Zmiany prawne dotyczące wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu

Rozporządzenie nadaje obligatoryjny charakter oznakowaniu CE w przypadku, gdy istnieje norma zharmonizowana wyrobu (gdy wyrób objęty jest zharmonizowaną specyfikacją techniczną - normą zharmonizowaną lub europejską oceną techniczną).

Producent deklaruje właściwości użytkowe wyrobu przy jego wprowadzaniu do obrotu i umieszcza na nim oznakowanie CE. W przypadku braku takiego dokumentu pozostawia natomiast swobodę działania państwom członkowskim.

Rozporządzenie CPR [1] wprowadziło kilka kluczowych zmian systemowych, powodujących potrzebę dokonania zmian przez państwa członkowskie w dokumentach prawa krajowego, celem zachowania spójności z przepisami europejskimi.

Nowelizacja ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o wyrobach budowlanych oraz ustawy o systemie oceny zgodności [3] wprowadziła niezbędne modyfikacje systemowe, a mianowicie:

• określono zasady wprowadzania do obrotu lub udostępniania na rynku krajowym wyrobów budowlanych objętych systemem europejskim zgodnie z CPR [1]
  - dostosowano terminologię i nazewnictwo,
  - określono zasady wyznaczenia Jednostek Oceny Technicznej (JOT),
  - wprowadzono deklarację właściwości użytkowych,
• określono właściwości organów w zakresie wykonywania zadań administracyjnych i ich obowiązków wyni-kających z rozporządzenia CPR [1],
• wyznaczono punkt kontaktowy ds. wyrobów budowlanych - punkt prowadzony w GUNB,
• dostosowano przepisy ustawy o systemie oceny zgodności do rozporządzenia CPR [1].

Definicja wyrobu budowlanego

1) spełnienie wymagań podstawowych dotyczących:

a) bezpieczeństwa konstrukcji,
b) bezpieczeństwa pożarowego,
c) bezpieczeństwa użytkowania,
d) odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska,
e) ochrony przed hałasem i drganiami,f) odpowiedniej charakterystyki energetycznej budynku oraz racjonalizacji użytkowania energii;

2) warunki użytkowe zgodne z przeznaczeniem obiektu, w szczególności w zakresie:

a) zaopatrzenia w wodę i energię elektryczną oraz, odpowiednio do potrzeb, w energię cieplną i paliwa, przy założeniu efektywnego wykorzystania tych czynników,
b) usuwania ścieków, wody opadowej i odpadów;

2a) możliwość dostępu do usług telekomunikacyjnych, w szczególności w zakresie szerokopasmowego dostępu do internetu;

 3) możliwość utrzymania właściwego stanu technicznego;

Ustawa Prawo budowlane [4] posługuje się pojęciem wyrobu, natomiast ustawa o wyrobach budowlanych - pojęciem wyrobu budowlanego. Warto mieć na uwadze korelacje tych dwóch definicji. Obiekt budowlany powinien być wykonany z wyrobów, w tym wyrobów budowlanych (nie każdy wyrób jest wyrobem budowlanym, np. nie jest nim kaloryfer).

Schemat wprowadzania wyrobu budowlanego do obrotu

Na RYS. 1 przedstawiono schemat wprowadzania wyrobu budowlanego do obrotu.

Zasady wprowadzania wyrobów budowlanych do obrotu i udostępniania na rynku krajowym określa ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych [5]. Zgodnie z art. 5 tej ustawy wyrób budowlany objęty normą zharmonizowaną lub zgodny z wydaną dla niego europejską oceną techniczną może być wprowadzony do obrotu wyłącznie zgodnie z rozporządzeniem CPR [1].

Zgodnie z art. 4 ust. 1 tego dokumentu deklaracja właściwości użytkowych wyrobu budowlanego jest sporządzana przez jego producenta wyłącznie w przypadku, kiedy wyrób objęty jest normą zharmonizowaną, o której mowa w art. 17 ust 1 ww. rozporządzenia, lub jest zgodny z wydaną dla niego europejską oceną techniczną.

Przy czym uzyskanie takiej oceny nie jest dla producenta obowiązkowe (dobrowolne, jeśli nie ma normy zharmonizowanej, a producent chce znakować swój wyrób CE i udostępniać go w krajach UE).

System europejski i krajowy

W art. 8 ustawy o wyrobach [5] podano, że oznakowanie wyrobu budowlanego znakiem budowlanym jest dopuszczalne, jeżeli producent mający siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego upoważniony przedstawiciel dokonał oceny zgodności i wydał, na swoją wyłączną odpowiedzialność, krajową deklarację zgodności z Polską Normą wyrobu albo aprobatą techniczną.

Szczegółowe zasady deklarowania zgodności zawierają przepisy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym [7].

Należy również pamiętać, że niezależnie od dokonanej oceny zgodności, wyroby budowlane mające kontakt z wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi powinny przed wprowadzeniem do obrotu uzyskać atest PZH, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi [8].

Zgodnie z art. 5 ustawy o wyrobach budowlanych [5] wyrób budowlany nieobjęty zharmonizowanymi specyfikacjami technicznymi (normami zharmonizowanymi i europejskimi dokumentami oceny) może być wprowadzony do obrotu lub udostępniony na rynku krajowym, jeżeli został oznakowany znakiem budowlanym, albo w ramach zasady wzajemnego uznawania, tzn. jeżeli został legalnie wprowadzony do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej (zgodnie z prawodawstwem krajowym danego państwa UE), a jego właściwości użytkowe umożliwiają spełnienie wymagań podstawowych przez obiekty budowlane zaprojektowane i budowane w sposób określony w przepisach techniczno-budowlanych oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej (przykładowo, drzwi przeciwpożarowe wprowadzone do obrotu w Niemczech mogą zostać wbudowane w obiekt w Polsce w oparciu o wzajemne uznawanie, jeśli spełniają wymagania dotyczące odporności pożarowej, np. EI 30, zawarte w warunkach technicznych).

Na RYS. 2 zamieszczono schemat obrazujący system europejski i krajowy.

Przepisy rozporządzenia CPR [1] we wszystkich państwach członkowskich stosuje się wprost i nie wymagają one żadnych zmian w systemie krajowych aktów prawnych. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych wyrób budowlany objęty normą zharmonizowaną albo zgodny z wydaną dla niego europejską oceną techniczną może być wprowadzony do obrotu wyłącznie zgodnie z rozporządzeniem CPR [1], natomiast zgodnie z art. 4 i 6 producent wyrobu budowlanego objętego normą zharmonizowaną albo wyrobu budowlanego zgodnego z wydaną dla niego europejską oceną techniczną zobowiązany jest przed jego wprowadzeniem do sporządzenia deklaracji właściwości użytkowych oraz oznakowania znakiem CE stosownie do art. 8 i 9 przedmiotowego rozporządzenia.

Wraz z wyrobem budowlanym udostępnionym na rynku krajowym przekazuje się informacje o jego właściwościach użytkowych, oznaczonych zgodnie z przepisami państwa, w którym wyrób został wprowadzony do obrotu, instrukcje stosowania i obsługi oraz informacje dotyczące zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa, jakie wyrób ten stwarza podczas stosowania i użytkowania.

Z każdym wyrobem udostępnianym na rynku z oznakowaniem CE dostarczana jest kopia deklaracji właściwości użytkowych na zasadach określonych w art. 7 tego rozporządzenia. Taki dokument powinien otrzymać kierownik budowy od dostawcy wyrobu budowlanego, a kupujący od sprzedawcy, dystrybutora albo importera.

15 maja 2015 r. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych oraz ustawy Prawo budowlane [8] (zmieniona i przyjęta przez Sejm 24 czerwca 2015 r. w oparciu o poprawki rekomendowane przez Senat), która ustanawia podobne zasady wprowadzania na rynek wyrobów budowlanych do regulacji zawartych w CPR [1], oraz ujednolicenie obowiązków podmiotów gospodarczych w zakresie wyrobów budowlanych oznakowanych znakiem budowlanym, podobnie jak w przypadku wyrobów oznakowanych CE, a także określenie instrumentów dających legitymację umożliwiającą sprawniejsze działania organów nadzoru budowlanego (GINB, WINB-y) w zakresie kontroli wyrobów budowlanych.

Na RYS. 3 przedstawiono obecnie obowiązujące zasady w systemie europejskim i krajowym oraz zasady po wprowadzeniu procedowanych zmian w Sejmie.

Zmiany w systemie krajowym

Krajowy system wprowadzania do obrotu lub udostępniania na rynku krajowym wyrobów budowlanych wprowadza:

• krajową deklarację właściwości użytkowych (odpowiednik deklaracji właściwości użytkowych, o której mowa w art. 8 ust. 1 rozporządzenia CPR [1]),
• krajową ocenę techniczną (odpowiednik europejskiej oceny technicznej) wydawaną przez krajowe Jed-nostki Oceny Technicznej wyznaczane na podobnych zasadach jak europejskie Jednostki Oceny Technicznej,
• system oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych wyrobów budowlanych (odpowiednik syste-mów europejskich określonych w zał. V do rozporządzenia CPR [1]); delegacja ustawowa do wydania rozpo-rządzenia określającego systemy oceny wyrobów budowlanych,
• określenia analogiczne jak w rozporządzeniu CPR [1] - obowiązki w zakresie wprowadzania do obrotu lub udostępniania na rynku krajowym wyrobów budowlanych ze znakiem budowlanym w odniesieniu do:
• producentów wyrobów budowlanych,
• upoważnionych przedstawicieli producentów,
• importerów,
• sprzedawców.
• rozszerzenie uprawnień Głównego Inspektora w zakresie koordynacji działań wojewódzkich inspektorów nadzoru budowlanego i Głównego Inspektora Nadzoru Budowlanego,
• publikowanie wyników badań kontrolnych wyrobów budowlanych w Biuletynie Informacji Publicznej Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego,
• zróżnicowanie sankcji karnych w zależności od stopnia zagrożenia wywołanego naruszeniem przepisów ustawy, w tym możliwość nakładania mandatów,
• wprowadzenie możliwości nieodpłatnego pobierania do badań próbek wyrobów budowlanych u sprzedawcy, a także próbek wyrobów składowanych na placach budowy, jeżeli powstająca tam inwestycja jest na sprzedaż, czyli w ramach prowadzonej przez inwestora działalności gospodarczej, a także obiektów budowlanych powstających z pieniędzy publicznych.

Literatura

1. Rozporządzenie nr 305/2011 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę 89/106/EWG (DzUrz L. 88 z 4.4.2011, s. 5-43).
2. Dyrektywa Rady 89/106/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych Państw Członkowskich odnoszących się do wyrobów budowlanych (DzUrz L. 40 z 11.2.1989, s. 12-26).
3. Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych oraz ustawy o systemie oceny zgodności (DzU z 2013, poz. 898).
4. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (DzU z 1994 r. nr 89, poz. 414 ze zm.).
5. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (DzU z 2004 nr 92 poz. 881) i rozporządzenia wykonawcze do ustawy.
6. Dyrektywa 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 22 czerwca 1998 r. ustanawiająca procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych.
7. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 11 sierpnia 2004 r., w sprawie sposobów deklarowania zgodności wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich znakiem budowlanym (DzU z 2006 nr 245, poz. 1782).
8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r., w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (DzU z 2010 nr 72, poz. 466).
9. Ustawa o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych oraz ustawy Prawo budowlane (druk sejmowy 2493) uchwalona na pos. nr 92 dnia 15.05.2015.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!