Uszczelnianie istniejących budynków od wewnątrz

Wykonanie wtórnej hydroizolacji przyziemnej części budynku od zewnątrz nie jest możliwe np.:

• w przypadku zabudowy szeregowej, bliźniaczej lub innych obszarów gęsto zabudowanych,
• dużego zagęszczenia przewodów instalacyjnych w bezpośrednim sąsiedztwie budynku,
• konieczności zajęcia pasa ruchu i związanych z tym kosztów,
• występującego w gruncie stałego obciążenia wodą pod ciśnieniem,
• niewystarczającej stabilności konstrukcji budynku, która mogłaby zostać naruszona w wyniku odsłonięcia ścian fundamentowych.

W takim wypadku konstrukcję należy uszczelnić od wewnątrz. Trzeba jednak zwrócić uwagę na następujące aspekty [2]:

• W odróżnieniu od sytuacji, gdy wtórną hydroizolację wykonano od strony działania wody/wilgoci, w przypadku uszczelnienia od wewnątrz przekrój poprzeczny elementów stykających się z gruntem pozostaje trwale wilgotny.
• Trwałe zawilgocenie może prowadzić do redukcji wytrzymałości oraz izolacyjności termicznej muru. Z reguły nie powoduje to problemów ze stabilnością konstrukcji, może być jednak wymagane sprawdzenie właściwości materiałów (z uwzględnieniem specyfiki danej konstrukcji).
• W przypadku materiałów o wysokiej porowatości (np. betonu komórkowego) należy dodatkowo sprawdzić ich właściwości pod kątem przyczepności uszczelnienia wewnętrznego, które również może ulec zredukowaniu na skutek trwałego zawilgocenia.
• Z kolei płyty z twardej pianki polistyrenowej oraz materiały drewniane i drewnopochodne nie mogą w ogóle stanowić podłoża pod uszczelnienie od wewnątrz.

Hydroizolacja wewnętrzna powinna mieć postać ciągłego i szczelnego systemu o układzie "wanny" [3] - pionowe uszczelnienie od wewnątrz powinno być w sposób trwały i funkcjonalny połączone z poziomą hydroizolacją posadzki.

W przypadku, gdy konstrukcję posadzki wykonano z materiału o dużej odporności na przenikanie wody (np. betonu wodonieprzepuszczalnego), izolacja pionowa powinna zachodzić na taki element na co najmniej 15 cm.

Górne krawędzie uszczelnienia, jak również miejsca połączenia z przylegającymi elementami konstrukcji (np. sklepieniami oraz ścianami wewnętrznymi) należy zabezpieczyć przed wnikaniem przenikaniem wilgoci na skutek jej kapilarnego podciągania. W tym celu należy wykonać strukturalną przeponę metodą iniekcji chemicznej (RYS. 1). Iniekcję należy wykonać wzdłuż wszystkich poziomych i pionowych krawędzi uszczelnienia, a hydroizolacja powierzchniowa powinna zachodzić na obszar iniekcji (nawiertów) na co najmniej 15 cm.

Alternatywnie, o ile pozwala na to stabilność konstrukcji, bariery przeciw kapilarnemu transportowi wilgoci można wykonać metodami mechanicznymi. Ich rozmieszczenie powinno być analogiczne, jak w przypadku wykonywania iniekcji chemicznej¹.

Rolę górnego zamknięcia powierzchni hydroizolacji wewnętrznej może pełnić istniejąca (sprawna) hydroizolacja pozioma, względnie nieprzepuszczalna dla wody konstrukcja stropu.

Połączenia uszczelnienia od wewnątrz z uszczelnieniem zewnętrznym, jak również zabezpieczenie krawędzi uszczelnienia należy projektować i wykonywać w miejscach występowania obciążenia wilgotnością gruntu oraz wodą niespiętrzającą się. W przypadku występowania w tych obszarach wody pod ciśnieniem, jak również w przypadku zagłębienia konstrukcji w gruncie ≥ 3 m należy przewidzieć rozwiązania specjalne [2].

Do wykonywania wtórnych hydroizolacji od wewnątrz z powodzeniem stosuje się cienkowarstwowe zaprawy (szlamy) uszczelniające (MDS) [3], a w niektórych przypadkach również wodonieprzepuszczalne betony, względnie zaprawy tynkarskie [2]. Ponieważ na wiązanie, twardnienie oraz trwałość wykonanego uszczelnienie w znacznym stopniu wpływa poziom zasolenia konstrukcji [4], zaleca się stosowanie systemów i produktów odpornych na działanie szkodliwych soli budowalnych.

Elastyczne (mostkujące rysy) szlamy uszczelniające oraz elastyczne polimerowe powłoki grubowarstwowe (FPD) [3] wymagają z reguły suchego podłoża (bez wilgoci działającej od strony podłoża, tj. tzw. negatywnego ciśnienia wody), dlatego zastosowanie tych produktów z reguły wymaga wstępnego uszczelnienia przy zastosowaniu sztywnego szlamu uszczelniającego.

Poziome hydroizolacje posadzki mogą być również wykonywane przy zastosowaniu membran uszczelniających z tworzyw sztucznych (folii), a w pomieszczeniach nieprzeznaczonych na stały pobyt ludzi, dopuszcza się stosowanie modyfikowanych tworzywami sztucznymi bitumicznych mas grubowarstwowych (KMB/PMBC) oraz rolowych materiałów bitumicznych (pap) [3]. Materiały uszczelniające, które nie są trwale związane z podłożem, jak również materiały podatne na odkształcenia wymagają zastosowania warstwy dociskowej lub dodatkowego zakotwienia.

Uszczelnienia wewnętrzne, z wyjątkiem betonów oraz tynków o wysokiej odporności na wodę, wymagają z reguły zastosowania dodatkowej warstwy chroniącej przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Przed przystąpieniem do wykonywania wtórnej hydroizolacji wewnętrznej należy zapewnić stabilne podłoże, wolne od wszelkich elementów działających antyadhezyjnie. Warstwy uszczelniające należy zawsze nakładać na konstrukcje w stanie surowym, w związku z czym należy usunąć wszelkie warstwy wykończeniowe, takie jak wykładziny podłogowe, tynki, powłoki malarskie itp.

W przypadku konstrukcji murowanych uszkodzoną zaprawę należy usunąć na głębokość ok. 2 cm, poprzez wykuwanie, wydrapanie lub piaskowanie (wybór metody uzależniony jest od stanu obiektu, podłoża oraz wybranego systemu uszczelnienia wewnętrznego). Należy również usunąć wszelkie luźne oraz wrażliwe na wodę elementy, takie jak gips czy drewno.

Stan przygotowanego podłoża należy sprawdzić pod kątem przydatności pod przewidziany system hydroizolacji wewnętrznej – z reguły wymagana jest wytrzymałość na odrywanie nie mniejsza niż 0,5 N/mm².

Aby zachować ciągłość hydroizolacji wewnętrznej w miejscach połączenia ze ścianami wewnętrznymi, w obszarach występowania wody spiętrzającej się, względnie wody pod ciśnieniem, należy rozebrać ścianę wewnętrzną w paśmie skrajnym szerokości ok. 20 cm, a następnie wykonać izolacje powierzchniową ściany zewnętrznej (RYS. 2).

Po związaniu materiału uszczelniającego ścianę wewnętrzną należy w miarę możliwości ponownie zamurować.

W przypadku obciążenia wilgotnością gruntu lub niespiętrzającą się wodą infiltracyjną, w celu zabezpieczenia poprzecznych ścian wewnętrznych przed wnikaniem wilgoci można zastosować metodę iniekcji. W takim wypadku uszczelnienie ścian zewnętrznych powinno zachodzić na ściany wewnętrzne na szerokości min. 50 cm (RYS. 3).

Alternatywą do mechanicznego oddzielenia lub iniekcji może być zabezpieczenie ścian wewnętrznych (poprzecznych) – ze wszystkich stron – systemem uszczelniającym.W miarę możliwości należy unikać prowadzenia instalacji ściennych w obszarze hydroizolacji wewnętrznej. W przypadku instalacji istniejących lub takich, których wykonania nie dało się uniknąć, przed aplikacją materiału uszczelniającego w obszarze prowadzenia instalacji należy wykonać bruzdy (oraz odpowiednio przygotować ich powierzchnię), tak aby hydroizolacja mogła być wykonana za instalacjami ściennymi lub punktami ich mocowania.

Aby umożliwić wykonanie wymaganej, a zarazem równomiernej grubości powłoki uszczelniającej podłoże należy wcześniej odpowiednio wyrównać. Należy zatem, przy zastosowaniu zaprawy wchodzącej w skład systemu uszczelniającego (lub kompatybilnej) wypełnić otwarte spoiny oraz wszelkie istniejące ubytki, nierówności itp. Niwelacja podłoża może być również wykonywana na całej jego powierzchni. Suche podłoża (szczególnie te o znacznej nasiąkliwości) należy wstępnie zwilżyć i/lub zagruntować (o ile wymaga tego producent systemu).

Wewnętrzne systemy uszczelniające można nakładać przy użyciu pędzla (tzw. metodą szlamowania), poprzez szpachlowanie lub metodą natrysku. W przypadku mineralnych szlamów uszczelniających pierwsza warstwa aplikowana jest z reguły metodą szlamowania. Hydroizolacje z mineralnych szlamów uszczelniających nie mogą być wykonywane na powierzchniach o ostrych krawędziach, dlatego też narożniki zewnętrzne należy sfazować (zaokrąglić), a w narożnikach wewnętrznych wykonać fasetę uszczelniającą z zaprawy uszczelniającej odpowiedniej dla systemu.

W ramach wykonywania wtórnej hydroizolacji wewnętrznej z mineralnych szlamów uszczelniających oraz wodonieprzepuszczalnych gotowych zapraw tynkarskich, należy wykonać następujące działania (RYS. 1):

• w miejscu styku ściany i posadzki jak również w miejscu istniejącej izolacji poziomej wykuć bruzdę w kształcie jaskółczego ogona, o wymiarach ok. 4×4 cm,
• bruzdy wypełnić odpowiednią dla systemu zaprawą uszczelniającą, kształtując jednocześnie w miejscu styku ściany i posadzki fasetę o promieniu min. 4-6 cm,
• miejsca przecieków wody, punktowych zawilgoceń oraz pęknięć i zarysować należy, w zależności od rodzaju obciążenia wodą oraz sposobu uszczelnienia, zabezpieczyć zaprawą „korkującą” lub zainiektować,
• wykonać uszczelnienie powierzchniowe.

Mineralne systemy uszczelniające należy nakładać w minimum dwóch warstwach, w taki sposób, aby zapewnić minimalną grubość suchej powłoki zgodnie z TABELĄ.

Przy projektowaniu i wykonywaniu poziomej hydroizolacji posadzki należy zwrócić uwagę na fakt, że podłoże pod warstwy uszczelniające (konstrukcja oraz ewentualne warstwy podkładowe) musi równoważyć parcie hydrostatyczne, jakie może wystąpić w przypadku obciążenia spiętrzającą się wodą infiltracyjną oraz wodą pod ciśnieniem. Uszczelnienie posadzki przy zastosowaniu cienkowarstwowych zapraw uszczelniających (MDS) oraz betonów wodonieprzepuszczalnych wykonuje się analogicznie, jak uszczelnienie powierzchniowe ścian.

W przypadku wszystkich materiałów stosowanych do uszczelnienia posadzki, narożniki zewnętrzne należy sfazować, a w narożnikach wewnętrznych wykonać fasety uszczelniające. Należy również wykonać warstwy ochronne oraz (w razie potrzeby) dociskowe.

Szczególnie istotnym elementem każdego systemu uszczelnienia są wszelkie przyłącza, złącza oraz przejścia instalacyjne. Elementy, takie jak schody, kominy, elementy oświetlenia i wentylacji, szyby windowe, systemy podnoszenia itp., powinny – po sprawdzeniu statyki – zostać zdemontowane lub, z uwzględnieniem specyfiki budynku, włączone w system uszczelnienia.

Uszczelnienie przejść instalacyjnych może być wykonane metodą iniekcji lub poprzez wykucie bruzdy, w której wykonuje się uszczelnienie powłokowe, a następnie wypełnia ją zaprawą wodoszczelną (RYS. 4).

W przypadku szczególnie skomplikowanych przejść instalacyjnych (FOT.) można zastosować pęczniejące masy uszczelniające (RYS. 5). Materiał ten może być stosowany również do tamowania przecieków wody w miejscach przejść instalacyjnych.

Przy wyborze sposobu uszczelnienia spoin roboczych oraz dylatacyjnych decydujące znaczenie mają oczekiwane wzajemne przesunięcia krawędzi złącza, oraz rodzaj obciążenia wodą w gruncie. Podobnie jak w przypadku uszczelnienia od zewnątrz [1] spoiny można wypełnić iniekcyjnie suspensją cementową, żywicą epoksydową lub poliuretanową, względnie żelem akrylowym. Alternatywą (lub uzupełnieniem) jest zastosowanie specjalnych profili uszczelniających.

Uszczelnienia wewnętrzne z reguły wymagają zastosowania dodatkowej warstwy, chroniącej przed uszkodzeniami mechanicznymi. Na powierzchni ścian w tym celu stosowane są z reguły systemy tynków renowacyjnych, które dzięki swym właściwościom hydrofobowym są również odporne na działanie ewentualnej wilgoci kondensacyjnej. Powierzchnię uszczelnienia należy, przed nałożeniem właściwego tynku renowacyjnego w odpowiedni sposób przygotować, tak aby zapewnić wystarczającą adhezję między hydroizolacją a tynkiem renowacyjnym. W tym celu na ostatniej, niezwiązanej warstwie uszczelnienia wykonuje się z reguły warstwę sczepną (obrzutkę) wchodzącą w skład systemu tynków renowacyjnych.

Aby uniknąć powstawania skroplin (kondensacji wilgoci) na powierzchni uszczelnienia wewnętrznego lub, jeśli to konieczne, w celu osiągnięcia wymogów obowiązujących warunków technicznych w zakresie oszczędzania energii [5], jako alternatywę dla systemu tynków renowacyjnych można zastosować wewnętrzną izolację termiczną. System ocieplenia od wewnątrz, podobnie jak tynk renowacyjny, stanowi ochronę uszczelnienia przed uszkodzeniami mechanicznymi.

Jeśli oczekiwane jest wykonanie barwnego wykończenia ścian wewnętrznych, możliwe jest zastosowanie powłok malarskich nakładanych na powierzchnię tynku renowacyjnego lub termoizolacji wewnętrznej. W tym celu należy jednak używać jedynie takich farb, które tylko w niewielkim stopniu ograniczą dyfuzję pary wodnej przez tynk lub termoizolację oraz ich właściwości sorpcyjne. Należy zatem stosować powłoki charakteryzujące się dobra przepuszczalnością pary wodnej, np. emulsje silikatowe lub silikonowe, względnie farby mineralne.

Kontrolowana wentylacja lub zastosowanie metod sztucznego osuszania [6] mogą umożliwić szybsze, nieograniczone korzystanie z uszczelnionych pomieszczeń. Należy jednak zwrócić uwagę aby procesy wiązania i twardnienia zastosowanych materiałów hydroizolacyjnych, jak również warstw ochronnych, nie zostały zakłócone wskutek zbyt niskiej wilgotności powietrza w pomieszczeniu.

Jeśli elementy konstrukcji przylegające do uszczelnionej powierzchni także uległy zawilgoceniu, je również należy poddać renowacji, np. poprzez zastosowanie systemu tynków renowacyjnych, który pozwoli uniknąć powstawania na powierzchni ścian wykwitów solnych oraz zabezpieczy przed dodatkowym zawilgoceniem przegród na skutek higroskopijnego poboru wilgoci. Układ systemu tynków renowacyjnych powinien być zaprojektowany i wykonany z uwzględnieniem istniejącego poziomu zasolenia przegrody [4].

Literatura

1. B. Monczyński, "Uszczelnienie od zewnątrz odsłoniętych elementów istniejących budynków", "IZOLACJE" 5/2019, s. 109-115.
2. WTA Merkblatt 4-6-14, "Nachträgliches Abdichten erdberührter Bauteile. Wissenschaftlich-Technische Arbeitsgemeinschaft für Bauwerkserhaltung und Denkmalpflege e.V.", München 2014.
3. B, Monczyński, "Wtórna hydroizolacja przyziemnych części budynków", "IZOLACJE" 4/2019, s. 120-125.
4. B. Monczyński, "Zasolenie budynków i sposoby jego określania na potrzeby diagnostyki budowli", "IZOLACJE" 3/2019, s. 96-101.
5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU z 2002 r., nr 75, poz. 690, z późn. zm).
6. B. Monczyński, B. Ksit, "Zasady działania wybranych metod usuwania nadmiaru wilgoci z przegród budowlanych", "Materiały Budowlane" 5/2019, s. 18-20.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!

¹ Zasady wykonywania wtórnych izolacji przeciw kapilarnemu transportowi wilgoci, zarówno metodami chemicznymi, jak i mechanicznymi, zostaną opisane w kolejnych częściach cyklu.