Izolacje.com.pl

Zaawansowane wyszukiwanie

Materiały termoizolacyjne stosowane wewnątrz pomieszczeń

Wpływ wilgotności i temperatury powietrza na wartość współczynnika przewodzenia ciepła

Zobacz wyniki badań laboratoryjnych współczynnika przewodzenia ciepła λ dla materiałów ociepleniowych i jego zależności od wartości wilgotności powietrza, w jakiej były sezonowany
Keim

Zobacz wyniki badań laboratoryjnych współczynnika przewodzenia ciepła λ dla materiałów ociepleniowych i jego zależności od wartości wilgotności powietrza, w jakiej były sezonowany


Keim

Artykuł prezentuje badania laboratoryjne materiałów przeznaczonych do wykonywania termoizolacji od wnętrza pomieszczeń. Głównym ich celem było wyznaczenie współczynnika przewodzenia ciepła λ, w zależności od zmieniających się wartości wilgotności i temperatury powietrza.

Zobacz także

fischer Polska sp. z o.o. Zalecenia dotyczące renowacji istniejącego systemu ETICS

Zalecenia dotyczące renowacji istniejącego systemu ETICS Zalecenia dotyczące renowacji istniejącego systemu ETICS

Przed podjęciem decyzji o wykonaniu dodatkowego docieplenia konieczna jest szczegółowa inwentaryzacja istniejącego układu/systemu ocieplenia oraz podłoża. Ocenę taką należy wykonać etapowo.

Przed podjęciem decyzji o wykonaniu dodatkowego docieplenia konieczna jest szczegółowa inwentaryzacja istniejącego układu/systemu ocieplenia oraz podłoża. Ocenę taką należy wykonać etapowo.

RAXY Sp. z o.o. Nowoczesne technologie w ciepłych i zdrowych budynkach

Nowoczesne technologie w ciepłych i zdrowych budynkach Nowoczesne technologie w ciepłych i zdrowych budynkach

Poznaj innowacyjne, specjalistyczne produkty nadające przegrodom budowlanym odpowiednią trwałość, izolacyjność cieplną i szczelność. Jakie rozwiązania pozwolą nowe oraz remontowane chronić budynki i konstrukcje?

Poznaj innowacyjne, specjalistyczne produkty nadające przegrodom budowlanym odpowiednią trwałość, izolacyjność cieplną i szczelność. Jakie rozwiązania pozwolą nowe oraz remontowane chronić budynki i konstrukcje?

Purinova Sp. z o.o. Turkusowa drużyna Purios ciepło wita pomarańczowego bohatera

Turkusowa drużyna Purios ciepło wita pomarańczowego bohatera Turkusowa drużyna Purios ciepło wita pomarańczowego bohatera

Wy mówicie, a my słuchamy. Wskazujecie na nudne reklamy, inżynierów w garniturach, patrzących z każdego bilbordu i na Mister Muscle Budowlanki w ogrodniczkach. To wszystko już było, a wciąż zapomina się...

Wy mówicie, a my słuchamy. Wskazujecie na nudne reklamy, inżynierów w garniturach, patrzących z każdego bilbordu i na Mister Muscle Budowlanki w ogrodniczkach. To wszystko już było, a wciąż zapomina się o kimś bardzo ważnym.

ABSTRAKT

Głównym celem artykułu jest prezentacja badań laboratoryjnych materiałów przeznaczonych do wykonywania termoizolacji od wnętrza pomieszczeń. Celem badań było wyznaczenie współczynnika przewodzenia ciepła λ, w zależności od zmieniających się wartości wilgotności i temperatury powietrza. Na podstawie badań wyznaczono również krzywe sorpcyjne materiałów, co umożliwia określenie ilości wilgoci, jaką może przyjąć materiał w danych warunkach cieplno-wilgotnościowych. Ponadto zbadane współczynniki przewodzenia ciepła porównano z wartościami deklarowanymi przez producentów materiałów celem oceny zgodności z danymi zawartymi w kartach technicznych.

Thermal insulation materials used indoors. The effect of ambient humidity and temperature on the heat transfer coefficient value

The primary purpose of the article is to present the laboratory tests of materials designed for producing thermal insulation in the interiors. The main target of research was to determine the heat transfer coefficient according to the changing humidity and ambient temperature values. Based on the study, sorption curves have also been determined for materials, so as to specify the quantity of moisture a material can withstand in the given temperature and humidity environment. In addition, the studied heat transfer coefficients were compared to the values declared by manufacturers of materials to assess the conformity with the values in the data sheets.

Materiał, który można stosować do ocieplania ścian od wewnątrz, dostępny jest w postaci płyt samonośnych, niewymagających usztywnień montażowych, a jedynie przyklejenia do powierzchni.

Płyty produkowane są z silikatu wapiennego na bazie mineralnej lub z bardzo lekkich odmian betonu komórkowego. Mają one porowatą strukturę, co umożliwia uzyskanie wysokich właściwości kapilarnych materiału.

Porowatość jest główną zaletą tego rozwiązania. W przypadku wytworzenia się wilgoci pod warstwą ocieplenia nie ma ryzyka wystąpienia zagrzybienia muru i degradacji izolacji.

Płyty dzięki swojej aktywności kapilarnej pochłaniają wilgoć i rozprowadzają ją na całej swojej powierzchni, skąd zostaje ona w bardzo krótkim czasie odparowana.

Materiały termoizolacyjne stosowane od wnętrza budynku są niepalne, bezemisyjne, a dzięki zasadowemu pH materiały na bazie silikatu wapiennego mają dodatkowo właściwości antygrzybiczne. Podobnymi właściwościami charakteryzują się systemowe kleje służące do mocowania płyt do ścian i wzajemnych połączeń między elementami.

Charakterystyka wybranych materiałów termoizolacyjnych

Charakterystyka badanych materiałów wykonana została w oparciu o informacje zamieszczone przez producentów. Zestawienie danych technicznych wykazuje, że dokumenty te różnią się między sobą pod względem jakości i ilości informacji. Dla części materiałów brakuje informacji o wielu istotnych parametrach: pH, sorpcji, absorpcji oraz przepuszczalności pary wodnej (TAB. 1 i TAB. 2).

Materiał A - materiał ten pełni funkcję termoizolacyjną i ma formę białej płyty mineralnej, wykonanej na bazie krzemianu wapnia. Może on służyć jako izolacja wewnętrzna ścian lub konstrukcji kratowych oraz w montażu budynków na sucho.

Płyty z tego materiału mają właściwości wyciszające, są niepalne i łatwe w obróbce.

Materiał ten jest zdolny do wchłaniania i oddawania dużych ilości wilgoci w postaci pary wodnej. Dzięki temu reguluje on klimat w pomieszczeniach oraz zapobiega kondensacji wody i powstawaniu pleśni wewnątrz pomieszczeń.

Materiał B - produkt ten wytwarzany jest z silikatu wapiennego, materiału na bazie mineralnej. Do produkcji używane są surowce naturalne: piasek i wapno.

Ze względu na naturalny skład surowców używanych do produkcji, płyty zostały sklasyfikowane jako materiał budowlany nieszkodliwy dla środowiska naturalnego.

Przekrój płyt w widoku mikroskopowym to szkielet o otwartych porach, dzięki którym materiał jest paroprzepuszczalny (brak wartości w dokumentacji produktu).

W zetknięciu się z wilgotnym środowiskiem płyta wchłania wilgoć, przetransportowuje ją na powierzchnię, z której wilgoć samoczynnie odparowuje.

Wysoki współczynnik pH płyt zapobiega porostowi grzybów i pleśni, co umożliwia stosowanie ich w pomieszczeniach wilgotnych.

Płyty oprócz pełnienia funkcji osuszania ścian, znacznie poprawiają komfort cieplny pomieszczeń.

Płyty są całkowicie niepalne i mają zastosowanie w obiektach o wysokim standardzie przeciwpożarowym.

Materiał C - opisywany materiał ma formę mineralnych płyt izolacyjnych wykonanych z bardzo lekkiej odmiany betonu komórkowego.

Ich gęstość wynosi do 115 kg/m3, przez co charakteryzują się dobrą izolacyjnością termiczną.

Materiał ten może być stosowany jako izolacja termiczna ścian zewnętrznych (również od wewnątrz), stropów i dachów. Z powodu niewielkiej gęstości jest on małoodporny na ściskanie, jednakże jest bardzo łatwy w obróbce i niepalny.

Materiał ma zdolność chłonięcia wilgoci z powietrza i szybkiego jej oddawania, przez co reguluje on mikroklimat pomieszczeń i uniemożliwia rozwój grzybów i pleśni.

Materiał D - produkt jest hydroaktywną, mineralną płytą termoizolacyjną stosowaną do wewnętrznej izolacji termicznej ścian murowanych i betonowych.

Dzięki swojej porowatej strukturze płyta osiąga wysokie parametry termoizolacyjne.

Otwartość dyfuzyjna i aktywność kapilarna struktury materiału umożliwiają transport wody i pary wodnej.

Gromadząca się w okresie zimowym wewnątrz przegrody budowlanej wilgoć jest transportowana na zewnątrz i oddawana latem w postaci pary wodnej.

Płyta w naturalny sposób reguluje wilgotność powietrza w budynku.

Produkt ten wytwarzany jest na bazie mączki kwarcowej i wodorotlenku wapnia.

Produkcja płyt oparta jest tylko na naturalnych surowcach, bez zastosowania włókien.

TABELA 1. Dane techniczne badanych materiałów

TABELA 1. Dane techniczne badanych materiałów

TABELA 2. Wartości średnie sorpcji badanych materiałów w różnych wilgotnościach otoczenia

TABELA 2. Wartości średnie sorpcji badanych materiałów w różnych wilgotnościach otoczenia

Badania laboratoryjne

Celem poniższego opracowania jest przedstawienie wyników badań laboratoryjnych współczynnika przewodzenia ciepła λ i jego zależności od wartości wilgotności powietrza, w jakiej był sezonowany oraz temperatury badanego materiału.

Zależność współczynnika przewodzenia ciepła λ od wilgotności jest o tyle istotna, że badane materiały oprócz funkcji izolacyjnej pełnią rolę płyt klimatycznych. Oznacza to, że okresowo ich wilgotność rośnie w sposób wyraźny, co skutkuje zmianą wartości współczynnika przewodzenia ciepła. Ponadto zbadane wyniki współczynnika λ porównano z wartościami deklarowanymi przez producentów materiałów.

Kolejnym celem niniejszego opracowania było wyznaczenie dla każdego z materiałów krzywych sorpcyjnych, na podstawie badań laboratoryjnych. Badanie to umożliwia określenie ilości wilgoci, jaką może przyjąć materiał w danych warunkach cieplno-wilgotnościowych.

Badania uzupełnione zostały o pomiary wartości współczynnika przenikania ciepła U, wykonane na murach istniejącego obiektu z zamontowanymi płytami izolacyjnymi. Próbki do badań zostały przygotowane przez producentów.

Badanie właściwości sorpcyjnych materiałów

Celem badania jest określenie ilości wilgoci, którą pochłoną dane materiały w określonych warunkach otoczenia. Wykonanie badania polega na umieszczaniu próbek kolejno w ciągu środowisk o stopniowo rosnącej wilgotności względnej i stałej temperaturze (RYS. 1).

Badanie wykonano za pomocą metody eksykatora oraz komory klimatycznej zgodnie z normą [1]. Dla każdego materiału sorpcję określono na sześciu próbkach, po czym obliczono wartości średnie.

Rys. 1. Krzywe sorpcji dla badanych materiałów; rys. archiwum autora

Rys. 1. Krzywe sorpcji dla badanych materiałów; rys. archiwum autora

Badanie współczynnika przewodzenia ciepła

Współczynnik przewodzenia ciepła jest podstawowym parametrem charakteryzującym właściwości materiałów termoizolacyjnych i oznacza się go symbolem λ. Im mniejsza jest wartość współczynnika przewodzenia ciepła danego materiału, tym lepszym jest on izolatorem. Współczynnik ten dla badanych materiałów wyznaczono metodą stacjonarną za pomocą aparatu płytowego oraz metodą niestacjonarną, posługując się sondą liniową.

Badanie za pomocą aparatu płytowego opiera się na metodzie ustalonego strumienia cieplnego, w której strumień ciepła przechodzący przez próbkę materiału powinien mieć stałą wartość, a temperatura próbki w każdym punkcie powinna być ustalona.

Przewodność cieplną badanego materiału określa się mierząc gęstość strumienia cieplnego i różnicę temperatury po obu stronach próbki.

Dużą niedogodnością tych metod jest długi czas trwania badania (kilka do kilkudziesięciu godzin).

W praktyce nie powinno się przeprowadzać pomiarów dla materiałów mokrych, gdyż wilgoć w materiale może ulec przemieszczaniu i zniekształcić wynik pomiaru [2].

Badania wykonano przy użyciu aparatu płytowego Laser Comp FOX 314 (FOT. 1).

Sonda liniowa składa się z nieizolowanego, nieosłoniętego drutu oporowego, który razem z termoelementami umieszczany jest bezpośrednio w badanym materiale [3]. Stosując sondę typu SB 2290-L z urządzeniem pomiarowym ALMEMO®2290-4 [4], uzyskano szybką i nieskomplikowaną możliwość określania przewodności cieplnej materiału izolacyjnego (FOT. 2).

Urządzenie pracuje z gorącą sondą przewodności cieplnej, która zasilana jest stałym strumieniem cieplnym w trakcie testu, aż do uzyskania stanu równowagi pomiędzy energią cieplną wchodzącą i wychodzącą.

Powstała różnica temperatur stanowi miarę dla współczynnika przewodzenia ciepła λ materiału, która jest wyświetlana bezpośrednio po zakończeniu pomiaru [3].

FOT. 1. Próbka umieszczona w komorze pomiarowej instrumentu Laser Comp FOX 314; fot. archiwum autora

FOT. 1. Próbka umieszczona w komorze pomiarowej instrumentu Laser Comp FOX 314; fot. archiwum autora

FOT. 2. Miernik ALMEMO®2290-4 wraz z sondą typu FP A437-1; fot. archiwum autora

FOT. 2. Miernik ALMEMO®2290-4 wraz z sondą typu FP A437-1; fot. archiwum autora

Zależności współczynnika przewodzenia ciepła od temperatury - aparat płytowy

W przypadku badania wpływu temperatury na wartość współczynnika λ płyty przed umieszczeniem w aparacie płytowym suszono do momentu osiągnięcia przez nie stałej masy.

Dla zbadania wartości współczynnika przewodzenia ciepła materiałów w zależności od temperatury przyjęto cztery zakresy temperatur:

  • U1 = 0°C i L1 = 20°C,
  • U2 = 10°C i L2 = 30°C,
  • U3 = 20°C i L3 = 40°C,
  • U4 = 30°C i L4 = 50°C.

Po wykonaniu badań i sporządzeniu na ich podstawie wykresów obrazujących zależność współczynnika przewodności cieplnej od temperatury okazało się, że wzrost temperatury wpływa w sposób liniowy na wzrost wartości współczynnika λ we wszystkich z badanych płyt.

Aby móc wzajemnie porównywać wielkość wpływu temperatury na przewodność cieplną każdego z materiałów, obliczono procentowy wzrost współczynnika λ przy założeniu, że wartością bazową jest przewodność cieplna w średniej temperaturze 10°C. Jako temperaturę odniesienia przyjęto średnią temperaturę wynoszącą 40°C.

Otrzymane wyniki obliczeń pozwoliły zauważyć, że w przypadku materiałów A i B wzrost wartości λ był podobny i wyniósł około 5%, zaś w przypadku materiałów C i D wzrost ten był również zbliżony, lecz wyniósł około 9,3% (RYS. 2).

Tak różne wartości wpływu temperatury na przewodność cieplną w zależności od rodzaju materiału (silikat i lekki beton komórkowy) wynikają z różnej porowatości tych materiałów.

Materiały A i B o porowatości około 91,5% wykazały dwukrotnie mniejszy wzrost wartości współczynnika λ niż materiały C i D o porowatości około 96%.

Zależności współczynnika przewodzenia ciepła od wilgotności powietrza - aparat płytowy

Rys. 2. Wykres zależności współczynnika przewodzenia ciepła od temperatury badania; rys. archiwum autora

Rys. 2. Wykres zależności współczynnika przewodzenia ciepła od temperatury badania; rys. archiwum autora

Rys. 3. Wykres zależności współczynnika przewodzenia ciepła od wilgotności powietrza, w jakich sezonowano materiał; rys. archiwum autora

Rys. 3. Wykres zależności współczynnika przewodzenia ciepła od wilgotności powietrza, w jakich sezonowano materiał; rys. archiwum autora

W celu zbadania zależności wartości współczynnika przewodzenia ciepła od wilgotności, próbki umieszczano w komorze klimatycznej do momentu osiągnięcia przez nie stałej masy, a następnie przekładano do urządzenia Laser Comp FOX 314.

Badanie przeprowadzono dla kolejnych wilgotności: 0, 60, 70, 80 i 90% oraz dla wilgotności laboratoryjnej powietrza 44% (zmierzonej przy użyciu termo­higrometru).

Badania prowadzono przy temperaturze dolnej płyty L = 30°C i górnej płyty U = 10°C.

Badania wykazały nieliniowy charakter wpływu wilgotności powietrza na wzrost wartości współczynnika l w każdym z badanych materiałów, co widoczne jest na RYS. 3.

W przypadku materiałów A, B i D największy wzrost współczynnika λ zaobserwowano przy wilgotności względnej powietrza wynoszącej 70%. Dla materiału C zmiana przewodności cieplnej w tej wilgotności nie jest tak duża, lecz zmiana ta w niższych wilgotnościach jest większa niż w pozostałych materiałach.

Podobnie jak w przypadku badania zależności przewodności cieplnej od temperatury określono procentowy wzrost współczynnika λ dla każdego z materiałów. Wzrost ten dla materiałów A i B wyniósł odpowiednio około 27,5% i 29,3%, natomiast dla materiałów C i D wzrost wyniósł blisko 60%.

Różne wielkości wzrostu współczynnika λ dla danego rodzaju materiału przy tej samej wilgotności wynikają bezpośrednio ze struktury i wielkości porów w danym materiale oraz sorpcyjności poszczególnych materiałów (TAB. 3).

TABELA 3. Wyniki badań zależności współczynnika przewodzenia ciepła od wilgotności powietrza, w jakim sezonowano materiał

TABELA 3. Wyniki badań zależności współczynnika przewodzenia ciepła od wilgotności powietrza, w jakim sezonowano materiał

Porównanie wielkości wpływu temperatury i wilgotności na przewodność cieplną pozwala stwierdzić, iż to wilgotność ma wiodący wpływ na wartość współczynnika λ, gdyż wzrost tego współczynnika spowodowany wzrostem wilgotności jest bardzo duży, kilkukrotnie większy niż wzrost spowodowany zmianą temperatury otoczenia.

Wartość współczynnika przewodzenia ciepła w zależności od metody pomiaru

Różnice wartości współczynnika przewodzenia ciepła wynikające ze sposobu jego pomiaru w przypadku materiałów C i D są minimalne, rzędu kilku tysięcznych. Natomiast w przypadku materiałów A i B różnice te są kilkukrotnie większe. Ma to związek ze sposobem zagłębienia sondy w dany materiał (RYS. 4).

W materiałach C i D sonda została umieszczona bez uprzedniego wykonywania otworu, dzięki czemu między drutem sondy a badanym materiałem nie występowała pustka powietrzna wpływająca na wynik badania.

Rys. 4. Porównanie wyników badań współczynnika przewodzenia ciepła w zależności od metody badania – aparat płytowy, sonda liniowa; rys.: archiwum autora

Rys. 4. Porównanie wyników badań współczynnika przewodzenia ciepła w zależności od metody badania – aparat płytowy, sonda liniowa; rys.: archiwum autora

W przypadku materiałów A i B ze względu na budowę materiałów wbicie sondy pomiarowej było niemożliwe (możliwość uszkodzenia sondy). Przed rozpoczęciem pomiarów w materiałach wykonano otwory, w które wprowadzono drut sondy.

Pomimo dość dobrego dopasowania elementu pomiarowego, pustka powietrzna pomiędzy materiałem a drutem wpłynęła niekorzystnie na wynik.

Zestawienie wyników badań

Pomimo wielokrotnie powtarzanych badań próbek wysuszonych do stałej masy (w celu wyeliminowania wpływu wilgotności na przewodność cieplną), dla żadnego z badanych materiałów nie udało się uzyskać wartości współczynnika λ odpowiadającej wartości podawanej przez producenta.

We wszystkich przypadkach pomierzona wartość współczynnika przewodzenia ciepła λ była wyższa w stosunku do deklarowanej. Najbardziej zbliżoną wartość osiągnięto dla materiału A, w przypadku pozostałych różnice były znacznie większe (TAB. 4, RYS. 5-6).

TABELA 4. Tabela zbiorcza wartości współczynnika przewodzenia ciepła badanych materiałów w zależności od warunków badania

TABELA 4. Tabela zbiorcza wartości współczynnika przewodzenia ciepła badanych materiałów w zależności od warunków badania

Od lewej: termogram ściany z zamontowaną płytą A; termogram ściany z zamontowaną płytą B. Szarym kolorem zaznaczono obszar, gdzie przy panujących warunkach może wystąpić kondensacja pary wodnej; rys. archiwum autora

Od lewej: termogram ściany z zamontowaną płytą A; termogram ściany z zamontowaną płytą B. Szarym kolorem zaznaczono obszar, gdzie przy panujących warunkach może wystąpić kondensacja pary wodnej; rys. archiwum autora

Podsumowanie

W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono:

  • Poszczególne karty techniczne materiałów różnią się między sobą pod względem jakości i ilości informacji.
  • Pomimo stosowania różnych definicji płyt (materiały A i B są określane mianem płyt klimatycznych, a C i D jako hydroaktywne płyty termoizolacyjne), producenci zakładają możliwość zastosowania ich w charakterze izolacji cieplnej.
  • W kartach technicznych nie podano temperatury, w jakiej zostały przeprowadzone badania współczynnika λ. W dużym stopniu uniemożliwia to porównanie wyników autora z wartościami deklarowanymi.
  • Wykresy sorpcji dla wszystkich materiałów są zbieżne z kształtem wykresów spotykanych w literaturze.
  • Przy wzroście podczas badań średniej temperatury próbki z 10°C do 40°C zmierzono wzrost wartości λ o ok. 5% dla materiałów silikatowych i o ok. 9% dla lekkich betonów komórkowych.
  • Wraz ze wzrostem wilgotności próbek (sezonowanych w powietrzu o wilgotności od 0 do 90%) stwierdzono wyraźny wzrost wartości współczynnika λ. Dla materiałów A i B wzrost ten wynosi ok. 28%, dla C i D ok. 60%.
  • Zgodnie z oczekiwaniami największy wpływ na wartość współczynnika przewodzenia ciepła λ miała gęstość materiału. Najniższą wartość współczynnika λ zmierzono dla materiału o najmniejszej gęstości.

Literatura

  1. PN-EN ISO 12571:2002, "Cieplno-wilgotnościowe właściwości materiałów i wyrobów budowlanych. Określanie właściwości sorpcyjnych".
  2. I. Ickiewicz, W. Sarosiek, J. Ickiewicz, "Fizyka budowli, wybrane zagadnienia", Politechnika Białostocka, Białystok 2000.
  3. Instrukcja obsługi instrumentu Laser Comp FOX 314.
  4. Instrukcja obsługi miernika ALMEMO®2290-4.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!

Galeria zdjęć

Tytuł
przejdź do galerii

Komentarze

Powiązane

dr inż. Krzysztof Pawłowski prof. PBŚ Podstawowe zagadnienia fizyki cieplnej budowli w aspekcie wymagań prawnych (cz. 1)

Podstawowe zagadnienia fizyki cieplnej budowli w aspekcie wymagań prawnych (cz. 1) Podstawowe zagadnienia fizyki cieplnej budowli w aspekcie wymagań prawnych (cz. 1)

Od wielu lat przepisy prawne związane z procesami projektowania, wznoszenia i eksploatacji budynków wymuszają takie rozwiązania technologiczne i organizacyjne, w wyniku których nowo wznoszone budynki zużywają...

Od wielu lat przepisy prawne związane z procesami projektowania, wznoszenia i eksploatacji budynków wymuszają takie rozwiązania technologiczne i organizacyjne, w wyniku których nowo wznoszone budynki zużywają w trakcie eksploatacji coraz mniej energii na ogrzewanie, wentylację i przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Zmiany maksymalnej wartości współczynnika przenikania ciepła Umax. (dawniej kmax.) wpływają na wielkość zużycia energii w trakcie eksploatacji budynków.

mgr inż. Ireneusz Stachura Jak eliminować mostki cieplne w budynku?

Jak eliminować mostki cieplne w budynku? Jak eliminować mostki cieplne w budynku?

Planując budynek, czy to mieszkalny, czy o innej funkcji (np. biurowiec, hotel, szpital), projektant tworzy konkretną bryłę, która ma spełnić szereg funkcji – wizualną, funkcjonalną, ekonomiczną w fazie...

Planując budynek, czy to mieszkalny, czy o innej funkcji (np. biurowiec, hotel, szpital), projektant tworzy konkretną bryłę, która ma spełnić szereg funkcji – wizualną, funkcjonalną, ekonomiczną w fazie realizacji i eksploatacji – i zapewnić właściwe warunki do przebywania w tym budynku ludzi.

dr inż. Krzysztof Pawłowski prof. PBŚ Kształtowanie układu warstw materiałowych podłóg na stropach w budynkach

Kształtowanie układu warstw materiałowych podłóg na stropach w budynkach Kształtowanie układu warstw materiałowych podłóg na stropach w budynkach

Dobór układu warstw materiałowych podłóg na stropach w budynkach nie powinien być przypadkowy, ale oparty na szczegółowych obliczeniach i analizach w zakresie nośności i wytrzymałości, wymagań cieplno-wilgotnościowych,...

Dobór układu warstw materiałowych podłóg na stropach w budynkach nie powinien być przypadkowy, ale oparty na szczegółowych obliczeniach i analizach w zakresie nośności i wytrzymałości, wymagań cieplno-wilgotnościowych, izolacyjności akustycznej oraz ochrony przeciwpożarowej.

dr inż. Andrzej Konarzewski Panele architektoniczne do budownictwa komercyjnego

Panele architektoniczne do budownictwa komercyjnego Panele architektoniczne do budownictwa komercyjnego

W Europie do opisywania konstrukcji ścian osłonowych z płyt warstwowych w obustronnej okładzinie stalowej z rdzeniem izolacyjnym można wykorzystywać zapisy podane w normie PN-EN 13830.

W Europie do opisywania konstrukcji ścian osłonowych z płyt warstwowych w obustronnej okładzinie stalowej z rdzeniem izolacyjnym można wykorzystywać zapisy podane w normie PN-EN 13830.

mgr inż. Julia Blazy, prof. dr hab. inż. Łukasz Drobiec, dr hab. inż. arch. Rafał Blazy prof. PK Zastosowanie fibrobetonu z włóknami polipropylenowymi w przestrzeniach publicznych

Zastosowanie fibrobetonu z włóknami polipropylenowymi w przestrzeniach publicznych Zastosowanie fibrobetonu z włóknami polipropylenowymi w przestrzeniach publicznych

Beton to materiał o dużej wytrzymałości na ściskanie, ale około dziesięciokrotnie mniejszej wytrzymałości na rozciąganie. Ponadto charakteryzuje się kruchym pękaniem i nie pozwala na przenoszenie naprężeń...

Beton to materiał o dużej wytrzymałości na ściskanie, ale około dziesięciokrotnie mniejszej wytrzymałości na rozciąganie. Ponadto charakteryzuje się kruchym pękaniem i nie pozwala na przenoszenie naprężeń po zarysowaniu.

Redakcja miesięcznika IZOLACJE Tynki gipsowe w pomieszczeniach mokrych i łazienkach

Tynki gipsowe w pomieszczeniach mokrych i łazienkach Tynki gipsowe w pomieszczeniach mokrych i łazienkach

Dobór tynku wewnętrznego do pomieszczeń mokrych lub narażonych na wilgoć nie jest prosty. Takie pomieszczenia mają specjalne wymagania, a rodzaj pokrycia ścian wewnętrznych powinien uwzględniać trudne...

Dobór tynku wewnętrznego do pomieszczeń mokrych lub narażonych na wilgoć nie jest prosty. Takie pomieszczenia mają specjalne wymagania, a rodzaj pokrycia ścian wewnętrznych powinien uwzględniać trudne warunki panujące wewnątrz kuchni czy łazienki. Na szczęście technologia wychodzi inwestorom naprzeciw i efektywne położenie tynku gipsowego w mokrych i wilgotnych pomieszczeniach jest możliwe.

mgr inż. Maciej Rokiel System ETICS – skutki braku analizy dokumentacji projektowej (cz. 4)

System ETICS – skutki braku analizy dokumentacji projektowej (cz. 4) System ETICS – skutki braku analizy dokumentacji projektowej (cz. 4)

Artykuł jest kontynuacją publikacji zamieszczonych kolejno w numerach 3/2022, 4/2022 i 6/2022 miesięcznika IZOLACJE. W tej części skupimy się na tym, jak skutki braku analizy czy wręcz nieprzeczytania...

Artykuł jest kontynuacją publikacji zamieszczonych kolejno w numerach 3/2022, 4/2022 i 6/2022 miesięcznika IZOLACJE. W tej części skupimy się na tym, jak skutki braku analizy czy wręcz nieprzeczytania dokumentacji projektowej mogą wpłynąć na uszkodzenia systemu. Przez „przeczytanie” należy tu także rozumieć zapoznanie się z tekstem kart technicznych stosowanych materiałów.

dr inż. Pavel Zemene, przewodniczący Stowarzyszenia EPS w Republice Czeskiej Bezpieczeństwo pożarowe złożonych systemów izolacji cieplnej ETICS

Bezpieczeństwo pożarowe złożonych systemów izolacji cieplnej ETICS Bezpieczeństwo pożarowe złożonych systemów izolacji cieplnej ETICS

Do bezpieczeństwa pożarowego w budynkach przywiązuje się niezmiernie dużą wagę. Zagadnienie to jest ważne nie tylko ze względu na bezpieczeństwo użytkowników budynku, ale także ze względu na bezpieczną...

Do bezpieczeństwa pożarowego w budynkach przywiązuje się niezmiernie dużą wagę. Zagadnienie to jest ważne nie tylko ze względu na bezpieczeństwo użytkowników budynku, ale także ze względu na bezpieczną eksploatację budynków i ochronę mienia. W praktyce materiały i konstrukcje budowlane muszą spełniać szereg wymagań, związanych między innymi z podstawowymi wymaganiami dotyczącymi stabilności konstrukcji i jej trwałości, izolacyjności termicznej i akustycznej, a także higieny i zdrowia, czy wpływu...

mgr inż. Maciej Rokiel Jak układać płytki wielkoformatowe?

Jak układać płytki wielkoformatowe? Jak układać płytki wielkoformatowe?

Wraz ze wzrostem wielkości płytek (długości ich krawędzi) wzrastają wymogi dotyczące jakości materiałów, precyzji przygotowania podłoża oraz reżimu technologicznego wykonawstwa.

Wraz ze wzrostem wielkości płytek (długości ich krawędzi) wzrastają wymogi dotyczące jakości materiałów, precyzji przygotowania podłoża oraz reżimu technologicznego wykonawstwa.

dr inż. Krzysztof Pawłowski prof. PBŚ Właściwości cieplno-wilgotnościowe materiałów budowlanych (cz. 2)

Właściwości cieplno-wilgotnościowe materiałów budowlanych (cz. 2) Właściwości cieplno-wilgotnościowe materiałów budowlanych (cz. 2)

Proces wymiany ciepła przez przegrody budowlane jest nieustalony w czasie, co wynika ze zmienności warunków klimatycznych na zewnątrz budynku oraz m.in. nierównomierności pracy urządzeń grzewczych. Opis...

Proces wymiany ciepła przez przegrody budowlane jest nieustalony w czasie, co wynika ze zmienności warunków klimatycznych na zewnątrz budynku oraz m.in. nierównomierności pracy urządzeń grzewczych. Opis matematyczny tego procesu jest bardzo złożony, dlatego w większości rozwiązań inżynierskich stosuje się uproszczony model ustalonego przepływu ciepła.

mgr inż. Jarosław Stankiewicz Zastosowanie kruszyw lekkich w warstwach izolacyjnych

Zastosowanie kruszyw lekkich w warstwach izolacyjnych Zastosowanie kruszyw lekkich w warstwach izolacyjnych

Kruszywa lekkie są materiałem znanym od starożytności. Aktualnie wyrób ten ma liczną grupę odbiorców nie tylko we współczesnym budownictwie, ale i w innych dziedzinach gospodarki. Spowodowane to jest licznymi...

Kruszywa lekkie są materiałem znanym od starożytności. Aktualnie wyrób ten ma liczną grupę odbiorców nie tylko we współczesnym budownictwie, ale i w innych dziedzinach gospodarki. Spowodowane to jest licznymi zaletami tego wyrobu, takimi jak wysoka izolacyjność cieplna, niska gęstość, niepalność i wysoka mrozoodporność, co pozwala stosować go zarówno w budownictwie, ogrodnictwie, jak i innych branżach.

dr inż. Andrzej Konarzewski, mgr Marek Skowron, mgr inż. Mateusz Skowron Przegląd metod recyklingu i utylizacji odpadowej pianki poliuretanowo‑poliizocyjanurowej powstającej przy produkcji wyrobów budowlanych

Przegląd metod recyklingu i utylizacji odpadowej pianki poliuretanowo‑poliizocyjanurowej powstającej przy produkcji wyrobów budowlanych Przegląd metod recyklingu i utylizacji odpadowej pianki poliuretanowo‑poliizocyjanurowej powstającej przy produkcji wyrobów budowlanych

W trakcie szerokiej i różnorodnej produkcji wyrobów budowlanych ze sztywnej pianki poliuretanowo/poliizocyjanurowej powstaje stosunkowo duża ilość odpadów, które muszą zostać usunięte. Jak przeprowadzić...

W trakcie szerokiej i różnorodnej produkcji wyrobów budowlanych ze sztywnej pianki poliuretanowo/poliizocyjanurowej powstaje stosunkowo duża ilość odpadów, które muszą zostać usunięte. Jak przeprowadzić recykling odpadów z pianki?

Joanna Szot Rodzaje stropów w domach jednorodzinnych

Rodzaje stropów w domach jednorodzinnych Rodzaje stropów w domach jednorodzinnych

Strop dzieli budynek na kondygnacje. Jednak to nie jedyne jego zadanie. Ponadto ten poziomy element konstrukcyjny usztywnia konstrukcję domu i przenosi obciążenia. Musi także stanowić barierę dla dźwięków...

Strop dzieli budynek na kondygnacje. Jednak to nie jedyne jego zadanie. Ponadto ten poziomy element konstrukcyjny usztywnia konstrukcję domu i przenosi obciążenia. Musi także stanowić barierę dla dźwięków i ciepła.

P.P.H.U. EURO-MIX sp. z o.o. EURO-MIX – zaprawy klejące w systemach ociepleń

EURO-MIX – zaprawy klejące w systemach ociepleń EURO-MIX – zaprawy klejące w systemach ociepleń

EURO-MIX to producent chemii budowlanej. W asortymencie firmy znajduje się obecnie ponad 30 produktów, m.in. kleje, tynki, zaprawy, szpachlówki, gładzie, system ocieplania ścian na wełnie i na styropianie....

EURO-MIX to producent chemii budowlanej. W asortymencie firmy znajduje się obecnie ponad 30 produktów, m.in. kleje, tynki, zaprawy, szpachlówki, gładzie, system ocieplania ścian na wełnie i na styropianie. Zaprawy klejące EURO-MIX przeznaczone są do przyklejania wełny lub styropianu do podłoża z cegieł ceramicznych, betonu, tynków cementowych i cementowo­-wapiennych, gładzi cementowej, styropianu i wełny mineralnej w temperaturze od 5 do 25°C.

dr inż. Krzysztof Pawłowski prof. PBŚ Układy materiałowe wybranych przegród zewnętrznych w aspekcie wymagań cieplnych (cz. 3)

Układy materiałowe wybranych przegród zewnętrznych w aspekcie wymagań cieplnych (cz. 3) Układy materiałowe wybranych przegród zewnętrznych w aspekcie wymagań cieplnych (cz. 3)

Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych [1] wprowadziło od 31 grudnia 2020 r. nowe wymagania dotyczące izolacyjności cieplnej poprzez zaostrzenie wymagań w zakresie wartości granicznych współczynnika...

Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych [1] wprowadziło od 31 grudnia 2020 r. nowe wymagania dotyczące izolacyjności cieplnej poprzez zaostrzenie wymagań w zakresie wartości granicznych współczynnika przenikania ciepła Uc(max) [W/(m2·K)] dla przegród zewnętrznych oraz wartości granicznych wskaźnika zapotrzebowania na energię pierwotną EP [kWh/(m2·rok)] dla całego budynku. Jednak w rozporządzeniu nie sformułowano wymagań w zakresie ograniczenia strat ciepła przez złącza przegród zewnętrznych...

mgr inż. arch. Tomasz Rybarczyk Zastosowanie keramzytu w remontowanych stropach i podłogach na gruncie

Zastosowanie keramzytu w remontowanych stropach i podłogach na gruncie Zastosowanie keramzytu w remontowanych stropach i podłogach na gruncie

Są sytuacje i miejsca w budynku, w których nie da się zastosować termoizolacji w postaci wełny mineralnej lub styropianu. Wówczas w rozwiązaniach występują inne, alternatywne materiały, które nadają się...

Są sytuacje i miejsca w budynku, w których nie da się zastosować termoizolacji w postaci wełny mineralnej lub styropianu. Wówczas w rozwiązaniach występują inne, alternatywne materiały, które nadają się również do standardowych rozwiązań. Najczęściej ma to miejsce właśnie w przypadkach, w których zastosowanie styropianu i wełny się nie sprawdzi. Takim materiałem, który może w pewnych miejscach zastąpić wiodące materiały termoizolacyjne, jest keramzyt. Ten materiał ma wiele właściwości, które powodują,...

Sebastian Malinowski Kleje żelowe do płytek – właściwości i zastosowanie

Kleje żelowe do płytek – właściwości i zastosowanie Kleje żelowe do płytek – właściwości i zastosowanie

Kleje żelowe do płytek cieszą się coraz większą popularnością. Produkty te mają świetne parametry techniczne, umożliwiają szybki montaż wszelkiego rodzaju okładzin ceramicznych na powierzchni podłóg oraz...

Kleje żelowe do płytek cieszą się coraz większą popularnością. Produkty te mają świetne parametry techniczne, umożliwiają szybki montaż wszelkiego rodzaju okładzin ceramicznych na powierzchni podłóg oraz ścian.

dr inż. Krzysztof Pawłowski prof. PBŚ Projektowanie cieplne przegród stykających się z gruntem

Projektowanie cieplne przegród stykających się z gruntem Projektowanie cieplne przegród stykających się z gruntem

Dla przegród stykających się z gruntem straty ciepła przez przenikanie należą do trudniejszych w obliczeniu. Strumienie cieplne wypływające z ogrzewanego wnętrza mają swój udział w kształtowaniu rozkładu...

Dla przegród stykających się z gruntem straty ciepła przez przenikanie należą do trudniejszych w obliczeniu. Strumienie cieplne wypływające z ogrzewanego wnętrza mają swój udział w kształtowaniu rozkładu temperatur w gruncie pod budynkiem i jego otoczeniu.

Jacek Sawicki, konsultacja dr inż. Szczepan Marczyński – Clematis Źródło Dobrych Pnączy, prof. Jacek Borowski Roślinne izolacje elewacji

Roślinne izolacje elewacji Roślinne izolacje elewacji

Naturalna zieleń na elewacjach obecna jest od dawna. W formie pnączy pokrywa fasady wielu średniowiecznych budowli, wspina się po murach secesyjnych kamienic, nierzadko zdobi frontony XX-wiecznych budynków...

Naturalna zieleń na elewacjach obecna jest od dawna. W formie pnączy pokrywa fasady wielu średniowiecznych budowli, wspina się po murach secesyjnych kamienic, nierzadko zdobi frontony XX-wiecznych budynków jednorodzinnych czy współczesnych, nowoczesnych obiektów budowlanych, jej istnienie wnosi wyjątkowe zalety estetyczne i użytkowe.

mgr inż. Wojciech Rogala Projektowanie i wznoszenie ścian akustycznych w budownictwie wielorodzinnym na przykładzie przegród z wyrobów silikatowych

Projektowanie i wznoszenie ścian akustycznych w budownictwie wielorodzinnym na przykładzie przegród z wyrobów silikatowych Projektowanie i wznoszenie ścian akustycznych w budownictwie wielorodzinnym na przykładzie przegród z wyrobów silikatowych

Ściany z elementów silikatowych w ciągu ostatnich 20 lat znacznie zyskały na popularności [1]. Stanowią obecnie większość przegród akustycznych w budynkach wielorodzinnych, gdzie z uwagi na wiele źródeł...

Ściany z elementów silikatowych w ciągu ostatnich 20 lat znacznie zyskały na popularności [1]. Stanowią obecnie większość przegród akustycznych w budynkach wielorodzinnych, gdzie z uwagi na wiele źródeł hałasu izolacyjność akustyczna stanowi jeden z głównych czynników wpływających na komfort.

LERG SA Poliole poliestrowe Rigidol®

Poliole poliestrowe Rigidol® Poliole poliestrowe Rigidol®

Od lat obserwujemy dynamicznie rozwijający się trend eko, który stopniowo z mody konsumenckiej zaczął wsiąkać w coraz głębsze dziedziny życia społecznego, by w końcu dotrzeć do korzeni funkcjonowania wielu...

Od lat obserwujemy dynamicznie rozwijający się trend eko, który stopniowo z mody konsumenckiej zaczął wsiąkać w coraz głębsze dziedziny życia społecznego, by w końcu dotrzeć do korzeni funkcjonowania wielu biznesów. Obecnie marki, które chcą odnieść sukces, powinny oferować swoim odbiorcom zdecydowanie więcej niż tylko produkt czy usługę wysokiej jakości.

mgr inż. arch. Tomasz Rybarczyk Prefabrykacja w budownictwie

Prefabrykacja w budownictwie Prefabrykacja w budownictwie

Prefabrykacja w projektowaniu i realizacji budynków jest bardzo nośnym tematem, co przekłada się na duże zainteresowanie wśród projektantów i inwestorów tą tematyką. Obecnie wzrasta realizacja budynków...

Prefabrykacja w projektowaniu i realizacji budynków jest bardzo nośnym tematem, co przekłada się na duże zainteresowanie wśród projektantów i inwestorów tą tematyką. Obecnie wzrasta realizacja budynków z prefabrykatów. Można wśród nich wyróżnić realizacje realizowane przy zastosowaniu elementów prefabrykowanych stosowanych od lat oraz takich, które zostały wyprodukowane na specjalne zamówienie do zrealizowania jednego obiektu.

dr inż. Gerard Brzózka Płyty warstwowe o wysokich wskaźnikach izolacyjności akustycznej – studium przypadku

Płyty warstwowe o wysokich wskaźnikach izolacyjności akustycznej – studium przypadku Płyty warstwowe o wysokich wskaźnikach izolacyjności akustycznej – studium przypadku

Płyty warstwowe zastosowane jako przegrody akustyczne stanowią rozwiązanie charakteryzujące się dobrymi własnościami izolacyjnymi głównie w paśmie średnich, jak również wysokich częstotliwości, przy obciążeniu...

Płyty warstwowe zastosowane jako przegrody akustyczne stanowią rozwiązanie charakteryzujące się dobrymi własnościami izolacyjnymi głównie w paśmie średnich, jak również wysokich częstotliwości, przy obciążeniu niewielką masą powierzchniową. W wielu zastosowaniach wyparły typowe rozwiązania przegród masowych (np. z ceramiki, elementów wapienno­ piaskowych, betonu, żelbetu czy gipsu), które cechują się kilkukrotnie wyższymi masami powierzchniowymi.

dr hab. inż. Tomasz Tański, Roman Węglarz Prawidłowy dobór stalowych elementów konstrukcyjnych i materiałów lekkiej obudowy w środowiskach korozyjnych według wytycznych DAFA

Prawidłowy dobór stalowych elementów konstrukcyjnych i materiałów lekkiej obudowy w środowiskach korozyjnych według wytycznych DAFA Prawidłowy dobór stalowych elementów konstrukcyjnych i materiałów lekkiej obudowy w środowiskach korozyjnych według wytycznych DAFA

W świetle zawiłości norm, wymogów projektowych oraz tych istotnych z punktu widzenia inwestora okazuje się, że problem doboru właściwego materiału staje się bardzo złożony. Materiały odpowiadające zarówno...

W świetle zawiłości norm, wymogów projektowych oraz tych istotnych z punktu widzenia inwestora okazuje się, że problem doboru właściwego materiału staje się bardzo złożony. Materiały odpowiadające zarówno za estetykę, jak i przeznaczenie obiektu, m.in. w budownictwie przemysłowym, muszą sprostać wielu wymogom technicznym oraz wizualnym.

Wybrane dla Ciebie

Odkryj trendy projektowania elewacji »

Odkryj trendy projektowania elewacji » Odkryj trendy projektowania elewacji »

Jak estetycznie wykończyć ściany - wewnątrz i na zewnątrz? »

Jak estetycznie wykończyć ściany - wewnątrz i na zewnątrz? » Jak estetycznie wykończyć ściany - wewnątrz i na zewnątrz? »

Przeciekający dach? Jak temu zapobiec »

Przeciekający dach? Jak temu zapobiec » Przeciekający dach? Jak temu zapobiec »

Dach biosolarny - co to jest? »

Dach biosolarny - co to jest? » Dach biosolarny - co to jest? »

Zobacz, które płyty termoizolacyjne skutecznie ochronią dom przed zimnem »

Zobacz, które płyty termoizolacyjne skutecznie ochronią dom przed zimnem » Zobacz, które płyty termoizolacyjne skutecznie ochronią dom przed zimnem »

Jak poprawić izolacyjność akustyczną ścian murowanych »

Jak poprawić izolacyjność akustyczną ścian murowanych »  Jak poprawić izolacyjność akustyczną ścian murowanych »

Wszystko, co powinieneś wiedzieć o izolacjach natryskowych »

Wszystko, co powinieneś wiedzieć o izolacjach natryskowych » Wszystko, co powinieneś wiedzieć o izolacjach natryskowych »

Przekonaj się, jak inni izolują pianką poliuretanową »

Przekonaj się, jak inni izolują pianką poliuretanową » Przekonaj się, jak inni izolują pianką poliuretanową »

Na czym polega fenomen technologii białej wanny »

Na czym polega fenomen technologii białej wanny » Na czym polega fenomen technologii białej wanny »

Podpowiadamy, jak wybrać system ociepleń

Podpowiadamy, jak wybrać system ociepleń Podpowiadamy, jak wybrać system ociepleń

Podpowiadamy, jak skutecznie przeprowadzić renowacje piwnicy »

Podpowiadamy, jak skutecznie przeprowadzić renowacje piwnicy » Podpowiadamy, jak skutecznie przeprowadzić renowacje piwnicy »

300% rozciągliwości membrany - TAK! »

300% rozciągliwości membrany - TAK! » 300% rozciągliwości membrany - TAK! »

Copyright © 2004-2019 Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa, nr KRS: 0000537655. Wszelkie prawa, w tym Autora, Wydawcy i Producenta bazy danych zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów zabronione. Korzystanie z serwisu i zamieszczonych w nim utworów i danych wyłącznie na zasadach określonych w Zasadach korzystania z serwisu.
Portal Budowlany - Izolacje.com.pl

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim urządzeniu końcowym. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień przeglądarki dotyczących cookies. Nim Państwo zaczną korzystać z naszego serwisu prosimy o zapoznanie się z naszą polityką prywatności oraz Informacją o Cookies. Więcej szczegółów w naszej Polityce Prywatności oraz Informacji o Cookies. Administratorem Państwa danych osobowych jest Grupa MEDIUM Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Sp.K., nr KRS: 0000537655, z siedzibą w 04-112 Warszawa, ul. Karczewska 18, tel. +48 22 810-21-24, właściciel strony www.izolacje.com.pl. Twoje Dane Osobowe będą chronione zgodnie z wytycznymi polityki prywatności www.izolacje.com.pl oraz zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r i z Ustawą o ochronie danych osobowych Dz.U. 2018 poz. 1000 z dnia 10 maja 2018r.