianymi lub dodanie jeszcze warstwy spodniej doprowadzi do poddania ich również oddziaływaniu niskich i bardzo niskich temperatur. Pokazano to wyraźnie na RYS. 7-9RYS. 10-12RYS. 13-15, i RYS. 16-18.

Problem gromadzenia się wilgoci w każdej przegrodzie zewnętrznej (dachy oraz stropodachy), opisany wielkością kondensatu pozostającego trwale w jej wnętrzu, jest bardzo istotny. Jeśli zawartość wilgoci będzie malejąca lub stabilna w funkcji czasu, należy uznać, że przegroda została zaprojektowana prawidłowo. Jeśli natomiast ilość wilgoci będzie rosła, dojdzie nie tylko do wewnętrznych uszkodzeń strukturalnych, lecz także do utraty właściwości termoizolacyjnych warstw odpowiedzialnych za ochronę cieplną.

Diagram na RYS. 23 przedstawia wykresy obrazujące stan zawilgocenia elementów stropodachu w okresie pięciu lat jego eksploatacji. Wykresy te dotyczą modeli pokazanych na RYS. 2RYS. 7-9 i RYS. 22.

Linie wykresów o kształcie sinusoidy, opisujące kres górny (zimowy) i dolny (letni, minimalny) kumulacji wilgoci, nie wykazują tendencji wzrastającej, co świadczy o stabilności przegrody.

Najwyższy jest tu stopień zawilgocenia drewnianego deskowania stanowiącego bezpośredni podkład pokrycia. Jego wilgotność w okresie zimowym osiąga poziom 22% (142 kg/m3), natomiast w okresie wysychania (letnim) spada do 20%.

Znacznie niższy poziom zawilgocenia wykazuje pas dolny wiązara - w okresie zimowym jego wartość może dochodzić do ok. 14% (92 kg/m3), natomiast w okresie letnim do ok. 10% (70 kg/m3). Zawartość wilgoci w warstwie wełny mineralnej jest niewielka i wynosi odpowiednio 2,5 kg/m3 w okresie zimowym i ~0 kg/m3 w okresie letnim.

Taką przegrodę należy uznać za prawidłowo zaprojektowaną pod względem wilgotnościowym. Nie powinna ona stwarzać problemów w czasie wieloletniej eksploatacji pod warunkiem zapewnienia jej prawidłowego wentylowania oraz szczelności. Właściwa wymiana powietrza w przestrzeniach zamkniętych i osłonięcie jej przed bezpośrednim oddziaływaniem środowiska daje gwarancję zachowania trwałości konstrukcji drewnianych bez przeprowadzania specjalnych zabiegów zabezpieczających. Dlatego też wymagane jest opracowanie metody monitorowania takich przestrzeni i konstrukcji. Można to wykonać przy użyciu wprowadzonych w zamknięte przestrzenie sond dokonujących stałego pomiaru temperatury i wilgotności.

Korozja materiałów budowlanych w dachach i stropodachach

Konstrukcje budowlane, a także elementy wykończenia obiektów regularnie poddawane obciążeniom, zużywają się technicznie, a nawet ulegają uszkodzeniom, na co składa się jedna lub splot kilku przyczyn. Defekty występujące w obiektach mogą być konsekwencją wadliwie wykonanej dokumentacji projektowej lub też braku rozwiązań szczegółowych.

Bezpośrednią przyczyną uszkodzeń lub szybszego zużywania się dachów nie musi być typowy błąd projektowy, lecz pominięcie istotnych dla późniejszej eksploatacji zagadnień, takich jak szczegółowe rozwiązanie zabezpieczeń pokryć dachowych w lokalizacjach podatnych na nieszczelności czy pominięcie analiz procesów fizykalnych zachodzących we wnętrzu przegród.

Inny wymiar w stosunku do opracowanej dokumentacji przyjmuje na siebie wykonawstwo, które jest trudnym i złożonym procesem budowlanym, mającym już miejsce w rzeczywistości.

Jakość wykonawstwa zależy od specjalistycznego przygotowania kierownictwa, zespołów roboczych, warunków i czasu realizacji, stosowania reżimów technologicznych i stosowania sprawdzonych materiałów lub całych technologii. Nie bez znaczenia jest również jakość dokumentacji, jaką dysponuje wykonawca.

Największa grupa przyczyn defektów dachów związana jest jednak z niewłaściwą ich eksploatacją, spowodowaną zaniedbywaniem przez właścicieli i zarządców ustawowych obowiązków, nałożonych przez Ustawę Prawo budowlane [11], a także niską świadomością oraz ograniczoną wiedzą techniczną, co też w konsekwencji często prowadzi do nieuzasadnionych i szkodliwych ingerencji w budynki lub tylko ich elementy. Nader często zdarza się, że to właśnie takie działanie, a nie środowisko zewnętrzne, jest główną przyczyną uszkodzeń konstrukcji i pokryć dachowych, niezależnie od tego, czy będą to konstrukcje nowoczesne, czy też już eksploatowane w dłuższym okresie czasu.

Podstawowymi materiałami wykorzystywanymi do wykonywania części nienośnych dachów lub stropodachów są izolacje chroniące je przed wilgocią oraz przed stratami ciepła. Te ostatnie wykonuje się głównie z materiałów organicznych pochodzących z przeróbki drewna, torfu, trzciny oraz z materiałów nieorganicznych, takich jak wełna mineralna (pod różnymi postaciami), wata szklana, styropian (spieniony polistyren), mineralne płyty izolacyjne, poliuretan (PUR, PIR), keramzyt granulowany.

O właściwościach termoizolacyjnych materiałów budowlanych decyduje ich porowatość, tj. wielkość i rozkład przestrzenny porów. Im większa ilość porów w materiale i mniejsze ich wymiary, tym lepsza izolacyjność cieplna materiału, ponieważ w zamkniętych porach o mniejszych wymiarach zamykana jest jednocześnie mniejsza ilość powietrza, co utrudnia wymianę konwekcyjną ciepła w przegrodzie.

Materiały stosowane w izolacjach cieplnych są w różnym stopniu odporne na korozję biologiczną. Styropian oraz poliuretan to materiały nisko nasiąkliwe, natomiast wełna mineralna oraz mineralne płyty izolacyjne - materiały o wyższej nasiąkliwości. Wełna mineralna jest przy tym mało odporna na korozję biologiczną, jednak jej zawilgocenie może sprzyjać rozwojowi grzybów. Charakteryzuje się natomiast wysoką odpornością na środki chemiczne oraz owady i gryzonie (wyjątek stanowią tu kuny). Z kolei styropian "zanika" pod wpływem oddziaływania na niego rozpuszczalników organicznych oraz olejów, nie jest też odporny na owady i gryzonie, a za to jest odporny na grzyby.

Korozja jest bardzo istotnym rodzajem defektów występujących m.in. w dachach. Nadal wykonywane są dachy w technologiach tradycyjnych z użyciem drewna. Wciąż jest wiele starszych, eksploatowanych obiektów posiadających takie właśnie dachy. Naturalnym wrogiem drewna jest wilgoć, zamknięte niewentylowane przestrzenie, szkodniki biologiczne, tj. owady oraz grzyby. Zarówno owady, jak i grzyby wymagają sprzyjających warunków do rozwoju i jeżeli zostaną one im stworzone poprzez nieskuteczną impregnację materiałów lub jej brak, ograniczenie przestrzeni wentylowanych czy doprowadzenie do trwałego zawilgocenia przegród, to może dojść do przyspieszenia procesów degradacji korozyjnej materiałów budujących przegrody, a tym samym do skrócenia żywotności technicznej całych obiektów.

Nader często zdarza się tak, że izolacje dachowe ulegają lokalnym rozszczelnieniom, umożliwiając niekontrolowane przenikanie wody do wnętrza dachów, co w konsekwencji stwarza poważne zagrożenie korozyjne oraz grozi utratą właściwości cieplnych zabudowanych wewnątrz przegród termoizolacji.

Drewno niezabezpieczone przed bezpośrednim wpływem warunków atmosferycznych lub zabezpieczone w sposób niewłaściwy (przykładem są odsłonięte konstrukcje dachów) może ulec rozkładowi.

Grzyby

Poniżej wymieniono najczęściej występujące rodzaje grzybów powodujących szkody w drewnianych elementach konstrukcji dachów oraz stropów [1, 12-13].

  • Grzyb domowy właściwy (Serpula lacrymans) jest najbardziej pospolitym grzybem domowym występującym głównie w budynkach. Atakuje on drewno gatunków iglastych i liściastych, wywołując szybki i intensywny rozkład o charakterze zgnilizny brunatnej. Z czasem zmienia się budowa zaatakowanego drewna, które pęka podłużnie i poprzecznie. Spękania w szybkim tempie się pogłębiają i dzielą drewno na pryzmaty. Drewno staje się kruche, lekkie i daje się rozcierać na proszek. Do swego rozwoju grzyb domowy nie ma zbyt dużych wymagań co do wilgotności, ponieważ może ją sobie wytwarzać sam. Może rozwijać się w drewnie nawet o wilgotności poniżej 20%. Najkorzystniejsze warunki do jego rozwoju występują przy wilgotności 27-30% i temperaturze 18-23ºC.
  • Grzyb domowy biały (Poria vaporaria) atakuje drewno gatunków liściastych i iglastych. Wywołuje silny i szybki brunatny rozkład drewna. Uszkodzenia są podobne do wywoływanych przez grzyb domowy właściwy, lecz jaśniejsze, a spękania mniej głębokie. Po 6 miesiącach drewno może stracić 40% suchej masy, a jego wytrzymałość na ściskanie może się obniżyć o 60% w stosunku do drewna zdrowego. Grzyb domowy biały potrzebuje do rozwoju wyższej wilgotności niż grzyb domowy i temperatury ok. 23-25ºC.
  • Grzyb kopalniany (Paxillus panoides) rozwija się m.in. w stropach i konstrukcjach dachowych, szczególnie w uszkodzonych budynkach pozbawionych warstw ochronnych dachu. Atakuje drewno gatunków iglastych, powodując szybki i silny rozkład brunatny drewna. Drewno na początku przybiera barwę żółtozieloną, a w ostatniej fazie rozkładu brunatną. Pojawiają się na nim wyraźne spękania podłużne i delikatne poprzeczne. Idealnym środowiskiem do rozwoju tego grzyba są miejsca o wysokiej wilgotności przy temperaturze 25-29ºC (minimalna poniżej 5ºC). Do rozwoju potrzebuje on swobodnego dostępu do powietrza. W przeciwieństwie do innych grzybów domowych może owocować w zupełnej ciemności.
  • Grzyb podkładowy (Lentinus lepideus) jest groźnym grzybem występującym m.in. w budynkach i zabudowaniach gospodarczych. Atakuje belki stropowe i więźby dachowe, niszcząc drewno gatunków liściastych, przeważnie w częściach twardzielowych. Powoduje on również brunatny rozkład drewna, które można łatwo rozetrzeć na proszek, podobny do opisanych wyżej dla grzyba kopalnianego. Niekiedy spękania są niewidoczne, ponieważ rozkład zachodzi wyłącznie w twardzieli. Wydziela się natomiast charakterystyczny zapach wanilii. Grzyb podkładowy jest bardzo wytrzymały na wysokie temperatury - może wytrzymać temperaturę 60ºC przez 7 godzin; optymalna jest dla niego temperatura 27ºC. Ma nieduże wymagania co do wilgotności. Jest trudny do zwalczania, ponieważ rozwija się w twardzieli, którą trudno jest zaimpregnować.
  • Wroślak rzędowy (Trametes serialis) rozwija się m.in. w stropach i więźbach dachowych budynków, wywołując szybko postępującą brunatną zgniliznę drewna o barwie żółtogliniastej. Drewno rozpada się na drobne pryzmaciki, między którymi lokuje się biała grzybnia. Optymalna temperaturą do jego rozwoju wynosi 28ºC, natomiast maksymalna 35ºC.
  • Powłocznik gładki (Corticium laeve) rozwija się na drewnie gatunków iglastych, atakując m.in. stropy i więźby dachowe budynków. Wywołuje słaby rozkład powierzchniowy. Wymaga wysokiej wilgotności. Obumiera sam, gdy nie ma odpowiednich warunków do rozwoju.

Korozja biologiczna drewna budowlanego znajdującego się wewnątrz lub na zewnątrz przegród, przejawiająca się w postaci jego rozkładu brunatnego, a będąca efektem rozkładu przez grzyby, występuje bardzo często. Drewno traci wówczas swój celulozowy szkielet, a tym samym wytrzymałość na rozciąganie oraz spoistość. Pozostaje w nim nierozłożona bezpostaciowa lignina, nadająca mu brunatny kolor, która pękając, przyjmuje kształt pryzmatycznych kostek, a w fazie końcowej rozsypuje się w proszek. Taki stan, nazywany potocznie zgnilizną drewna, nigdy nie jest obojętny dla stanu technicznego konstrukcji dachów.

Owady

Najpospolitszymi owadami żerującymi w drewnie gatunków liściastych i iglastych stropów i więźb dachowych, występującymi licznie na terenie Polski, są spuszczel pospolity (domowy) (Hylotrupes bajulus) oraz kołatek domowy (Anobium punctatum).

  • Spuszczel pospolity (domowy) (Hylotrupes bajulus) jest czarnym lub ciemnobrunatnym chrząszczem o wyraźnie spłaszczonym ciele długości 12-25 mm. Zasiedla on tylko martwe drewno iglaste. Jego larwy rozwijają się przeważnie w drewnie powietrznosuchym, lecz mogą też rozwijać się w drewnie zawilgoconym, w umiarkowanym stopniu porażonym zgnilizną brunatną. Larwy mogą również kończyć swój rozwój w drewnie silnie rozłożonym. Owad ten uznawany jest za najgroźniejszego szkodnika elementów drewnianych budynków w Polsce. Występuje głównie w więźbach dachowych oraz stropach.
    Młode larwy spuszczela żerują we wczesnym drewnie, natomiast starsze uszkadzają również drewno późne.
    Przeważająca część życia spuszczela przypada na stadium larwy. Jedno pokolenie może rozwijać się od 2 do 18 lat (przeciętnie od 3 do 6 lat). Przeciętna szerokość chodników drążonych przez larwy wynosi ok. 6 mm. Żerowisko wypełnione jest mączką drzewną i odchodami larw. Optymalna temperatura rozwoju larw wynosi 28–30ºC przy wilgotności drewna wynoszącej 26%.
    Przy dużym zagęszczeniu larw często dochodzi do kanibalizmu. W porażonym przez spuszczela drewnie zniszczeniu ulega jego bielasta część; pojedyncze chodniki można czasami spotkać także w dobrze wykształconej, niezniszczonej przez grzyby twardzieli drewna sosnowego, które może być schronieniem dla larw przed niskimi temperaturami w okresie zimowym.
    W drewnie starszym, ok. 75-100-letnim, czynne żerowiska można znaleźć rzadko, a w drewnie 200-letnim jeszcze rzadziej.
    Chrząszcze po wyjściu z drewna żyją w warunkach naturalnych zaledwie kilkanaście dni. W tym czasie kopulują i składają jaja na nowym materiale lęgowym lub drewnie, które opuściły.
  • Kołatek domowy (Anobium punctatum), obok spuszczela, jest w Polsce najgroźniejszym szkodnikiem niszczącym drewniane elementy budynków. Rozwija się w wyrobionym drewnie liściastych i iglastych gatunków drzew, żerując głównie w bielu.
    Lepsze warunki żerowania larwom kołatka zapewnia drewno drzew liściastych. Żeruje tylko w budynkach, gdyż jest wrażliwy na niskie (ujemne) temperatury.
    Chrząszcze są barwy brązowej i osiągają długości ciała rzędu 3-4 mm. Larwy lęgną się po ok. 2–3 tygodniach, po czym drążą chodniki w drewnie wczesnym drzew iglastych w płaszczyźnie przyrostów rocznych. Po ich dłuższym żerowaniu drewno iglaste jest tak zniszczone, że bez trudu można je rozerwać. Zjawisko to nie występuje w drewnie gatunków liściastych.
    Szerokość korytarzy drążonych w drewnie wynosi 1-2 mm. Chodniki wypełnione są mączką drzewną oraz odchodami larw.
    Cykl rozwojowy larw może trwać od 1 roku do 7 lat. Owad ten opanowuje drewno wielopokoleniowo, aż do całkowitego zniszczenia materiału mającego dla niego wartość odżywczą. Optymalne warunki rozwoju stanowi dla kołatka temperatura 22-23ºC i wilgotność powietrza bliska 100%.
    Chrząszcze kołatka, opuszczając drewno, pozostawiają w nim otwory wylotowe o średnicy ok. 0,7-2,2 mm.

Wymagania stawiane wymianie powietrza w budynkach

Podstawowym elementem dobrze funkcjonującego obiektu budowlanego, a tym samym utrzymywania jego przegród budowlanych na jak najniższym poziomie zawilgocenia, jest sprawna wentylacja, która pozwala na wysychanie tych przegród zarówno w okresie letnim, jak i zimowym. Układ wentylacji pomieszczeń powinien ponadto zapewnić usuwanie z budynków zużytego i zawilgoconego powietrza.

W przypadku mieszkań wielkość strumienia objętości powietrza wentylacyjnego określa się jako sumę strumieni powietrza usuwanych z pomieszczeń wymienionych wyżej, które powinny być nie mniejsze niż:

  • 70 m3/h - dla kuchni z oknem zewnętrznym, wyposażonej w kuchnię gazową lub węglową,
  • dla kuchni z oknem zewnętrznym wyposażonej w kuchnię elektryczną:
    - 30 m3/h - w mieszkaniu do 3 osób,
    - 50 m3/h - w mieszkaniu dla więcej niż 3 osób;
  • 50 m3/h - dla kuchni bez okna zewnętrznego lub dla wnęki kuchennej wyposażonej w kuchnie,
  • 50 m3/h - dla łazienki (z ustępem lub bez),
  • 30 m3/h - dla pokojów, wymienionych wyżej,
  • 30 m3/h - dla oddzielnego ustępu.

Kuchnie bez okna zewnętrznego, wyposażone w kuchnię gazową, powinny mieć mechaniczną wentylację wywiewną; usuwany strumień powietrza powinien wynosić 70 m3/h.

Dla zapewnienia prawidłowej wymiany powietrza w pokojach mieszkalnych oraz kuchniach z oknem zewnętrznym należy zagwarantować możliwość dopływu wymaganej ilości powietrza świeżego i usunięcia powietrza zużytego.

Dopływ powietrza powinien być zapewniony w przypadku zastosowania okien charakteryzujących się współczynnikiem infiltracji powietrza "a" mniejszym niż 0,3m3/(m×h×d×a×Pa2/3) przez nawiewniki powietrza o regulowanym stopniu otwarcia usytuowane:

  • w górnej części okna (w ościeżnicy, ramie skrzydła, między ramą skrzydła a górną krawędzią szyby zespolonej) lub
  • w otworze okiennym (między nadprożem a górną krawędzią ościeżnicy, w obudowie rolety zewnętrznej) lub
  • w przegrodzie zewnętrznej ponad oknem.

Strumień objętości powietrza przepływającego przez całkowicie otwarty nawiewnik, przy różnicy ciśnienia po obu jego stronach 10 Pa, powinien mieścić się w granicach:

  • 20-50 m3/h, jeśli zastosowana jest wentylacja grawitacyjna,
  • 15-30 m3/h, jeśli zastosowana jest wentylacja mechaniczna wywiewna.

Strumień gęstości powietrza przepływającego przez nawiewnik, którego element dławiący znajduje się w pozycji maksymalnego zamknięcia, powinien zawierać się w granicach 20-30% strumienia przy jego całkowitym otwarciu.

W budynkach o wysokości do 9 kondygnacji włącznie dopuszcza się doprowadzenie powietrza przez okna charakteryzujące się współczynnikiem infiltracji "a" wyższym niż 0,5, lecz nie większym niż 1,0 m3/(m×h×d×a×Pa2/3), pod warunkiem że okna wyposażone są w skrzydło uchylno-rozwieralne, górny wywietrznik uchylny lub górne skrzydło uchylne.

Odpływ powietrza z pokojów mieszkalnych powinien odbywać się przez otwory wyrównawcze umieszczone ponad drzwiami lub w ich górnej części lub przez otwory wywiewne. Dopuszcza się odprowadzenie powietrza przez szczeliny pomiędzy dolną krawędzią drzwi a podłogą. Przekrój netto otworów lub szczelin powinien wynosić co najmniej 90 cm2.

Dopływ powietrza wentylowanego do kuchni, łazienek, ustępów oraz pomocniczych pomieszczeń bezokiennych powinien być zapewniony przez otwory w dolnych częściach drzwi lub przez szczeliny pomiędzy dolną krawędzią drzwi a podłogą lub progiem. Przekrój netto otworów lub szczelin powinien wynosić 200 cm2.

Wg rozporządzenia [4] otwory przewidziane do dopływu powietrza do pomieszczeń sanitarnych w budynkach powinny mieć przekrój nie mniejszy niż 220 cm2.

Odpływ powietrza z kuchni, łazienek, ustępów oraz pomocniczych pomieszczeń bezokiennych powinien być zapewniony przez otwory wywiewne, usytuowane w górnej części ściany i przyłączone do pionowych przewodów wentylacji grawitacyjnej lub mechanicznej [14].

Zagrożeniem dla drewna są także wysoka temperatura oraz ogień. Tego aspektu nie można pominąć zarówno w projektach, jak i realizacjach oraz podczas eksploatacji obiektów (naprawy, remonty). Na rynku budowlanym można znaleźć wiele rozwiązań oraz materiałów, a nawet całych technologii z zakresu ochrony drewna przed ogniem. Temat ten został szerzej omówiony w książce poświęconej dachom [1].

Podsumowanie

Zarówno w pokryciach dachowych, jak i podtrzymujących je konstrukcjach mogą występować wady, na których pojawienie się zazwyczaj składa się kilka czynników. Konstrukcja budowlana to ustrój nośny, który powinien przenosić nie tylko wymierne obciążenia mechaniczne, lecz także te niewidoczne i trudne do wykrycia w początkowych fazach eksploatacji obiektów.

Podłożem uszkodzeń konstrukcyjnych, a tym samym pokryć dachowych, niejednokrotnie są procesy zachodzące wewnątrz przeszkód, co w skrócie starano się omówić w niniejszym artykule. To od projektanta, wykonawcy i użytkownika obiektu będzie zależał okres jego żywotności i trwałość poszczególnych elementów, w tym dachów i stropodachów.

Procesy zachodzące wewnątrz ww. przegród w niesprzyjających warunkach mogą doprowadzić do ich destrukcji, o ile nie uda się ich wcześniej przewidzieć i monitorować w czasie eksploatacji obiektów. Uszkodzenia mechaniczne są łatwo wykrywalne i naprawialne, czego nie można powiedzieć o zużyciu korozyjnym elementów składowych przegród, będącym pochodną procesów fizykalnych, które z pozoru wyglądają na błahe i którym zazwyczaj nie poświęca się zbyt wiele uwagi, ponieważ proces takich uszkodzeń początkowo jest niezauważalny, a przy tym bywa wydłużony w czasie.

Szczelność pełnych dachów lub stropodachów może gwarantować pewną stabilność w utrzymywaniu stałego poziomu wilgotności w ich wnętrzu. Jednak wskutek splotu różnych okoliczności mogą pojawić się lokalne rozszczelnienia w ciągłości izolacji, które mogą nie zostać zauważone z powodu trudno wykrywalnych lokalizacji. Może wówczas dojść do sukcesywnego kumulowania wilgoci we wnętrzu dachów i stropodachów, co w konsekwencji może doprowadzić do ich znaczących uszkodzeń. W takich przypadkach korzystnym rozwiązaniem mogłaby okazać się wentylowana przestrzeń ponad termoizolacją. Najkorzystniejszym układem warstw w poszczególnych przegrodach będzie natomiast lokowanie termoizolacji po ich stronie zewnętrznej.

Literatura

  1. D. Bajno, "Dachy. Zasady kształtowania i utrzymywania", PWN, Warszawa 2016.
  2. A. Dylla, "Fizyka cieplna budowli w praktyce. Obliczenia cieplno-wilgotnościowe", PWN, Warszawa 2015.
  3. PN-EN 1995-1-1:2010 + NA Eurokod 5, "Projektowanie konstrukcji drewnianych. Część 1-1: Postanowienia ogólne. Reguły ogólne i reguły dotyczące budynków".
  4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. (z późn. zm.) w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU 2002 nr 75 poz. 690).
  5. PN-EN 1991-1-3 Eurokod 1, "Oddziaływania na konstrukcje. Część 1-3. Oddziaływania ogólne - Obciążenie śniegiem".
  6. Program Physibel Trisco v. 13 w. Belgia.
  7. Program WUFI2D 4.1, Fraunhofer Institut für Bauphysik, Holzkirchen BRD.
  8. PN-EN ISO 6946:2008, "Komponenty budowlane i elementy budynku. Opór cieplny i współczynnik przenikania ciepła. Metoda obliczania".
  9. PN-EN ISO 13788:2003, "Cieplno-wilgotnościowe właściwości komponentów budowlanych i elementów budynku. Temperatura powierzchni wewnętrznej konieczna do uniknięcia krytycznej wilgotności powierzchni i kondensacja międzywarstwowa. Metody obliczania".
  10. D. Bajno, "Utrzymanie i naprawy dachów oraz stropodachów", XXX Jubileuszowe Ogólnopolskie Warsztaty Pracy Projektanta Konstrukcji, Szczyrk 2015.
  11. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo Budowlane (DzU 1994 nr 89, poz. 414).
  12. A. Krajewski, P. Witomski, "Ochrona drewna, surowca i materiału", SGGW, Warszawa 2005.
  13. J. Ważny, J. Karyś, "Ochrona budynków przed korozją biologiczną", Arkady, Warszawa 2001
  14. PN-83/B-034430/Az3:2000, "Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania".

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!

Komentarze

Powiązane

mgr inż. Krzysztof Patoka Wprowadzanie MWK do obrotu a UV

Wprowadzanie MWK do obrotu a UV Wprowadzanie MWK do obrotu a UV

Wysokoparoprzepuszczalne membrany wstępnego krycia (oznaczane w [1] jako MWK) są sprzedawane w Polsce od 30 lat. W tym czasie zmieniły się normatywne zasady wprowadzania ich do sprzedaży.

Wysokoparoprzepuszczalne membrany wstępnego krycia (oznaczane w [1] jako MWK) są sprzedawane w Polsce od 30 lat. W tym czasie zmieniły się normatywne zasady wprowadzania ich do sprzedaży.

Bauder Polska Sp. z o. o. Nowoczesne rozwiązania na dachy płaskie

Nowoczesne rozwiązania na dachy płaskie Nowoczesne rozwiązania na dachy płaskie

Szczelny dach płaski to gwarancja bezpieczeństwa dla użytkowników budynku oraz pewność wieloletniej i bezawaryjnej trwałości pokrycia. Obecnie od materiałów do izolacji i renowacji dachów wymaga się coraz...

Szczelny dach płaski to gwarancja bezpieczeństwa dla użytkowników budynku oraz pewność wieloletniej i bezawaryjnej trwałości pokrycia. Obecnie od materiałów do izolacji i renowacji dachów wymaga się coraz więcej – powinny być nie tylko wysokiej jakości, ale także przyjazne dla środowiska.

dr inż. Paweł Sulik, inż. Norbert Śmigielski Zdolność izolowania temperatur pożarowych w zależności od gęstości i grubości wełny mineralnej

Zdolność izolowania temperatur pożarowych w zależności od gęstości i grubości wełny mineralnej Zdolność izolowania temperatur pożarowych w zależności od gęstości i grubości wełny mineralnej

W bezpieczeństwie pożarowym stosuje się szereg rozwiązań zapewniających oczekiwany stopień niezawodności i bezpieczeństwa w przypadku powstania pożaru.

W bezpieczeństwie pożarowym stosuje się szereg rozwiązań zapewniających oczekiwany stopień niezawodności i bezpieczeństwa w przypadku powstania pożaru.

mgr inż. Krzysztof Patoka Funkcje wysokoparoprzepuszczalnych membran wstępnego krycia

Funkcje wysokoparoprzepuszczalnych membran wstępnego krycia Funkcje wysokoparoprzepuszczalnych membran wstępnego krycia

Kontynuując serię artykułów poświęconych tworzywom sztucznym stosowanym w dachach, warto pokazać wszystkie możliwe funkcje wysokoparoprzepuszczalnych membran, układanych najczęściej jako MWK. Produkty...

Kontynuując serię artykułów poświęconych tworzywom sztucznym stosowanym w dachach, warto pokazać wszystkie możliwe funkcje wysokoparoprzepuszczalnych membran, układanych najczęściej jako MWK. Produkty te należą do grupy objętej normatywną nazwą „elastyczne materiały wodochronne”. Membrany są dopuszczane na rynek, gdy spełniają wymogi normy PN-EN 13859-1:2010, w której używa się takiego ich określenia. W tej grupie membrany są razem z paroizolacjami, wiatroizolacjami i innymi materiałami stosowanymi...

Janusz Banera Trendy w zakresie stosowanych technologii izolacji dachów płaskich

Trendy w zakresie stosowanych technologii izolacji dachów płaskich Trendy w zakresie stosowanych technologii izolacji dachów płaskich

W dzisiejszym świecie nic nie jest tak stałe jak ciągły proces zmian. Stale zachodzące zmiany wpływają na całą naszą cywilizację i wszystkie dziedziny naszego życia, tj. produkcję żywności, przemysł odzieżowy,...

W dzisiejszym świecie nic nie jest tak stałe jak ciągły proces zmian. Stale zachodzące zmiany wpływają na całą naszą cywilizację i wszystkie dziedziny naszego życia, tj. produkcję żywności, przemysł odzieżowy, motoryzację, elektronikę i informatykę, energetykę, budownictwo itd.

dr hab. inż., prof. nadzw. UTP Dariusz Bajno Metody diagnostyki konstrukcji obiektów budowlanych oraz ustalanie stopnia ich zużycia technicznego

Metody diagnostyki konstrukcji obiektów budowlanych oraz ustalanie stopnia ich zużycia technicznego Metody diagnostyki konstrukcji obiektów budowlanych oraz ustalanie stopnia ich zużycia technicznego

Warunkiem bezpiecznego użytkowania każdego obiektu jest jego stan techniczny, w tym stan techniczny każdego z elementów składowych, odpowiedzialnych za bezpieczeństwo konstrukcji i bezpieczeństwo użytkowe...

Warunkiem bezpiecznego użytkowania każdego obiektu jest jego stan techniczny, w tym stan techniczny każdego z elementów składowych, odpowiedzialnych za bezpieczeństwo konstrukcji i bezpieczeństwo użytkowe [1].

dr inż. Paweł Sulik Modernizacja starego budownictwa a bezpieczeństwo pożarowe

Modernizacja starego budownictwa a bezpieczeństwo pożarowe Modernizacja starego budownictwa a bezpieczeństwo pożarowe

W większości przypadków budynki charakteryzują się dużą trwałością, która pozwala na korzystanie z nich przez dziesięciolecia, a przy prawidłowej eksploatacji często przez setki lat. Nie oznacza to oczywiście,...

W większości przypadków budynki charakteryzują się dużą trwałością, która pozwala na korzystanie z nich przez dziesięciolecia, a przy prawidłowej eksploatacji często przez setki lat. Nie oznacza to oczywiście, że wszystkie stosowane w nich rozwiązania techniczne wraz z upływem lat zachowują swoją funkcjonalność.

Czy w najbliższym czasie planujesz modernizację domu lub mieszkania?

Czy w najbliższym czasie planujesz modernizację domu lub mieszkania?

Małgorzata Kośla Rodzaje rynien – jaką rynnę wybrać?

Rodzaje rynien – jaką rynnę wybrać? Rodzaje rynien – jaką rynnę wybrać?

Dobrze dobrany rodzaj rynien to gwarancja bezpieczeństwa i efektywności systemu rynnowego. Przy wyborze odpowiedniego typu najważniejsze są wielkość dachu oraz parametry techniczne rynien. Rynny różnią...

Dobrze dobrany rodzaj rynien to gwarancja bezpieczeństwa i efektywności systemu rynnowego. Przy wyborze odpowiedniego typu najważniejsze są wielkość dachu oraz parametry techniczne rynien. Rynny różnią się od siebie skutecznością, trwałością i charakterystyką eksploatacji. Jak dobrać materiał i kształt odpowiednio do typu zabudowania?

Redakcja Jak dobierać rynny do pokrycia dachowego?

Jak dobierać rynny do pokrycia dachowego? Jak dobierać rynny do pokrycia dachowego?

Dobór rynien do kształtu i rodzaju pokrycia dachowego jest kluczową kwestią w ustalaniu wydajnego systemu orynnowania. W tym celu powinniśmy obliczyć EPD (Efektywną Powierzchnię Dachu) lub skorzystać z...

Dobór rynien do kształtu i rodzaju pokrycia dachowego jest kluczową kwestią w ustalaniu wydajnego systemu orynnowania. W tym celu powinniśmy obliczyć EPD (Efektywną Powierzchnię Dachu) lub skorzystać z pomocy gotowych kalkulatorów obliczeniowych, poprosić o pomoc specjalistów od doradztwa techniczno-projektowego lub producenta danego systemu orynnowania.

Julia Motyczyńska Konserwacja rynien – co powoduje uszkodzenia i jak je naprawiać?

Konserwacja rynien – co powoduje uszkodzenia i jak je naprawiać? Konserwacja rynien – co powoduje uszkodzenia i jak je naprawiać?

Konserwacja rynien jest bardzo ważna, gdy chcemy, aby orynnowanie było trwałe i wydajne. Rynny znajdujące się na budynku narażone są na uszkodzenia mechaniczne i działanie szkodliwych czynników atmosferycznych....

Konserwacja rynien jest bardzo ważna, gdy chcemy, aby orynnowanie było trwałe i wydajne. Rynny znajdujące się na budynku narażone są na uszkodzenia mechaniczne i działanie szkodliwych czynników atmosferycznych. Wobec tego, warto regularnie wykonywać przeglądy rynien.

Agregaty malarskie Izolacje natryskowe od A do Z

Izolacje natryskowe od A do Z Izolacje natryskowe od A do Z

Z roku na rok izolacje natryskowe stają się coraz bardziej popularne i chętniej wybierane przez klientów. Ich główną zaletą są bardzo dobre właściwości izolacyjne. Jeżeli interesuje Cię, na czym polega...

Z roku na rok izolacje natryskowe stają się coraz bardziej popularne i chętniej wybierane przez klientów. Ich główną zaletą są bardzo dobre właściwości izolacyjne. Jeżeli interesuje Cię, na czym polega izolacja termiczna metodą natryskową, oraz chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, ten poradnik jest dla Ciebie!

dr hab. inż. Jacek Szafran, mgr inż. Artur Matusiak Polimocznik jako materiał wzmacniający konstrukcje w budownictwie

Polimocznik jako materiał wzmacniający konstrukcje w budownictwie Polimocznik jako materiał wzmacniający konstrukcje w budownictwie

Uprzemysłowienie i nieprawidłowe gospodarowanie zasobami naturalnymi powodują zmiany środowiska naturalnego, które generują niekorzystne oddziaływania na konstrukcje budowlane. Zmiany te, wraz z często...

Uprzemysłowienie i nieprawidłowe gospodarowanie zasobami naturalnymi powodują zmiany środowiska naturalnego, które generują niekorzystne oddziaływania na konstrukcje budowlane. Zmiany te, wraz z często nieprawidłową eksploatacją obiektów budowlanych, powodują pogorszenie trwałości elementów konstrukcji, niejednokrotnie zmniejszając bezpieczeństwo użytkowania budynku. Kwestie związane z użytkowaniem obiektu, uszkodzeniami mechanicznymi i korozyjnymi oraz starzeniem się materiałów są ściśle powiązane....

Piotr Wolański APK Dachy Zielone, Katarzyna Wolańska Jak zwiększyć retencję miejską poprzez stosowanie dachów zielonych?

Jak zwiększyć retencję miejską poprzez stosowanie dachów zielonych? Jak zwiększyć retencję miejską poprzez stosowanie dachów zielonych?

Aby uzyskać rzeczywisty efekt zmniejszenia ryzyka powodziowego w miastach, należy ograniczyć ilość wody deszczowej spadającej na poziom gruntu oraz opóźnić spływ wody do kanalizacji, co pozwoli też opóźnić...

Aby uzyskać rzeczywisty efekt zmniejszenia ryzyka powodziowego w miastach, należy ograniczyć ilość wody deszczowej spadającej na poziom gruntu oraz opóźnić spływ wody do kanalizacji, co pozwoli też opóźnić spływ wody do rzek. Oczywiście ważne jest prowadzenie kompleksowych działań i wykorzystanie wszystkich możliwych narzędzi niebiesko-zielonej infrastruktury jako sposobu na retencję na terenach zurbanizowanych. Ale w kontekście potrzeby ograniczania ilości deszczówki spadającej na poziom gruntu...

dr hab. inż., prof. nadzw. UTP Dariusz Bajno Wybrane zagadnienia dotyczące trwałości pokryć dachowych

Wybrane zagadnienia dotyczące trwałości pokryć dachowych Wybrane zagadnienia dotyczące trwałości pokryć dachowych

Dach jest pierwszą i zasadniczą przegrodą chroniącą zarówno wnętrza, konstrukcje, jak i inne elementy obiektów budowlanych przed niekorzystnym oddziaływaniem na nie otoczenia. Rzadko można obecnie spotkać...

Dach jest pierwszą i zasadniczą przegrodą chroniącą zarówno wnętrza, konstrukcje, jak i inne elementy obiektów budowlanych przed niekorzystnym oddziaływaniem na nie otoczenia. Rzadko można obecnie spotkać autentyczne pokrycie dachowe, które towarzyszy historycznemu obiektowi od momentu jego wybudowania. Dzisiaj nadal stosuje się tradycyjne, jak również coraz częściej ulepszone rozwiązania technologiczne w materiałach pokryciowych, zachowując w większości przypadków ich pierwotny wygląd, które także...

mgr inż. Krzysztof Patoka Dyfuzyjne i efuzyjne membrany wstępnego krycia stosowane na dachach skośnych i poddaszach

Dyfuzyjne i efuzyjne membrany wstępnego krycia stosowane na dachach skośnych i poddaszach Dyfuzyjne i efuzyjne membrany wstępnego krycia stosowane na dachach skośnych i poddaszach

Na łamach miesięcznika „IZOLACJE” pisaliśmy już od dawna o wysoko paroprzepuszczalnych membranach wstępnego krycia (określanych jako MWK) jako o nowoczesnych materiałach, które zmieniły sposób budowania...

Na łamach miesięcznika „IZOLACJE” pisaliśmy już od dawna o wysoko paroprzepuszczalnych membranach wstępnego krycia (określanych jako MWK) jako o nowoczesnych materiałach, które zmieniły sposób budowania dachów, przyczyniając się do wzrostu energooszczędności całego budynku.

Saint-Gobain Construction Products Polska/ Isover Nowe wełny ISOVER PRO na poddasza – bez komPROmisów, z mocą welonu

Nowe wełny ISOVER PRO na poddasza – bez komPROmisów, z mocą welonu Nowe wełny ISOVER PRO na poddasza – bez komPROmisów, z mocą welonu

ISOVER wprowadza na rynek nową linię produktów PRO do izolacji cieplnej i akustycznej poddaszy. Super-Mata PLUS PRO i Super-Mata PRO to wełny o bardzo dobrych parametrach termicznych, wyprodukowane w technologii...

ISOVER wprowadza na rynek nową linię produktów PRO do izolacji cieplnej i akustycznej poddaszy. Super-Mata PLUS PRO i Super-Mata PRO to wełny o bardzo dobrych parametrach termicznych, wyprodukowane w technologii Thermitar™ i pokryte jednostronnie welonem szklanym.

Małgorzata Kośla Termoizolacja budynków narażonych na dużą wilgotność

Termoizolacja budynków narażonych na dużą wilgotność Termoizolacja budynków narażonych na dużą wilgotność

Niektóre materiały termoizolacyjne, używane do budowy obiektów narażonych na kondensację, mogą nieść ryzyko zawilgocenia w przegrodzie, przecieków, korozji czy uszkodzeń. Wszystkie te zjawiska z pewnością...

Niektóre materiały termoizolacyjne, używane do budowy obiektów narażonych na kondensację, mogą nieść ryzyko zawilgocenia w przegrodzie, przecieków, korozji czy uszkodzeń. Wszystkie te zjawiska z pewnością wpłyną negatywnie na właściwości termoizolacyjne budynku. Wobec tego, inwestor planujący skuteczne zaizolowanie obiektu, powinien zdawać sobie sprawę, że wybrany materiał musi dobrze spełniać funkcje termomodernizacyjne budynków narażonych na dużą wilgotność i wysokie ciśnienie pary wodnej.

Joanna Szot Izolacja dachów płaskich

Izolacja dachów płaskich Izolacja dachów płaskich

Zaletą dachów płaskich jest przede wszystkim większa funkcjonalność niż w przypadku dachów stromych i niczym nieograniczone możliwości aranżacji przestrzeni poddasza. Jednak aby tak było, stropodachy muszą...

Zaletą dachów płaskich jest przede wszystkim większa funkcjonalność niż w przypadku dachów stromych i niczym nieograniczone możliwości aranżacji przestrzeni poddasza. Jednak aby tak było, stropodachy muszą być prawidłowo zaizolowane.

EuroPanels Płyty warstwowe – europejska jakość na dachu

Płyty warstwowe – europejska jakość na dachu Płyty warstwowe – europejska jakość na dachu

Na konstrukcję dachu oraz jego pokrycie oddziałuje wiele różnych czynników, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Dlatego tym przegrodom budynku stawia się bardzo wysokie wymagania techniczne i użytkowe....

Na konstrukcję dachu oraz jego pokrycie oddziałuje wiele różnych czynników, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Dlatego tym przegrodom budynku stawia się bardzo wysokie wymagania techniczne i użytkowe. Warstwowe płyty dachowe od dawna są stosowane na dachach budynków przemysłowych oraz magazynowych. W ostatnich latach widać natomiast tendencję wykorzystywania tego typu rozwiązań w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych, a także na obiektach użyteczności publicznej.

BayWa r.e. Solar Systems novotegra: jakość, prostota i bezpieczeństwo

novotegra: jakość, prostota i bezpieczeństwo novotegra: jakość, prostota i bezpieczeństwo

Z wyniku badań rynkowych, a także analiz i obserwacji prowadzonych nie w biurze, lecz na dachu, powstał bardzo wydajny system montażowy. Stworzony w ten sposób produkt umożliwia szybką i łatwą instalację.

Z wyniku badań rynkowych, a także analiz i obserwacji prowadzonych nie w biurze, lecz na dachu, powstał bardzo wydajny system montażowy. Stworzony w ten sposób produkt umożliwia szybką i łatwą instalację.

Canada Rubber Polska Przeciekający taras i dach? Membrana poliuretanowa DROOF 250 rozwiąże problem

Przeciekający taras i dach? Membrana poliuretanowa DROOF 250 rozwiąże problem Przeciekający taras i dach? Membrana poliuretanowa DROOF 250 rozwiąże problem

Balkony, tarasy i dachy to powierzchnie najbardziej narażone na destrukcyjne działanie czynników atmosferycznych. Zewnętrzne elementy konstrukcyjne, wystawione na zmienne warunki pogodowe i środowiskowe,...

Balkony, tarasy i dachy to powierzchnie najbardziej narażone na destrukcyjne działanie czynników atmosferycznych. Zewnętrzne elementy konstrukcyjne, wystawione na zmienne warunki pogodowe i środowiskowe, mogą nie przetrwać nawet jednego sezonu, jeśli nie będą dobrze zabezpieczone. Warto zdać sobie sprawę, że jeśli konstrukcja została postawiona prawidłowo, to z pewnością wina za przeciekającą powierzchnię leży w niewłaściwym zabezpieczeniu jej przed wodą oraz wilgocią – bez względu na porę roku mamy...

Ecolak Skuteczna hydroizolacja i łatwa naprawa wszystkich rodzajów dachów produktami Ecolak

Skuteczna hydroizolacja i łatwa naprawa wszystkich rodzajów dachów produktami Ecolak Skuteczna hydroizolacja i łatwa naprawa wszystkich rodzajów dachów produktami Ecolak

Dach to element konstrukcyjny budynku szczególnie narażony na obciążenia, uszkodzenia mechaniczne, a także szkodliwe działanie zmiennych warunków atmosferycznych czy nadmierne promieniowanie UV. Jak zapewnić...

Dach to element konstrukcyjny budynku szczególnie narażony na obciążenia, uszkodzenia mechaniczne, a także szkodliwe działanie zmiennych warunków atmosferycznych czy nadmierne promieniowanie UV. Jak zapewnić mu trwałość, szczelność oraz długoletnią żywotność, zarówno techniczną, jak i użytkową?

dr inż. Bartłomiej Monczyński Ekologiczny aspekt piątej elewacji – wpływ konstrukcji dachu na klimat i mikroklimat

Ekologiczny aspekt piątej elewacji – wpływ konstrukcji dachu na klimat i mikroklimat Ekologiczny aspekt piątej elewacji – wpływ konstrukcji dachu na klimat i mikroklimat

Wśród naukowców zajmujących się klimatem panuje konsensus – 97% spośród nich łączy ocieplanie się klimatu z działalnością człowieka i uważa, że zmiany klimatu zostały spowodowane przez nadmierną emisję...

Wśród naukowców zajmujących się klimatem panuje konsensus – 97% spośród nich łączy ocieplanie się klimatu z działalnością człowieka i uważa, że zmiany klimatu zostały spowodowane przez nadmierną emisję dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych w wyniku spalania paliw kopalnych, takich jak ropa naftowa, węgiel czy gaz ziemny [1].

Wybrane dla Ciebie

Odkryj trendy projektowania elewacji »

Odkryj trendy projektowania elewacji » Odkryj trendy projektowania elewacji »

Jak estetycznie wykończyć ściany - wewnątrz i na zewnątrz? »

Jak estetycznie wykończyć ściany - wewnątrz i na zewnątrz? » Jak estetycznie wykończyć ściany - wewnątrz i na zewnątrz? »

Przeciekający dach? Jak temu zapobiec »

Przeciekający dach? Jak temu zapobiec » Przeciekający dach? Jak temu zapobiec »

Dach biosolarny - co to jest? »

Dach biosolarny - co to jest? » Dach biosolarny - co to jest? »

Zobacz, które płyty termoizolacyjne skutecznie ochronią dom przed zimnem »

Zobacz, które płyty termoizolacyjne skutecznie ochronią dom przed zimnem » Zobacz, które płyty termoizolacyjne skutecznie ochronią dom przed zimnem »

Jak poprawić izolacyjność akustyczną ścian murowanych »

Jak poprawić izolacyjność akustyczną ścian murowanych »  Jak poprawić izolacyjność akustyczną ścian murowanych »

Wszystko, co powinieneś wiedzieć o izolacjach natryskowych »

Wszystko, co powinieneś wiedzieć o izolacjach natryskowych » Wszystko, co powinieneś wiedzieć o izolacjach natryskowych »

Przekonaj się, jak inni izolują pianką poliuretanową »

Przekonaj się, jak inni izolują pianką poliuretanową » Przekonaj się, jak inni izolują pianką poliuretanową »

Na czym polega fenomen technologii białej wanny »

Na czym polega fenomen technologii białej wanny » Na czym polega fenomen technologii białej wanny »

Podpowiadamy, jak wybrać system ociepleń

Podpowiadamy, jak wybrać system ociepleń Podpowiadamy, jak wybrać system ociepleń

Podpowiadamy, jak skutecznie przeprowadzić renowacje piwnicy »

Podpowiadamy, jak skutecznie przeprowadzić renowacje piwnicy » Podpowiadamy, jak skutecznie przeprowadzić renowacje piwnicy »

300% rozciągliwości membrany - TAK! »

300% rozciągliwości membrany - TAK! » 300% rozciągliwości membrany - TAK! »

Copyright © 2004-2019 Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa, nr KRS: 0000537655. Wszelkie prawa, w tym Autora, Wydawcy i Producenta bazy danych zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów zabronione. Korzystanie z serwisu i zamieszczonych w nim utworów i danych wyłącznie na zasadach określonych w Zasadach korzystania z serwisu.
Portal Budowlany - Izolacje.com.pl

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień przeglądarki dotyczących cookies. Nim Państwo zaczną korzystać z naszego serwisu prosimy o zapoznanie się z naszą polityką prywatności oraz Informacją o Cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności oraz Informacji o Cookies. Administratorem Państwa danych osobowych jest Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.K., nr KRS: 0000537655, z siedzibą w 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. +48 22 810-21-24, właściciel strony www.izolacje.com.pl. Twoje Dane Osobowe będą chronione zgodnie z wytycznymi polityki prywatności www.izolacje.com.pl oraz zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r i z Ustawą o ochronie danych osobowych Dz.U. 2018 poz. 1000 z dnia 10 maja 2018r.