Szary styropian w systemach ETICS

Nadchodzące lata przyniosą zmiany w zakresie wymagań izolacyjności termicznej przegród zewnętrznych budynków. Na 2017 r. i 2021 r. zaplanowano dalsze obniżenie minimalnych wartości współczynnika przenikania ciepła, przede wszystkim ścian i stropodachów, co oznacza zwiększenie izolacyjności termicznej.

Zgodnie z nowelizacją ustawy Prawo budowlane [1] zmiany te dotyczą zarówno nowo wznoszonych budynków, jak i tych podlegających termomodernizacji.

Wspomniany harmonogram, wraz z pierwszym etapem wprowadzonym w 2014 r., podano w Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie [2]. W TABELI 1 przedstawiono aktualne i docelowe minimalne grubości izolacji styropianowej przykładowych rozwiązań.

Zalety szarego styropianu

Grubość termoizolacji wpływa na grubość całej przegrody (w tym przypadku ściany zewnętrznej), która może osiągać znaczne wartości. Wzrost grubości ściany zewnętrznej przekłada się również na grubość ościeży otworów okiennych, co ma duże znaczenie dla efektywnego doświetlenia pomieszczeń wewnątrz budynku.

Alternatywą dla standardowego styropianu i innych materiałów do izolacji fasad w systemach ociepleń stają się szare płyty styropianowe - o obniżonej wartości współczynnika przewodzenia ciepła.

Wartości współczynnika λ standardowych, białych płyt styropianowych wynoszą od 0,038 W/(m·K) do nawet 0,045 W/(m·K) (Polskie Stowarzyszenie Producentów Styropianu do ocieplania ścian zewnętrznych zaleca płyty o λ nie wyższej niż 0,040 W/(m·K)).

Tymczasem szare płyty styropianowe osiągają wartość współczynnika λ na poziomie 0,031 W/(m·K), co efektywnie pozwala zredukować grubość izolacji [o co najmniej 20% w stosunku do płyt o λ = 0,040 W/(m·K)].

Lepsze właściwości termiczne szarego styropianu niż standardowych białych płyt osiągane są dzięki ograniczeniu strat ciepła, do jakich dochodzi w wyniku promieniowania.

Szare zabarwienie płyt, które jest wynikiem zastosowania polistyrenu spienialnego z dodatkami uszlachetniającymi w postaci grafitu, sadzy lub związków aluminium, powoduje odbijanie lub pochłanianie promieniowania podczerwonego. Skutkiem jest znaczne obniżenie wartości współczynnika przewodzenia ciepła tego materiału.

Poza obniżoną wartością współczynnika λ szare płyty charakteryzują się właściwymi dla wymagań ETICS parametrami fizyko-mechanicznymi, co czyni je w pełni kompatybilnymi z systemem ociepleń. Umożliwiają ograniczenie grubości izolacji przy spełnieniu parametrów cieplnych przegrody wymaganych w najbliższych latach (TABELA 2).

Aplikacja szarego styropianu

Systemy ETICS z płytami styropianowymi to od lat zdecydowanie najczęstszy sposób ocieplenia ścian zewnętrznych. Podstawą tej metody jest kompatybilność odpowiednio dobranych przez systemodawcę wyrobów, tworzących układ warstw, w którym każda pełni konkretne funkcje.

Podstawowym zadaniem warstwy izolacji w postaci płyt styropianowych jest uzyskanie odpowiednio wysokiego oporu cieplnego R [(m²·K)/W], a przez to zapewnienie właściwej izolacyjności termicznej ocieplenia.

Przydatność płyt styropianowych do ETICS jest jednak określona również innymi cechami fizyko-mechanicznymi, których minimalne wartości określono w stosownym dokumencie odniesienia systemu.

Z punktu widzenia założonych właściwości całego ETICS nie ma więc znaczenia, czy w systemie zostaną zastosowane płyty styropianowe białe, szare czy jakiekolwiek inne.

Znaczenie ma bowiem jedynie to, czy poziomy i klasy deklarowanych parametrów tego wyrobu są zgodne z wartościami podanymi we właściwej ocenie technicznej systemu, w którym mają być zastosowane.

Na polskim rynku dostępne są już systemy ETICS, w których wymagane kryteria izolacyjności termicznej - ze względu na wartość współczynnika przewodzenia ciepła λ [W/(m·K)] założonej izolacji - spełniają wyłącznie szare płyty styropianowe. Są to systemy przeznaczone przede wszystkim do budownictwa o niskim zapotrzebowaniu na energię.

Gdy niespełna dziesięć lat temu szare płyty styropianowe pojawiły się w ofercie producentów styropianu, po kilku zastosowaniach w środowisku wykonawców utarło się przekonanie, że wymagają one specjalnego podejścia. Jak się szybko okazało, wynikało to z niestosowania się do zaleceń systemodawcy i producenta płyt.

Zalecenia realizacji ETICS, poprzednio nazywanego Bezspoinowym Systemem Ocieplania, czy jeszcze wcześniej metodą lekką mokrą, dotyczące tzw. reżimu aplikacyjnego, od samego początku były wyraźnie zdefiniowane - w pierwszych instrukcjach ITB w latach 90. (i w późniejszych wydaniach), w zaleceniach i kartach technicznych systemodawców czy w wydawnictwach Stowarzyszenia na Rzecz Systemów Ociepleń.

Odstępstwa od tych zaleceń są niezgodne z przepisami i trudno je usprawiedliwiać faktem, że przy użyciu białego styropianu nieprawidłowe postępowanie czasem nie rodzi konsekwencji.

Reżim aplikacyjny przy realizacji ETICS z płytami styropianowymi jest w zasadzie taki sam zarówno przy zastosowaniu płyt szarych, jak i standardowych i wynika on z cech samych wyrobów wchodzących w skład systemu oraz z potrzeby zapewnienia odpowiednich warunków dojrzewania i stabilizacji procesów wilgotnościowych zachodzących w kolejnych etapach realizacji ETICS.

Wśród podstawowych zaleceń poprawnego wykonania ETICS do płyt styropianowych odnoszą się następujące:

• płyty styropianowe z powodu wrażliwości na działanie czynników zewnętrznych powinny być składowane w sposób zapewniający ich ochronę przed działaniem warunków atmosferycznych, promieni ultrafioletowych, materiałów zawierających rozpuszczalniki itp., mogących mieć wpływ na pogorszenie parametrów;
• osłony ochronne na rusztowaniach pozwalają zapewnić właściwe warunki aplikacji oraz zabezpieczenie dopiero co wykonanych warstw systemu w fazie ich wiązania, a także samych materiałów będących jego elementami.
  
  Płyty styropianowe również na etapie zabudowy potrzebują tego typu ochrony - szczególnie płyty szare, które ze względu na ciemny kolor absorbują więcej promieni słonecznych (powierzchnie bardziej się nagrzewają).
  
  Związane jest to z powszechnym zjawiskiem fizycznym dotyczącym tzw. współczynnika odbicia światła HBW. W przypadku szarych płyt wartość HBW jest na stosunkowo niskim poziomie, co może powodować powstawanie okresowych naprężeń termicznych na powierzchni tych płyt, do czasu zakrycia ich kolejną warstwą systemu;
• do przyklejenia płyt styropianowych w przypadku typowych podłoży budowlanych używa się fabrycznie przygotowanych zapraw klejących.
  
  Zaprawę klejącą należy przygotować według zaleceń producenta zapisanych w instrukcjach i kartach technicznych. Nakładanie kleju na płytę styropianową powinno być wykonane metodą obwodowo-punktową. Naniesiona zaprawa powinna stanowić ok. 40% efektywnej powierzchni płyty mocowanej do podłoża.
  
  Można również pokryć klejem całą powierzchnię płyty za pomocą pac grzebieniowych. Do przyklejenia płyt styropianowych odpowiednie są także nisko rozprężne kleje poliuretanowe, o ile są one uwzględnione w specyfikacji technicznej danego systemu. Stosowanie tego typu klejów poliuretanowych do styropianu powinno być zgodne z zaleceniami producenta zapisanymi w instrukcjach i kartach technicznych;
• wykonanie warstwy zbrojonej powinno nastąpić w najkrótszym możliwym czasie po przyklejeniu płyt styropianowych (z zachowaniem tzw. okresu karencji), po odpowiednim przygotowaniu powierzchni (przeszlifowaniu tarką do styropianu lub grubym papierem ściernym wszelkich uskoków i nierówności). Jeśli w izolacji są widoczne szczeliny, należy je najpierw wypełnić (np. odpowiednią pianą poliuretanową).

Z analizy najczęściej zgłaszanych problemów dotyczących trudności aplikacyjnych szarych płyt styropianowych czy ich zachowania po przyklejeniu do ściany można stwierdzić, że trudności dotyczyły sytuacji, w których zbagatelizowano zalecenia systemodawcy i producenta płyt styropianowych w zakresie warunków przechowywania i aplikacji.

Od kilku lat zauważalny jest jednak wzrost świadomości środowiska wykonawców dotyczącej aplikacji szarych płyt styropianowych, stąd zgłaszane problemy odnoszą się częściej do sytuacji, w których ocieplenie ścian zewnętrznych realizowane jest w systemie gospodarczym.

Rozwiązania ETICS z szarym styropianem w Polsce i na rynku europejskim

Głosy środowiska wykonawców na temat rygorów aplikacyjnych wynikających z kolorystyki tego rodzaju płyt przyczyniają się do dalszego rozwoju technologicznego płyt styropianowych z dodatkami uszlachetniającymi.

W ofercie można znaleźć (określane jako przeznaczone do zastosowania w ETICS) szare płyty styropianowe, których powierzchnia zewnętrzna jest dodatkowo zabezpieczona przed bezpośrednim oddziaływaniem czynników zewnętrznych specjalną cienką powłoką ochronną w jasnym kolorze lub której zewnętrzną część stanowi kilkumilimetrowa warstwa białego styropianu.

Warto jednak zaznaczyć, że chociaż rozwiązania takie ułatwiają stosowanie tego rodzaju płyt styropianowych, nie zwalniają one wykonawcy z zachowania wymaganego reżimu aplikacyjnego.

Ze względu na rosnące wymagania dotyczące budownictwa - w szczególności w zakresie oszczędności energii, można się spodziewać, że udział szarego styropianu w rynku ociepleń (a co za tym idzie w systemach ETICS) oraz zapotrzebowanie na ten materiał będą rosły. Trend ten widoczny jest na polskim rynku szczególnie wyraźnie w ostatnich latach.

Szacuje się, że udział szarych płyt styropianowych przeznaczonych do ETICS to nawet 20% z całości, jaka w 2014 r. została zabudowana na ścianach budynków w Polsce. Warto zwrócić uwagę, że tendencja ta jest obecna również na innych rynkach europejskich: w Austrii, Szwajcarii czy Niemczech, gdzie ETICS na styropianie został wręcz zdominowany przez szare płyty.

Literatura

1. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (DzU 1994 nr 89 poz. 414).
2. Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU 2013 poz. 926).

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!