Klasyfikacja akustyczna budynków mieszkalnych i ocena jakości akustycznej terenu - nowe propozycje normalizacyjne

Dotychczas opublikowano zaktualizowaną część trzecią określającą wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych [1] oraz zupełnie nową część czwartą dotyczącą warunków pogłosowych i zrozumiałości mowy w pomieszczeniach [2].

Obecnie toczą się prace nad nowelizacją części drugiej, dotyczącej dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach, a także nad nową piątą częścią normy pod tytułem "Wymagania dotyczące budynków mieszkalnych o podwyższonym standardzie akustycznym oraz zasady ich klasyfikacji".

Na poziom komfortu akustycznego składa się kilka czynników związanych z izolacyjnością przegród budowlanych oraz hałasem przenikającym do wnętrza pomieszczeń. Kluczowe znaczenie ma izolacyjność przegród międzymieszkaniowych, ścian i stropów, która powinna zapewnić poczucie prywatności we własnym mieszkaniu oraz dawać pewną swobodę zachowania, bez nadmiernego skrępowania i obaw, że zaburza się spokój sąsiadów.

Zobacz też: Ochrona akustyczna w budynkach >>>

W przypadku ścian oceniana jest izolacyjność od dźwięków powietrznych, natomiast w przypadku stropów - izolacyjność od dźwięków powietrznych i izolacyjność od dźwięków uderzeniowych.

Z doświadczeń ITB wynika, że skargi i negatywne oceny częściej dotyczą dźwięków uderzeniowych [3], a ponieważ rozprzestrzeniają się one we wszystkich kierunkach, występujące problemy są w wielu przypadkach związane z działaniem pomieszczeń usługowych znajdujących się na parterze, które są użytkowane w inny, bardziej dokuczliwy sposób niż mieszkania.

W ocenie jakości akustycznej budynku istotną rolę odgrywa również hałas dobiegający z zewnątrz, który jest związany najczęściej z komunikacją drogową, a także ruchem kolejowym, lotniczym itp., w zależności od konkretnej lokalizacji. Zgodnie z formalnymi wymaganiami hałas ten jest oceniany w pomieszczeniu przy zamkniętych oknach i drzwiach, chociaż w rzeczywistości, przy stosowanym powszechnie grawitacyjnym systemie wentylacji, okna w budynkach mieszkalnych pozostają otwarte lub uchylone przez znaczną część roku.

Zakres normy PN-B-02151

Nowa, piąta część normy PN-B-02151 będzie dotyczyła budynków mieszkalnych o podwyższonym standardzie akustycznym. Zgodnie z przyjętymi założeniami zostaną opracowane kryteria oceny jakości akustycznej budynków oraz zasady ich klasyfikacji. Pozwoli to na zróżnicowanie oferowanych na rynku mieszkań oraz umożliwi klientowi pewien wybór, stosownie do jego potrzeb, oczekiwań i możliwości.

Należy się spodziewać, że znaczna część nabywców zaakceptuje większą cenę mieszkania o wyższej klasie, jeżeli będzie z nią związana gwarancja wyższej jakości akustycznej. Wprowadzenie klasyfikacji będzie miało również wpływ na rynek materiałów budowlanych, wprowadzi element konkurencji oraz zadziała stymulująco na poszukiwania nowych, lepszych pod względem akustycznym rozwiązań.

Klasyfikacja akustyczna uwzględni wszystkie istotne parametry budynku, jednak nie będzie się odnosiła do warunków akustycznych panujących na zewnątrz, na balkonach i tarasach itp. Jakość akustyczną środowiska zewnętrznego trudno jest włączyć w ocenę samego budynku, ponieważ nie zależy ona od zastosowanych rozwiązań konstrukcyjnych i materiałowych, a jedynie od lokalizacji, która stwarza określone uwarunkowania, ale dla konkretnej inwestycji jest czynnikiem niezależnym, niejako narzuconym z zewnątrz.

Środowisko zamieszkania, zwłaszcza w przypadku budynków o podwyższonym standardzie akustycznym, nie ogranicza się jednak tylko do szczelnie odizolowanych od zewnętrznych wpływów pomieszczeń. Co prawda budynek wysokiej klasy może być zaprojektowany i użytkowany bez konieczności otwierania okien, korzystania z balkonu itp., jednak możliwość kontaktu z bezpośrednim otoczeniem i jakość tego otoczenia w znacznym stopniu wpływa na ogólną ocenę całej nieruchomości.

Koncepcja rozbudowy normy PN-B-02151 zakłada w kolejnym etapie uzupełnienie opracowywanej obecnie klasyfikacji akustycznej samych budynków mieszkalnych odrębną częścią określającą zasady oceny akustycznej terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe. Wspólna ocena jakości akustycznej samego budynku w połączeniu z oceną warunków zewnętrznych występujących w danej lokalizacji zapewni już pełną informację o jakości środowiska zamieszkania i rzeczywistej wartości nieruchomości lub pojedynczych mieszkań.

Opracowane zasady oceny, w formie klasyfikacji akustycznej terenów inwestycyjnych, mogą się również przyczynić do uporządkowania relacji między przepisami budowlanymi a wymaganiami środowiskowymi obowiązującymi w zakresie ochrony przed hałasem. Występujące obecnie niespójność i brak symetrii w stosowaniu tych przepisów stanowią coraz większe utrudnienie w prowadzeniu inwestycji budowlanych.

Przepisy środowiskowe dotyczące ochrony przed hałasem

W obecnych przepisach środowiskowych dotyczących ochrony przed hałasem została postawiona ostra granica między spełnieniem a niespełnieniem warunków dopuszczalnych [4, 5]. Oznacza to, że poziom hałasu występujący na rozpatrywanym terenie jest zgodny z wymaganiami lub nie, a w konsekwencji teren ten nadaje się pod określoną funkcję lub się nie nadaje.

Z punktu widzenia budownictwa mieszkaniowego, zwłaszcza realizowanego na obszarach zurbanizowanych, ta sytuacja jest jednak znacznie bardziej złożona. Na hałaśliwych terenach często znajduje się już istniejąca zabudowa mieszkaniowa, a także są tam podejmowane nowe inwestycje bez względu na spełnienie bądź niespełnienie wartości dopuszczalnych określonych przepisami środowiskowymi.

W obrębie dużej aglomeracji na stosunkowo niewielkim obszarze mogą obok siebie występować tereny całkiem ciche oraz szczególnie głośne. Skala tego zróżnicowania jest bardzo duża, przede wszystkim w zakresie poniżej wartości dopuszczalnych, ale występuje ono również powyżej tych wartości - wystarczy spojrzeć na mapę hałasu któregoś z dużych miast.

Dowiedz się więcej o akustyce wnętrz budynków szkolnych »

Dopuszczalny poziom hałasu środowiskowego w różnych okresach wielokrotnie ulegał zmianom, często pod wpływem ­zewnętrznych pozaakustycznych uwarunkowań. Analizując te zmiany, a także duże zróżnicowanie wartości dopuszczalnych obowiązujących w różnych państwach unijnych, można dojść do wniosku, że granica postawiona między spełnieniem a niespełnieniem wymagań akustycznych w środowisku znacznie się rozmywa [6].

Należy wyraźnie rozróżnić warunki progowe, których spełnienie jest konieczne ze względu na ochronę zdrowia osób eksponowanych na hałas, od wartości wskazujących określony poziom komfortu akustycznego, decydujących o jakości i klasie użytkowej danego terenu w nawiązaniu do jego faktycznej lub zamierzonej funkcji.